Arbocatalogus Kunsteducatie Werkdruk ... - FNV Kiem

In tegenstelling tot tillen, dragen, duwen en trekken is energetische belasting geen kenmerk van de
taak maar een reactie van het lichaam op de kenmerken van de taak . Energetische belasting wordt
gedefinieerd als de belasting van voornamelijk bloedsomloop, ademhaling en stofwisseling door het
leveren van arbeid. Energetische belasting en mechanische belasting zijn de kenmerken van fysieke
belasting.
Werkhouding
Ongunstige werkhoudingen bij bijvoorbeeld het bespelen van een instrument kunnen leiden tot
gezondheidsklachten. Als het lichaam of een lichaamsdeel te lang achtereen in een ongunstige stand
staat is dit lichamelijk belastend omdat spieren aangespannen moeten worden om de houding te
handhaven. Statische inspanningen belemmeren de doorbloeding van het lichaam en daarmee het
transport van voeding- en afvalstoffen in het lichaam. Het ligt voor de hand dat deze eenzijdige
statische houdingen zoveel mogelijk moeten worden vermeden.
Omvang van de problematiek
Ongeveer 14% van de werknemers in Nederland geeft aan in het werk in een ongemakkelijke houding
aan te nemen of met de last ver van het lichaam te tillen. Ruim een kwart van de werknemers (26%)
moet in het werk regelmatig of heel vaak lang achtereen met bovenlichaam of hoofd/nek in
voorovergebogen of gedraaide houding werken. Langdurig in dezelfde houding werken komt bij
ongeveer 42% van de werknemers voor. Bij klassieke musici is het beeld zelfs nog duidelijker. In een
onderzoek uit 1997 (Stotijn, 2006) over bot-/spieraandoeningen bij musici wordt geschat dat tussen de
39% en 47% ernstige bot-/spieraandoeningen heeft die het gevolg zijn van de uitoefening van hun
beroep. Als “lichtere” gevallen ook worden meegerekend dan komt men in dit onderzoek zelfs op 89%.
Tillen en dragen
In de helft van de Nederlandse organisaties worden regelmatig lasten getild of gedragen. Ook moet
17% van de werknemers regelmatig meer dan 25 kg tillen. Mensen die gewichten zwaarder dan 25 kg
tillen, hebben een circa twee maal zo grote kans op het optreden van lage rugpijn dan mensen die niet
tillen. Voor rugklachten met een hernia als specifieke oorzaak geldt dat de kans zelfs 3,5 maal groter
is bij iemand die elke dag minimaal 25 keer een gewicht van 11,3 kg tilt dan bij iemand die aangeeft
niet te tillen. Er is beperkt bewijs dat tillen de kans op artrose van de heup en knie vergroot.
Omvang van de problematiek
In een groot aantal beroepen komt het dagelijks handmatig verplaatsen van lasten en het uitoefenen
van grote krachten veelvuldig voor: binnen de branche kan gedacht worden aan schoonmakers,
conciërges en huismeesters, (dans)docenten en medewerkers techniek. Al jaren is het aandeel
werkenden dat regelmatig kracht gebruikt stabiel en rond de 23 %. Uit onderzoek (Van Rossum, 2002)
onder dansdocenten in 2002 weten we dat slechts 17 % van de docenten in hun loopbaan blessurevrij
is gebleven. Naast de bekende blessures van dansers (rug en onderste ledematen) komen schouder-
en nekblessures relatief veel voor bij dansdocenten. Zelf wijzen ze op vermoeidheid en overbelasting
als oorzaak voor de opgelopen blessures.
Duwen en trekken
Uit onderzoek (Visser, 2008) blijkt dat er een verband bestaat tussen duwen en trekken en het
voorkomen van lage rugklachten. Een eenduidige oorzaak – gevolg relatie is voor lage rugklachten
niet aangetoond. Er zijn geen aanwijzingen dat rugklachten door duwen en trekken als beroepsziekte
moeten worden beschouwd. Tussen duwen en trekken en het ontstaan van schouderklachten is een
sterker verband.
Energetische belasting
Over de gezondheidseffecten van energetische belasting is weinig bekend. In het algemeen wordt
verondersteld dat een hoge energetische belasting een voorspeller is van (over)vermoeidheid.
Onderzoek (Visser, 2008) bij sporters laat zien dat zeer hoge fysieke belasting in combinatie met een
hartafwijking kan leiden tot een acuut hartinfarct. Bovendien kan (over)vermoeidheid leiden tot een
veranderende bewegingsuitvoering waardoor de fysieke belasting toeneemt en dus mogelijk ook de
kans op klachten aan het bewegingsapparaat toeneemt. Tevens kan door een toename van de
vermoeidheid de concentratie en lichaamscoördinatie verminderen waardoor veiligheidsrisico’s
toenemen, bijvoorbeeld door struikelen of vallen.
Arbocatalogus Kunsteducatie, versie februari 2011 blz. 35