de wantrouwige vlaming. de toestand van het ... - Ademloos

de wantrouwige vlaming. de toestand van het ... - Ademloos de wantrouwige vlaming. de toestand van het ... - Ademloos

28.09.2013 Views

3. De staat van het institutioneel vertrouwen, 2010 3.1Vertrouwen in 10 maatschappelijke instituties Het verkiezingsonderzoek van 2010 bevat 10 verschillende items die het vertrouwen in een waaier aan instellingen bevragen. Het betreft zowel politieke instituties (zoals het parlement, de regering en de politieke partijen) als instellingen die de orde handhaven (het gerecht en de politie). Ook vertrouwen in de vakbonden, de bankinstellingen, de media, de koning en de Kerk werd gepeild. Aan de respondenten werd volgende vraag voorgelegd: Kunt U voor elk van de volgende instellingen zeggen of U daar veel of weinig vertrouwen in hebt? Vervolgens werd de lijst van tien instituties overlopen. Respondenten kregen vijf antwoordcategorieën aangeboden, gaande van 1 - zeer weinig vertrouwen tot 5 - zeer veel vertrouwen . Tabel 2 vat samen welke antwoorden de respondenten op de 10 items gaven. Ze geeft frequentieverdelingen per item (rijpercentages) weer. Daarnaast werd, met het oog op een gemakkelijke vergelijking van vertrouwen over de verschillende instelleningen heen, ook het gemiddelde per item berekend. Om de interpretatie te vereenvoudigen werd dit gemiddelde herschaald naar een score tussen 0 en 10. 0 duidt hierbij op minimaal vertrouwen in de respectievelijke instelling, terwijl 10 een maximaal vertrouwen uitdrukt. In Tabel 2 staan de 10 instituties gerangschikt van veel naar weinig vertrouwen. Tabel 2. Vertrouwen in instellingen, ISPO 2010 (rijpercentages en gemiddelde score; N = 696) Zeer weinig vertrouwen Weinig vertrouwen 10 Noch veel, noch weinig vertrouwen Veel vertrouwen Zeer veel vertrouwen Gemiddelde (herschaald 0-10) Politie 4,6% 19,1% 33,7% 40,9% 1,8% 5,4 De vakbonden 11,4% 23,8% 42,2% 21,3% 1,4% 4,4 De koning 16,1% 24,8% 33,4% 22,9% 2,7% 4,3 De bankinstellingen 11,0% 31,3% 37,0% 20,0% 0,6% 4,2 Gerecht 10,9% 35,3% 31,1% 21,1% 1,5% 4,2 De pers: TV, radio, kranten 10,2% 33,4% 38,6% 17,1% 0,6% 4,1 Het parlement 7,4% 38,1% 40,9% 13,0% 0,6% 4,0 De regering 8,9% 36,5% 41,5% 12,8% 0,3% 4,0 De politieke partijen 10,2% 39,0% 42,1% 8,7% 0,0% 3,7 De Kerk 36,4% 35,7% 20,2% 7,1% 0,7% 2,5 In de eerste plaats valt op dat institutioneel vertrouwen bij de Vlaamse kiezers over het algemeen erg laag is. Dit blijkt eerst en vooral uit het bijzonder gering aantal respondenten dat aangeeft zeer veel vertrouwen te hebben in de vermelde instituties. Percentages in deze antwoordcategorie schommelen tussen 0,0% (politieke partijen) en 1,8% (politie). Daarenboven komt de gemiddelde score slechts voor één enkele institutie, namelijk de politie, boven het middelpunt van de schaal uit (dit is 5 op een schaal van 0 tot 10).

