1998 - 2 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Bij de voorplaat
Bmssavola flagellaris 8mb. Rodr.
Soms kan de naam van een plant helpen die plant te
herkennen, in veel gevallen eehter helpt de naam niet veel
of is er geen herkenning, behalve wanneer de plant bloeit.
Soortnamen zijn veelal ontleend aan de bloem: kleur, vorm,
geur. Oat betekent als een plant niet in bloei is blijft het gissen.
De geslaehtsnaam Bmssavolll zegt niets over de plant zelf.
In de negentiende eeuw leefde er in Venetie de heer Antonio
Musa Brassavola, hij was professor in de medicijnen en nog
een aantal nabij liggende vakken aan de Universiteit van Ferrara.
Kennis van en werken met planten maakte beroepsmatig
al dee! uit van zijn dagelijkse leven, vandaar dat die kelmis
zich wei eens tot een passie kon ontwikkelen:
hij heeft zeer veel ontwikkelingswerk gedaan in de plantkunde:
als dank i het gesbcht naar hem genoemd.
Flagellaris is een heel ander verhaal. De vertaling van
flagelillris luidt: lijkend op een zweep. In dit geval is nu eens
niet de bloem de aanleiding geweest voor de soortnaam maar
de habitus. Hij onderscheidt zich hier dan ook mee:
de rolronde bladeren zijn tussen de 40 en de 50 cm lang en
0,4 cm in doorsnede. Een prachtige sierlijke plant met als
thuisland Brazilie, uit de ongelofelijk rijke orchideeenstaat
Minais Gerais. J.Barbosa Rodriques was in 1882 de 'v inder',
en gaf hem zijn naLlm. Een opvallende kenmerk is in zijn
oorspronkelijke beschrijving van de vindplaats: voorkomend
op bomen en rotsen. Oat vertelt ook iets over zijn plaats in de
kas: een echte liehtminnaar. De plLlnt misstaat een rode gloed
van optimaallicht niet. Gematigd-warm met in de groeitijd
veel water, bloei rond de zomer. Een orchidee die aantrekkelijk
is, ook al5 hij niet bloeit!
A.Klallssen 2 11I1lart 1998
Verslag bijeenkomst Werkgroep Masdevallia 17 januari
1998.
Op zaterdag 17 januari 1998 vanaf 12.00 uur kwamen uit
diverse delen van het land de liefhebbers van Pleurothallio'iden
samen in een bijgebouw van de Gereformeerde kerk aan de
Oranjestraat te Lunteren. Om wederom te praten over hun
gelicfde planten. Door een groot aantalleden werd een aantal
prachtige soorten meegebraeht. De opkomst was dit maal zeer
OToot, de zaal was bijna te klein. Omstree . s l3.30 uur werd de
ijeenkomst geopend door de voorzitter. In ons midden was
eveneens de kersverse nieuwe voorzitter van d N.O.V de Hr.
Feikema. Hij kwam eens in de keuken van onze Werkgroep kijken.
Op het programma stond na de bekende mededelingen enz,
een lezing van de heren JooP Arends en Klaus Eisses, over hun
reis afgelopen najaar naar Ecuador met een groepje orchideeenJiefhebbers
uit het nOOl-den van het land. Door JooP werd
uitgebreid ingegaan op alles wat was bezocht en ho zij het
een en ander hadden ervaren. Door Klaus werden de dia's
getoond en deze waren zoals wij dat gewend zijn in het blad
Orehideeen van super- kwaliteit, met name een groot aantal
bloemen van Lepallthes waren door hem op de gevoelige plaat
vastgelegd, en dan te weten dat de bloemen meestal .kleiner
zijn dan 0,5 cm. Al met al dus een zeer geslaagde middag.
Na de loterij en een plantenbespreking werd de middag omstI-eeks
16.30 uur beeindigd. De volgende bijeenkomst wordt
gehouden op zaterdag 23 mei 1998. Deze keer wordt de bijeenkomst
gehouden in de nieuwe kas van Ton Sijm, Elbaweg 20 in
Hem / Venhuizen. Op deze bijeenkomst kan men uitgebreid
de colleetie planten van Ton Sijm bekijken. Vanaf omstreeks
12.00 uur is een ieder welkom en rondom 13.30 uur vangen wij
aan met de bijeen-komst. Zoals bekend heeft T011 Sijm een zeer
uitgebreide collectie planten. Met name MasdevaHia's en Draula's
staan bij hem hoog in het vaandel.
Omstreeks 14.00 uur nadat u weer bent bijgepraat over alle
nieuwe zaken van de afgelopen we ken, zal er een uitgebreide
plantenbespreking zijn. Geli.eve vooraluw probleemkinderen
mel' te brengen. Mogelijk kunnen we elkaar verder helpen.
Met vriendelijke groeten
Herman tel' Barch, voorzitler werkgroep Masdevallia.
In Memoriam
Jaap Harskamp
Op 25 januari 1998, kwam het droeve bericht dat ons Werkgroeplid
Jaap Harskamp was overleden aan de gevolgen van
een langdurige ziekte. Jaap is 68 jaar oud geworden.
Jaap was van het begin af aan lid van de Werkgroep en was
daar op zijn manier bijzonder actief mee bezig. Vaak kocht hij
planten die anderen nog ni('t hadden. Kweekte deze vervolgens
op tot flinke planten en deelde nadien deze planten,en
vervolgens bracht hij ze mee naar de Werkgroep waar een
ieder van ons dan zijn coUectie kon uitbreiden met [aap's planten.
In menig kasje of vensterbank zullen dan ook Masdevallia's en
Dracula's te vinden zijn met het bekende koffielepeltje van
Jaap. De laatste jaren ging het allemaal wat minder met Jaap
en met zijn planten, het leek of de fut eruit was. Maar zoals
later bleek, begon zijn slechte gezondheid hem parten te spelen.
De Heere heeft Jaap tot zich geroepen zoals op de rouwkaart
stond vermeld. De laatste twee bijeenkomsten hadden wij hem
al gemist en wisten wij dat hij niet goed zou aHopen, maar
toeh is het nog sneller gegc1an dan menigeen had verwacht.
Namens de werkgroep heeft JooP Arends de rouwdienst en de
teraardebestelling bijgewoond. Wij wensen zijn vrouw, dochter
en overige familiel eden veel sterkte bij dit vedies.
Nal1le l1s het bestllllr, de voorzilter Herman tel' Barch
Welkom Curac;:ao
Het bestuur van de NOV was volledig "errast door de
on tv angst van een brief van mevrouw Mildred Govaard,
penningmeester van de Curat;ao Orchid Club. Zij schrecf ons
in februari dat 17 leden van haar vereniging belangsteLling
hadden voor een jaarabonnement op Orchideeen. Weliswaar
was vorig jaar hierover al enige correspondentie geweest,
maar dit grote aantal nieuwe leden haddcn we niet verwacht.
Het bestuur heet u als nieuwe leden van harte welkom en
hoopt dat l\ zich snel thuis wit voelen in de NOV
Eigenlijk twijfelen we daar niet c1an, gezien de eeuwenoude en
innige banden die er tussen Cura

Cuba, land vol
•
verrasstngen
Nelis van der Cingel
In aansiuiting op een reis naar Costa Rica bezocht schrifver
dezes, samen met mevrouw Meifer-Yang uit Assen de
"Vierde Internationale lVorkshop over Orchideeen" die
van 19 tIm 21 november werd gehouden de Botanische
Tuin van Soroa op Cuba. Dit onder auspiden van de Universiteit
van Pinar del Rio, een stad die ten ZlV van
Havana ligt.
