download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Naar eigen zeggen heeft De Rooy (afb. 1) weinig op met Holland – we hadden ook beloofd
hem er niet naar te vragen. Toch komt het gewest in zijn ‘meesterwerk’, het boek Republiek
van rivaliteiten, vaak ter sprake.
De Rooy: “Het is buitengewoon lastig om überhaupt een identiteit te formuleren van Holland,
die bovendien over een langere periode geldt. Daarbij is het ongelukkig dat het gewest
ook nog in twee provincies gesplitst is, waardoor je tegenwoordig ziet dat men in de erfgoedbeweging
wanhopig z’n best doet om een soort Noord-Hollandse en een Zuid-Hollandse
identiteit gestalte te geven. Dat slaat natuurlijk nergens op. Dat is één. Verder lees je
in Republiek van rivaliteiten dat Amsterdam zo’n overheersende positie heeft dat het gewest
eigenlijk wordt weggedrukt. Ten derde heeft niet zozeer Holland, maar de Randstad een erg
bepalende positie gehad in de verdere ontwikkeling van Nederland. De as Amsterdam-Den
Haag-Rotterdam is gezamenlijk te vergelijken met de positie die Parijs in Frankrijk heeft.
Daar komen centrale initiatieven vandaan, daar wordt het geld verdiend en daar zit het bestuur.
De rest van het land zal daarmee een verhouding moeten zien aan te gaan. In het algemeen
betekent dat reageren en niet het initiatief nemen.”
Amsterdam Airport Schiphol
“Natuurlijk is dat een Hollandocentrische visie, maar niet ongemotiveerd. Al in de oude Republiek
werd het geld verdiend in de Randstad. Bezoekers, handelaren en toeristen kwamen
af op die stedelijke cultuur. Dat is ook het aardige in het boek van Goffe
Jensma over het Fries nationalisme (Het rode tasje van Salverda). Daarin
wordt voortreffelijk uitgelegd dat mensen in Friesland die aan het
landsbestuur wilden deelnemen, vroeger of later toch naar het westen
trokken, waar ze uit pijn van nostalgie een soort Fries nationalisme
ontwikkelden. Ondanks het verwijt van Hollandocentrisme en belangrijke
ontwikkelingen elders blijf ik bij mijn hoofdpunt: vrijwel iedereen
voelde dat het hier gebeurde. De andere gewesten hadden niet de
macht, noch economisch, noch politiek, noch cultureel, om de toon te
zetten, initiatief te nemen. De drie noordelijke provincies hebben daar nog steeds last van.
Het meest interessant is de rol van Brabant, dat zich de laatste jaren heeft ontwikkeld tot
een van de snelst groeiende industriegebieden. Het uiterlijk van Brabant is de laatste eeuw
in ongelofelijk tempo veranderd. Maar zelfs Philips heeft het hoofdkantoor naar Amsterdam
verplaatst. Niet zozeer omdat ze het bij de Randstad wilde horen, maar omdat ze dichtbij
een vliegveld wilde zitten. Inmiddels zijn we het kader van de natiestaat te boven en spreken
we terecht over een geglobaliseerde samenleving. Dan worden knooppunten van handel
en verkeer veel belangrijker en is de ouderwetse haven overgenomen door de luchthaven.
Opnieuw blijkt Amsterdam dan weer een congresstad te zijn, omdat ze
met hotel- en congresfaciliteiten handig aansluit op Schiphol. Decennia
is er gepraat over een herindeling om een tussenniveau te vinden
tussen de stad en de provincies, of probeerde men een aantal steden te
klusteren: het is allemaal op niets uitgelopen. En Amsterdam en Rotterdam
praten eigenlijk niet wezenlijk met de provincies, maar rechtstreeks
met de nationale overheid. Ze slaan het provinciale niveau over,
zodat het in dat opzicht een soort mini-provincies zijn.”
Piet de Rooy 103
“Het geld
wordt in de
Randstad
verdiend”
“De drie grote
steden zijn een
soort miniprovincies”