28.09.2013 Views

Route des peintRes aan de Côte d'azuR

Route des peintRes aan de Côte d'azuR

Route des peintRes aan de Côte d'azuR

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

12 www.reizen.nl september 2008<br />

Kesch-Trek Zwitserland<br />

<strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> <strong>peintRes</strong> <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’azuR<br />

www.reizen.nl september 2008 13


Foto vorige pagina<br />

Op <strong>de</strong> boulevard<br />

van Nice. Zij is blond<br />

en hij... ach, mister<br />

heartbreaker <strong>de</strong>nkt<br />

nog dat hij twintig is.<br />

Rechterpagina<br />

1. ‘Antibes, la<br />

promena<strong>de</strong> à cheval’<br />

uit 1868 van J.L.E.<br />

Meissonier heeft een<br />

prominente plek op<br />

<strong>de</strong> boulevard van<br />

Antibes gekregen.<br />

2 en 3. Tot 13.00<br />

uur geurt en kleurt<br />

het op <strong>de</strong> markt van<br />

Antibes, op <strong>de</strong> Cours<br />

Masséna.<br />

4. Schil<strong>de</strong>rijen als<br />

dankzegging, in het<br />

zeemanskerkje op<br />

het plateau Notre<br />

Dame, Antibes.<br />

e r is vannacht in Antibes een Monet gestolen.<br />

Nee!<br />

Echt waar!<br />

Het gaat om een reproductie, maar dan wel een hele<br />

mooie, dus het is toch een tragisch verhaal om mee te<br />

beginnen. Op het plateau Notre Dame, op <strong>de</strong> plek waar<br />

het tableau met <strong>de</strong> reproductie heeft gest<strong>aan</strong>, steken<br />

vier stukken ijzerkabel uit <strong>de</strong> grond die krom van<br />

ellen<strong>de</strong> (‘En wij waren nog wel vandaal-proof!’) nog<br />

steeds niet kunnen geloven dat ze het afgelegd hebben<br />

tegen <strong>de</strong> ijzerzaag.<br />

Een glanzen<strong>de</strong> reproductie van een schil<strong>de</strong>rij op een<br />

blok lava, wie steelt er nou zoiets?<br />

Evengoed ben ik blij dat ik hier sta. Het verdwenen<br />

schil<strong>de</strong>rij staat ook in mijn brochure, doe ik het daar<br />

wel even mee. Ik geniet al enorm van het i<strong>de</strong>e dat 120<br />

jaar gele<strong>de</strong>n Clau<strong>de</strong> Monet lui même precies hier zijn<br />

schil<strong>de</strong>rsezel op <strong>de</strong> grond pootte en neuriënd <strong>aan</strong> <strong>de</strong><br />

slag ging met verf en kwast, op dit natuurlijke uitkijkpunt,<br />

bij het zeemanskerkje op het plateau Notre<br />

Dame. In <strong>de</strong> verte zie ik net als hij <strong>de</strong> stad Antibes<br />

liggen, met <strong>de</strong> witte vierkante torens, <strong>de</strong> zee ernaast,<br />

<strong>de</strong> groene bomen op <strong>de</strong> voorgrond, alles in warme,<br />

verzadig<strong>de</strong> kleuren.<br />

Ik loop het kleine zeemanskerkje binnen, waarschijnlijk<br />

heeft Monet dat óók ged<strong>aan</strong>. Er hingen in zijn tijd<br />

al scheepjes <strong>aan</strong> het plafond en <strong>aan</strong> <strong>de</strong> muur hingen<br />

al schil<strong>de</strong>rijtjes en brieven van mensen die <strong>de</strong> Heilige<br />

Maagd dankten als ze weer eens net niet verdronken<br />

waren. Plakten <strong>de</strong> houten banken toen ook al een<br />

beetje van het zout, meneer Monet?<br />

Als ik weer buiten sta, met mijn ogen halfdicht vanwege<br />

het felle zonlicht, zie ik <strong>de</strong> wereld in vlekjes, in<br />

zachte tinten paars en lila – en breek vervolgens bijna<br />

mijn nek over die kromme stukken ijzerkabel.<br />

Dat had Monet dan weer niet.<br />

romeinen in Antibes<br />

‘Antibes, vue du Plateau Notre Dame’ van Clau<strong>de</strong> Monet<br />

was een van <strong>de</strong> para<strong>de</strong>paardjes van het project<br />

<strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur (nou ja, het zal<br />

inmid<strong>de</strong>ls wel vervangen zijn). In zes plaatsen langs<br />

Wie <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur <strong>de</strong>nkt, <strong>de</strong>nkt <strong>aan</strong> Cannes,<br />