Nu is reizen naar Cuba nogal een avontuur. Het is een van de
laatste bolwerken van het communisme en vertoont aIle
verschijnselen van dien, zij het met een knipoog vanwege de
Middenamerikaanse culturele inslag met veel muziek.
Cuba is een steeds populairder wordende vakantiebestemming.
Door de economische boycot van de VS is het land straatarm
en deviezen uit toerisme zijn zeer gewild. Het land is relatief
goedkoop. Vooral arrangementen van reisorganisaties waarin
strandgenoegens centraal staan zijn gewild en aantrekkelijk
geprijsd. En wie min of meer vrij wil rond.reizen is er naast een
officieel toeristisch circuit dat draait op Amerikaanse dollars
en waarbij Westerse prijzen worden gerekend, een illegaal
circuit dat aanzienlijk goedkoper is. De reisgidsen informeren
u hierover.
Wie zich opgeeft voor een congres als hier genoemd valt
uiteraard in de handen van een door de staat geleide organisatie
d.ie logies e.d. regelt. In die kringen is de deelnemer een potentieIe
bron van deviezen en daar wordt ook n aar gehandeld.
Aan dit systeem zitten naar wij ontdekte.n onaangename kantjes,
Men probeert overal een slaatje uit te slaan en je dient dus
voortdurend op je hoede te zijn.
iet altijd is doorzichtig hoe in dit land de vork in de steel zit.
20 belandden we de eerste dag in een groot luxe hotel van 23
verdiepingen waar diner en ontbijt schaamteloos overdadig
waren. SchaamteJoos gezien de armoede onder de bevolking.
De laatste dagen echter brachten we de nacht door in een universiteitshotel,
waar we voor exact dezelfde prijs het slechtste
ontbijt en diner kregen voorgezet sinds WOH.
En om te illustreren hoe de bevotking het heeft mag hier het
verhaal volgen dat de congresvoorzitter, tevens directellr van
de bntanische tuin naar verluidt per maand 30 US$ verdient
en een kelner in het grote hotel waarschijnlijk meer vangt
omdat hij voor het sjollwen van je koffer zonder blikken of
blozen 1 US $ vraagt en krijgt. Bedelen op straat is heel
gewoon, evenals je clandestien sigaren aansmeren.
De plaats waar de workshop werd gehouden, Orquideario
Soroa, was prachtig gelegen in een bebost gebied in de Guaniguanicobergen
op 200 m hoogte. Het gebergte reikt tot max.
700 m, dus eigenlijk kun je beter van heuvelland spreken. De
tuin werd in 1943 gesticht door een rijke advocaat ter herinnering
aan zijn dochter Soroa. Van meet af aan was het een echte
orchideentuin, waarin meteen al zo'n 700 soorten orchideeen
werden ondergebracht. Bij deze botanische tuin hoort een toeristencentrum
in de vorm van een bungalowpark, waar de
deelnemers konden worden ondergebracht. In dit park stonden
prachtige bomen vol met epifyten. Voortdurend waren er
ook baltsende en zingende vogels om ons heen.
En midden in het park lag een zwembad. Een goed restaurant
zorgde voor onze maaltijden.
De botanische tuin is ook nu nog min of meer gespecialiseerd
24 Orchideeen 2/98
in orchideeen. Er zijn meerdere. kascomplexen, uiteraard uitgerust
met gaas in plaats ;ran met glas, wan t de tempeJatuur
vormt er geen probleem of kostenpost. Enkele kasSel1 bevatten
Cubaanse orchideeen, andere ook pbnten van elders. Een van
de kassen stond vol met grote aantallen van enkel'e Phragmipedium-
en Paphiopedilumsoorten, volgens kenners een
enorm kapitaal vertegenwoordigend.
Cuba kent 'slechts' zo'n 300 soorten orchideeen, waaronder een
aantal endemen (soorten die alleen daar voorkomen). Oat lijkt
niet zoveel, maar is toch zo'n 8-9 x zoveel als in ons land te
vinden zijn. Cuba is 3,5 x zo groot als Nederland. Met deze
303 soorten, om precies te zijn, is lIba op een na (La Espanola
of Hispaniola, waarop Ha'iti en de Dominicaanse republiek
liggen is nr. 1) het rijkste eiland in de Antillen wat orchideeen
betreft.
Ook in de fraaie bomen van de tuin zie je volop orchideeen.
Tijdens on5 verblijf waren maar enkele soorten in bloei, waaronder
CattlcYG II/edcma/miana. In de kassen bloeide Polyradiciol1
gracilis, de fraaie kikkerorchidee.
Polyradicioll gracilis in Soroa N.A. v.d (illgel
Aan het congres namen vooral Amerikaanse ge·interessee.rd n
dee!: Uiteraard vee I Cubanen, een grote clelegatie ui t rgentinie,
vertegenwoordigers uit Venezuela, Peru, MeXico, Puerto
Rico, Costa Rica enz. Uit Europa een drietal Duitscrs, een Italiaan,
een Engelsman en twee Nederlanders. Onclanks dl' boycot
waren er ook enkele Noordamerikanen en weI dE' bij 0115
ook bekende echtparen Luer en Dressler. Uit Puerto Rico \Va,
er o.a. de familie Ackennan. Hij is een bekende onderzoeker, oorspronkelijk
afkomstig uit de VS.
De uitnodiging voor het Congres (een betere naam dan Workshop,
want er werden uitsluitend lezingen gegeven) die we
ontvingen was in het Engels gesteld en suggereerde daarom
Engels als voertaal. Maar tot onze verrassing bleek dat niet
aileen het merendeel van de lezingen in het Spaans werd gegeven,
maar dat zelfs geen simultane vertaLing werd verzorgd. Hooguit
en illet consequent volgde een zeer summiere samenvat-
Encyclia phoenicea, cndecl11 van Cuba N.A. v.d. Cingel

Ontboezeming
H.G.Kronenberg
kant prettig omdat dit
de plant koeJt en bij
voorbeeld ook de aan- .
voer va n meststoffen
mo eJijk maakt. Maar
Terwijl ik dit schrijf is het begin juni, buiten is het 28°C
en de lltchtvochtigheid is 50%. In de kas is het zeker 30"C
aan de andere kant, als
een plant maar weinig
water ter beschikking
ell de luchtvoc11tigheid lager dan 50%. Bijzonder toepasse­
heeft, is waterverlies
lijk weer voor het hiernavolge/lde betoog.
Enige jare/l geleden veranderde ik het oppotmellgsel en de
ongewenst. Het openstaan
van de huidmondjes
zou kunnen leiden tot
verzorging van mijn Paphiopedilum-planten wat ten
gevolge had dat de plante/l veeI beter gingen groeien.
het verdrogen van de
planten. Maar het sluiten
van deze mondjes leidt
Toen viel het mij op dat ze niet het hele jaar door dezelfde tot het stoppen van de
groeisllelheid vertoonden. Vooral in het voorjaar ell het
Ilajaar was de groei goed, beslist bcter dan ill de zomer.
fotosynthese. Sommige
planten bleken voor dit
probleem een oplossing
Wat kon hiervall de oorzaak zijll?
gevonden te hebben:
houdt de huidmondjes
overdag (bij lage lucht­
Omgevingsfaktoren
vochtigheden) dicht,
Minder goede groei moet aan iets te wijten zijn. De kastempe­ maar open ze 's nachts.
raturen zijn 's zomers goed acceptabel: overdag 2S-30°C, Door de dan heersende
's nachts 16-18°C. Het lichtniveauligt betrekkelijk laag: 85'Yo van hogere luchtvochtigheid
het licht wordt weggeschermd en ligt in de zomer op februari­ verdampt er minder Papiriopedilu11/ rothschildianum A. KI, _ ••'en
mrt. Beslist goed. De lichtduur is lang. Maar nooit ben ik in de vocht door de mondjes.