Voor de negen van de tien instellingen zijn de respondenten die hun wantrouwen uitdrukken beduidend talrijker dan degenen die zeggen vertrouwen te hebben. Tabel 2 toont eveneens dat de mate van vertrouwen sterk verschilt van instelling tot instelling. Zoals gezegd geniet de politie van alle vermelde instituties het meeste vertrouwen. De afstand met de andere instellingen is aanzienlijk. 42,7% van de respondenten zegt (zeer) veel vertrouwen te hebben in de politie. Voor de andere instellingen komt het percentage met (zeer) veel vertrouwen nooit boven de 26% uit. De gemiddelde vertrouwensscore van de politie bedraagt 5,4 op 10, en is daarmee een volledig punt hoger dan de instelling op de tweede plaats in de ranglijst. Na de politie volgen een aantal instellingen die een gelijkaardig patroon vertonen. De vakbonden en de koning komen op plaats twee en drie, met respectievelijk 4,4 en 4,3 als gemiddelde vertrouwensscore. Daarna komen de bankinstellingen (4,2), het gerecht (4,1) en de pers (4,1). De drie politieke instituties bengelen onderaan in de vertrouwensranglijst. Vertrouwen in het parlement en de regering (beide met een gemiddelde score van 4,0) is nog net iets hoger dan het vertrouwen in de politieke partijen, die met 3,7 op 10 bijzonder laag scoren. Het is veelzeggend dat geen enkele van de ondervraagde respondenten aangaf zeer veel vertrouwen te hebben in de politieke partijen. Helemaal onderaan de rangschikking vinden we de Kerk terug, met een vertrouwensscore van 2,5 op 10. Maar liefst 72,1% van de respondenten geeft aan (zeer) weinig vertrouwen te hebben in de Kerk. Deze bijzonder lage score valt waarschijnlijk voor een groot stuk toe te schrijven aan de aanhoudende pedofilieschandalen. Het is belangrijk voor ogen te houden dat het veldwerk van het ISPO-KU Leuven verkiezingsonderzoek van start ging in oktober 2010, enkele maanden na de onthulling van vele schandalen van seksueel misbruik binnen de Kerk en het ontslag van bisschop Roger Vangheluwe. Tijdens het veldwerk was de zaak Vangheluwe meermaals prominent in de media aanwezig. Een volgend ISPO-KU Leuven rapport zal het vertrouwen in de Kerk meer in detail onderzoeken. De data bevestigen dat er sprake is van een institutioneel vertrouwensprobleem. Het wantrouwen van de burgers zet zich vast op instellingen waarvan de burgers vinden dat ze hun maatschappelijke en economsiche taak niet voldoende adequaat vervullen. Het gaat hier om zowel publieke als private instellingen. Met name de politieke instellingen worden hard getroffen door het institutionele vertrouwensprobleem. Heel wat burgers vinden dat het politieke systeem er onvoldoende in slaagt om maatschappelijke problemen op een effectieve en efficiënte wijze op te lossen en om bij de beleidsvoering een optimaal evenwicht te vinden tussen de concurrerende waarden en voorkeuren van burgers. In de wantrouwige blik dienen de politieke instellingen als vertegenwoordigers van het volk niet genoeg het algemeen belang (vgl. Abts, 2006). De negatieve diagnose geldt echter ook voor private instellingen, zoals de katholieke Kerk en (in weliswaar mindere mate) de media en de bankinstellingen. In het geval van de bankinstellingen is het vertrouwen in de competentie en de goede wil van de bankiers geschokt evenals het vertrouwen in het goede functioneren van de financiële controlemechanismen, terwijl de Kerk almaar minder 11

3. De staat <strong>van</strong> <strong>het</strong> institutioneel vertrouwen, 2010<br />

3.1Vertrouwen in 10 maatschappelijke instituties<br />

Het verkiezingson<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> 2010 bevat 10 verschillen<strong>de</strong> items die <strong>het</strong> vertrouwen in een<br />

waaier aan instellingen bevragen. Het betreft zowel politieke instituties (zoals <strong>het</strong> parlement, <strong>de</strong><br />

regering en <strong>de</strong> politieke partijen) als instellingen die <strong>de</strong> or<strong>de</strong> handhaven (<strong>het</strong> gerecht en <strong>de</strong><br />

