Arbocatalogus Kunsteducatie Werkdruk ... - FNV Kiem

2. Werkdruk en arbeidsinhoud
Medewerkster Els is parttime seniordocent en coördineert een aantal werkzaamheden van een aantal
docenten voor een afdeling. Daarnaast geeft zij enkele leerlingen zelf pianoles. Haar afdelingshoofd
valt in oktober wegens een hernia langdurig uit en Els wordt door de directeur gevraagd een aantal
taken tijdelijk over te nemen. Els ervaart de vraag als een erkenning voor haar kwaliteiten en neemt dit
graag op zich. Zij ontvangt hier een kleine financiële compensatie voor, maar krijgt geen
urenuitbreiding omdat het zich laat aanzien dat dit van tijdelijke aard zal zijn. In plaats daarvan neemt
een andere docent tijdelijk haar leerlingen over. Enkele lopende zaken worden overgedragen, en zij
kan terecht bij de directeur voor acute problemen maar er is weinig tijd voor structureel werkoverleg.
De leidinggevende blijft langer weg dan in eerste instantie voorzien, en de cursusplanning voor het
nieuwe seizoen komt naderbij. Els moet de planning van cursussen voor een groot deel van de totale
muziekafdeling maken. Er komen steeds meer telefoontjes van docenten, freelancers en leerlingen.
Ook van de afdeling Marketing komen steeds meer vragen en dringende mededelingen in verband
met het ontwikkelen van de seizoensinformatie voor cursisten. Docenten werken toe naar een
seizoensafronding met veel voorstellingen wat vaak piekdrukte geeft rond publiciteit en facilitering.
Docenten zijn soms gespannen voor een voorstelling en overleg met ondersteunende diensten
verloopt dan niet altijd in harmonie. Van Els wordt verwacht dat zij de plooien gladstrijkt. Ook moet zij
inmiddels enkele langdurig zieke medewerkers begeleiden. Zij merkt dat zij hier eigenlijk nog niet
deskundig in is. Het wordt een uitzichtloos verhaal, en Els voelt zich falen, geïsoleerd en miskend in
haar werkdruk. Ze slaapt slecht en werkt vaak over, wat ten koste gaat van haar gezin. Dan neemt ze
werk mee naar huis om de zaken op alle fronten maar onder controle te houden. De e-mails stapelen
zich op, en ze krijgt klachten over het feit dat ze deze niet beantwoordt. In haar vrije tijd heeft zij
nergens meer energie voor, en hangt wat op de bank. Ze weet dat zij het bespreekbaar moet maken
maar weet niet hoe. Oorzaak en gevolg lopen voor haar door elkaar, en ze eist van zichzelf dat zij een
samenhangend verhaal kan presenteren.
Nadat blijkt dat haar leidinggevende nog twee maanden langer moet revalideren meldt zij zich ziek….
Werkdruk in het dagelijks leven
Werkdruk wordt meestal gebruikt om aan te geven dat je te veel werk moet doen binnen te weinig tijd.
Anderen bedoelen dat je meer werk moet doen dan je eigenlijk aan kunt. Deze betekenis komt in de
buurt van de betekenis die ook door deskundigen wordt gegeven aan werkdruk. Weer een andere
betekenis is dat je onder druk staat door het werk en daardoor spanning ervaart. De oorzaak (veel
werk) en het gevolg (spanning) worden hier al bij elkaar gepakt. Niet alleen overbelasting maar ook
zogenaamde onderbelasting kan tot spanningen en zelfs klachten leiden. Het kan gaan om
kwantitatieve onderbelasting (te weinig te doen hebben) maar vooral om kwalitatieve onderbelasting.
Bij kwalitatieve onderbelasting worden de werkzaamheden onder het eigen niveau uitgevoerd. Kennis,
vaardigheden en ervaring van de medewerker sluiten onvoldoende aan op de functie.
Werkdruk in de Arbowet
Werkdruk wordt in de Arbowet beschouwd als psychosociale arbeidsbelasting. Ook ongewenste
seksuele aandacht, agressie en geweld horen hier onder. De wet geeft daarbij de volgende definitie
van werkdruk: er is sprake van werkdruk als een werknemer niet kan voldoen aan de gestelde
kwalitatieve en kwantitatieve taakeisen. Met taakeisen worden bedoeld de eisen die aan het werk
gesteld worden. Zij kunnen variëren in hoeveelheid, kwaliteit en werktempo.
Objectief en subjectief
Bij werkdruk is er sprake van objectieve en subjectieve aspecten. In de werksituatie zijn motiverende
factoren (energiebronnen), maar ook belastingsfactoren (stressbronnen) aanwezig. De
belastingsfactoren in het werk worden vaak objectief en meetbaar genoemd. Toch reageren
werknemers met vergelijkbare functies, werkend op dezelfde afdeling en met dezelfde leidinggevende
verschillend op belastende en motiverende factoren in de werksituatie. Elke persoon gaat dus op een
subjectieve manier om met de werksituatie, afhankelijk van zijn capaciteiten (belastbaarheid).Hierdoor
is het dus mogelijk dat persoon x bij het verrichten van bepaalde werkzaamheden werkdruk ervaart
terwijl dit voor persoon y niet geldt. In deze zin is werkdruk dus een subjectief begrip. De
belastbaarheid verschilt per individu. Met andere woorden: de mate waarin een persoon hiervan
werkdruk ervaart, wordt bepaald door de combinatie van kenmerken van het werk én van de persoon.
Werkdruk is één van de risico’s voor werkstress.
Arbocatalogus Kunsteducatie, versie februari 2011 blz. 7