literatuur enige opmerking tegengekomen dat lange dagen Winst dus. Maar daar tegenover moet de plant een systeem
groeive.rtragend zouden werken. (Tenz ij er sprake is van bloei­ hebben dat C02 (tijdelijk) vastlegt. De volgende dag wordt
be'invloeding, maar dat is een ander geval). Geprobeerd wordt dan dit tijdelijk vastgelegde C02 met behulp van licht (zulme­
om de luchtvochtigheid op min. 60'1,., te houden. Soms is deze energie) volgens de eerder beschreven reactie (H20 + C02) in
lager, soms hoger. Over een oorzaak nadenkend van de ver­ suikers omgezet. Deze manier van nacht-C02- vastlegging
minderde groeisnell1cid schoot mij iets te binnen. De perioden wordt wei de vetplanten-fotosynthese genoemd (CAM in
van de dag met hogere temperaturen (en lage luchtvochtig­ engelstalige afkorting). Planten die zo hun C02 vastleggen
heid) en lage temperaturen (en hogere luchtvochtigheid) moeten beschikken over opslagplaatsen. Ze zijn daarom
verschillen per seizoen. Vereenvoudigd: 's winters 8 uur dag gekenmerkt door dikke bladeren. Zoals cactussen en vetplanten
en 16 uur nacht, '5 zomers 16 uur dag en 8 uur nacht. Zou in die hebben. Ook sommige orchideeengesiachten of soorten
dit verschil van lengte van perioden met lagere luchtvochtig­ hebben dtkke bladeren: soorten binnen de geslachten Phalaenheid
een verklaring kunnen schuilen voor het groeigedrag van opsis, Cattleya en Masdevllllia om er een paar te noemen. Hoe
mijn Paphiopedilum-planten?
dikker de bladeren hoe ruimer gebruik van CAM mogelijk is.
Een groot bezwaar is: de lichteffectiviteit van CAM is enorm
veellager dan die van de gew()ne fotosynthese.
Paphiopedilllni glaucophyllum A. Klaassen
Twee soorten fotosynthese
Het betoog \-vordt nu wat ingewikkelder. Rond 1900 werd het
duidelijk dat planten licht benutten voor de opbouw van hun
bouwstoffen. Fotosynthese wordt dit proces genoemd.
Heel eenvoudig voorgesteld: water (H20) en koolzuurgas
(C02) worden onder lichtenergie samengevoegd tot suikers.
Afsplitsing van zuurstof (02) vindt plaats. De aanvoer van
het C02 en de even noodzakelijke afvoer van de 02 geschiedt
door de huidmondjes, die om deze aanvoer en afvoer mogelijk
te maken open moeten staan. Maar dit openstaan leidt er ook
toe dat er waterdamp uit de plant verdampt. Dit is aan de ene
28 Orchideeen 2/ 98
De toe passing van CAM leidt dan ook tot (uiterst) trage groei.
Dacht men oorspronkelijk dat de gewone fotosynthese bij een
groep planten voorkwam en CAM bij een andere, meer onderzoek
leidde ertoe dat men ontdekte dat er ook planten waren
die beide system en kODden toepassen. Onder 'stress' omstandigheden
was liit CAM; onder niet-stress omstandigheden de
vee I produktievere gewone fotosynthese. Van de relatief
modernere orchideeen behoren bepaalde, aan hun uiterlijk
herkenbare planten, tot de groep die beide systemen kunnen
toepassen. Om goed en vlot te groeien passen ze de gewone
fotosynthese toe. Onder minder gunstige (vocht)omstandigheden
CAM.
Minder goede mid-zomer groei
Als een plant over twee versdllllende systemen voor fotosynthese
beschikt is het nooit van te voren vast te stellen welk
systeem op een bepaald moment werkt. Een feit is dat de
luchtvochtigheden in een kas in Nederland wei hoger ligt dan
bijvoorbeeld in een woonhuis, maar veel lager dan b . in de
vochtige tropen. Ik hcrinner mij van een bezoek aan Kuala
Lumpur, de hoofdstad van Maleisie, dat de ruiten van onze
air-conditioned slaapkamer overdag aan de buitenkant beslagen
waren. Het relatief geringe temperatuursverschil tussen de
kamer en blliten leidde al tot condensatie van waterdamp.
Zo hoog was daar de luchtvochtigheid. Planten die groeien op
plaatsen met heel hoge lllchtvochtigheden zullen hun normaIe
efficiente fotosynthese toepassen, maar ze zullen de atmosfeer
overdag, hoe we ons best ook doen om hier een hoge lucht­

Voor u gelezen
Udai CPradhan en Satyam C.Pradhan 1997. 100 Beautiful
Himalayan Orchids and how to grow them. 22x15cm. 131
pag. Ge"ill. in kleur. Primulaceae Books, Abhijit Villa. Kalimpong
734301. DGHC (W.B.) India. Fax 0091 355255673. ISB 81­
85423-03-0. US 36,-
Weinig orchideeenkwekers zullen kunnen beweren dat ze
derde of vierde genera tie kwekers zijn, maar de auteurs van
dit boekje adverteren ermee.. Er zit dus veel ervaring achter.
In de inleiding worden richtlijnen gegeven voor kweek van
zaailingen en volwassen planten, worden potmaterialen
beschreven en op 7 groepen orchideeen toegepast. Verder:
Waar ze te kweken?, Ziekten en plagen en Klimaatzones in de
Himalaya. Die informatie over zones en 'potgroep' is uiteraard
terug te vinden bij de soortbeschrijvingen. Een honderdtal
soorten word t voorgesteld. Veel bekende geslachten zijn vertegenwoordigd,
maar ook enkele minder bckende, wat het boe.kje
interessant maakt voor hen die zich op Himalaya-soorten
specialiseren. De foto's varieren in kwaliteit van zeer matig tot
goed maar bLijven gemiddeld achter bij wat we tegenwoordig
gewend zijn. Het boekje is geschreven voor lndiase hobbyisten
en wie er hier veel profijt van wil hebben zal goed de beschrijvingen
van de klimaatzones moeten bestuderen.
Voor afnemers van grotere aantallen bestaan er interessante
dealerkortingen, die oplopen van 25'X, voor een boek tot 65'Yo
voor 1000 boeken (sic'). Daar komen kosten van verzekering,
vracht en inpakken bij. De prijs is niet zachtzinnig. vdC
African Orchids in the Wild
and in Cultivation. Door Isobyl
eJ1 Eric La Croix; een uitgave
van Timber Press, 133 S.w.
Second Avenue, Suite 450, Portland,
Oregon 97204, U A. ISBN
0-88912-405-9. Prijs $ 39,95 380
pagina's, 103 kleurenfoto's, veel
tekeningen. 1997
Isobyl en -ic La Croix zijn
bepaald geen onbekenden in
orchideeeniand: via hun
bijdragen in verschillende
Engelstalige bladen en eerder
verschenen boeken, een van de
bekendste is Malawi-orchids, hebben zij zich een gerespecteerde
plaats in orchideeeniand verwarven. Hun naam staat voor
ervaring, degelijkheid en professianele aanpak. Samen met
uitgever Timber Press, en ik vind dat dat best eens gezegd
mag worden, wordt er heel veel door hen voor orchideeenliefhebbe.rs
gedaan. Ook nu weer een degelijk boek, kwalitatief
goed afgewerkt, gebonden, met goed fotomateriaal in kleur, en
dat voor nog geen 40 dollar. Wij hier in Europa hebben even
de pech dat die dollar nu zo hoog staat, maar vorig jaar om
deze tijd zou dit boek niet meer dan 68 gulden gekost hebben.
