Nieuwsbrief - Stichting Leven Achter Prikkeldraad 1940 - 1945
Nieuwsbrief - Stichting Leven Achter Prikkeldraad 1940 - 1945 Nieuwsbrief - Stichting Leven Achter Prikkeldraad 1940 - 1945
Nieuwsbrief Stichting „Leven Achter Prikkeldraad 1940 - 1945” Nummer 24 - Februari 2012 „Daar bij die molen” scene uit theater voorstelling „Fatamorgana” Uiteraard moesten ook de vrouwenrollen door mannen worden vertolkt. van links naar rechts: 1e Luitenant B. Andringa, Kapitein H.O. Romswinckel, 1e Luitenant F.M.F. Claassen, 1e Luitenant J.J.L. Baron van Lynden, Luitenant ter zee 2e klas W. van der Valk Bouman
- Page 2 and 3: Begrafenis van een Franse Officier
- Page 4 and 5: Martinus (Tini) Weremaux 21 Maart 1
- Page 6 and 7: Lieve allemaal. God zij dank kan ik
- Page 8 and 9: „Fatamorgana” Theater voorstell
- Page 10: The Camera Became My Passport Home
<strong>Nieuwsbrief</strong><br />
<strong>Stichting</strong> „<strong>Leven</strong> <strong>Achter</strong> <strong>Prikkeldraad</strong> <strong>1940</strong> - <strong>1945</strong>”<br />
Nummer 24 - Februari 2012<br />
„Daar bij die molen”<br />
scene uit theater voorstelling „Fatamorgana”<br />
Uiteraard moesten ook de vrouwenrollen door mannen worden vertolkt.<br />
van links naar rechts: 1e Luitenant B. Andringa, Kapitein H.O. Romswinckel,<br />
1e Luitenant F.M.F. Claassen, 1e Luitenant J.J.L. Baron van Lynden,<br />
Luitenant ter zee 2e klas W. van der Valk Bouman
Begrafenis van een Franse Officier voor de ingang van de kapel in Juli <strong>1940</strong> in<br />
Oflag IV C „Colditz”.<br />
<strong>Achter</strong> de kameraden van de overleden Fransman is het bord met de letter „K”,<br />
boven de ingang van de Franse kwartieren.<br />
Boven de kapel op de eerste verdieping was plaats voor 60 slaapplaatsen.<br />
De Duitse officier, tweede van rechts, is Hauptmann (Kapitein) Paul Priem.<br />
Paul Priem was geboren rond 1890 in de regio Bromberg; Schneidermuhl (thans Pools<br />
grondgebied). Priem was een leraar uit Briesen en tijdens de Tweede Wereldoorlog<br />
een trouwe volgeling van Adolf Hitler.<br />
Kapitein Priem was vanaf 1939 tot 1944 kampofficier in „Colditz”. De Duitse veiligheidsofficier<br />
Hauptmann (Kapitein) Reinhold Eggers vond dat Priem veel te makkelijk was<br />
tegenover de moeilijk hanteerbare krijgsgevangenen in het kamp. Priem kon het wel<br />
waarderen als gevangenen een poging waagden om te ontsnappen. Priem was niet<br />
zo streng met de verhoren die plaatsvonden om te weten te komen hoe de gevangenen<br />
ontsnapt waren. Hierdoor was Priem een geliefd persoon bij vele krijgsgevangenen.<br />
Priem is ontslagen uit Militaire dienst in januari 1943 op medische gronden. De aan astma<br />
en hartproblemen lijdende Kapitein was ook nog een stevige drinker. Uiteindelijk werd<br />
dat hem fataal; in Augustus 1944 overleed Kapitein Paul Priem aan een hartaanval.<br />
Marco Jacobs
Zoals U zich wellicht herinnerd, heeft onze stichting in Oktober 2000 een reis georganiseerd<br />
naar het voormalige krijgsgevangenenkamp Stalag 371 „Stanislau”.<br />
Omdat het vanaf <strong>1945</strong> geen Pools grondgebied meer is, maar tegenwoordig de plaats<br />
Ivano Frankivk in de Oekraïne is, was het destijds zeer omslachtig om een bezoek te<br />
mogen brengen met een delegatie oud-krijgsgevangenen officieren en/of hun familieleden.<br />
Toen het door bemiddeling van de Overste Luiting toch lukte werden wij hartelijk<br />
