lees meer - Babur Beg Advocaat

De behandeling van appèllen duurt te lang. Het appèl wordt
daardoor zinloos. Bij het instellen van appèl tegen een beslissing
over de voorlopige hechtenis moet de raadsman tegelijkertijd het
hof een termijn stellen voor de behandeling ervan. Na ommekomst
van deze termijn kan onmiddellijk in Kort Geding de
invrijheidstelling van de verdachte worden geëist.
Inleiding
Het hoger beroep tegen een beslissing van de rechtbank in verband met
voorlopige hechtenis wordt vaak veel te laat door het hof behandeld. Deze
inertie leidt er in voorkomende gevallen toe dat het appèl niet meer als
adequate rechtsgang kan worden beschouwd, of zelfs in het geheel niet meer
wordt behandeld.
Indien de verdediging zich hiertegen effectief te weer wil stellen, zal
tegelijk met het instellen van het appèl, een termijn aan het hof moeten
worden gesteld. Wanneer het hof het appèl niet binnen genoemde termijn
heeft behandeld, kan vervolgens bij de Voorzieningenrechter in Kort Geding
de onmiddellijke invrijheidstelling van de verdachte worden geëist, nu geen
andere, strafechtelijke adequate rechtsgang openstaat.
Artikel 71 lid 4 en artikel 87 lid 3 van het Wetboek van Strafvordering
bepalen dat het Hof zo spoedig mogelijk beslist op een tegen een beslissing
omtrent de voorlopige hechtenis ingesteld appèl.
Over de term “zo spoedig mogelijk” is zowel in de Tweede Kamer als in de
literatuur het nodige te doen geweest.
Kort gezegd komt het erop neer dat in het oorspronkelijke wetsvoorstel een
termijn van drie dagen was opgenomen. De Ministerie van Justitie heeft de
Wetgever weten te voertuigen van de onmogelijkheid deze termijn in alle
termijnen te halen, waarna in wet is opgenomen “zo spoedig mogelijk”.
In de literatuur wordt inmiddels aangenomen dat een termijn van vijf dagen,
althans een week als “zo spoedig mogelijk” beschouwd dient te worden.
De praktijk is veel minder rooskleurig.
Het is geen uitzondering dat een appèl na drie, vier of zelfs vijf weken
worden behandeld.
In sommige gevallen wordt op grond van deze termijnoverschrijding de
voorlopige hechtenis door het Hof beëindigd, in andere gevallen laat het
Hof de ‘belangen van de maatschappij bij voortduring van de voorlopige
hechtenis’ prevaleren.
In gevallen waarin het Hof niettemin een schending vast stelt, kan de
verdediging daar in het verdere verloop van de procedure op terugkomen in
het kader van een strafmaatverweer. In voorkomende wordt, door de AG of
door het Hof, door de mogelijkheid gesuggereerd van ‘verdisconteren in de
op te leggen straf’.
Hof Amsterdam
Het Amsterdamse Hof heeft in een tweetal recente beslissingen een andere
weg gekozen, waarbij het appèl volledig illusoir wordt gemaakt. Ik zal deze
onderstaand bespreken.
De eerste beslissing is genomen naar aanleiding van een appèl dat niet
eerder dan na ruim vier-en-halve maand werd behandeld (arrest d.d. 29 juni
2011; parketnummer 23/005625-09).
De tweede te bespreken beslissing behelst een beschikking op een ingesteld
appèl tegen afwijzing van schorsing van de overleveringsdetentie, waarbij
de opgeëiste persoon reeds was overgeleverd toen het appèl bij het Hof werd
behandeld (beslissing d.d. 3 augustus 2011; parketnummer 13/706556-11).

De zaak met parketnummer 23/005625-09
Het appèl is ingesteld op 15 september 2009. Het Hof behandeld het appèl op
3 februari 2010.
De raadsman voert verweer op grond van de aanzienlijke overschrijding van
de redelijke termijn.
De AG: “Het is schandalig dat de akte van de verdediging is blijven liggen
bij de rechtbank. De verdachte is in zijn belangen geschaad. Het heeft meer
dan vier maanden geduurd. Echter: er heeft een rechter naar de zaak gekeken
(raadkamer verlenging) en daarom: afwijzing van het beroep.