Nice en dobberen<strong>de</strong> jachten, witglimmend tussen<br />

blauwe lucht en blauwe zee. Maar er is meer. De<br />

<strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres bijvoorbeeld, in <strong>de</strong> verfsporen<br />

van Monet, Matisse, Renoir en vele an<strong>de</strong>ren.<br />

‘In <strong>de</strong> zomer waren ze in Parijs, in <strong>de</strong> winter hier.’<br />

tekst: Anne Wesseling b FotogrAFie: pAul tolenAAr<br />

<strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur zijn rond <strong>de</strong> veertig reproducties van<br />

schil<strong>de</strong>rijen neergezet, precies op <strong>de</strong> plek waar ooit een<br />

schil<strong>de</strong>rsezel stond.<br />

Een briljant i<strong>de</strong>e, want als je op zoek gaat naar die<br />

reproducties, kom je op plekken waar je an<strong>de</strong>rs nooit<br />

gekomen was. Je moet alleen wel een plattegrondje<br />

van het Office <strong>de</strong> Tourisme bij je hebben, want zo opvallend<br />

zijn die tableaus nou ook weer niet en <strong>de</strong> planten<br />

groeien maar door in dit klimaat.<br />

Ach, Antibes. Romeinse stenen in <strong>de</strong> basis van <strong>de</strong> stadsmuur,<br />

<strong>de</strong> grootste plezierbotenhaven van Europa, een<br />

Engelse pub, een Engelse kapper en een Engelse supermarkt<br />

vanwege <strong>de</strong> bemanning die al die luxe jachten<br />

van hot naar her vaart, een steiger waar je een jacht<br />

van 125 meter kunt <strong>aan</strong>leggen, als je dat zou willen<br />

hebben, smalle straatjes waar <strong>de</strong> bougainville uitbundig<br />

paarsroze van <strong>de</strong> huizen rolt, plus een beroem<strong>de</strong><br />

broodjeswinkel die A la ferme du Foie Gras heet zodat je<br />

er op <strong>de</strong> stoep fijn kunt bekvechten over <strong>de</strong> lunch (‘Ik<br />

éét geen foie gras!’ ‘Ze hebben heus wel een stokbroodje<br />

camembert, hóór!’).<br />

Daartussenin dus kunst: tien reproducties op verschillen<strong>de</strong><br />

plekken in het ou<strong>de</strong> centrum en langs <strong>de</strong> boulevard,<br />

waaron<strong>de</strong>r vier landschappen van Monet.<br />

Emile Charles Dameron maakte zo’n hon<strong>de</strong>rd jaar gele<strong>de</strong>n<br />

een prachtig schil<strong>de</strong>rij van <strong>de</strong> Marché Provencal op<br />

<strong>de</strong> Cours Masséna. Je kunt erop zien dat <strong>de</strong> markt nog<br />

niet over<strong>de</strong>kt was. Maar nu, ach, het tableau verdwijnt<br />

bijna in het rumoer van <strong>de</strong> markt, waar je zeep en<br />

olijfolie en groenten kunt kopen en waar het zo lekker<br />

ruikt naar munt en laven<strong>de</strong>l.<br />

Dat is ook een aardig aspect van <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres:<br />

het ene moment sta je bij zo’n schil<strong>de</strong>rij uit te roepen<br />

van ah en oh, wat leuk dat het er toen zo an<strong>de</strong>rs uit<br />

zag, even later zit je in <strong>de</strong> kel<strong>de</strong>r van het naastgelegen<br />

café Rosenfel<strong>de</strong>r absint te proeven. Ze hebben daar<br />

heerlijke verhalen over <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis van <strong>de</strong> absint,<br />

<strong>de</strong> voorganger van <strong>de</strong> pastis. Toen rond 1870 door <strong>de</strong><br />

phyloxera (druifluis) <strong>de</strong> wijnbouw op zijn gat lag,<br />

dronken <strong>de</strong> mensen alleen nog maar absint.<br />

Er waren mannen, die dronken drie liter per dag<br />

of meer, het was een enorm probleem, ie<strong>de</strong>reen <strong>aan</strong><br />

<strong>de</strong> absint - en dat allemaal in <strong>de</strong> tijd dat het<br />

e<br />

Schil<strong>de</strong>rsroute <strong>Côte</strong> d’Azur<br />

14 www.reizen.nl september 2008 www.reizen.nl september 2008 15<br />

1<br />

2<br />

4<br />

3


1<br />

2<br />

impressionisme opkwam! Misschien zagen die schil<strong>de</strong>rs<br />

daarom <strong>de</strong> wereld wel in wazige vlekjes, schiet<br />

er door mijn hoofd.<br />

Nee, nee, dat mag je niet <strong>de</strong>nken, schil<strong>de</strong>rs drinken<br />

toch nooit?<br />

Tubes en treinen<br />

De meeste schil<strong>de</strong>rijen uit <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres<br />

wer<strong>de</strong>n gemaakt tussen pakweg 1860 en 1930 en dat<br />

is niet toevallig: schil<strong>de</strong>rs gingen pas echt enthousiast<br />

buiten werken nadat <strong>de</strong> verftube was uitgevon<strong>de</strong>n.<br />

Wat bovendien enorm hielp was <strong>de</strong> <strong>aan</strong>leg van een<br />

spoorlijn van Parijs naar <strong>de</strong> Zuid-Franse kust, want<br />

daarvóór was het veel te veel gedoe om er te komen.<br />

In Antibes voert een wan<strong>de</strong>ling dus langs <strong>de</strong> tableaus<br />

op <strong>de</strong> boulevard over <strong>de</strong> vestingwallen, les remparts.<br />

Daar st<strong>aan</strong> drie tableaus, met <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> verlief<strong>de</strong><br />

stelletjes van Peynet uit <strong>de</strong> jaren tachtig (die kent u<br />

niet, maar er komen mensen speciaal voor uit Japan),<br />

een stemmig werk van <strong>de</strong> Promena<strong>de</strong> à cheval van Meissonier<br />