ontvangen door de Nederlandse ambassadeur, de Consul en het Miltair Attachee.<br />
Er waren persconferenties en uitgebreide rondleidingen door het kamp.<br />
Het kamp was overigens bijna niet veranderd ten opzichte van het jaar 1944 toen de<br />
officieren werden overgebracht naar Oflag 67 „Neubrandenburg”.<br />
Voor de oud-krijgsgevangenen die niet meer zo ver konden reizen heeft onze stichting<br />
in December 2000 een grote tentoonstelling met origineel materiaal uit de kampen<br />
georganiseerd in Doorn. Tevens werden er filmopnames getoond door het actualiteitenprogramma<br />
2-Vandaag die de volledige reis op film had vastgelegd.<br />
Eind vorig jaar werd ik benaderd door Dick Reefman; Defence Attaché of The Netherlands<br />
to Ukraine and the Republic of Moldova Commander Royal Netherlands Navy and<br />
President of the Kyiv Association of Military Attaché’s (KAVA).<br />
Na een telefonisch onderhoud hebben we een afspraak geregeld bij mij thuis om te<br />
praten over een reis, wederom naar Stanislau. Dick vond de verslagen van Ger Timmer,<br />
zijn voorganger, en was dermate geboeid door het verhaal dat hij in overleg met de<br />
Ambassadeur en de Consul in maart 2012 een delegatie naar de Oekraïne wil laten komen.<br />
Bij de volgende afspraak worden alle details bekend gemaakt en U ontvangt een schrijven<br />
van onze stichting of U interesse heeft deel te nemen aan deze reis.<br />
Albert Ziëck
Martinus (Tini) Weremaux<br />
21 Maart 1917 - 26 Oktober 1942<br />
Gearresteerd als lid van de verzetsgroep „Nederland voor Oranje”<br />
Gefusilleerd op 26 Oktober 1942 - Fort Rijnauwen te Bunnik
De hieronder afgebeelde briefjes zijn gesmokkeld vanuit het Huis van Bewaring,<br />
Weteringschans te Amsterdam, alwaar Tini verbleef tijdens het gerechtelijk onderzoek.<br />
Datum onbekend, vermoedelijk Augustus / September 1942.<br />
Omdat het briefjes waren die bedoeld waren om naar buiten te worden gesmokkeld<br />
- en dus niet via de Duitse censuur doorgezonden werd - kon Tini zijn familie schrijven<br />
over de werkelijke toestanden en gebeurtenissen die in de gevangenis en Kamp<br />
Amersfoort plaatsvonden.<br />
Beide briefjes zijn afgebeeld op ware grootte.<br />
Beide briefjes zijn dubbelzijdig beschreven; echter maar 1 zijde per briefje afgebeeld.<br />
De volledige tekst is te lezen op de volgende pagina.
Lieve allemaal. God zij dank kan ik jullie een briefje sturen met m’n werkelijke toestand.<br />
Ik ben in Amsterdam voor m’n proces, maak het nog steeds goed, ben nog maar 22 kilo<br />
afgevallen, doch voel me nog wel. Ben blij dat ik uit Amersfoort weg ben, het is daar<br />
slecht, slaag en alles, maar daar zijn we nu van af. Door bemiddeling van m’n celgenoten<br />
ontvangen jullie dit schrijven; ben juist gearriveerd, eten God zij dank goed en rust.<br />
In Amersfoort slaan ze de Joden dood, 48 uren zonder eten is niets. Als nu mijn proces<br />
goed afloopt, kom ik met het einde van de oorlog thuis, dat verwacht ik in oktober of<br />
op z’n langst februari. We horen nog wel eens wat nieuws al is het niet altijd waar.<br />
Ik weet van de Engelse invasie in Dieppe af, van Rusland dat ze in de middensector<br />
stand houden, in de Kaukasus stilstaan maar ja, als het einde daar is, zal ik het wel zien.<br />
Heb vandaag met het vervoer peren, leverpastei, appels gegeten en heb nu sinds maanden<br />