Een vraag die ik mij bij de aanschaf van een boek altijd stel is:
biedt het een verrijking in kennis, of is het weer iets van hetzelfde.
De auteurs kiezen voor een eerder gebruikt concept, zie Malawi
Orchids, 1991, uitgegeven bij Balkema in Rotterdam.
De eerste negen hoofdshlkken bes tede.n ze aan een aantal
bekende onderwerpen: geografie, klimaat,(naar mijn idee veel
te weinig), landen van het gebied zuidelijk van de Sahara, iets
over cultuur, etc. Dan komen er 280 pagina met beschrijvingen
van geslachten en 500rten.
Eerst een algemene inleiding, dan een sleutel en vervolgen5
een korte b chrijving van een flink aantal soorten binnen een
geslacht. Die beschrijving bestaat uit: korte be5chrijving van de
500rt, vindplaats, verspreiding, cultuur, Een Flink aantal, maar
lang niet aile, wordt ondersteLmd door een tekening en soms
in het middenkatern een kleurenfoto. Staat er veel nieuws in
dit boek? Ik heb niet veel kunnen ontdekken.
30 Orchideeen 2/98
Wat is dan de waarde van dit boek? Wei, alles staat bij elkaar.
Degene die zich nll orienteert op Afrikaanse orchideeen zal er
een klus aan hebben om literatullr te verzamelen. Veel is verouderd
en niet meer verkrijgbaar. Dit boek brengt alles bijeen,
maa omdat zoveel in zo weinig ruimte wordt gestopt, ook
weer beperkt.
Tk vind het desondanks een meerwaarde bieden voor mijn
bibliotheek en heb het daarom , ook vanwege de aantrekkelijke
prijs aangeschaft.
A.Kll7l7ssen
8febru17ri 1998
Orchideetje
Wie kan mij helpen aan de volgende artikelen tegen
vergoeding van copieerkosten?
Graag contact hierover met N.A.van der Cingel. Hooiweg
185 976 r
EG Paterswolde. Tel. 0503091902 of Fax 050
3092011 Deze a.rtikelen heb ik nodig bij het schrijven van
een vervolg op mijn Atlas of Pollination. Helaas lllkt het
niet ze te vinden in de bibliotheek.
Allen, P.A. 1951. Pollination in Coryl7llthes. AOS­
81111.19:528
Erickson,R. 1965. Insects and Australian orchids.
The Austr. Orchid Rev. 30:172-174.
Schelpe, E.A. 1970 Selfpoliination, cleis togamy and apomixis
among South-African orchid. SAO] 1:9-10.
Warford,N.M. & B.Harrelll. 1996. Clowesia dodsolliarll1
In memoriam
CM. de Weijze
Toch nog onverwachts ontvingen wij het droeve bericht
dat CM. de Weijze na een zeer moedig gedragen lijden
rusti t is ingeslapen.
Vele wat oudere leden wilen zich de heer de Weij ze herinneren
als een stllwende kracht achter diverse besturen
en commissies (vooral in zaken die ons blad betroffen).
Als voormalig tijdschriftcommissaris was hij degene die
kleurendrllk in ons blad realiseerde. ok was hij de motor
achter en mede-initiatiefnemer van de "Orchitheek".
Terecht heeft het bestllur hem hiervoor benoemd tot lid
van verdienste. Met zijn nuchtere kijk op onze hobby en
zijn eigenzinnige humor wist hij zich altijd te onderscheiden.
Een bijzonder mens is ons ontvallen. Mogen zijn
vrOLlW en kinderen net als velen die met hem samengewerkt
hebben met dankbaarh eid aan hem teJug denken.
J.Lodewijk.

winter roodachtig. Ze veroorzaakt snel grote schade, die onder
vorm van witte of ziLveradltige puntjes zichtbaar wordt, voornamelijk
aan de onderzijde van de jonge bladeren. Bij een erge
aantasting wordt een fijn spinsel gevormd, soms ook op bloeiwijzen.
Spint gedijt voornamelijk in warme en droge omstandigheden.
Ze komt voor op talrijke soorten orchideeen, meestal
soorten met fijne bladeren, bijv. een aantal Dendrobiul'Il-soorten.
De bestrijding kan uitgevoerd worden door een acaricide zoals
broompropylaat (Neoron), fenbutatin oxide (Torque), dico£Ql
(Kelthanel, dienochloor (Pentac), of tetradifon, maar ook
sommige insecticiden hebben een werking tegen spint, zoals
bifenthrine (Talstar). Belangrijk is om na 7 dagen een herhaling
van de behandeling lIit te voeren.
B. Een andere plaag op zeer veel planten zijn de weekhuidmijten
(Tharsonemidae). Dit zijn zeer kleine, doorzichtige
mijten die men met het blote oog en zelfs met een vergrootglas
niet kan zien. Ze veroorzaken de vervorming van groeipw1ten,
jonge bladeren en bloemknoppen en de verkorting van bloemtakken.
In tegenstelling tot de spintmijten gedijen weekhuidmijten
juist goed bij een hoge luchtvochtigheid. Te bestrijden
met dicofol (Kelthane).
C. Tot de familie der Tenuipalpidae behoren zeer kleine (0,25­
0,50 mm), platte ovale mijten, die rood, geel of groen gekleurd
zijn. Ze komen voor op de onder- en bovenz.ijde van liefst
dikke of vlezige bladeren, en veroorzaken er kleine vlekjes of
ve.rkleuringen. De meest bekende behoren tot het genus Tcnuipaipus,
zoals de Orchideeenmijt (T orchidam.I1l), en tot het
genus Brevipaipus, zoals de Ligustermijt (B. abavatlls) en de
Palmmijt (B. il1arnatlls). Bestrijding met dicofol (Kelthane).
D. Mosmijten (familie Oribatidae), o.a. soorten van Gaillllllla,
zijn trage, donkerbruine, bolvormige mijten die leven van
schimmels of algen. Ze komen voor in sphasmwn of bosstrooisel,
en kunnen uitzonderlijk schade bc.rokkenen aan bladeren en
bloemen voor hun vochtvoorziening, bijv. in droge omstandigheden.
Hun bestrijd ing kan geschieden door mid del van
broompropylaat ( eo ron), dicofol (Kelthane), malathion, of
tetradifon.
E. Sommige mijten komen sled1ts voor op verzwakte planten,
en kunnen dan schade geven door het prikken van gaatjes in
bladeren en wortels. Hiertoe behoren de stro- en bolmijten
(Tyropliaglls "pp. resp.Rllizagiyphus spp.), ook weI wortelmijten
genoemd. Ze o-even aan dat er met de plant iets mis is.
MILJOENPOTEN: Miljoenpoten (in het Engels millipedes)
zijn 1 -3 em lange, meestal donkere, kortpotige dieren, die
oprollen bij onraad, en zieh tra g voortbewegen; ze eten normaal
piantenresten, maar soms oak levend plantaardig materiaa!.
Men mag ze niet verwarren met duizendpoten (in het
Engels centipedes), die langere poten hebben en snel lopen, en
die nuttige dieren zijn (eten kleine dieren). De bestrijding van
miljo npoten geschiedt het best door dompclen van de patten of
gieten met ecn algemeen insecticide, zoals diazinon of lindaan.
MUIZEN: Muizen en ratten kunnen bloemknoppen en jonge
scheu ten eten. Ter bestrijding wordt h t plaatsen van een
vergiftigd lokaas aanbevolen, bijv. Sorkil of Raeumin, maar
ook een goede kat kan nuttig zijn.
