Mr Eva M. van der Dussen over fondsen Kunst verzamelen: het ...

More documents

Recommendations

Info

Yoruba Nigeria, H 31 cm mij vroeg: “heb jij die ene geschilderd en je zuster de andere?” Mondriaan was in die tijd zo goed als onbekend. Mijn ouders behoorden tot de Bremmerkring. Bij familie van ons hield Bremmer lezingen met lichtbeelden, dat heeft een enorme invloed gehad.’ Ook de heer Sanders komt uit een familie waar kunst een belangrijke rol speelde: ‘Mijn vader was architect. Thuis hing Haagse School. Dit huis is in 1928 door en voor hemzelf gebouwd en later gerenoveerd door Jaap Bakema, een van mijn beste vrienden. Ik was enig kind en eigenlijk had ik architect moeten worden. Elk weekend bezochten wij wel een museum. Ook onze eigen kinderen zijn geheel op kunst georiënteerd. Onze dochter heeft een galerie in New York en onze beide zoons, van wie de oudste al gepensioneerd is, hebben een belangrijke kunstverzameling.’ De woonkamer is rijkelijk gevuld met kleine en middelgrote beelden. Vlakbij de deur staat een bronzen gebogen figuur zonder armen, getiteld Christofoor, van de kunstenaar Henk Visch. Op de vensterbank staan beelden van Henry Moore die hij in de oorlog vervaardigde. Heel bijzonder – en ook zeer passend voor wie beeldhouwkunst verzamelt – zijn twee meer dan 4000 jaar oude marmeren sculptuurtjes van de Cycladen, de bakermat van de beeldhouw- 8 VERENIGING REMBRANDT NAJAAR 2001 ‘Wij verzamelen eigenlijk altijd kunst van jonge mensen, die wij ook persoonlijk kennen’ kunst. Een groot beschilderd fotowerk van Ger van Elk siert een van de wanden. ‘Wij verzamelen eigenlijk altijd kunst van jonge mensen, die wij ook persoonlijk kennen. Er gaat geen week voorbij of we hebben wel contact met de een of ander.’ Vanzelfsprekend zijn niet alle kunstenaars die het echtpaar Sanders in de loop der tijd hebben ontmoet allemaal meer zo jong. De heer Sanders: ‘Wat mij wel eens gestoken heeft, is dat museumdirecteuren zo weinig mogelijkheden hebben, of het niet aandurven, jonge kunstenaars te steunen. Sandberg [voormalig directeur van het Stedelijk Museum te Amsterdam, TM] had dat wel, die kwam hier regelmatig eten. Als vegetariër had de keuken nog wel eens problemen met hem.’ Mevrouw Sanders: ‘ik probeerde hem wel eens wat anders te geven. Op een gegeven moment zei hij tegen me: “weet je wat ik het allerlekkerste vind, spiegeleieren met spinazie.” Had ik dat nou maar eerder geweten.’ Naast en tussen de beelden van kunstenaars als Moore, Hepworth, Gabo, Rickey, Lipchitz, Marini en Shapiro – om er maar een paar te noemen – staat een flink aantal houten sculpturen, offerbeelden, maskers en dergelijke, uit Afrika. De heer Sanders: ‘Wat hier nu staat, noemen we “Afrika 2”. Afrika 1 hebben we geschonken aan het Wereldmuseum in Rotterdam. Naar aanleiding van die schenking en de vele daaraan voorafgaande schenkingen werd aan mijn vrouw en mij in 1997 de Museumpenning uitgereikt.’ Hoe is de belangstelling voor oude Afrikaanse sculptuur ontstaan? En verzamelt het echtpaar ook werk van jonge Afrikaanse kunstenaars? ‘Daar hebben we wel over getwijfeld, maar uiteindelijk toch niet gedaan. Je moet toch ergens een keer een streep trekken, evenals voor fotografie, waarvoor ik in 1932 als student in Leiden de eerste internationale fotografietentoonstelling in de Lakenhal organiseerde. Maar de aandacht voor de oude Afrikaanse kunst kwam eigenlijk bij toeval tot stand. In het begin van de jaren 60 werd de moderne kunst almaar duurder. Wij hadden ons een limiet gesteld, juist om ons te dwingen naar jonge mensen te kijken en je eigen smaak te volgen. In die periode was Afrikaanse kunst zeer betaalbaar, in de orde van grootte waarmee we in het begin moderne kunst verzamelden.’ Mevrouw Sanders: ‘We waren in een galerie in Parijs, maar vonden eigenlijk niets van onze gading. Toen zei de galeriehouder dat hij achterin nog wel wat had staan en hij kwam terug met een Afrikaans beeld, dat we heel mooi vonden. We hebben het gekocht en dat is het echte begin geweest. Wat later kwam mijn man in een galerie in Londen, die onder andere kunst uit de nalatenschap van de beeldhouwer Jacob Epstein verkocht.’ De heer Sanders: ‘In die nalatenschap zaten een stel Dogonbeelden, die kom je tegenwoordig bijna niet meer tegen, maar kon je destijds voor relatief weinig geld kopen. Die Dogons zijn nu in het Wereldmuseum Rotterdam.’ De Dogon bewonen een rotsplateau in Mali en zijn bekend om hun sculpturen, zoals voorouderbeelden en maskers. Deze zijn gesneden in een soort kubistische stijl en waren bijzonder populair bij diverse moderne kunstenaars, onder wie dus Epstein, maar ook Picasso. De contacten met de kunstenaars worden door het echtpaar gekoesterd. Een nog jonge Tony Cragg kwam persoonlijk langs met zijn vriendin om een sculptuur van losse beschilderde planken op de overloop bij de trap te monteren. ‘Ik ben absoluut niet technisch’, vertelt de heer Sanders, ‘ik kijk eigenlijk ook zelden naar hoe een beeld gemaakt is; het spreekt me aan of niet en dat weet je meestal binnen een paar minuten. Mijn vrouw kijkt wel heel goed hoe iets in elkaar zit. Zij houdt ook alles bij en heeft een ingenieus kaartsysteem aangelegd.’ Mevrouw Sanders: ‘Eigenlijk had ik daar direct mee moeten beginnen, maar je hebt pas na een tijdje door dat je echt aan het verzamelen bent.’ De persoonlijke band met kunstenaars leidt soms tot aardige gebeurtenissen. Mevrouw Sanders vertelt
hoe een kleine bronzen sculptuur met drie staande figuren van Henry Moore ooit beschadigd raakte: ‘een armpje was gebroken. Henry Moore schreef ons dat we het maar moesten brengen, dan zou hij het wel restaureren. Dat duurde en duurde, totdat mijn man een keer in Londen was en hij vertelde dat het klaar was. Hij wilde voor de restauratie niets hebben. Toen wij het in 1953 kochten, gaf hij zelfs de oorspronkelijke getekende schets erbij cadeau. Die is heel bijzonder, want daar staan vier in plaats van drie staande figuren op.’ De heer Sanders herinnert zich een ander voorval: ‘Toen ik hoogleraar werd [1959, TM] en mijn rede had gehouden over het idee van een Europese NV te creëren, stuurde ik die ook naar diverse kunstenaars en vrienden. Er kwam toen een leuke reactie van de Deense beeldhouwer Robert Jacobsen, op dat moment een kunstenaar in bonus die in Parijs werkte. Mijn vrouw en ik waren een van de eersten die werk van hem kochten. Hij schreef een heel aardige brief met “Beste Piet, je zult nu wel een stuk minder verdienen dan toen je advocaat was; mag ik je onze boerderij in de Corrèze aanbieden voor de maand augustus, dan kunnen jullie lekker vakantie houden.” Dat hebben we gedaan!’ Goede herinneringen heeft het echtpaar Sanders ook aan de beeldhouwer 9 VERENIGING REMBRANDT NAJAAR 2001 Georges Rickey, van wie veel werken door het hele huis aanwezig zijn, waaronder vertederend kleine mobiele sculptuurtjes. ‘Een schat van een man’, aldus de heer Sanders, ‘nu maakt hij niet zoveel meer, hij is nog ouder dan ik, maar wij hebben hem destijds min of meer in Nederland geïntroduceerd en ook musea op hem attent gemaakt.’ In de lange periode die het echtpaar Sanders al verzamelt, heeft het altijd werken geschonken aan diverse musea. ‘Wij verkopen nooit’, vertelt de heer Sanders, ‘maar schenken wel, geen bruikleen dus. Dat is eigenlijk een gevolg van het feit dat ik in de aankoopcommissie zat van drie grote musea, het Kröller-Müller, Boijmans Van Beuningen en het Stedelijk Museum. Zo leerde ik ook de kant van de musea kennen en bruiklenen heb ik persoonlijk altijd een gevaarlijk instrument gevonden. Wij hebben altijd geschonken en dat hebben we anoniem gedaan. Oxenaar [voormalig directeur van het Kröller-Müller Museum, TM] zei wel eens: “wil je je naam er niet bij zetten, dat stimuleert wellicht anderen.” Dat is een tijdje gebeurd, maar geen hond is dat voorbeeld gevolgd. En ook vandaag de dag zijn er eigenlijk maar heel weinigen die écht schenken. Bij ons stond er nooit iets tegenover, ook niet dat het permanent getoond moest worden. Het is ook een manier om iets voor die jonge kunstenaars te doen. Door werk van hen te schenken aan musea help je iedereen een stapje verder.’ Niet in de laatste plaats het publiek: dankzij de inspanningen van particuliere verzamelaars als de heer en mevrouw Sanders wordt ook ons nationaal kunstbezit er rijker op. De Sanders zijn nog steeds uiterst actieve verzamelaars. Een paar dagen voor het interview werd afgenomen, was er net een nieuwe Afrikaanse sculptuur gearriveerd. De heer Sanders: ‘Meestal als we ergens in het buitenland zijn, nemen we iets mee. We zijn onlangs in Berlijn geweest en hebben twee beeldjes meegenomen van nog onbekende kunstenaars. Er hangen hier beelden van een jonge Amerikaanse kunstenaar die nog niet zo lang geleden in zijn eigen land ook door de musea is opgemerkt.’ Na het gesprek, als de heer en mevrouw Sanders mij door hun huis rondleiden, valt mijn oog op die kunstenaar, Willie Cole. Twee sculpturen van een haan en een soort leeuwenkop, geheel vervaardigd uit oude damesschoenen, en een andere intrigerende kop, samengesteld uit drie stoomstrijkijzers. Een van de eerste kunstenaars die het echtpaar Sanders steunde, was Karel Appel. Naast een deur hangt een grote opengewerkte gipsen sculptuur van hem. Mevrouw Sanders: ‘Karel kennen we nog van voor Three standing figures Henry Moore (1898-1986) 1953. Brons, H 25 cm, B 21 cm Rosa Parks Willie Cole 1994. 65 x 50 x 35 cm
Page 1 and 2: BULLETIN VAN DE VERENIGING REMBRAND
Page 3 and 4: De Vereniging Rembrandt is een part
Page 5 and 6: De Vereniging Rembrandt en de fonds
Page 7: KUNST VERZAMELEN Het echtpaar Sande
Page 11 and 12: Nationaal Beiaardmuseum Asten Het N
Page 13 and 14: 13 VERENIGING REMBRANDT NAJAAR 2001
Page 15 and 16: ooms-katholieke eredienst in kerken
Page 19 and 20: Noordbrabants Museum ’s-Hertogenb
Page 21 and 22: Reconstructie van het interieur van
Page 23 and 24: Rijksmuseum Amsterdam Bij de rijkdo
Page 25 and 26: Allegorische voorstelling van de Am
Page 27 and 28: Paleis Het Loo Apeldoorn Verguld zi
Page 29 and 30: Toiletspiegel (vervaardigd voor Pri
Page 33 and 34: 2000 j a a r v e r s l a g 33 Veren
Page 35 and 36: 2000 werk en over het bevorderen va
Page 37 and 38: In 2000 met steun van de Vereniging
Page 39 and 40: De leden van de Vereniging Rembrand

Mr Eva M. van der Dussen over fondsen Kunst verzamelen: het ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?