niet zoveel gegeten en heb ook gerookt, heerlijk in de cel ook stiekem. Hoe gaat het met<br />
jullie, je kan me nu schrijven, stiekem, dat zal ik straks wel vermelden hoe dat gaat.<br />
Ik hoop dat jullie allen gezond zijn en dat de zaken goed gaan. Ik heb nog geld genoeg,<br />
f 50.- ongeveer, zal wel schrijven als ik geld nodig heb, heb nu voor 1 sigaret maar<br />
1 gulden betaald, wat heb ik er anders aan, vinden jullie ook niet? Ik hoop dat jullie<br />
geen geldgebrek hebben, anders wil ik het gaarne afstaan en niets ontvangen.<br />
Vader, houd moed, ik kom spoedig weer helpen hoor. Marie, zorg dat ik wat te bikken<br />
krijg als ik thuiskom. Rook of verkoop m’n shag maar, als je maar 1 pakje voor<br />
mij bewaart. Mocht ik ooit bezoek ontvangen, levensmiddelen, boter en suiker,<br />
en rokerij (?) en vloeipapier. Hoe zit het met m’n gebit? Riek, hou je taai, omhels Nannie<br />
van me, groet Jo en Rie en Rinus, Jan en Cor, pak Charles maar eens flink, groeit hij al?<br />
Hou je taai, kapot krijgen ze me niet! Vader, groet ook Nel en Piet, het is m’n zus al<br />
vergeet ze mij. Henny, Gon, Con, ontvang allen de groeten van een die in nood is,<br />
maar dichter bij de vrijheid komt. Daag.<br />
Liefste Truus, voor jou een apartje, het andere is ook voor jou, ik verlang erg naar je,<br />
houd moed liefste, het einde komt sneller als je denkt en dan is alles gauw vergeten.<br />
Hoop dat je het goed maakt en jij nog veel van me houdt; doe je moeder en vader de<br />
groeten van me + zus en broer en kenissen. Let nu even op: als je een kaart ontvangt<br />
van hier voor wasgoed dan moet je in de naad van onderbroek of zo brieven schrijven<br />
op sigarettenpapier, zodat het niet zichtbaar is, je mag alles en veel schrijven, doch<br />
oppassen hoor. Nu lieve schat, tot spoedig, ik hoop dat m’n proces gunstig verloopt.<br />
Daag<br />
Tini
Falsificatie kampgeld Konzentrationslager „Treblinka”<br />
door<br />
Albert Ziëck<br />
Onlangs kwam er een man bij mij aan de deur die, volgens hem, een zeer zeldzaam<br />
documentje had uit het concentratiekamp „Treblinka”. Het ging om een zogenaamd<br />
„Prämienschein”. Na nog geen minuut riep hij al dat hij er 300 Euro voor wilde hebben!<br />
Toen ik het „waardevolle” stuk in handen kreeg en deze vervolgens bestudeerde, vielen<br />
mij gelijk een aantal dingen op waarom dit absoluut niet origineel kon zijn.<br />
Toen ik de beste man wees op de historische feiten mocht ik het biljetje voor niets hebben.<br />
Ondanks onze stichting in tentoonstellingen enkel en alleen origineel materiaal opneemt,<br />
hebben wij het besluit genomen om deze falsificatie tóch te tonen ...<br />
Dit om te laten zien dat er jammerlijk genoeg lieden zijn die geld willen verdienen met de<br />
verschrikkingen die gebeurd zijn in de concentratiekampen.<br />
Er is getracht om het biljet echt te laten lijken door het op origineel „oorlogspapier” te<br />
drukken. Bij controle onder een UV-lamp licht dit papier namelijk niet op, zoals wel het<br />
geval is met modern papier.<br />
Dat het hier toch om een falsificatie betreft wordt duidelijk vanwege het feit dat - gezien<br />
de opdruk - er historisch helemaal niets klopt van dit biljet.<br />
Ten eerste wil men laten geloven dat het biljet op gevangenennummer was uitgegeven, dit<br />
was echter nimmer het geval. Dergelijk soort kampgeld was een algemeen betaalmiddel.<br />