(over wie verteld wordt dat hij hier huilend van<br />

ontroering schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong>) en <strong>de</strong> reproductie van Antibes,<br />

een werk uit 1908 van Henri-Edmond Cross.<br />

Bij dat laatste werk, en dat is echt toeval, zitten drie<br />

stu<strong>de</strong>nten van <strong>de</strong> kunstaca<strong>de</strong>mie in Praag exact hetzelf<strong>de</strong><br />

zicht op Antibes te schil<strong>de</strong>ren. Ze zijn hier op<br />

vakantie en hebben hun schil<strong>de</strong>rspullen meegenomen.<br />

Het wordt verdorie net zo’n schil<strong>de</strong>rij als Cross maakte.<br />

Knetterend blauw, een gele stad, alleen <strong>de</strong> boten<br />

zien er an<strong>de</strong>rs uit. Dat komt natuurlijk door dat licht.<br />

Dat is toch waarvoor die impressionisten, fauvisten en<br />

postimpressionisten naar <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur kwamen?<br />

‘Nou ja, dat licht, dat licht…’ mompelt een van <strong>de</strong> stu<strong>de</strong>nten<br />

relativerend. ‘Dit is gewoon een lekker plekje<br />

om te zitten, het is mooi weer, je hebt <strong>de</strong> zee naast<br />

je en <strong>de</strong> architectuur is een stuk interessanter dan in<br />

Praag.’<br />

300 dagen zon per jaar<br />

Je moet zo’n kunstwerk in zijn context zien natuurlijk,<br />

be<strong>de</strong>nk ik <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> ochtend, on<strong>de</strong>rweg naar Cagnessur-Mer.<br />

Hon<strong>de</strong>rd jaar gele<strong>de</strong>n bestond <strong>de</strong> kleurenfotografie<br />

nog niet, net zo min als kleurentelevisie,<br />

uitbundige kin<strong>de</strong>rkleren of muurverven in <strong>de</strong> tinten<br />

‘Geelst!’ ‘Groenst!’ ‘Blauwst!’<br />

Wij zijn wel gewend <strong>aan</strong> een beetje kleur, maar eind<br />

negentien<strong>de</strong> eeuw waren <strong>de</strong> karren zwart, <strong>de</strong> lompen<br />

bruin en was <strong>de</strong> hemel grijs. Het was een wereld van<br />

grauwsluiers en roetbeslagen huizen. Het regen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

ganse dag en in Lon<strong>de</strong>n hing nog mist. Je vrat <strong>de</strong> hele<br />

week alleen maar aardappelen, en dan kwam er zo’n<br />

bleke man met een schil<strong>de</strong>rsezel langs. Mag die meneer<br />

ook een aardappel? Ja hoor kind, dat mag.<br />

En dan <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur: 300 dagen zon per jaar, <strong>de</strong><br />

dieproze bougainville druipt van <strong>de</strong> witte muren, <strong>de</strong><br />

zonnebloemen zijn zo geel dat het bijna pijn doet <strong>aan</strong><br />

je ogen. Oranje appeltjes in <strong>de</strong> bomen en laven<strong>de</strong>l in<br />

het veld, en dan die heerlijk knoestige olijfbomen<br />

ertussenin. Aan zee zit achter elke golf een nieuw soort<br />

Schil<strong>de</strong>rsroute <strong>Côte</strong> d’Azur<br />

blauw dat je in het noor<strong>de</strong>n nooit zult leren mengen,<br />

<strong>de</strong> tinten azuur waar <strong>de</strong>ze kust tussen Saint-Tropez en<br />

Italië haar naam <strong>aan</strong> dankt. Voor een beetje schil<strong>de</strong>r<br />

voel<strong>de</strong> het alsof het licht <strong>aan</strong>ging.<br />

‘Toen ik me realiseer<strong>de</strong> dat ik elke ochtend dat licht<br />

zou zien, kon ik mijn geluk niet op’, verzuchtte Pierre<br />

August Renoir, die in Cagnes in 1907 een boer<strong>de</strong>rij<br />

kocht, voornamelijk vanwege het klimaat (hij had<br />

reuma) maar toch ook vanwege <strong>de</strong> omgeving.<br />

‘Renoir vertrouw<strong>de</strong> op zijn ogen,’ vertelt kunsthistoricus<br />

Jean-Marc Nicolaï in <strong>de</strong> tuin van het Maison Renoir<br />

in Cagnes, ‘dat is eigenlijk het vernieuwen<strong>de</strong> in <strong>de</strong><br />

schil<strong>de</strong>rkunst van dat moment. Ze schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n niet hoe<br />

ze wisten dat <strong>de</strong> wereld eruitzag, ze schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n wat<br />

hun ogen zagen. Heuvels zijn niet groen, heuvels zijn<br />

blauw. Als je oog ziet dat <strong>de</strong> heuvels blauw zijn, maak<br />

je <strong>de</strong> heuvels gewoon blauw, zei Renoir.’<br />

‘ knetterend blauw, een gele stad. Dat<br />

is toch waarvoor <strong>de</strong> impressionisten,<br />

fauvisten en postimpressionisten naar<br />

<strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur kwamen?’<br />

impressionistische tuin<br />

Cagnes-sur-Mer was echt een kunstenaarsdorp, en het<br />

was Jean-Marc Nicolaï die zorg<strong>de</strong> dat het plaatsje een<br />

van <strong>de</strong> zwaartepunten werd <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres.<br />

