download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
gang na <strong>de</strong> invoering van <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijswetten<br />
sinds 1801. Maar ook het on<strong>de</strong>rwijs van<br />
na 1843 (waarop dit hoofdstuk ondanks <strong>de</strong> titel<br />
toch ingaat) is volgens <strong>de</strong> geraadpleeg<strong>de</strong> schoolcommissierapporten,<br />
niet al te hoogstaand. Vervolgens<br />
doet <strong>de</strong> auteur verslag van een archeologische<br />
opgraving op het terrein waar <strong>de</strong>ze oudste<br />
dorpsschool heeft gestaan.<br />
Zes van <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> bijdragen gaan in op <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> soorten scholen en on<strong>de</strong>rwijs die<br />
Hilversum vooral geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> 20 ste eeuw heeft gekend.<br />
De kostscholen, met name <strong>de</strong> rooms-katholieke,<br />
komen uitgebreid aan bod, ook al omdat een<br />
oud-leerling een inkijkje geeft in het reilen en zeilen<br />
van dat on<strong>de</strong>rwijs, maar ook het beroepson<strong>de</strong>rwijs,<br />
het mid<strong>de</strong>lbaar en het bijzon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rwijs<br />
krijgen een hoofdstuk. Teveel willen <strong>de</strong><br />
auteurs een compleet overzicht bie<strong>de</strong>n van alle<br />
scholen, waardoor <strong>de</strong> tekst soms nogal opsommerig<br />
wordt. Omdat veel scholen in <strong>de</strong> loop van <strong>de</strong><br />
tijd verschillen<strong>de</strong> soorten on<strong>de</strong>rwijs aanbo<strong>de</strong>n, is<br />
er hier en daar sprake van overlap. De redactie lijkt<br />
zich daar niet steeds voldoen<strong>de</strong> van bewust te zijn<br />
geweest. Een voorbeeld is <strong>de</strong> katholieke kweekschool,<br />
die in het hoofdstuk over internaten voorkomt<br />
maar waaraan ook een eigen hoofdstuk gewijd<br />
is. Dat geeft weliswaar een mooi beeld van het<br />
leven op die school, maar <strong>de</strong> vraag is in hoeverre<br />
dat past in dit boekje. Van geen enkele an<strong>de</strong>re<br />
school wordt zo ge<strong>de</strong>tailleerd ingegaan op <strong>de</strong><br />
schooldag, het leerplan en <strong>de</strong> leraren.<br />
Overlappen<strong>de</strong> informatie komt ook weer voor<br />
in het hoofdstuk over <strong>de</strong> schoolgebouwen. Veel informatie<br />
over <strong>de</strong> gebouwen is al el<strong>de</strong>rs te vin<strong>de</strong>n,<br />
terwijl <strong>de</strong> theorieën over on<strong>de</strong>rwijsgebouwen maar<br />
mondjesmaat aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> komen. Met name <strong>de</strong> architect<br />
Dudok is voor Hilversum van belang geweest<br />
en al komt <strong>de</strong> politieke geschie<strong>de</strong>nis niet aan<br />
bod, het wordt wel dui<strong>de</strong>lijk dat <strong>de</strong> gemeenteraad<br />
van groot belang is geweest bij <strong>de</strong> bouw van scholen.<br />
Het wordt ook niet hel<strong>de</strong>r waarom <strong>de</strong> politieke<br />
geschie<strong>de</strong>nis geen rol mag spelen.<br />
Twee hoofdstukken vallen een beetje buiten het<br />
stramien van het boekje: er is een overzicht van <strong>de</strong><br />
scholen tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Wereldoorlog, een zeer<br />
leesbaar hoofdstuk dat echt een verhaal biedt over<br />
