Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie ...

mogelijk model om sturing te geven aan de ontwikkeling van de onderzoeksmethoden en aan het
compleet en gestructureerd in kaart brengen van de resultaten en aanbevelingen.
2.2 Voorbereiding proefimplementatie
De uitnodiging tot (proef)implementatie van de richtlijn ‘Urine-incontinentie bij kwetsbare ouderen’
(richtlijn UIO) is in augustus en september 2010 verspreid via de communicatiekanalen en netwerken
van het Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging (eind 2010 is het LEVV gefuseerd met
V&VN, daarom zal verder in dit document de naam V&VN worden gebruikt). De werving resulteerde in
vijf instellingen verdeeld over vier subsectoren van de care: (1) de verzorgingshuissector, (2) de
thuiszorg, (3) de somatische verpleeghuiszorg en (4) de psychogeriatrische verpleeghuiszorg. De
care-settings verschilden van elkaar op potentieel belangrijke parameters zoals opleidingsniveau
medewerkers, locatie waar de zorg plaatsvindt, mate van autonomie van de cliënt, mate van
zelfsturing van teams en organisatiegrootte. Per deelsector deden steeds tenminste twee
verschillende locaties of teams mee aan de proefimplementatie. Per deelnemende afdeling of team
werd een ‘voortrekker’ geselecteerd. Deze voortrekkers waren verpleegkundigen of verzorgenden, die
door zichzelf of door hun teamleider/ afdelingshoofd waren voorgedragen, omdat ze respect en
aanzien genieten binnen hun afdeling of team en in staat zijn om andere medewerkers te
enthousiasmeren en te begeleiden. Een overzicht van de kenmerken van de deelnemende
organisaties en voortrekkers is opgenomen in Bijlage 1. Met de voortrekkers en hun organisaties
werden afspraken gemaakt omtrent aanwezigheid bij alle trainingsbijeenkomsten en de te leveren
inspanningen om de richtlijn toe te (laten) passen. Hiervoor werd gebruik gemaakt van een document
‘Afspraken’ (zie Bijlage 2), waarin de verwachte en benodigde inzet van zowel voortrekker,
leidinggevende van voortrekker als implementatiedeskundige en trainer van V&VN stond beschreven.
De instellingen ontvingen per bijeenkomst vacatiegeld en de reiskosten van de voortrekkers werden
vergoed.
2.3 Uitvoering proefimplementatie
De voortrekkers werden met drie fysieke bijeenkomsten en tussentijdse coaching door
implementatiedeskundigen van V&VN ondersteund bij het implementeren van de richtlijn. Leerstrategieën
als leren van eigen ervaringen, leren van en met elkaar en leren van en met experts
werden afwisselend ingezet. De instrumenten die de voortrekkers aangereikt kregen om in te zetten
op de werkvloer, werden tijdens de bijeenkomsten geoefend en toegelicht. De bijeenkomsten waren
(inter)actief en sloten aan bij het gemiddelde opleidingsniveau en bij de leerstijl van voortrekkers in de
zorg. De periode tussen bijeenkomst I en II bedroeg twee maanden, de periode tussen bijeenkomst II
en III drie. Bijeenkomst I en II waren faciliterend van aard, bijeenkomst III werd als Community of
Practice ingezet. Hieronder worden de inhoud en doelen van de drie bijeenkomsten en tussenliggende
perioden beschreven.
Bijeenkomst I: inhoud richtlijn en contextanalyse
Alle voortrekkers ontvingen een map met o.a. de richtlijn, de praktijkkaart en producten uit het
Verbetertraject Continentie van Zorg voor Beter (mictiedagboek, Basiszorglijst - 24 uurs registratie-
Continentiemodule en Mobiliteits Protocol Toiletgang). Een nurse practitioner urologie besprak de
inhoud van de richtlijn met de voortrekkers. Deze nurse practitioner was de voorzitter van de
expertgroep die bij de ontwikkeling van de richtlijn betrokken was (zie Bijlage 3). Tijdens het tweede
deel van de bijeenkomst leerden de voortrekkers hoe zij de omgeving waarin zij de richtlijn zouden
gaan invoeren, in kaart konden brengen (contextanalyse). Deze methode was tevens een manier om
implementatie van de richtlijn bij collega’s onder de aandacht te brengen en hun ideeën en ervaringen
mee te nemen.
De voor deze ‘care’-proefimplementatie ontwikkelde contextanalyse bestond uit een set vragen
afgeleid van de Vragenlijst Contextanalyse (Holleman & Van Tol, 2008). De vragen waren zodanig
Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie van een richtlijn in de care 7