Rapport - Bureau Waardenburg

Voorwoord
TenneT TSO bv (TenneT) wil een nieuwe 380 kV hoogspanningsverbinding aanleggen in
de Randstad. Omdat veel vogels kunnen omkomen door aanvaring met een
hoogspanningslijn, is het in verband met de Natuurbeschermingwet en de Flora- en
faunawet van belang om onderzoek te doen naar mogelijkheden ter mitigatie van dit
negatieve effect van hoogspanningslijnen op vogels. Een veelgebruikte methode ter
mitigatie is het markeren van de bliksemdraad om de zichtbaarheid hiervan te vergroten.
Recent is door de Duitse netwerkbeheerder RWE Transportnetz Strom in samenwerking
met Duitse vogelbeschermingsorganisaties en universiteiten een nieuw type
draadmarkeringen (vogelflappen) ontwikkeld. In juli 2009 heeft TenneT aan enkele delen
van de bestaande 150 kV hoogspanningslijn bij Hazerswoude, in de omgeving van het
Natura 2000-gebied De Wilck, vogelflappen aan de bliksemdraden laten bevestigen.
Bureau Waardenburg heeft in opdracht van TenneT de effectiviteit van deze
draadmarkering in het terugdringen van het aantal draadslachtoffers onderzocht. Met
name Jaqueline van Mourik wordt bedankt voor haar medewerking als contactpersoon
namens de opdrachtgever.
Het onderzoek was onderdeel van de eindstage van Jonne Hartman voor de Master
Environmental Biology aan de Universiteit Utrecht. Zij is onder begeleiding van Hein
Prinsen en in samenwerking met verscheidene medewerkers van Bureau Waardenburg
verantwoordelijk geweest voor het veldwerk, de data-analyse, de statistische toetsing en
deze rapportage.
Het projectteam van Bureau Waardenburg bestond uit de volgende personen:
Hein Prinsen: projectleiding, begeleiding veldwerk en data-analyse, en
eindredactie
Jonne Hartman: veldwerk, data-analyse & statistische toetsing, rapportage
Abel Gyimesi: veldwerk, begeleiding data-analyse & statistische toetsing
Jan van der Winden: interne kwaliteitscontrole
De volgende medewerkers van Bureau Waardenburg verleenden ondersteuning bij het
veldwerk. Ralph Smits, Robert Jan Jonkvorst, Rogier Verbeek en Mark Collier hebben
een bijdrage geleverd aan de slachtoffertellingen. Tevens zijn Rogier Verbeek en Mark
Collier verantwoordelijk geweest voor het uitleggen van vindkansproeven en heeft Mark
Collier een bijdrage geleverd aan het determineren van vogels aan de hand van veren en
foto’s. Daniël Beuker en Jim de Fouw zijn elk betrokken geweest bij één van de
veldonderzoeken met radars. Bij de totstandkoming van deze rapportage hebben Ralph
Smits en Karen Krijgsveld meegedacht over de te gebruiken statistische methoden en
hebben Lieuwe Anema, Maarten Japink en Peter van Horssen bijgedragen door
ondersteuning met GIS. Maarten Japink was daarnaast verantwoordelijk voor de
database, gebruikt voor het invoeren en vastleggen van alle gevonden slachtoffers. Allen
worden bedankt voor hun bijdragen en kritisch meedenken tijdens het project.
3