NEMATODEN: Nematoden of aaltjes zijn rnikroskopiseh
kleine draadwormen, die bij zeer veel planten schade kllnnen
veroorzakcn. Bij ordlideeen kunnen op de bladeren brlline
strepen of onduidelijk begrensde bruine vlekken voorkomen;
bij Fllaiael/apsis verbrllining van de bladbasis van voornamelijk
de onderste bladeren. Dit zijn dus bladaaltjes, maar ook wortelaaltjes
werden op Cymbidium gesignaleerd, waardoor de
groei en de bloei van de planten sterk gehinderd worden, en
de bladeren vergelen. De aanwezigheid van aaltjes kan slechts
door specialisten bevestigd worden. Hun besrrijding kan
gebeuren door aangieten van een oplossing met dazomet of
met metam-natrium. Men kan de bladaaltjes ook uit de bladeren
laten komen door besproeien of een hoge luchtvochtigheid
of dagelijks gedurende 1 week dompelen in water van 18-20
0c, en vervolgens met 0,5-1 % ammoniakoplossing bespuiten.
34 Orchideeen 2/ 98
Door het dompelen van de planten in water van 50 DC gedurende
5 minuten of in water van 43 °C gedurende 10 minuten
zouden de aaltjes eveneens afsterven. Bij deze behandeling
moet men er even weI op letten dat de planten zelf door de
hoge temperatuur niet beschadigd worden I
ORCHIDEEENWESP: Het Orchideeenwespje (Paralleladipiasis
callieyae) is een 2 tot 3 mm groot, roodachtig gekleurd galmugje,
waarvan de larven bleek oranje tot geel zijn. Ze veroorzaken
de verdikking van worteltoppen (galien) bij Catlieya, Dendrobillill
en l.11elia. Bestrijding: zie onder Cattleya-stekelkever.
OORWORMEN: Oorwormen zijn alleseters met een voorkeur
voor dierlijk voedsel; ze eten echter ook zachte plantendelen,
zoals bloemen. Bestrijding met een insecticide.
PISSEBEDDEN: Pissebedden of muurvarkens zijn grijze,
kreeftaehtige dieren die een vochtige omgeving nodig hebben:
overdag schuilen ze tussen plantenresten of onder stenen.
Ze leven van dood organisch materiaal, maar kunnen soms
schade veroorzaken door vraat aan de wortels. Indien nodig
kunnen ze worden bestreden door het strooien van mesurolkorrels,
het stuiven van pyrethrines, of door de potten te dompelen
in Unden. Men kan ze aanlokken door een uitgeholde
aardappel of wor'tel of schijfjes sinaasappel; men kan ook
zemels met metaldehyde of parijsgroen (koperacetoarsenaat)
strooien. De hygiene. in de kas (verwijderen van dode bladeren,
enz) is eveneens belangrijk om ze weg te houden.
ROUWMUGGEN (Sciaridae): RouwI11uggen njn 0,5 cm grote,
zwarte vliegjes die snellopen op planten of grand, en met grillig
patroon rondvliegen. Ze leggen hun eieren in de grond, vooral
waar veel humus of organische stoffen aanwezig zijn, en de
slanke, glazig witte larven (ongeveer 0,5 mm lang) met zwarte
kop vreten aan de wortels of in de stengels van planten.
Men kan ze bestrijden door aangieten met carbofuran, diazinon,
lindaan, of malathion; de volwassen vliegjes kW1l1en met Vaponastrip
weggevangen worden (of door vleesetende plantjes).
RUPSEN: De rupsen die we in de kas aantreffen zijn meestal
afkomstig van uiltjes, dit zijn nachtvlinders die '5 avonds door
het licht worden aangetrokken en binnenvliegen. Ze leggen
hun eieren in groepjes af op de bladeren, en de aanwezigheid
van rupsen wordt "erraden door grote vraatgaten en donkere,
korrelvormige uitwerpselen. e rupsen worden meestal actief
na zonsondergang, en kunnen dan weggenomen worden.
Enkele vee I voorkomende soorten zijn de Turk e mot, de
Gamma-uil, de Groente-uil, de Kooluil en de gaatvlinder.
Ter bestrijding kunnen verschillende insecticiden aangewend
worden, zoals bifenthrin (Tals tar), bromofosethyl (Nex.agan),
carbaryl, deltamethrin, diazinon, dimethoaat, permethrin (o.a.
Ambush), pirimifosmethyl (AeteILic), of trichloorfon (Dipterex).
SCHILD- en DOPLUIZEN: Schildluizen l.ijn platte, meestal
lichtgekleurde schijfjes die op de bovengrondse delen zitten
van o.a. Caltieya, CaeiogYl1e, Cymbidium ell OncidiullI. In feite
zijn dit de wijfjes die van onder een wasachtig sd1ild plantensappen
opzuigen; vanaf hun volwassenheid blijven ze onbeweeglijk
op dezelfde plaats. Mannetjes zijn langwerpig en wit,
leven zeer kort en komen samen voor in groepjes. Schildluizen
bereiken sled1ts enkele mm in diameter, maar vaak ontstaat
er rondom hen een blekere of andersgekLeurd vlek in
het plantenweefse!. Er zijn vele tientallen soortcn bekend op
orchideeen. Sommige schildluizen kunnen veel schade veroorzaken,
vooral de soort Diaspis boisdll vaiii op o.a. Callieya.
Dopluizen zijn meestal iets groter dan schildluizen, donkerder
van kleur (geel tot bmin), en de volwassen exemplaren bezitten
een bol schild (bruin of geel met donkere vlekken). Men
kan ze aantreffen op o.m. Yanda, Bifrellaria, Lycaste en Phaiael1apsis.
Meerdere tientallen soorten werden op orchideeen aangetroffen.
Aangezien dop- en schildluizen door en wasachtig

schild beschermd worden, is hun bestrijding niet eenvoudig.
Beroepsmensen gebruiken zwaar giftige, systemische middelen
zoals Temik en Gusathion, maar deze zijn voor een liefhebber
verboden. Liefhebbers kunnen de \'olgende
produkten gebruiken: diazinon, dimethoaat, malathion, pirimifos-methyl
(ActeUic), en propoxur (Unden). Deze produkten
kunnen een goed resultaat geven, op voorwaarde dat men de
behandeling 1 of 2x herhaalt, telkens na 2 weken. Produkten
op basis van een zomerolie of paraffine-olie (met toevoeging
van malathion: KB Schildluis, Compo Anti-schildluis) kunnen
ook gebruikt worden, maar men moet oppassen voor verb randing
van jonge blader n.
SLAKKEN: In serres zuBen we meestal de Grauwe naaktslak
of het Melkslakje Agriolinrax reticu/alus (4-5 cm) of A/ae-uis (1-2
cm, bruinzwart) aantreffen, e\'enals de kleine, bruin huisjesslak
Oxychi/us ecl/arirls. Slakken vreten aan bloemen en bladeren,
of aan wortelpunten, en laten steeds slijmsporen na. Ze
leven hoofdzakelijk in de grond en komen 's nachts uit als de
luchtvochtigheid hager wordt. Voor hun bestrijding kan men
slakkenkorrcls strooien; deze zijn gemaakt op basis van metaldehyde
of metiocarb (Mesurol e.d.). Men moet zc lieist boven
lOoC toepassen, en droog houden. Men kan ook zelf lokaas
met gif maken bijv., haver met een kleine hoeveelheid carbamaat
(Unden, Mesurol WP of carbaryl), zemelen of rijst met
metaldehyde-poeder. Ook bier lokt ze, zodat ze 's nachts
kunnel1 weggenomen worden. Om slakken weg te houden
kan men op de grond strooien met kalk of assen, of met diatomeeenaarde,
dat voor de slakken een onoverkomelijke barriere
vonnt (niet op de planten strooien: kan wondjes op de plant
veroorzaken!). Om de slakken van een kostbare plant weg te
houden kan men de plant op een omgeke rde bloempot zetten
en omgeven door een waterbarriere; een bloemstengel kan
men beschermen door ze aan de basis met waterafstotende
watten of kapok te omgeven.
