download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

118 Tijdingen
Afb. 1 Promotiemateriaal voor ‘Rembrandt De Musical’
(copyright afbeelding Stardust Theatre BV, met
dank aan J. Stuurman, Theater Carré).
Het zwaartepunt van de activiteiten ligt in Amsterdam
en Leiden. Deze laatste stad beschikt nauwelijks
over tastbare overblijfselen van Rembrandt
en naast de drie bijzondere Rembrandttentoonstellingen
die Stedelijk Museum De Lakenhal dit
jaar organiseert, kent het programma hoofdzakelijk
activiteiten die gericht zijn op het toerisme. Zoals
onder meer een mozaïek van een zelfportret
van Rembrandt in 58.000 bollen, een ijssculpturen-festival,
een buitenexpositie met schilderijen
in de binnenstad, uitvoeringen van muziek uit
Rembrandts tijd, een wandelroute en een driedaags
kernprogramma in juli met kluchten, muziek,
een levende Nachtwacht en rondleidingen op
de warenmarkt waar acteurs rondlopen in kleding
uit de 17 e eeuw. De relatie met Rembrandt is bij
sommige onderdelen flinterdun.
Wat musea betreft heeft Amsterdam uiteraard
veel meer in huis en die weelde wordt dan ook vorstelijk
geëtaleerd. Het Rijksmuseum en het Rembrandthuis
laten een jaar lang in diverse tentoonstellingen
werk van Rembrandt uit eigen collectie
zien en ook het Amsterdams Historisch Museum,
het Joods Historisch Museum, het Bijbels Museum
Amsterdam en het Gemeentearchief Amsterdam
organiseren tentoonstellingen rondom Rembrandt.
Verder zijn er gedurende het hele jaar
rondwandelingen, rondvaarten, lezingen en is op
het Rembrandtplein een brons gegoten representatie
van het Nachtwacht te zien.
Ook elders in het land brengen musea als Boijmans
van Beuningen, het Mauritshuis en Teylers-
museum hun schilderijen, etsen en tekeningen van
Rembrandt nadrukkelijk onder de aandacht. Buitenlandse
musea laten zich evenmin onbetuigd. In
Duitsland, België, Engeland, Frankrijk, Denemarken
en de Verenigde Staten zijn speciale tentoonstellingen
in het kader van het Rembrandtjaar.
Voor wie zich thuis in Rembrandt wil verdiepen
worden diverse nieuwe boeken over de schilder gepubliceerd
en verscheen een Rembrandt-dvd waaraan
een keur van specialisten en musea hun medewerking
verleenden.
Het Rembrandtjaar brengt ook nieuwe kunst
voort. Cineast Peter Greenaway maakte een film
Nightwatching waarin hij de Nachtwacht benadert
als een verzameling aanwijzingen voor een misdaad.
In het verlengde daarvan toont het Rijksmuseum
in het kader van het Holland Festival een
theatrale installatie met beeld en geluid van
Greenaway rond De Nachtwacht. Wie er dan nog
geen genoeg van kan krijgen, heeft een half jaar
lang de gelegenheid in theater Carré gaan kijken
naar Rembrandt de Musical. Henk van der Meijden
tekent voor deze productie – budget 8 miljoen
euro – die een verrassende blik wil bieden op ‘de
mens Rembrandt’ met veel aandacht voor de vrouwen
en de intriges in zijn leven.
Verkoopbaarheid
De vraag dringt zich op wie of wat er hier nu eigenlijk
centraal staat. Uiteraard zijn er genoeg bijdragen
waar kwaliteit en integriteit ontegenzeggelijk
voorop staan. Toch zijn er veel evenementen waarbij
het niet zozeer om Rembrandt lijkt te gaan,
maar waar vooral wordt ingezet op de kans zoveel
mogelijk bezoekers te trekken. Overheden, instellingen
en ondernemers hebben veel geld in het
Rembrandtjaar gestoken en verwachten dat die investering
loont. Instellingen willen hoge bezoekersaantallen
zien, ondernemers willen geld verdienen
met hun aan Rembrandt gerelateerde
producten en overheden willen toeristen trekken.
Allemaal willen ze hun naamsbekendheid vergroten
en – zoals dat in marketingtermen heet – een
‘positieve identificatie’ tot stand brengen, vanuit
de gedachte dat de onbetwistbare kwaliteit van het
werk van Rembrandt afstraalt op de steden, instellingen
en bedrijven die deze associatie met succes
tot stand weten te brengen. Dit mechanisme is ook
werkzaam bij de bezoeker-consument die dankzij
een programmaboekje, catalogus, boek of t-shirtmet-opdruk
zijn culturele belangstelling kan
onderstrepen.