Arbocatalogus Kunsteducatie Werkdruk ... - FNV Kiem

3.4 Werken: Uitvoeren van maatregelen
Bij de aanpak van blootstelling aan geluid kunnen verschillende maatregelen worden genomen. Vaak
zullen maatregelen al een plek hebben binnen bestaande werkwijzen. Soms is het echter goed om
meer richting te geven en onderlinge samenhang aan te brengen. In deze paragraaf worden op
verschillende niveaus mogelijkheden voor het treffen van maatregelen aangeboden. In de bijlagen zijn
daar waar mogelijk praktische hulpmiddelen, methoden en instrumenten opgenomen. In deze
paragraaf is veel aandacht voor maatregelen rondom muziek. Voor het beperken van geluid (lees
lawaai) bij bijvoorbeeld beeldende vorming of de technische dienst zijn op verschillende plaatsen
oplossingen beschreven. Zie hiervoor de literatuurlijst.
3.4.1 Primaire preventie, beperken van geluid
Maatregelen aan de bron
Maatregelen om het volume en intensiteit aan de bron te beperken zijn over het algemeen het meest
effectief omdat er geen afhankelijkheid bestaat van maatregelen verder in de keten.
Spelen met demping
Voor veel verschillende instrumenten bestaan mogelijkheden om demping (sourdine) toe te passen.
Door het gebruik van demping zal vaak de klankkleur veranderen maar zal het volume afnemen.
Spelen met demping is vooral geschikt bij het studeren maar kan ook worden toegepast in de
lessituatie. Bij een piano kunnen bijvoorbeeld de hamerkoppen regelmatig geïntoneerd worden en
kunnen instelling in het mechaniek worden gemaakt om geluidssterkte te verminderen. Beide ingrepen
samen kunnen voor ruim 3 dB(A) reductie zorgen. Als sourdine voor een piano kan 50 mm
absorptieschuim strak tussen het instrument en de muur gedrukt worden wat de geluidsterkte
verminderd tot 9 dB(A). Een meer ingrijpend alternatief is het gebruik maken van een glazen
klankbord. Het te behalen “rendement” van deze ingreep is ongeveer 6 dB(A). Klik hier voor meer
informatie over deze zogenaamde Crystal Piano.
Zachter spelen
Het spelen met sourdine is een technische aanpassing. Zachter spelen met aandacht voor de
dynamiek is vooral een kwestie van mentaliteit en aandacht. Door regelmatig aandacht te geven aan
volume van het spel en elkaar hier op aan te spreken zijn reducties mogelijk. In plaats van te kiezen
voor hoge geluidsniveaus kan spelen met aandacht voor stilte, dynamiek en muzikale spanning niet
alleen de kwaliteit van het spel verhogen, maar ook meer passie doen overslaan naar publiek en...
tegelijk de oren sparen.
Beperken van de versterking
Door het beperken van versterking kan een forse reductie van de geluidssterkte worden bereikt. In de
Arbocatalogus voor versterkt geluid in de podiumkunsten is gekozen voor een maximale geluidsterkte
van 105 dB(A). Klik hier voor de tekst van de catalogus “versterkt geluid”. Bij uitvoeringen, dans- en
muzieklessen is het beperken van het volume dan ook altijd een goede bronmaatregel. Hoe zachter
hoe beter!!
Keuze van muziekstukken
Door te kiezen voor muziekstukken met een lage(re) geluidsbelasting kan de blootstelling aan geluid
worden beperkt. Op de website van Orkest en Gehoor is een lijst te vinden met voor vele tientallen
muziekstukken een inschatting van de geluidsbelasting. Opgemerkt moet worden dat de gegevens in
het overzicht gebaseerd zijn op uitvoering door de onderzochte orkesten.
Maatregelen in overdracht
Na maatregelen aan de bron zijn maatregelen in de overdracht de beste keuze om blootstelling aan
geluid te verminderen. In de overdracht zijn verschillende maatregelen mogelijk.
Vergroten van afstanden
Voor geluid op grotere afstand neemt de intensiteit af met het kwadraat van de afstand. Bij kleinere
ruimten (we hebben hier dan ook nog met reflecties te maken) zal het vergroten van de afstand niet
direct leiden tot grote reducties.
Arbocatalogus Kunsteducatie, versie februari 2011 blz. 27