SPINT: zie onder mijten
SPRINGSTAARTEN: Springstaarten zijn kleine (enkele mm
grote) vleugelloze insekten, die meerdere cm ver kunnen
springen; ze leven van organisch afval, maar kunnen ook de
wortels beschadigen als ze in te grote hoeveelheden voorkomen.
Hun bestrijding gebeurt door middel van een algemeen insecticide
zoals diazinon, dichloorvos, Lindaan, of propoxur.
TRIPS: Trips zijn kleine insekten die behoren tot de familie
d r Thysanoptera. Het meest bekend zijn de donderbeestjes,
die vooral vo6r onweer rondvliegen. Trips zijn langwerpig en
worden tussen 1 en 2 mm lang, en hun larven zijn vleugeUoos.
Sommige soorten voeden zich met schimmels, maar andere
zijn geduchte plagen op plClnten, en kunnen grote planten
doen afsterven. Z zuigen cellen van bladeren en bloemen
leeg, en veroorzaken 2 0 de typische witte tot zilverachtige
plekk .n, die gelijken op de door spintmijten veroorzaakte
vlekken. Ze kunnen ook de verbruining van hlo m n n
bloemknoppen veroorzaken. De larven van verschillende soorten
leven binnenin het plantenweefsel, en ze veroorzaken watervlekken
met een donker centraal punt in de bloembladen VCln
Cymbidiul1I en Pha/nel/apsis. In de kas komen vooral de
Gestreepte kastrips (Partizenotitrip' dracacnae) en de Tabaktrips
(Thrips labaei) voor. edurende de laatste jaren is ook de Californische
trips (Franklinielln aecidentalis) algemener geworden, die
berucht is omwille van haar resistentie tegel) de meeste pesticiden.
Deze soort veroorzaakt voornamebjk ,;chade aan de hloemen.
De meeste insecticiden zijn werkzaam tegen trips, bijv.
acefaat (Orthene), carbaryl, carbosulfan, diazinon, dichloorvos,
dimethoaat, etrimfos (Ekamet), Lindaan, malathion, permethr1ine
(Ambush), pirimifosmethyl (Actellic), en propoxur (Unden).
Er bestaan ook huismiddeltjes, zoals de planten wassen of
spuiten met een aftreksel van tabak (opgepast giftig: nicotine!),
of wassen met een mengsel van 20 gil zachte gele zeep en 10
, cc brandspiritus (methanol). Na gebrnik van dit laatste middel
moet men de planten naspoelen met water; voorzichtigheid is
hier geboden, want middelen op bas.is VCln methanol kunnen
bij bepaalde soorten (o.a. Paphiopedi/wu)
verbrClnding van de bladeren veroorzaken.
WANTS EN: WClntsen zijn insekten die enigszins op kevers
gelijken, maar platter zijn. Ze kunnen tot enkele cm lang zijn.
Ze steken en zuigen aan de bladeren, waardoor ze ronde, 1-3
mm grote, bleekgele of zilverachtig gekleurde vlekken maken.
Ze kunnen ook de bloemen vervormen door aan de bloemknoppen
te zuigen. Uitheemse soorten, biju. Tenthecoris bie%r
(4 mm lange, oranjerode wantsen met zwarte strepen, uit
Zuid-Amerika) kunnen schade veroorzaken, maar ook
inheemse soorten kunnen voorkomen, vaak binnengebracht
samen met planten die lIit de tuin komen. Dc bestrijding van
wantsen gebeurt door te spuiten met een algemeen insekticide
(zie onder kevers); men kan ook proberen de dieren 's mOt'gens
weg te vangen.
WOLLUIZEN: Wolluizen zijn evenals schild- en dopluizen
moeiLijk te bcstrijden omdat zc zich beschermen door een wasachtige
stof, die bestaat uit een los, wit spinsel, de zogenaamde
woL. Bovendien vcrs top pen 2e zich dikwijls: ze kruipen in de
scheu ten tot dan de basis van de jonge bladeren, of tussen de
schutbladen rond de bloemen. De wolluizen zelf (onder de
wol) zijn lichtgekleurd (meestal rozel, en kunnen tot 1 cm lang
word n . Ze blijven heel hun leven beweeglijk. Ze komen voor
op talrijke soorten orchideeen (o.a. Catticya en Phaiaenopsis) en
kunnen veel schade veroorzaken. Ze kunnen h , treden worden
door bespuitingen met produk ten op basis van acefaat (Orthene),
deltamethrin (o.a. Decis), diazinon, dimethoaat, lindaan,
malathion, pirimifos-methyl (Acteliic), en propoxllr (Unden);
een paar herhalingen van de behandeling met 2 weken tussenrllimte
zijn noodzakelijk.
Namens het bestuur hartelijk welkom aan de
volgende nieuwe leden (vervolg)
Hr T.AE. Schultlng, Louis Davidsstrailt 55,1311 LC Almert'.
Hr S.A. Siemensma, Veranda 49, 1628 JW Hoorn.
Hr E.J.F. Struver, R,intgenlaan 40b, 3131 RP Vlaardingen.
Hr R Tomdssen, Picter dt, Hooghstra

Orchideeeen kweken
als hobby
door H.G. Kronenberg
Hoofdstuk 7b. KALENDER tweede dee I
Zomer
Het tweede kwartaal van het groeiseizoen van orchideeen
omvat de maanden juni, juJi en augustus.
In deze periode groeien de planten volop, ook die laat
gebloeid hebben (Phalamopsis). Volop groeien betekent veel
water en voedingsstoffen (nog steeds een stikstofrijk mengsel).
Planten die in deze tijd bloeien, vertonen groei en bloei tegelijk.
Dit in tegenstelling tot b.v. Cymbidium die in deze tijd volop
groeien, doch in de winter als ze geen groei vertonen, bloeien.
Juni
Deze maand heeft het meeste bcht van het jaar; de temperaturen
liggen in juli en augustus meestal hoger.
Gewenste kweektemperaturen zij nu;
warm te maHg warm koel te
kweken te kweken kweken
planten planten planten
aan te houden 24°e 22°e 18°e
dagtemperatuur
minimum
nachttemperatuur 18°e 16°e lOoe
Oncidium schillerianum A. Klaassen
Vensterbank
Alles er op rich ten om de planten goed te laten groeien;
voldoende schaduw, voldoende water, voldoende mest,
voldoende luchtvochtigheid. Het verdient aanbeveling stenen
potten zo nu en dan uitwendig schoon te maken. Er zal misschien
een zoutaanslag op zitten. Ook mogen de planten weleens
helemaal in bad, zodat ze al het kamerstof kwijt raken.
Spint houdt niet van zo'n onderdompeling, die is men dan
meteen kwijt. Laat uw planten 's morgens in bad gaan, dan
zijn ze 's avonds weer helemaal droog (dus op een goed
drogende, zonnige dag ). Buiten staande of hangende planten
controleren op ongedierte. Bij zonnig, drogend weer goed op
de vochtigheid van de pot letten. Zo nu en dan eens de potten
een half lIur in een tei! met water zetten zal ze goed doen.
Kas
Op zeer warme dagen zal het moeiIijk zijn in de koele kas de
gewenste temperaturen te handhaven. Dag en nacht door­
36 Orchideeen 2/98
draaiende afzuigventilatoren geven afkoeling. De maximumtemperatuur
zal er wellicht niet erg door verlaagd worden,
maar zodra de zon weg i daalt de kastemperatuur tot aan de
buitentemperatuur, waardoor de gemiddelde dagtemperatuur
lageP i dan zonder ventilatoren. Planten schijnen vooral op
die gemiddelde dagtemperatuur te reageren.