Maar liefst <strong>de</strong>rtien reproducties st<strong>aan</strong> er in Haut-<br />

Cagnes en Cagnes-sur-Mer. Dat lijkt veel, maar van <strong>de</strong><br />

94 (!) toepasselijke schil<strong>de</strong>rijen die Nicolaï vond, viel<br />

het meren<strong>de</strong>el af. Omdat het landschap in kwestie<br />

bezweken was voor een villa, omdat <strong>de</strong> rechten niet los<br />

kwamen (<strong>de</strong> erven Matisse wil<strong>de</strong>n niet meewerken) of<br />

om praktische re<strong>de</strong>nen, want die panelen moesten wel<br />

zo komen te st<strong>aan</strong> dat je niet overhoop gere<strong>de</strong>n werd<br />

door een toerbus als je er even bleef st<strong>aan</strong> kijken.<br />

Ik wan<strong>de</strong>l met Nicolaï door <strong>de</strong> tuin van La Collette, <strong>de</strong><br />

boer<strong>de</strong>rij die Renoir kocht in 1907 en die nu ingericht<br />

is als museum. Alleen al voor die tuin neem je <strong>de</strong> trein<br />

naar het zui<strong>de</strong>n, het is een jardin impressioniste, met<br />

violette bloemen, licht dat door <strong>de</strong> bomen valt.<br />

In <strong>de</strong> tuin reproducties van Renoirs Paysages <strong><strong>de</strong>s</strong> Collettes<br />

uit 1914 en La ferme <strong><strong>de</strong>s</strong> Collettes uit 1915.<br />

‘Zie je <strong>de</strong> olijfbomen?’ vraagt Jean-Marc, en wijst van<br />

het paneel naar <strong>de</strong> tuin en weer terug.<br />

Ik zie ze. Prachtige bomen. Er staat zelfs een olijfboom<br />

van acht eeuwen oud in <strong>de</strong> tuin van Renoir. De bomen<br />

hebben het eeuwige leven. Als <strong>de</strong> stam helemaal dood<br />

lijkt, ontspringen er weer nieuwe loten <strong>aan</strong>. Olijfbomen<br />

hebben ruwe, droge stammen die <strong>aan</strong>voelen als<br />

een ouwe trouwe hond die nog zit te wachten tot zijn<br />

baasje terugkomt.<br />

16 www.reizen.nl september 2008 www.reizen.nl september 2008 17<br />

e<br />

Linkerpagina<br />

1. Hoeveel Cafés<br />

<strong>de</strong>ll Arte of Bars <strong><strong>de</strong>s</strong><br />

Artistes vind je <strong>aan</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Côte</strong>? Deze in<br />

Villefrance-sur-Mer<br />

verdient in ie<strong>de</strong>r<br />

geval het predikaat<br />

‘schil<strong>de</strong>rachtig’.<br />

2. Van <strong>de</strong> zee en van<br />

elkaar genieten op<br />

<strong>de</strong> Promena<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong><br />

Anglais, Nice.


<strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres: Waar st<strong>aan</strong> die tableaus?<br />

in <strong>de</strong> standaard brochure over <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres (ter plekke ververkrijgbaar,<br />

maar ook via www.gui<strong>de</strong>riviera.com) vind je <strong>de</strong><br />

tableaulocaties niet terug. om u een beetje op weg te helpen<br />

hebben wij 8 beroem<strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rplekken afgebeeld en op <strong>de</strong> kaart<br />

gezet. infomeer bij <strong>de</strong> lokale offices <strong>de</strong> tourisme naar kaarten waar <strong>de</strong><br />

locaties van tableaus precies op st<strong>aan</strong>.<br />

De volgen<strong>de</strong> toeristenkantoren helpen je ver<strong>de</strong>r: office <strong>de</strong> touris<br />

me antibes, 11 place <strong>de</strong> gaulle, www.antibes-juanlespins.com;<br />

Cagnes-sur-Mer, 99 boulevard <strong>de</strong> la plage, www.cagnes-tourisme.<br />

com; Villefranche-sur-Mer, Jardin binon, www.villefrance-sur-mer.<br />

com; nice,5 promena<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Anglais, www.nicetourism.com.<br />

18 www.reizen.nl september 2008<br />

3<br />

Het atelier van Renoir in het gelijknamige museum in Cagnes-sur-Mer<br />

1 2 5<br />

‘Antibes’ (1908) van Henri-Edmond Cross, promena<strong>de</strong> du Bastion, Antibes ‘Fontaine à Villefranche’ (1927) van Armand Ingenbleek, Place Félix Poullan<br />

4 6<br />

Schil<strong>de</strong>rsroute <strong>Côte</strong> d’Azur<br />

‘Le port d’Antibes’ (1893) van Eugène Boudin, Pointe <strong>de</strong> l’Îlet, Antibes ‘Cypres à Cagnes’ (1908) van H.-E.Cross, t.o. parking Ste.Anne, Haut-<strong>de</strong>-Cagnes<br />