Vervolgens - al zóu het op nummer zijn uitgegeven - is het gevangenennummer veel te<br />
hoog. Zoveel gevangenen hebben nimmer in dit vernietigingskamp gezeten.<br />
Er zijn schattingen van 250.000 slachtoffers. Slechts 46 personen hebben dit horrorkamp<br />
- welke was opgericht ter vernietiging van de gevangenen - overleefd.<br />
Het stempeltje met het jaartal 1944 kan onder geen enkele voorwaarden kloppen. In dit<br />
jaar was het kamp reeds opgeheven. Op 22 September 1943 kwam er een transport met<br />
2.000 gevangenen aan uit de Russische stad Minsk. Onder deze mensen zaten onder<br />
andere krijgsgevangenen. Deze Russen bereidden een opstand voor onder leiding van<br />
kameraad Feldhendlers. Het was de bedoeling om zoveel mogelijk SS-ers te doden en<br />
een massaontvluchting te ondernemen. Op 14 Oktober 1943 kwam de opstand.<br />
Van de 365 gevluchte gevangenen overleefden er slechts vijf man. De Nazi’s besloten<br />
het kamp met onmiddelijke ingang op te heffen. Een groep van 300 Joden moest het<br />
kamp met de grond gelijk maken om alle sporen van deze misdaad uit te wissen.<br />
Vervolgens werd het terrein beplant. Eind 1943 waren alle sporen uitgewist en hierna<br />
werden de Joden gedood.<br />
Het is dus onmogelijk dat er in 1944 kampgeld werd gemaakt. Tevens is het zeer<br />
onwaarschijnlijk dat er kampgeld in Treblinka in omloop is geweest, de slachtoffers<br />
werden vrijwel direct na aankomst vermoord.<br />
De vervalsing Een origineel biljet uit Floßenbürg
„Fatamorgana”<br />
Theater voorstelling uitgevoerd in Oflag IV C „Colditz” - Kerstmis 1942<br />
door<br />
Marco Jacobs<br />
In het gedeelte waar de krijgsgevangenen verbleven was ook een theaterzaal waar de<br />
gevangenen gebruik van mochten maken. De Nederlanders hebben gedurende hun verblijf<br />
in Colditz maar één uitvoering gespeeld; getiteld „Fatamorgana”. Omdat de opkomst<br />
groot was, en de capaciteit van het theater te klein, moest de voorstelling drie keer<br />
gespeeld worden.<br />
Ook de Duitsers wilden de uitvoering zien. De Duitse officieren zaten op de eerste rij.<br />
De Duitsers wisten en beseften echter niet dat ze regelmatig belachelijk gemaakt werden,<br />
dit uiteraard tot vermaak van de gevangenen.<br />
De bedenkers van het toneelstuk waren Kapitein J.J. Mojet, Kapitein A.L. Nouwens en<br />
1ste Luitenant H.C. Bajetto.<br />
Kostuums waren niet voorhanden en moesten daarom zelf gemaakt worden. Het is de<br />
Nederlanders goed gelukt dit voor elkaar te krijgen. Het meeste werd gemaakt van oude<br />
lappen, karton en crêpepapier. De verschillende decors voor het stuk waren geschilderd<br />
door Luitenant ter zee 2e klas D.W. Baron van Lynden.<br />
„Daar bij die molen”<br />
scene uit theater voorstelling „Fatamorgana”<br />
Uiteraard moesten ook de vrouwenrollen door mannen worden vertolkt.<br />
van links naar rechts: 1e Luitenant B. Andringa, Kapitein H.O. Romswinckel,<br />
1e Luitenant F.M.F. Claassen, 1e Luitenant J.J.L. Baron van Lynden,<br />
Luitenant ter zee 2e klas W. van der Valk Bouman<br />
De Duitsers hebben tijdens de voorstelling nooit opgemerkt dat op de koe die de<br />
Nederlanders gebruikten een grote „V” van „Victorie” was geschilderd. Door dit soort<br />
kleine dingen wisten de krijgsgevangenen de Duitsers belachelijk te maken. De verantwoordelijke<br />
voor de „V” op de koe was Cadet Vaandrig 2e jaar J.H. Hageman.