Luchtramen in de koele en matige kas behoeven niet gesloten
te worden. In de wanne kas wordt aileen overdag gelucht.
Al dit luchten verlaagt de I uchtvochtigheid erg en veelvuldig
broezen moet dan voor aanvulling van vocht zorgen. Aileen
als men zeker is dat de planten weer voor de nacht droog zijn,
mag over de planten gebroesd worden. En dan nog maar
aileen als het broeswater geen kalk bevat. Anders ontstaan er
moeilijk te verwijderen kalkvlekken op de bladeren.
Lang vochtig blijvende potten gaan bacterierot vertonen.
Bloei
In de zomermaanden zullen relatief weinig planten bloeien.
Caltleya auranliaca en Oncidium-soorten zullen bloeien.
Een enkele zomerbloeiende Paplziopedilu11l doel dit ook, zoals
de groenwitte PaphiopedilulI1 I/wudiac.
Juli
Het licht is over zijn hoogtepunt heen, maar de temperaturen
liggen hoger dan in juni.
De kweker moet op dit veranderende karakter van het klimaat
inspelen . De groei van de planten zal vooral aan het eind van
de maand bij de meeste 500ft n (niet Plzaiacllopsis b.v.) gcleidelijk
gaan afnemen, waarop gereageerd moet worden met een
kunstmestgift met een lager stikstofgehalte.
Gewenste kweektemperaturen zijn:
wann te matig warm koel te
kweken te kweken kweken
planten planten planten
aan te houden 24 c e 23°e 18°e
dagtemperatuur
minimum
nachttemperatuur 19°e 16°e lODe
t Het zal beslist niet mogelijk zijn een minimum temperatllur
van lODe te bereiken, ten-vijl ook een dagt mperatllur van
18 c e een illusie kan zijn.
Vensterbank
Juist bij uitstek een vakantiemaand en dat betekent datveelal
minder ervaren mensen de planten zullen gaan verzorgen.
Maak de verzorging zo gemakkelijk mogelijk. Geef aileen een
instructie over watergift en niet over een kunstmestgift. Laat
wei de omgeving bevochtigen, maar de planten zelf niet.
Scherm altijd goed en geef geen instructie van: op donkere
dagen mag het scherm weg! eontroleer voordat u weggaat de
planten nog eens op insekten en bestrijdt ze. In 3 weken tijds
kan er enorme schade aangericht worden. Laat de planten
altijd goed vochtig achter. Anders bestaat de kans dareen niet
ervaren watergever de planten volledig verdroogd achterlaat.
Dat wardt dan een vervelend eind van de vakantie.
De watergift dient in deze maand aan een iets geringere
verdamping aangepast te worden. Planten blliten kUlU1en
wellicht van diepe s haduw naar een plaats met wat minder
schaduw verzct worden. Ze kunnen nll weI enige ochtend- en
avondzon verdragen.
Kas
Met vakantie gaan betekent ook dat de verzorging van de kas
uit handen gegeven wordt. Zorg dat de kas volledig
geschermd is en laat dat de hele vakantieperiode zoo
Merk planten die u weinig water geeft duidelijk: aile andere
krijgen volop water. Attendeer speciaal op de behandeling die
'plantjes op plankjes' moeten krijgen; elke dag tenminste broezen
en op zaterdag een half UUf in bad.

a de vakantie het schermmateriaal weer in zijn oorspronkelijke
positie terugbrengen, zodat CYlIlbidium, CattIeya en Oncidium
al het licht krijgen dat ze graag hebben. Als de luchtvochtigheid
buiten oploopt, kan ruimer gelucht worden
zander kans op te sterke lIitdroging van de kas.
Bloei
SIechts weinig planten zullen nu bloeien; de voorjaarsbloeiers
zijn uitgebloeid; het is nog te vroeg voor herfstbloeiers.
De planten groeien.
warm te
kweken
planten
Augustus
Alhoewel de dagen duidelijk
beginnen te korten,
liggen de temperaturen
hoog, vooral de nachttemperaturen.
Deze
komen soms niet onder
d , 15°C waardoor koel te
kweken planten het moeilijker
krijgen. Augustus is
gewoonlijk de regeruijkste
maand van het jaar: er zijn
hoge luchtvochtigheden.
De groei van planten
neemt af en de kweker
moet proberen nu zijn
planten gocd te laten
afrijpen: deze lUoeten
bestaande plantendelen
vol met reservestoffen
vullen in plaats van nog
meer of nieuwe scheu ten
te maken. De bemesting
mod daarom relatief N
(stikstof)-arm en
K (kalium)-rijk zijn.
matig warm koel te
te kweken kweken
planten planten
n ee 18°C
aan te houden
dagtemperatuur
minimum
24°C
nachttemperatuur 18°C 16°C lOoe
Vensterbank
De zon heeft nu zoveel aan kracht ingeboet dat zeker aan het
eind van de maand de planten die buiten staan in de zon gezet
kLmnen worden om te profiteren van al het licht dat er is. Op
de vensterbank kan het nag veel te warm worden en is schermen
noodzakelijk. Er wordt minder water gegeven. Dat betekent
dat niet per keer minder geven, maar de periode tU5sen
twee watergiften verlengen. Actief groeiende planten krijgen
nu ook meer water dan planten die duidelijk hun grod al aan
het vertragen zijn en hun scheu ten laten afrijpen. Misschien is
er bij Cyrnbidiul'n of Pllpi1iopedilum al iets van een knop te zien.
Paphiopedilum maakt altijd eerst nog een klein blaadje: als
men dat ziet komt de knop er aan (misschien pas over een
maand goed 7ichtbaar).
Kas
In de kas is het een vrij rustige maand. Het schermdek kan
verminderd worden tot ongeveer 40'1.. schermen. Luchten
krijgt alle aandacht en dus ook de ziektebestrijding.
Broezen moet nu voorzichtig gedaan worden en in de kOllde
kas wordt niet meer gebroesd. Aile diersoorten, inclllsief slak­
• ken, zullen in grote getale aanwezig zijn en elke geboden kans
om te beschadigen aangrijpen. U bent gewaarschuwd.
011cidiUI11 xanlhornis A. Klaassen
Phalaenopsis-planten kunnen in het begin van deze maand
goed verplant worden. In tegcnstelling tot de meeste
orchideeen, die als ze net weer met de groei begonnen zijn,
verpot moeten worden, geldt voor Phalaenop"is verplanten in
volle groei. Ze maken de komende maanden nog volop
wortels en staan dan voor de winter weer goed vast.
Bloci
Bloei is schaar · dezt' maand. Binnen grote geslachten zoals
Masdevallia bloeit. er elke maand wei wat.
Onciditllll enderirIHwH A. Klrw5scn
Orchideetje
Te Koop gevraagd:
Hct boek: "The Cultivated (Angraecoid) Orchlds of
Madagascar", van Hillerman /Holst
Ben Jansen, tel /fax 015-3696818
37 Orchideeen 2/98

En omdat deze orehidee een goede beginnersplant is, heb ik
deze plant gekozen als de te bespreken plant van deze Valkuil.
