Rapport - Bureau Waardenburg

Samenvatting
In verband met de nieuw aan te leggen Randstad 380 kV hoogspanningsverbinding
tussen Wateringen en Beverwijk, heeft Bureau Waardenburg voor landelijk netbeheerder
TenneT TSO (TenneT) de effectiviteit van een nieuw type draadmarkeringen
(vogelflappen) in het reduceren van het aantal draadslachtoffers onderzocht. Het
onderzoek is uitgevoerd onder de bestaande 150 kV hoogspanningslijn in de gemeente
Rijnwoude ten noorden en zuiden van Hazerswoude-Rijndijk en de Oude Rijn. De
bliksemdraden van enkele delen van deze hoogspanningslijn zijn in de zomer van 2009
voorzien van het nieuwe type draadmarkeringen. Het onderzoek richtte zich met name
op de vraag of dit nieuwe type draadmarkeringen gebruikt kan worden ter mitigatie van
de mogelijke negatieve effecten van de hoogspanningslijn op de soorten kleine zwaan en
smient. Beide soorten bezoeken het onderzoeksgebied onder andere vanuit het
nabijgelegen natuurgebied De Wilck, dat voor deze soorten is aangewezen als Natura
2000-gebied. Onderzocht wordt of de nieuwe hoogspanningsverbinding negatieve
effecten kan hebben op beide soorten (zoals draadslachtoffers) en hoe deze gemitigeerd
kunnen worden.
Het onderzoek was drieledig van opzet. Het hoofddoel was het onderzoeken van de
effectiviteit van het nieuwe type draadmarkeringen en het duiden van de omvang van
deze effectiviteit. Daarnaast is speciaal aandacht besteed aan de effectiviteit van de
vogelflappen voor vogels die ’s nachts de hoogspanningslijn passeren (onder andere de
smient). Tenslotte is onderzocht of er een verschil waarneembaar is in aantallen en
gedrag van vliegende vogels dichtbij of over gemarkeerde versus ongemarkeerde
lijnsegmenten.
In de winter van 2009/2010 zijn tweemaal per week slachtoffertellingen uitgevoerd
onder de bestaande 150 kV hoogspanningslijn en is wekelijks bij daglicht het gedrag van
vogels bij de lijn vastgelegd. Ook is viermaal ’s avonds na zonsondergang met behulp
van radars onderzoek gedaan naar de vliegbewegingen van vogels (voornamelijk
eenden) om en over de hoogspanningslijn. Tenslotte is wekelijks de verspreiding van de
kleine zwaan en de smient in het onderzoeksgebied in kaart gebracht en zijn de door
kleine zwanen gebruikte slaaptrekroutes en slaapplaatsen op hoofdlijnen onderzocht.
Het slachtofferonderzoek was opgezet volgens een BACI-ontwerp (Before-After-
Control-Impact). Dit houdt in dat er zowel voor als na het aanbrengen van de
draadmarkeringen metingen zijn uitgevoerd (Before & After) en dat het onderzochte
traject van de hoogspanningslijn na markering zowel ongemarkeerde als gemarkeerde
lijnsegmenten bevatte (Control & Impact).
Uit de resultaten blijkt dat het nieuwe type draadmarkeringen, voor soorten die met
name overdag de hoogspanningslijn passeren, een reductie van het aantal
draadslachtoffers bewerkstelligen van circa 67%. Voor vogelsoorten die dit voornamelijk
’s nachts doen is het effect van de vogelflappen meer soortspecifiek. Zo hebben de
draadmarkeringen een groot positief effect voor eenden, waarvoor het aanbrengen van
draadmarkering leidt tot een reductie van het aantal draadslachtoffers van 71 à 86%.
7