leraren en leerlingen geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> bezettingstijd;<br />
en een hoofdstuk over <strong>de</strong> Mammoetwet, voor het<br />
on<strong>de</strong>rwijs van groot belang maar feitelijk een algemeen<br />
historisch verhaal met mondjesmaat wat<br />
Hilversumse voorbeel<strong>de</strong>n. Het boek sluit af met<br />
een lijst van alle scholen die in Hilversum hebben<br />
Boekbesprekingen 137<br />
bestaan en een namenregister.<br />
Het werk is luxueus uitgevoerd, met har<strong>de</strong> kaft<br />
en veel foto’s. Het geeft veel lokale informatie,<br />
maar wil te compleet zijn ten koste van <strong>de</strong> leesbaarheid.<br />
De inleiding over <strong>de</strong> vroege on<strong>de</strong>rwijsgeschie<strong>de</strong>nis<br />
is kort; te kort, want <strong>de</strong> tekst snijdt<br />
<strong>de</strong> bochten zo scherp dat het geschetste beeld een<br />
karikatuur wordt. De overheid zou zich voor 1801<br />
nauwelijks druk hebben gemaakt over het on<strong>de</strong>rwijs.<br />
De vele ge<strong>de</strong>tailleer<strong>de</strong> instructies en <strong>de</strong> soms<br />
nauwgezette wijze waarop schoolmeesters wer<strong>de</strong>n<br />
geëxamineerd in <strong>de</strong> 17 <strong>de</strong> en 18 <strong>de</strong> eeuw spreken dat<br />
tegen. Het vervlechten van meer verhalen van oudleerlingen<br />
had het boek een wat ‘menselijker’ karakter<br />
gegeven en daardoor waren <strong>de</strong> hoofdstukken<br />
on<strong>de</strong>rling ook beter te vergelijken geweest.<br />
Het zou aardig zijn, een beeld te geven van <strong>de</strong> verschillen<br />
in aanpak en sfeer op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<br />
scholen. Dan waren <strong>de</strong> ‘mensen die zich hebben<br />
ingespannen’ voor dat on<strong>de</strong>rwijs beter uit <strong>de</strong> verf<br />
gekomen. Weliswaar zijn er enkele ka<strong>de</strong>rtekstjes<br />
over docenten en leerlingen, maar eigenlijk is dat<br />
onvoldoen<strong>de</strong> om die kant van het on<strong>de</strong>rwijs goed<br />
te belichten. Wie echter iets wil weten over on<strong>de</strong>rwijsinstellingen<br />
in Hilversum vindt in dit boekje<br />
voldoen<strong>de</strong> van zijn gading.<br />
Drs. Fred Vogelzang<br />
Eline van Leeuwen en Erik Mattie, Park Meerwijk,<br />
villapark te Bergen. Manifest van <strong>de</strong> Amsterdamse School.<br />
(Nijmegen: SUN, 2005) geïll., 167 blz., isbn<br />
9085060109.<br />
Voor haar doctoraalscriptie over Park Meerwijk te<br />
Bergen (Noord-<strong>Holland</strong>) bracht Eline van Leeuwen<br />
(1942-2004), architectuurhistorica, een vrijwel<br />
volledige documentatie bijeen, die ten grondslag<br />
ligt aan dit boek. Het verschijnen van <strong>de</strong>ze rijk<br />
geïllustreer<strong>de</strong> publicatie heeft zij niet meer mogen<br />
meemaken. Erik Mattie is kunst-architectuurhistoricus<br />
en is gespecialiseerd in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
bouwkunst en ste<strong>de</strong>nbouw van <strong>de</strong> negentien<strong>de</strong> en<br />
vroeg twintigste eeuw.<br />
Park Meerwijk is een villawijk die in 1917 ontstond<br />
en oorspronkelijk zestien kleinere landhuizen<br />
omvatte waarvan er nu nog <strong>de</strong>rtien bestaan. De<br />
meeste zijn vrijstaand, enkele geschakeld. Het villapark<br />
en <strong>de</strong> huizen zijn beschermd als rijksmonument.<br />
De documentatie waarop dit boek is gebaseerd