Mr Eva M. van der Dussen over fondsen Kunst verzamelen: het ...

• OGENBLIK •
EX voto
PROF. DR H.W. VAN O S
Bonassola is mijn meest geliefde plek aan de Middellandse Zee.
Een veilige baai omsloten door hoge bergen. Italiaans familieleven
aan de kabbeling van het lauwwarme water, waar geen dreunende
disco’s klinken en geen plaats is voor pompeuze jachten. Op het
strand zwaaien Gianni en Renate de scepter. Al vijfendertig jaar
huur ik bij hen strandstoel en parasol in ruil waarvoor ik ruimschoots
wordt geïnformeerd over het leven in het algemeen en dat
van Bonassola in het bijzonder. Gianni’s voorvaderen bewoonden
in de 14 de eeuw een goed verdedigbare toren, die zich nu uit
zee voordoet als een brokkelig monument van een ver verleden.
Grote zeevaarders waren het. De zeelieden van Bonassola werden
wel de vera aristocrazia del mare genoemd. In de vele maanden,
waarin er op het strand niets te verdienen valt, bouwen Gianni en
zijn vrienden in flessen modellen van de schepen van hun vermaarde
voorouders. De geest zit erin en hoeft er nooit meer uit.
Gianni weet niet alleen alles van scheepsmodellen, maar ook van
geschilderde ex voto’s, waarvan er vele in kerken langs de Ligurische
kust te vinden zijn. In Bonassola is geruststellend weinig
kunst, maar in de parochiekerk van Santa Caterina hangt een tiental
ex voto’s. Ze zijn geschilderd door de enige schilder die de baai ooit
heeft voortgebracht, Angelo Arpe. Tussen 1860 en 1890 schilderde
hij op bestelling van zeelieden hun schip bij zwaar weer.
Als het er naar uitzag dat hun een eerlijk zeemansgraf te wachten
stond, dan baden zij tot Maria en zij bracht hen weer in veilige
haven. Uit dankbaarheid werd Angelo gevraagd deze reddingen
uit de nood in beeld te brengen. De schilderijtjes hingen
zij bij het hoofdaltaar van hun kerk,
waar Gianni en ik ervan kunnen
genieten.
Vanmiddag heb ik in de strandhut
een groot fotoboek van Gianni bekeken
met allemaal ex voto’s. Wat
mij er het meest aan fascineert is de
bijzondere relatie die spreekt van
opdrachtgever en kunstenaar en van privé en publiek. Jij bent gered
en uit dankbaarheid laat je dat aan iedereen zien door middel
van een schilderij. Liggend op het strand denk ik aan de Vereniging
Rembrandt. Vele mensen die best een groot schilderij kunnen
betalen, moeten in hun leven stormen doorstaan. Als ze uiteindelijk
in veilige haven zijn aangeland, zouden ze kunnen bedenken
om in plaats van een ex voto een bestaand kunstwerk publiek op
te hangen, zodat we er allemaal van kunnen genieten. Uit dankbaarheid.
Reken maar dat Gianni en ik komen kijken ◆
• OGENBLIK •
Christofoor
Henk Visch
de oorlog. Dit werk zag mijn man later een
keer bij hem in Parijs, in de Rue Santeuil.
Hij wilde er niets voor hebben: we moesten
alleen zelf het transport regelen, dat vanwege
de kwetsbaarheid van het beeld niet
meeviel. Toen hij het bij ons thuis zag hangen,
zei hij dat we het in brons moesten
gieten. Maar Karel, zei ik, dat kun je het
beeld toch niet aandoen. “Gerust hoor”
zei hij, “we laten er drie exemplaren van
maken, één voor jezelf, één voor mij en
één voor de verkoop, dan houden we er
nog wat aan over ook.” We hebben het
maar zo gelaten.’
Teruglopend naar het station besef ik me
opeens hoe vanzelfsprekend de heer en
mevrouw Sanders met kunst omgaan. Ik heb
helemaal niet het idee op bezoek te zijn
geweest in een soort museum, hoewel de
meeste werken die me omringden een
museale status rechtvaardigen. Het was een
volstrekt natuurlijke omgeving; de verzameling
is een eenheid in verscheidenheid, er
staat geen verkeerd werk tussen. Ik proefde
de liefde en betrokkenheid van het echtpaar
bij hun verzameling, bij de kunstenaars die
ze gekend hebben en de nieuwe contacten
die ze nog steeds opdoen. Kunst verveelt
nooit en door de ruimhartige
opstelling van de heer en mevrouw
Sanders kunnen de bezoekers van
diverse Nederlandse musea genieten
van kunstwerken die daar ooit
dankzij hun inspanningen zijn terechtgekomen.
Ik denk terug aan mevrouw Sanders
die geïnspireerd vertelt op welke
bijzondere wijze zij het fragiele
handgemaakte model van de grote
sculptuur van Naum Gabo bij de Bijenkorf
in Rotterdam wisten te verwerven. En haar
boosheid over hoe dat grote beeld op dit
moment wordt verwaarloosd. Ik denk aan
de woorden van de heer Sanders, die in zijn
werkkamer glimlachend de kunstwerken
overziet en opmerkt: ‘ik laat me er iedere
dag weer opnieuw door inspireren.’◆