Met deze schending kan bij de straftoemeting rekening worden gehouden, de
voorlopige hechtenis dient in het algemeen belang voort te duren.”
Voor zover hier van belang oordeelde het Hof in zijn beschikking d.d. 3
februari 2010:
“Met de raadsman en de advocaat-generaal is het hof van oordeel dat, nu de
akte van het hoger beroep dateert van 15 september 2009 er sprake is van
een zeer substantiële schending van genoemde bepaling.” (bedoeld wordt
artikel 87 lid 3 Sv.)
“Het hof is evenwel van oordeel dat zulks geen consequenties dient te
hebben nu na september 2009 er eerst een bevestiging van de ernstige
bezwaren die tegen de verdachte bestonden heeft plaats gehad door de
rechtbank, tot uiting gekomen in haar vonnis van 28 oktober 2009, en
vervolgens nog een toetsing van de rechtmatigheid van de voorlopige
hechtenis heeft plaatsgehad ter zitting van het hof .d. 17 december 2009
waar de vordering tot verlenging van de gevangenhouding va de verdachte is
behandeld, waardoor toch een binnen een redelijk tijdsverloop rechterlijke
controle ter zake van de gegrondheid van de voorlopige hechtenis heeft
kunnen plaatsvinden. Het hof wijst af het beroep tegen de bestreden
beschikking.” (sic)
Bij de inhoudelijke behandeling van het appèl heeft de raadsman ter
terechtzitting verweer gevoerd aanloog aan de opmerkingen van de AG alsmede
de vaststelling van de schending zoals door de raadkamer van het hof
gedaan.
Het hof verwerpt het verweer aldus:
“Dat bovengenoemd appèl lang is blijven liggen is voorts betreurenswaardig.
De verdachte is echter op geen enkel moment uit de voorlopige hechtenis
ontslagen. Niet gebleken is dat de verdachte uiteindelijk concreet nadeel
door deze vertraging heeft ondervinden. Desgevolg, maar ook overigens, ziet
het hof geen aanleiding om de aan de verdachte op te legen straf om die
reden te matigen.”
Het hof miskent enerzijds dat het belang waar de verdachte in wordt
geschonden diens recht op een eerlijk proces is, niet diens ‘recht op’ in
vrijheidstelling.
Anderzijds legt het hof een schending van het recht kennelijk enger (te
eng) uit door te spreken van ‘concreet nadeel’, gelegen in (uitsluitend?)
een eventuele vertraagde invrijheidstelling.
Aldus wordt het belang dat de verdachte heeft bij een tijdige behandeling
van diens appèl volledig opzij gezet. In casu moet de mogelijkheid van
appèl volstrekt illusoir worden geacht.
De zaak met parketnummer 13/706556-11
Het betreft een overleveringszaak. De raadsman voert in de raadkamer van
het hof het volgende aan:

“Schending van artikel 87 lid 2 Wvsv
Op 27 juni 2011 heeft de verdediging een verzoek tot opheffing, subsidiair
schorsing van de Overleveringsdetentie ingediend.
Dit verzoek is met gezwinde spoed behandeld door de raadkamer van de
rechtbank te Amsterdam op 30 juni 2011.
Namens de opgeëiste persoon is appèl van deze beslissing ingesteld op
dezelfde dag als waarop deze is genomen en aan hem kenbaar gemaakt: 30 juni
2011.
Gelet op het bepaalde in artikelen 64 lid 2 OLW jo artikel 80 en 87 lid 3
WvSv dient op het beroep zo spoedig mogelijk te worden beslist.
Daarvan is geen sprake nu de behandeling van het appèl ruim een maand op
zich heeft laten wachten.
Artikel 87 lid 2 WvSv is hierdoor geschonden.
Gevolgen late behandeling van het appèl
Het lijkt erop dat het appèl inmiddels, ten gevolge van de overlevering van
cliënt aan Polen, om des keizers baard gaat; sterker nog dat het appèl bij
gebrek aan belang niet-ontvankelijk zou kunnen worden verklaard. Het
Openbaar Ministerie lijkt deze mening toegedaan, nu de raadsman tot drie
maal toe telefonisch contact is benaderd met de vraag of het appèl nog wel
behandeld moet worden, of ‘het’ nog wel nut heeft nu de overlevering reeds
heeft plaatsgevonden en of de raadsman het appèl niet zou willen intrekken.