politie). Ook vertrouwen in <strong>de</strong> vakbon<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> bankinstellingen, <strong>de</strong> media, <strong>de</strong> koning en <strong>de</strong> Kerk<br />

werd gepeild.<br />

Aan <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten werd volgen<strong>de</strong> vraag voorgelegd: Kunt U voor elk <strong>van</strong> <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> instellingen<br />

zeggen of U daar veel of weinig vertrouwen in hebt? Vervolgens werd <strong>de</strong> lijst <strong>van</strong> tien instituties<br />

overlopen. Respon<strong>de</strong>nten kregen vijf antwoordcategorieën aangebo<strong>de</strong>n, gaan<strong>de</strong> <strong>van</strong> 1 - zeer<br />

weinig vertrouwen tot 5 - zeer veel vertrouwen . Tabel 2 vat samen welke antwoor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

respon<strong>de</strong>nten op <strong>de</strong> 10 items gaven. Ze geeft frequentiever<strong>de</strong>lingen per item (rijpercentages)<br />

weer. Daarnaast werd, met <strong>het</strong> oog op een gemakkelijke vergelijking <strong>van</strong> vertrouwen over <strong>de</strong><br />

verschillen<strong>de</strong> instelleningen heen, ook <strong>het</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> per item berekend. Om <strong>de</strong> interpretatie te<br />

vereenvoudigen werd dit gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> herschaald naar een score tussen 0 en 10. 0 duidt hierbij op<br />

minimaal vertrouwen in <strong>de</strong> respectievelijke instelling, terwijl 10 een maximaal vertrouwen<br />

uitdrukt. In Tabel 2 staan <strong>de</strong> 10 instituties gerangschikt <strong>van</strong> veel naar weinig vertrouwen.<br />

Tabel 2. Vertrouwen in instellingen, ISPO 2010 (rijpercentages en gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score; N = 696)<br />

Zeer weinig<br />

vertrouwen<br />

Weinig<br />

vertrouwen<br />

10<br />

Noch veel,<br />

noch weinig<br />

vertrouwen<br />

Veel<br />

vertrouwen<br />

Zeer veel<br />

vertrouwen<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

(herschaald<br />

0-10)<br />

Politie 4,6% 19,1% 33,7% 40,9% 1,8% 5,4<br />

De vakbon<strong>de</strong>n 11,4% 23,8% 42,2% 21,3% 1,4% 4,4<br />

De koning 16,1% 24,8% 33,4% 22,9% 2,7% 4,3<br />

De bankinstellingen 11,0% 31,3% 37,0% 20,0% 0,6% 4,2<br />

Gerecht 10,9% 35,3% 31,1% 21,1% 1,5% 4,2<br />

De pers: TV, radio, kranten 10,2% 33,4% 38,6% 17,1% 0,6% 4,1<br />

Het parlement 7,4% 38,1% 40,9% 13,0% 0,6% 4,0<br />

De regering 8,9% 36,5% 41,5% 12,8% 0,3% 4,0<br />

De politieke partijen 10,2% 39,0% 42,1% 8,7% 0,0% 3,7<br />

De Kerk 36,4% 35,7% 20,2% 7,1% 0,7% 2,5<br />

In <strong>de</strong> eerste plaats valt op dat institutioneel vertrouwen bij <strong>de</strong> Vlaamse kiezers over <strong>het</strong> algemeen<br />

erg laag is. Dit blijkt eerst en vooral uit <strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r gering aantal respon<strong>de</strong>nten dat aangeeft<br />

zeer veel vertrouwen te hebben in <strong>de</strong> vermel<strong>de</strong> instituties. Percentages in <strong>de</strong>ze antwoordcategorie<br />

schommelen tussen 0,0% (politieke partijen) en 1,8% (politie). Daarenboven komt <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

score slechts voor één enkele institutie, namelijk <strong>de</strong> politie, boven <strong>het</strong> mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaal<br />

uit (dit is 5 op een schaal <strong>van</strong> 0 tot 10).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!