Rapport - Bureau Waardenburg

58
door er links of rechts omheen te vliegen, is het aannemelijk dat de eenden de draden
ontwijken door een aanpassing van de vlieghoogte al dan niet in combinatie met
uitwijkingsgedrag op korte afstand van de lijn. Dit is echter niet statistisch getoetst met
de data van de verticale radar. Met behulp van deze radar kunnen echter ook alleen vrij
grove veranderingen van de vlieghoogte waargenomen worden (enkele tientallen
meters).
4.4 Effect van draadmarkering voor kleine zwaan en smient
Zowel de kleine zwaan als de smient waren gedurende de gehele winter van 2009/2010
in het onderzoeksgebied aanwezig. De Wilck heeft ook deze winter voor beide soorten
gediend als nacht- en respectievelijk dagrustplaats. Net als in winter 2007/2008 zijn ook
deze winter draadslachtoffers onder beide soorten vastgesteld bij de 150 kV
hoogspanningslijn, wat aangeeft dat deze voor beide soorten leidt tot sterfte. Voor de
kleine zwaan ging het om één draadslachtoffer. Voor de smient is, rekening houdend
met de vindkans en de verdwijnsnelheid, berekend dat er in de winter van 2009/2010
maximaal 79 exemplaren zijn omgekomen door een aanvaring. Met de gegevens van de
slachtoffertellingen van 2007/2008 is eerder, rekening houdend met dezelfde factoren,
berekend dat jaarlijks in totaal 45-60 smienten draadslachtoffer worden (Prinsen et al. in
prep.). De data van 2009/2010 tonen nu aan dat dit aantal in een strenge winter groter
uit kan vallen.
Kleine zwaan
In twee winterseizoenen zijn in totaal drie kleine zwanen als draadslachtoffer
aangetroffen onder de 150 kV hoogspanningslijn (2 in 2007/2008 en 1 in 2009/2010).
In beide winterseizoenen was gedurende enkele weken een groep van ca. 200 kleine
zwanen in de omringende polders aanwezig. In beide winters hebben van de kleine
zwaan dan ook enkele honderden zo niet duizenden passages van de hoogspanningslijn
plaatsgevonden. Hiervan uitgaande is een totaal van 3 draadslachtoffers gering, wat
erop wijst dat de in het onderzoeksgebied aanwezige hoogspanningslijn bij kleine
zwanen leidt tot incidentele in plaats van structurele sterfte. In Engeland is daarentegen
aangetoond dat kleine zwanen in relatief grote aantallen sterven als gevolg van
aanvaringen met hoogspanningslijnen (Rees 2006). Op basis van 3 slachtoffers kan niet
bepaald worden of vogelflappen voor de kleine zwaan effectief zijn in het reduceren van
het aantal draadslachtoffers.
In de winter van 2009/2010 zijn verschillende passages van kleine zwanen
waargenomen, altijd over de bliksemdraad heen. Slechts zelden werd een reactie
waargenomen en als een kleine zwaan een reactie op de hoogspanningslijn vertoonde
zag dit er altijd gecontroleerd en nooit paniekerig uit. Dit in tegenstelling tot de
knobbelzwaan, die veel vaker onder of zelfs tussen de draden door passeerde en daarbij
regelmatig een schikreactie op korte afstand vertoonde. Het gedrag van de kleine zwaan
tijdens passage lijkt dus niet te wijzen op een verhoogd aanvaringsrisico. Daarentegen
zorgt het grote/zware postuur van de zwanen voor een verminderde wendbaarheid, wat
uitwijken op het laatste moment bemoeilijkt en de kans op een aanvaring juist vergroot
(Renssen 1977; Rees 2006).