‘Antibes effet d’après-midi’ (1888) van Clau<strong>de</strong> Monet, Plage <strong>de</strong> la Salis, Antibes ‘Ra<strong>de</strong> <strong>de</strong> Villefranche’ (1892) van Eugène Boudin, a/d re<strong>de</strong>, Villefranche-s-Mer<br />

‘Paysages <strong>de</strong> Cagnes’ (1924) van Chaïm Soutine, Montée <strong><strong>de</strong>s</strong> Caucours, bij <strong>de</strong> Église Suédoise, Haut-<strong>de</strong>-Cagnes<br />

7<br />

www.reizen.nl september 2008 19<br />

8<br />

e


Tja.<br />

De reproductie is mooi, maar <strong>de</strong> bomen ook.<br />

Moeilijk. Als ze een kunstwerk zó opzichtig neerzetten<br />

op <strong>de</strong> plek waar het is geschil<strong>de</strong>rd, ga je het onherroepelijk<br />

vergelijken met het echte landschap erachter.<br />

Dat geeft niet, dat is juist <strong>de</strong> bedoeling, maar eigenlijk<br />

kun je het zo’n schil<strong>de</strong>rij niet <strong>aan</strong>doen. Zo’n doek moet<br />

je zien in een kamer, zon<strong>de</strong>r al te veel afleiding, dan<br />

spat het van <strong>de</strong> muren. Maar hier buiten, in <strong>de</strong> zon,<br />

hoe mooi en kleurgetrouw <strong>de</strong> reproductie ook is, je<br />

<strong>de</strong>nkt na een paar van die tableaus toch: tja.<br />

Voor <strong>de</strong> echte schil<strong>de</strong>rijen moet je binnen zijn, in het<br />

huis. Het atelier van Renoir is helemaal in oorspronkelijke<br />

staat bewaard gebleven. Daar <strong>de</strong> rolstoel van<br />

Renoir, en daar staat zijn schil<strong>de</strong>rsezel. Renoir bond<br />

<strong>de</strong> penselen <strong>aan</strong> zijn pols toen hij ze niet meer gewoon<br />

vast kon<strong>de</strong>n hou<strong>de</strong>n omdat zijn han<strong>de</strong>n krom ston<strong>de</strong>n<br />

van <strong>de</strong> jicht.<br />

Nog een mooie uitspraak van Renoir teken ik hier op:<br />

‘Op een ochtend had iemand geen zwarte verf meer en<br />

gebruikte dus maar blauw. Dat was <strong>de</strong> geboorte van het<br />

impressionisme.’<br />

‘ in 150 jaar is Villefranche geen spat<br />

veran<strong>de</strong>rd, en dat weet ik omdat in het<br />

smalle straatje van <strong>de</strong> boulevard naar<br />

boven een reproductie staat van een<br />

schil<strong>de</strong>rij van Jacques guiaud uit 1856’<br />

Rechterpagina<br />

1. Zondagmorgen,<br />

antiekmarkt in<br />

Villefranche-sur-Mer.<br />

2. Een uitgebrei<strong>de</strong><br />

collectie van werken<br />

van Chagall is te<br />

vin<strong>de</strong>n in het Musée<br />

du message biblique<br />

Marc-Chagall in Nice.<br />

St. Paul en Chagall<br />

De hoogtijdagen van <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rs <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur<br />

lagen tussen 1910 tot diep in <strong>de</strong> jaren <strong>de</strong>rtig. Renoir,<br />

Matisse, Monet, <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rs uit Montparnasse kwamen<br />

naar <strong>de</strong> kust. Nicolaï: ‘In <strong>de</strong> jaren <strong>de</strong>rtig kwamen ze<br />

af op <strong>de</strong> status. Je moest wel een keer hier geschil<strong>de</strong>rd<br />

hebben. De schil<strong>de</strong>rs waren misschien bohème, maar<br />

<strong>de</strong> rijken brachten hier <strong>de</strong> winter door, en die kochten<br />

schil<strong>de</strong>rijen. Maar op één stond het klimaat. In <strong>de</strong><br />

zomer was je in Parijs, in <strong>de</strong> winter hier.’<br />

Aan <strong>de</strong> Montée <strong>de</strong> la Bourga<strong>de</strong>, ook al zo’n lief smal<br />

straatje in Haut-<strong>de</strong>-Cagnes, staat <strong>de</strong> reproductie van<br />

het werk van Félix Valloton uit 1921, Mimosas en fleurs<br />

à Cagnes.<br />

Iemand gaat weer mimosa planten.<br />

De werkelijkheid voegt zich naar <strong>de</strong> reproductie, dat is<br />

ook wel eens won<strong>de</strong>rlijk om mee te maken.<br />

Chaïm Soutine is trouwens ook goed vertegenwoordigd<br />

in Cagnes. Een zware jeugd had hij gehad, Soutine, na<br />

in elkaar geslagen te zijn door zijn familie ontsnapte<br />

hij naar Parijs. Ook daar zat hij bijzon<strong>de</strong>r slecht in z’n<br />

vel maar hier, in Cagnes, zich ba<strong>de</strong>nd in <strong>de</strong> Zuid-Franse<br />

kleuren, kreeg hij zijn zelfvertrouwen terug.<br />

‘Ach’, verzucht Nicolaï, ‘dit zijn tenminste schil<strong>de</strong>rs<br />

van statuur, op an<strong>de</strong>re plekken <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong><br />