„De Camera Werd Mijn Paspoort Naar Huis”<br />
door<br />
Ben van Drogenbroek<br />
Binnen enkele maanden verwacht ik mijn boek klaar te hebben waaraan ik meer dan 6 jaar<br />
gewerkt heb. Het boek gaat over mijn specialisatie binnen de stichting, het Duitse krijgsgevangenenkamp<br />
voor Geallieerde Luchtmachtofficieren en -onderofficieren „Stalag Luft 3”.<br />
Het kamp is voornamelijk bekend geworden door twee beroemde ontsnappingen;<br />
„The Wooden Horse” en „The Great Escape”<br />
De hoofdpersoon in het boek is mijn goede vriend Charles Boyd Woehrle, een voormalig<br />
krijgsgevangene uit dit kamp en momenteel 95 jaar oud.<br />
Als bommenrichter van de Boeing B-17 Flying Fortress „Concho Clipper” werd hij<br />
neergeschoten boven Frankrijk op Zaterdag, 29 Mei 1943.<br />
Vanwege zijn fenominale geheugen weet hij zich nog vele details te herinneren.<br />
Niet alle hoofdstukken hebben betrekking op Charles, maar door zijn belevenissen als<br />
„rode draad” te gebruiken worden de hoofdstukken met elkaar verbonden tot één geheel.<br />
De titel doet vreemd aan voor een boek over een krijgsgevangenenkamp, maar bij de<br />
inleiding wordt al duidelijk waarom voor deze titel is gekozen. Het boek is geschreven<br />
in het Engels om het afzetgebied zo groot mogelijk te maken.<br />
Het project is gedurende de jaren zodanig gegroeid dat het een 3-delig boek wordt met<br />
een totaal van 528 pagina’s. Gedrukt op glanzend papier met over 330 foto’s, tekeningen,<br />
schema’s en kaarten , het merendeel nooit eerder gepubliceerd.
The Camera Became My Passport Home<br />
Stalag Luft III, The Great Escape, The Forced March and the liberation at Moosburg<br />
The memoirs of Charles Boyd Woehrle, an American prisoner of war<br />
Compiled and written by Ben van Drogenbroek<br />
published by: The Dutch Life Behind The Wire <strong>1940</strong>-<strong>1945</strong> Association<br />
ISBN 978-90-816695-1-1<br />
Een korte greep uit de inhoud:<br />
- dagelijks leven in Stalag Luft 3<br />
- organisatie-structuur binnen het kamp<br />
- Duitse kampleiding<br />
- theater activiteiten in Stalag Luft 3<br />
- muziek activiteiten in Stalag Luft 3<br />
- korte biografieën en persoonlijke verhalen van vele krijgsgevangenen<br />
(meer dan 250 personen bij name genoemd)<br />
- plattegrond van het gehele complex en de diverse ontwikkelstadia<br />
- The Great Escape (De Grote Ontsnapping)<br />
- tunnel constructie en alle neven-activiteiten rondom voorbereiding en uitvoering<br />
- James Buckley (de eerste hoofd ontsnappingen)<br />
- Roger Joyce Bushell (het meesterbrein achter De Grote Ontsnapping)<br />
- Bob van der Stok (de Nederlander die Engeland wist te bereiken)<br />
- The Wooden Horse Escape (Het Houten Paard)<br />
- het Rode Kruis en de Y.M.C.A.<br />
- etensrecepten van krijgsgevangenen<br />
- sportactiviteiten<br />
- Nederlanders in Stalag Luft 3 (9 personen op de 10.000 ! gevangenen in Stalag Luft 3)<br />
- Nazi Duitsland<br />
- Sigrid Moritz, het verhaal van een Duitse, werkzaam op de post censuur afdeling<br />
- krijgsgevangenpost<br />
- de genialiteit op vele vakgebieden die de gevangenen wisten te ontwikkelen<br />
- workshop: het maken van een krijgsgevangenen-soldeerbout<br />
- workshop: hoe diverse dagelijkse gebruiksartikelen te maken van lege voedselblikken<br />
- workshop: documentvervalsing; stap voor stap<br />
- workshop: hoe ontsnappingskompassen werden gemaakt<br />
- de evacutie van Stalag Luft 3<br />
Vergeet u niet uw jaarlijkse donatie van € 22,69 over te maken?<br />
<strong>Stichting</strong> „<strong>Leven</strong> achter prikkeldraad <strong>1940</strong>-<strong>1945</strong>”<br />
ABN AMRO 45 35 68 947 te Krimpen a/d IJssel, o.v.v. donatie 2012.<br />
<strong>Stichting</strong> „<strong>Leven</strong> <strong>Achter</strong> <strong>Prikkeldraad</strong> <strong>1940</strong> - <strong>1945</strong>”<br />
Albert Ziëck Kerkstraat 44 Telefoon: 0317 - 31 70 68<br />
6871 BL Renkum<br />
Marco Jacobs Burgerdijkstraat 30 Telefoon: 0180 - 55 36 35<br />
2921 XC Krimpen a/d IJssel<br />
Ben van Drogenbroek Stadhouderslaan 32 Telefoon: 0348 - 47 53 65<br />
3417 TW Montfoort