Niets is minder waar.
Nog afgezien van de omstandigheid dat ik niet beschik over een machtiging
van cliënt tot het intrekken van het appèl, geldt het volgende:
Gelet op de omstandigheid dat het appèl niet tijdig is behandeld, zou dit
ertoe leiden dat lankmoedig (i.e. zeer geduldig) inert (i.e bewegingloos,
traag) optreden van de autoriteiten leidt tot het illusoir maken van aan de
justitiabele ter beschikking staande rechtsmiddelen.
Gevolgen mogelijke niet-ontvankelijkverklaring van het appèl
Een niet-ontvankelijkverklaring van de opgeëiste persoon in het namens hem
ingestelde appèl zou naar het oordeel van de verdediging tot de
gevolgtrekking leiden dat de beroepsmogelijkheid illusoir is, waardoor
gelet op het ontbreken van een adequate rechtsgang in de OLW, onmiddellijk
na afwijzing van het verzoek tot opheffing/ schorsing van de
overleveringsdetentie, de gang naar de voorzieningenrechter in Kort Geding
zou open staan, teneinde de onmiddellijke invrijheidstelling van de
justitiabele te eisen.
De verdediging verzoekt uw Hof met klem op dit vraagstuk in te gaan zijn
beslissing.”
Het hof:
“Het beroep op schending van artikel 87 lid 3 Wetboek van Strafvordering
wordt door het hof verworpen nu het hof, gelet op het groet aanbod van
eveneens grote zaken, zo spoedig mogelijk op het hoger beroep heeft
beslist. Dat daardoor de beroepsmogelijkheid illusoir is gebleken makt dit
niet anders.
Het hof overweegt dat, wat er ook zij van hetgeen door de raadsman
overigens naar voren is gebracht, de opgeëiste persoon geen belang meer
heeft bij het ingestelde hoger beroep, nu hij inmiddels op 18 juli 2011 is
overgeleverd aan Polen. Het hoger beroep dal derhalve niet ontvankelijk
worden verklaard.”
Het hof legt de gevolgen van de (gestelde) werkdruk geheel bij de
justitiabele. Vaste rechtspraak van het EHRM verbiedt de Staat zich daarop
te beroepen.
Het hof geeft kennelijk een eigen autonome invulling aan het begrip “zo
spoedig mogelijk”.

Het hof interpreteert het begrip niet als een (min-of-meer) objectief vast
te stellen termijn, maar als een resultaat van een combinatie van het
aanbod van zaken, de bezettingsgaad, de bezuinigingen op de rechterlijke
macht en de vakantieroosters van de raadsheren.
Deze invulling staat mijlenver af van hetgeen uit de Wetsgeschiedenis
blijkt en uiteindelijk in de Wet is opgenomen.
Ook hier wordt, door de opstelling van de gerechtelijke autoriteiten, de
mogelijkheid van het appèl volstrekt illusoir.
Conclusie:
Bij de behandeling van appèllen worden de belangen van de justitabele bij
een behandeling binnen een redelijke termijn, waardoor van een adequate
rechtsgang sprake zou zijn, door de gerechtelijke autoriteiten niet althans
volstrekt onvoldoende voor ogen gehouden.
De verdediging dient zich daartegen krachtig te weer te stellen. He
verdient aanbeveling de behandeling binnen een redelijke termijn af te
dwingen door middel van het stellen van een termijn aan het behandelend
hof. Indien het hof zich aan deze termijn niet houdt, dient de verdediging
zich tot de Voorzieningenrechter in Kort Geding te wenden en in civibus, de
invrijheidstelling van de verdachte te eisen.
B.M. Beg
PS: Ik heb de term ‘verdachte’ met het oog op de leesbaarheid ook gebruik
om de positie van de opgeëiste persoon te duiden. Tevens heb ik om die
reden de term ‘voorlopige hechtenis’ gebruikt waar het in werkelijkheid
gaat om overleveringsdetentie.