Peintres hebben ze reproducties opgenomen van<br />

mensen die toch nauwelijks tot <strong>de</strong> top behoren, nee,<br />

ik noem geen namen. En waarom zijn er maar drie<br />

tableaus in St. Paul, en alledrie van Marc Chagall, terwijl<br />

St. Paul nog stééds een kunstenaarsdorp is en het<br />

<strong>aan</strong>tal schil<strong>de</strong>rs die daar landschappen maakte niet op<br />

één hand te tellen is?´<br />

in <strong>de</strong> luwte van nice<br />

Villefranche-sur-Mer, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres<br />

was ik er misschien pardoes omheen gere<strong>de</strong>n, want<br />

het ligt zo in <strong>de</strong> luwte van Nice dat je er zo <strong>aan</strong> voorbij<br />

zou g<strong>aan</strong>. Dan was een misser van jewelste geweest,<br />

want Villefranche is een juweel van een dorp, met<br />

een smalle boulevard waarvand<strong>aan</strong> een straatje naar<br />

boven voert het 14<strong>de</strong>-eeuwse stadshart in. In 150 jaar<br />

is Villefranche in wezen geen spat veran<strong>de</strong>rd en dat<br />

weet ik omdat in het smalle straatje van <strong>de</strong> boulevard<br />

naar boven een reproductie staat van een schil<strong>de</strong>rij van<br />

Jacques Guiaud uit 1856.<br />

Het is het oudste van alle schil<strong>de</strong>rijen van <strong>de</strong> <strong>Route</strong><br />

<strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres. Datzelf<strong>de</strong> straatje met die trap omhoog,<br />

daar loop ik nu, met die roodgele huizen. De huizen<br />

ver<strong>de</strong>rop <strong>aan</strong> <strong>de</strong> boulevard hebben gekleur<strong>de</strong> luiken en<br />

dat was trouwens in 1918 (Raymond Tournon, Les filets<br />

<strong>de</strong> Villefranche) óók al schil<strong>de</strong>rachtig.<br />

Net als <strong>de</strong> Place Felix Poullan, in 1927 met fontein<br />

en al vereeuwigd door Armand Ingenbleek van wie<br />

ik werkelijk nog nóóit had gehoord, maar dat is juist<br />

leuk, zeggen ze bij het toerismebureau, ‘we heten niet<br />

allemaal Cocteau’.<br />

Jean Cocteau is <strong>de</strong> bekendste van <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rs van<br />

Villefranche. Hij schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong> in 1952 het werk Rue<br />

Obscure. De reproductie is <strong>de</strong>ze keer ingemetseld in<br />

het plaveisel, want het zicht op <strong>de</strong> donkere weg is<br />

beschermd, een st<strong>aan</strong>d plateau zou het uitzicht verstoren.<br />

De Rue Obscure is een weg die on<strong>de</strong>r huizen<br />

doorloopt. Ooit werd een muur gebouwd, daarnaast<br />

kwamen huizen, <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> muur werd als fun<strong>de</strong>ring<br />

gebruikt, <strong>de</strong> weg kwam erboven, enfin, ingewikkeld<br />

gedoe, mooi schil<strong>de</strong>rij. Wat ik het mooiste vind: het<br />

donkere weggetje erachter roept een licht gevoel van<br />

onbehagen op. Het is een beetje eng.<br />

Cocteau zal <strong>de</strong> donkere weg naar <strong>de</strong> ziel bedoeld hebben<br />

en daarmee zijn we dan qua schil<strong>de</strong>rsstromingen<br />

wel <strong>de</strong>finitief en heel ver verwij<strong>de</strong>rd van <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rs<br />

die in hun landschappen vooral <strong>de</strong> geuren en kleuren<br />

van <strong>de</strong> <strong>Côte</strong> d’Azur tot uiting lieten komen.<br />

Schrijvers <strong>aan</strong> <strong>de</strong> kust<br />

Een hoop om over na te <strong>de</strong>nken.<br />

Is hier ook een terras? Dan kunnen we daar bij een glas<br />

pastis nog even een paar belangrijke vragen behan<strong>de</strong>len,<br />

want die hele schil<strong>de</strong>rsroute behoeft als je het<br />

mij vraagt <strong>aan</strong> alle kanten uitbreiding. Waar is Van<br />

Gogh bijvoorbeeld, in dit hele verhaal? Van Gogh zat<br />

in Arles, een stad die ze geheel kunnen plaveien met<br />

reproducties van schil<strong>de</strong>rijen van Van Gogh, want hij<br />

maakte er daar minimaal 200. Maar Arles zit nog niet e<br />

Schil<strong>de</strong>rsroute <strong>Côte</strong> d’Azur<br />

20 www.reizen.nl september 2008 www.reizen.nl september 2008 21<br />

1<br />

2


On<strong>de</strong>r: Villefranchesur-Mer,<br />

vanaf zee.<br />

Rechts: kleurenpalet<br />

in <strong>de</strong> steile straatjes<br />

van Antibes.<br />

Uiterst rechts:<br />

‘Vue <strong>de</strong> Villefrance’<br />

(1856) van Jacques<br />

Guiaud, a/d Quai<br />

Amiral Courbet in<br />

Villefranche-sur-Mer.<br />

22 www.reizen.nl september 2008<br />

in <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres. Een jammerlijk gemis, maar<br />

misschien komt het in <strong>de</strong> toekomst nog goed.<br />

Ook voel ik dringen<strong>de</strong> behoefte <strong>aan</strong> schrijversbijdragen.<br />

