Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie ...

Geïncludeerde studies
De geïncludeerde artikelen geven vooral een concretisering van en geen nieuwe aanvullingen op de
vijftig factoren zoals ze door Fleuren e.a. zijn geselecteerd. Er zijn dus geen ‘nieuwe’ factoren
gevonden in de literatuur specifiek voor de care-sector. Concretisering van factoren is bijvoorbeeld
terug te zien in de palliatieve zorg waarbij de confrontatie met sterven bij de invoering van richtlijnen
soms een obstakel is. Ook het stigma over dementie vormt een specifieke barrière voor het leveren
van zorg aan mensen met dementie volgens de richtlijnen.
In Tabel 5 en 6 zijn de conclusies van de geïncludeerde studies per deelsector opgenomen. Hieronder
volgt een korte beschrijving: op richtlijnniveau worden een set indicatoren en voorgedrukte
patiënteninformatie als bevorderend gezien. Als de relevantie van het onderwerp bij de
richtlijngebruikers duidelijk is, bevordert dat ook de implementatie. Op zorgverlenerniveau blijken
motivatie en de bereidheid om naar nieuwe informatie over een bepaald onderwerp te zoeken
bevorderend. Kennis en vaardigheden met betrekking tot de richtlijn dragen bij aan succesvolle
implementatie. Gebrek aan tijd, kennis, urgentiebesef en vertrouwen in het kunnen handelen volgens
de richtlijn kunnen implementatie belemmeren. Zorgen over vervanging van deskundigheid van de
zorgverlener door richtlijnen en een verondersteld conflict tussen de richtlijn en eigen doelen van de
cliënt werken belemmerend (verpleeghuis, somatiek). Een innovatieve cultuur op de afdeling is
bevorderend en gebrek aan multidisciplinaire samenwerking is belemmerend (verpleeghuis). Op
organisatieniveau zijn een tekort aan middelen en beleid dat conflicteert met de richtlijn (verpleeghuis)
belemmerend, evenals het onzeker zijn van de invloed van werken volgens de richtlijn op o.a. kosten.
Ook komt in verschillende studies het gebrek aan innovatief vermogen en motivatie om te veranderen
van zowel de organisatie als het individu sterk naar voren.
Wat opvalt, is dat zeer weinig artikelen op echt bevorderende factoren in gaan. De meeste artikelen
beschrijven namelijk niet de invloed van daadwerkelijke omgevingsfactoren maar van bewust
ingezette activiteiten om de implementatie te kunnen bevorderen. Verder valt op dat er relatief weinig
studies ingaan op belemmerende factoren op het niveau van de richtlijn, de cliënt en de sociaalpolitieke
omgeving. Er zijn geen studies gevonden die zich specifiek richten op beïnvloedende
factoren bij implementatie door verpleegkundigen en verzorgenden in de thuiszorg.
Uit vergelijking van de factoren uit de literatuur met de naar voren gekomen factoren in de huidige
proefimplementatie blijkt dat de literatuur de in dit project gevonden factoren onderschrijft: met
uitzondering van een indicatorenset als bevorderende factor zijn alle door het literatuuronderzoek
verkregen beïnvloedende factoren voor implementatie in de care tevens tijdens de proefimplementatie
door de voortrekkers ondervonden en aangegeven. Er zijn soms wel verschillen in formulering of
concretisering.
Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie van een richtlijn in de care 20