Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie ...

1 Inleiding
Richtlijnen voor ‘goede zorg’, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en gebundelde klinische
ervaring, kunnen professionals helpen met beslissingen in de dagelijkse patiëntenzorg. Invoering van
richtlijnen blijkt echter in veel gevallen niet of in beperkte mate succesvol. Onderzoeken laten zien dat
30 tot 40% van de patiënten zorg ontvangt die niet in overeenstemming is met de beschikbare
evidence (Grol, 2003). Er kunnen verschillende belemmeringen een rol spelen. Het kunnen de
eigenschappen van de richtlijn zelf zijn die de toepassing bemoeilijken, zoals leesbaarheid en
taalgebruik, maar ook de omstandigheden op de werkvloer, zoals gebrek aan tijd of middelen en
tegenwerking van collega’s of patiënten (o.a. Francke et al., 2009).Tussen de curatieve en langdurige
zorg bestaan veel verschillen, waardoor het mogelijk is dat er ook verschillen bestaan in factoren die
de ontwikkeling en toepassing van richtlijnen beïnvloeden. Zo is binnen de langdurige zorg minder
evidence beschikbaar waardoor meer sprake kan zijn van practice based care. Daarnaast zijn in de
care veel mensen werkzaam met verschillende opleidingsniveaus. Met name kwaliteit van leven staat
centraal, evenals de relatie zorgverlener – zorggebruiker. Tot slot spelen de personen die rond de
patiënt/cliënt staan een belangrijkere rol in de te leveren zorg in vergelijking met de curatieve zorg. Op
het gebied van implementatie en beïnvloedende factoren in de curatieve sector is al veel onderzoek
gedaan. Om meer inzicht te krijgen in de bevorderende en belemmerende factoren van implementatie
die specifiek zijn voor de care-sector is de opdracht ‘Belemmerende en bevorderende factoren
bij proefimplementatie van een richtlijn in de care’ uitgevoerd. Bij deze opdracht zijn de volgende
onderzoeksvragen geformuleerd:
• Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren voor implementatie van een richtlijn in de care?
• Welke verschillen zijn er tussen de verschillende subsectoren in de care-sector wat betreft
bevorderende en belemmerende factoren voor implementatie?
Op grond van de verzamelde gegevens konden ook aanbevelingen gedaan kunnen worden over de
opzet van een proefimplementatie in de care en over geschikte implementatiestrategieën in de care.
Voor de proefimplementatie is de landelijke multidisciplinaire richtlijn ‘Urine-incontinentie bij kwetsbare
ouderen’ (LEVV, 2010) gekozen. Dit is een recent ontwikkelde en een door Verpleegkundigen &
Verzorgenden Nederland (V&VN) gelegitimeerde richtlijn. De inhoud van de richtlijn sluit aan bij een in
de ouderenzorg veel voorkomend probleem. Landelijke prevalentiecijfers laten zien dat 75% van de
bewoners in verpleeghuizen, 57% van de bewoners in verzorgingshuizen en 51% van de mensen die
thuiszorg ontvangen incontinent zijn van urine (Universiteit Maastricht, 2008). De richtlijn geeft
antwoord op de vraag hoe de verschillende disciplines ((continentie)verpleegkundigen, verzorgenden,
specialisten ouderengeneeskunde, huisartsen, (bekken)fysiotherapeuten en apothekers) urineincontinentie
bij de kwetsbare oudere cliënt op effectieve wijze kunnen diagnosticeren, behandelen en
verplegen en verzorgen. Door de zorg voor urine-incontinentie bij de oudere cliënt te verbeteren,
wordt bijgedragen aan de kwaliteit van leven van de cliënt, één van de prioriteiten van de langdurige
zorg. Daarnaast heeft urine-incontinentie ook een grote impact op familie en zorgverleners van de
cliënt en er zijn veel kosten mee gemoeid (NICE, 2006). Het is dus een richtlijn die aan alle criteria en
kwaliteitseisen voldoet, aansluit bij doelstellingen en prioriteiten van de care-sector en vergelijkbaar is
met (of een voorbeeld voor) andere multidisciplinaire richtlijnen voor de care-sector. Deze richtlijn leek
daarmee uitermate geschikt voor het beoogde onderzoek.
Belemmerende en bevorderende factoren bij proefimplementatie van een richtlijn in de care 5