Anton Tsjechov streek neer <strong>aan</strong> <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>n van<br />

Nice, Couperus was hier ook en wat te <strong>de</strong>nken van<br />

Friedrich Nietzsche? Toen die arriveer<strong>de</strong> in het plaatsje<br />

Èze, iets ten oosten van Nice, was hij een geestelijk<br />

wrak (het was uit met Lou Andreas Salomé, hij had<br />

ruzie met Wagner en zijn boeken verkochten ook al<br />

niet) maar hier, <strong>aan</strong> <strong>de</strong> Rivièra, boor<strong>de</strong> hij opnieuw zijn<br />

creatieve a<strong>de</strong>ren <strong>aan</strong>. ‘De overdaad <strong>aan</strong> licht heeft op<br />

mij een won<strong>de</strong>rlijk weldadig effect’, schreef hij. Daar<br />

hebben we toch maar mooi Also sprach Zarathoestra <strong>aan</strong><br />

te danken.<br />

Ik weet trouwens niet hoe het met u zit, maar ik hoor<br />

in <strong>de</strong>ze contreien vaak Toon Hermans op <strong>de</strong> achtergrond<br />

zingen ‘Mediterrannee, zo blauw, zo blauw’, en<br />

gewoon voor <strong>de</strong> lol zou ik dat eigenlijk best ook vereeuwigd<br />

willen zien in een plak lava. Want een schil<strong>de</strong>rij<br />

beeldt <strong>de</strong> werkelijkheid af en dat is mooi, maar breng<br />

het maar eens on<strong>de</strong>r woor<strong>de</strong>n, dat kleurenpalet en dat<br />

licht, dat is nog veel moeilijker.<br />

niks meer <strong>aan</strong> doen<br />

Nog éven een laatste wan<strong>de</strong>ling over <strong>de</strong> Promena<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong><br />

Anglais in Nice, voordat we weer op huis <strong>aan</strong> g<strong>aan</strong>. De<br />

zon staat onwaarschijnlijk hoog en <strong>de</strong> zee is ongenadig<br />

blauw. Er komt een dame langs met een roze hoedje<br />

dat daar heerlijk bij afsteekt. Een meisje draait rondjes<br />

op rolschaatsen, langzame, sierlijke bogen en cirkels.<br />

Daarachter dus die blauwe lucht, met die kleine wolkjes,<br />

<strong>de</strong> mooiste lucht die je kunt krijgen. Als je je ogen<br />

een beetje dicht doet, is het net een schil<strong>de</strong>rij.<br />

Een wolkje nog erbij, daar rechts in <strong>de</strong> verte, een laatste<br />

penseelstreek. Dan is het klaar, niks meer <strong>aan</strong> doen.<br />

We noemen het ‘Nice, le Promena<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Anglais, 2008.’<br />

Achter me verzucht iemand: ‘C’est Dieu à la peinture.’ b<br />

Echte schil<strong>de</strong>rijen<br />

leuk, al die reproducties in het wild, maar je wilt toch ook wel<br />

eens een echt schil<strong>de</strong>rij zien. Dat kan, musea te over in nice<br />

en omgeving. We noemen er drie.<br />

b Musée du Message biblique marc-Chagall, Avenue Docteur<br />

ménard, nice, www.musee-chagall.fr. grootste collectie<br />

religieuze werken van <strong>de</strong> Joodse schil<strong>de</strong>r.<br />

b Musée Matisse, 164, Avenue <strong><strong>de</strong>s</strong> Arènes, nice, www.<br />

musee-matisse-nice.org. schil<strong>de</strong>rijen, prenten en tekeningen<br />

van matisse in <strong>de</strong> 17<strong>de</strong>-eeuwse Arena Villa.<br />

b Musée picasso, Chateau grimaldi, Antibes, www.antibesjuanslespins/com/fr/culture/musee/picasso.<br />

ook bijzon<strong>de</strong>r: op <strong>de</strong> markt op <strong>de</strong> Course Masséna in<br />

antibes zit in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> kel<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> olijfwinkel een absintbar<br />