Epidendrum ciliare
Deze orehidee kent een groot verspreidingsgebied: van Mexico
tot ver in Zuid-Arnerika. De plant is niet kritiseh wat zijn
standplaats betreft: op rotsen als ook op bomen die altijd
groen zjjn en op bomen die jaarlijks hun blad verliezen. Zo'n
gegeven zegt al iets over de manier van kweken: E.ciliare moet
een gemakkelijke pla.nt zjjn. Elke pseudobulbe, die ca. 20 em
lang is, bevat 1 a 2 ca. 10 tot 20 em lange bladeren. De bloemstengel
die weI tot 10 bloemen kan dragen, versehijnt tussen
de bladeren aan de top van de pseudoblllbe. De bloemen kunnen
weI 10 em groat worden. De sepalen en petalen zijn groen
Een andere manier
voor het kweken van
Phalaenopsis
H.G.Kronenberg
Dit is geen artikeltje bedoeld voor kamer-orehideeen-kwekers.
Aileen als je in een (matig) warme kas kweekt kan deze andere
manier Sllcees geven. Hoe ben ik op deze andere manier van
kweken gekomen? Ik wist al heel lang dat Vanda's in mandjes
gekweekt worden met hoogstens een paar grove schorsbrokjes
om de plant eruge houvast te geven. De watervoorziening van
deze Vanda's is geheel afhankelijk van de luehtvoehtigheid,
het dagelijks broezen en het wekelijks dopen in een emrner
met een slappe kunstmestoplossing. Ik vroeg mij op een
moment af of je Phalael10psis niet op bijna soortgelijke manier
zou kunnen kweken. Een reden om iets aan het kweken van
mijn Phalaenopsisplanten te veranderen was het feit, dat de
wortels van deze planten niet zoals bij de aankoop netjes in
de pot zitten en daar blijven maar op den duur over de
buitenkant van de pot en over de houten latjes van mijn tablet
gingen kruipen. Verpotten leidt dan tot een algeheel verloren
gaan van de "buiten''vvortels. Bovendien blijkt dan vaak dat de
"binnen"wortels- de wortels in de pot- allang opgehouden zijn
met funetioneren. Verpotten, toch eens in de zoveel jaar noodzakelijk,
was weer een waar "bloedbad". Deze situatie vroeg
om verbetering.
Er was echter nog een reden om mij te bezinnen hoe Plzalacl1opsis
te kweken. De hybride planten die momenteel te koop
zijn wijken in hun temperatuurbehoefte af van de wilde soorten.
Ze vragen minder warmte. Deze warmtebehoefte is tijdens
de seleetie blijkbaar gegaan in de riehting van een betere
aanpassing aan het kamer-vensterbank klimaat. Maar de
planten van de botanisehe soorten hebben nog wei de vroegere,
hogere warmtebehoefte. Tenslotte las ik in The Manual of
Cultivated Orchids Species'dat Phalaenopsisplanten ook in
mandjes geweekt konden worden en dat die methode wellicht
tot betere kweekresultaten zou leiden.
Nu was de situatie rijp voor een experiment. Ik kocht een
stukje groengeplastifieeerd, dikdradig, ruimmazig gaas en
bracht dat boven in mijn matig-warme kas aan. Boven in de
kas is het 2 -3°e warmer dan op het tablet en als ik daar mijn
planten van botanische soorten zou kweken zouden ze een
beter passende temperatuur krijgen. Ik maakte van groen volieregaas
gaasmandjes waarvan de maat atllankelijk was van de
grootte van het wortelgestel van de te ve.rplanten Phalaellopsis.
Maar nu we.I een afwijking van de teeIt van de Va.nda's.
van kleLlr. De lip en zuiltje zijn wit van kleur. De drielappige
lip met franje heeft twee gele vlekken. De plant wordt gematigd
gekweekt. Tijdens de groei van de nieuwe pseudobulbe,
die in het voorjaar versehijnt, moet rijkelijk worden gegoten.
Nadat de pseudobulben zijn volgroeid, is een rusttijd van 2 a3
maanden nodig. De temperatllur mag in de \vinter niet
beneden 14°e komen. Bloei vind t plaats in de herfst en winter.
De bloei duurt ca. 3 weken. Deze orehidee kan veellieht
verdragen. E.ciliare is niet kritiseh t.a.v. de luehtvochtigheid en
lijkt me daarom bijzonder geschikt voor kweek op de vensterbank.
YD.Feikema
lk durfde het niet aan om in de mandjes een zeer gmt, weinig
voehthoudend mengsel te doen. Het leek beter om een wat
voehthoudender mengsel te gebruiken, omdat Fen eerste de
overgang van pot naar mandje niet te groot moest zijn (hoewei
ik ervaren had - zie boven- dat Phalaenopsisplanten grote
ingrepen weten te overleven). Maar als tweede punt zijn Phalaenopsisplanten
minder uitgesproken tak-epifyten dan Vanda's.
Het zijn sehors-epifyten, planten die met hun wortels
graag tegen vochthoudende plantendelen groeien, tegen
takken en boomstammen. Er werd dus gekozen voor een
oppotmengsel van vrij fijne schors en sphagnum. Bij het planten
in het mandje werd op de bodem eerst een laagje mengsel
aangebracht. Daarop kwamen de nog levende potwortels en
met meer mengsel en enig aandntkken werd de Phaiacl10psis
in het mandje geplant. Het mandje kreeg ophangdraadjes en
het gaas een ophanghaakje, zodat de plant makkelijk afgenomen
kan worden en in bad gestopt.
Vol verwachting keek ik wat nll de wortels zouden doen.
ALiereerst leek het, dat ze het op prijs stelden dat er wat vochtig
oppotrnengsel besehikbaar was. Daar groeiden ze in. Maar
-- en dat was te verwachten -- ze bleven er niet in. Zowel aan
de zijkanten als door de bodem kwamen ze naar buiten en
gingen in de lucht hangen. Bij de dagelijks broesverzorging -elke
morgen en op warme dagen in de zomer maar ook op
flinke stookdagen in de winter wei tweernaal per dagkwamen
er druppels aan de worteltoppen te hangen, dntppels
die door de aetieve wortclplU1ten opgenomen kunnen
worden. Na enige tijd zie je dan nog weI dntppels op de
bladeren, maar de wortelpunten zijn dan al droog. Het voeht
is opgenomen. Het volgende probleem leek opgelost. De planten
groeiden goed, rnaakten wortels en bloeiden. Ze behoefden
niet meer verpot te worden. Hoogstens moeten zo nu en dan
dnde wortels weggeknipt worden. En als je da niet doet, kan
het ook geen kwaad. Twee jaar geJeden gingen de eerste planten
aan het rek, vorig jaar en dit jaar breidde het aanta! planten
lIit. Ik ben bijzonder tevreden met mijn kweekresultaten.
Maar waarom kweken de kwekers hun planten niet zo?
Ik denk dat er hvee doorslaggevende redenen voor zijn.
Ten eerste moe ten ze een makkelijk verhandclbaar produkt
leveren. Planten in potten zijn dat. Maar ook hebben ze_de
planten, dit" vergeleken bij een suceesvolle hobbyist, maar relatief
kort in eultuur. En dan treedt het buiten de pot wortelen
nog niet of veel minder op. Tocn ik laatst op een van de beste
liefhebbers-orehideenbedrijven kwam, stonden ergens nog een
aantal overjarige planten. Ze groeiden prachtig, maar zaten
met hun wortcls voUedig vastgegroeid en vormden eigenlijk
geen handelswaar meer.
Wellieht geeft het bovenstaande aanknopingspunten voor uw
teelt. Misschien zegt 1I: oh, dat deed ik allang, maar misschien
denkt u ook: dat is iets nieuws, ik ga het proberen. En dan is
dit artikeltje niet voor niets gesehreven en heeft het bijgedragen
aan de verbetering van het sucees met de teelt van Phalaenopsisplanten.
39 Orchideeen 2/ 98

Dendrobium victoriae reginae J,G, de Graa! Schaarman Eindhoven '97, gOll den plak KeO