annex minimuseum.<br />

Hoe kom je er?<br />

Vliegen: transavia vliegt goedkoop vanaf<br />

Amsterdam en rotterdam naar nice (www.<br />

transavia.com), retour v.a. € 100 all-in.<br />

Autohuur v.a. € 200 per week via Holiday<br />

Auto´s, www.holidayautos.nl, reiZenabonnees<br />

krijgen 10% korting, zie www.<br />

reizen.nl.<br />

trein: naar nice of Cannes met Zon thalys<br />

v.a. € 203 retour, ruim 9 uur. www.nshispeed.nl.<br />

ter plaatse <strong>de</strong> kusttrein<br />

(www.ter-sncf.com).<br />

auto: utrecht-nice: 1345 km, brandstofkosten<br />

ca. € 170, tol, € 68.<br />

Accommodatie<br />

b Hôtel Windsor, 11 rue Dalpozzo, nice,<br />

tel. +33-(0)4 93 88 59 35, www.hotelwindsornice.com,<br />

2-pk € 90 - € 175, afhankelijk<br />

van seizoen, ontbijt €12. kunsthotel,<br />

kamers met posters of fresco’s, bijzon<strong>de</strong>r<br />

zijn <strong>de</strong> chambres d’artistes, zo ontwierp<br />

Clau<strong>de</strong> parmiggiani voor Hôtel Windsor een<br />

kamer waarvan <strong>de</strong> muren zijn bekleed met<br />

bladgoud. Ver<strong>de</strong>r zwembad.<br />

b Mo<strong>de</strong>rn Hotel**, 1/3 rue Fourmillière,<br />

Antibes, tél. +33-(0)4 92 90 59 05, www.<br />

mo<strong>de</strong>rnhotel06.com, 2-pk € 64 - €82, ontbijt<br />

€ 6. in het gezellige voetgangersgebied<br />

in het centrum; parkeergarages in <strong>de</strong> buurt.<br />

b La Fiancee du pirate**, 8, blvrd. <strong>de</strong> la<br />

Corne d’or–moyenne Corniche (rn7), Villefranche-sur-mer,<br />

tel. +33-(0)4 93 76 67 40,<br />

www.fianceedupirate.com. met klein<br />

zwembad. ontbijt €10 p.p., op terras boven<br />

zee. 2-pk € 74-109 afhankelijk van seizoen.<br />

Eten en drinken<br />

b Comptoir <strong>de</strong> la tourraque,1 rue <strong>de</strong> tourraque,<br />

tel. +33-(0)4 93 95 24 86. ‘Comptoir’<br />

betekent snelbuffet, maar dat moet een<br />

grapje zijn. prettig en intiem (lees: kleine<br />

tafeltjes) restaurant in het ou<strong>de</strong> centrum<br />

van Antibes, met enorm veel <strong>aan</strong>dacht voor<br />

inrichting, menukaart en... gasten.<br />

b Le Jimmy’s, place du Chateau, Haut-<strong>de</strong>-<br />

Cagnes, tel. + 33-(0)4 92 13 05 93. Aan <strong>de</strong><br />

voet van het kasteel van grimaldi, op snoezig<br />

pleintje. Voortreffelijke pizza’s, heerlijk<br />

terras. goed lunchadres.<br />

b La Mère Germaine, Quai Courbet,<br />

Villefranche-sur-mer, tel. +33- (0) 93 01 71<br />

39, www.meregermaine.com. een begrip<br />

sinds 1938. Vermaard (vis)restaurant op<br />

onovertroffen plek <strong>aan</strong> het water. goedkoop<br />

is het niet, maar <strong>de</strong> bouillabaisse wordt<br />

geroemd langs <strong>de</strong> gehele <strong>Côte</strong> d’Azur. er<br />

zijn in Villefranche overigens genoeg goedkopere<br />

opties, even om <strong>de</strong> hoek omhoog<br />

lopen langs <strong>de</strong> reproductie van Jacques<br />

guiaud.<br />

Lezen<br />

nice, muze van azuur, samengesteld door<br />

Dirk leyman (uitgeverij bas lubberhuizen,<br />

€ 19,90) bevat een verzameling essays over<br />

nice als inspiratiebron van ne<strong>de</strong>rlandse en<br />

buitenlandse schrijvers als godfried bomans,<br />

louis Couperus, Anton tsjechov,<br />

<strong>Côte</strong> d’Azur Praktisch<br />

Friedrich nietzsche en guy <strong>de</strong> maupassant.<br />

dorpswan<strong>de</strong>lingen provence en <strong>Côte</strong><br />

d’azur, uitgeverij elmar, € 14,50.<br />

Informatie<br />

Maison <strong>de</strong> la France, www.francegui<strong>de</strong>.<br />

com/nl, tel. 0900 1122332 (€ 0,50 p/m).<br />

een brochure over <strong>de</strong> <strong>Route</strong> <strong><strong>de</strong>s</strong> Peintres is te<br />

downloa<strong>de</strong>n via www.gui<strong>de</strong>riviera.com.<br />

Oor<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> auteur:<br />

‘bijzon<strong>de</strong>r om op <strong>de</strong> plek te st<strong>aan</strong> waar<br />

bijvoorbeeld monet een beroemd<br />

landschap schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong>! Aardig vond ik ook<br />

dat ik nieuwe schil<strong>de</strong>rs leer<strong>de</strong><br />

kennen en pleintjes en hoekjes ont<strong>de</strong>kte<br />

waar ik an<strong>de</strong>rs waarschijnlijk <strong>aan</strong><br />

voorbijgeg<strong>aan</strong> was. Het is niet nodig om<br />

systematisch álle schil<strong>de</strong>rijen af te<br />

g<strong>aan</strong>. gebruik <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rsroute als <strong>aan</strong>vulling,<br />

dan geeft het extra flair en<br />

inspiratie <strong>aan</strong> een reis.’<br />

www.reizen.nl september 2008 23

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!