Pijnbeleving bij mensen met een verstandelijke beperking

Pijnbeleving bij mensen met
een verstandelijke beperking

Opbouw
• Achtergrond van pijn
• Signaleren van pijn

Pijn
• Pijn is meer dan lichamelijke stoornis;
• Beïnvloedt ook psychisch en sociaal
functioneren.

Definitie pijn
“Pijn is een onaangename sensorische en emotionele
ervaring die al dan niet verband houdt met actuele of
potentiële weefselbeschadiging, of wordt beschreven in
termen van zo’n beschadiging.”

Pijn heeft een signaalfunctie
• Pijn is essentieel voor het behoud van het leven.

Twee typen pijn
Acute pijn
• ontstaat plotseling (en is daardoor waarschuwend);
• duurt korter dan een half jaar;
• is goed te behandelen;
• er is een duidelijke relatie tussen de schadelijke prikkel en pijn.
Chronische pijn
• bestaat langer dan 3 - 6 maanden (en heeft daardoor zijn
waarschuwende functie verloren);
• rol van weefselbeschadiging kan variëren van duidelijk tot
onduidelijk.

Pijncirkel van Loeser

Gevolgen van pijn:
Sociale terugtrekking
Gedragsproblemen (bv agressie/agitatie)
Slaapproblemen
Versterking van geheugenproblemen
Depressie
Verslechtering herstel na operatie
Automutilatie

Vicieuze cirkel

Pijn bij mensen met een
verstandelijke beperking
Bij mensen met een verstandelijke beperking kan de
pijnbeleving anders zijn, omdat de hersenen anders met
deze pijnprikkels omgaan.
De pijn kan als heviger ervaren worden, maar ook juist
minder sterk. (bv doorlopen met gebroken been, of te hete
thee drinken)

Ook kunnen ze de oorzaak van
de pijn niet altijd beoordelen
Voor kleine kinderen is hun buik
het centrale punt waarop alles
wordt geprojecteerd,”.
(Soms nemen ze zelfs oorpijn
waar als buikpijn.)
Wordt ook gezien bij laag niveau verstandelijk
beperkten.

Pijnonderzoek VU
Pijnbeleving bij verstandelijke beperking:
experimentele studies bij Down syndroom
Kou:
-Minder precies lokaliseren van kou op lichaam.
-Vertraagde verbale reactie op pijn/ongemak
Warmte:
-Vertraagde verbale reactie op pijn/ongemak
Vertraagde reactie op kou en warmte kan gevaarlijk zijn
door moeite met lokaliseren en lagere pijndrempel!

Pijn bij ouderen en dementerenden
Dementie maakt pijn moeilijker te
diagnosticeren.
Onderbehandeling van pijn bij
dementerenden is groot probleem.

Pijnprikkels volgen 2 routes:
Via zijkant van de ruggenmerg naar het deel van de
hersenschors waar gevoelsprikkels worden verwerkt. (Het
laterale pijnsysteem)
En via het middelste deel van het ruggenmerg naar de
hersenschors. (Het mediale pijnsysteem)

Laterale pijnsysteem zorgt voor de waarneming van pijn.
Mediale pijnsysteem zorgt voor de pijnbeleving en het
pijngedrag.

Bij Alzheimerpatiënten functioneert het laterale pijnsysteem
goed, maar omdat het mediale pijnsysteem is aangedaan
begrijpen ze niet goed wat er gebeurt.

Er is dus wel pijn maar de cliënt begrijpt niet wat er aan de
hand is (waardoor verandering van gedrag ontstaat).

Ook ouderdom op zichzelf kan zorgen voor meer pijn. Dit
effect is vaak groter bij mensen met een verstandelijke
beperking.

Lichamelijke reacties
• Weinig eetlust
• Misselijkheid/ braken
• Moeilijkheden met inslapen of steeds plotseling wakker
• Op elkaar geklemde lippen
• Rimpels in het voorhoofd
• Stijf dichtgeknepen of constant opengesperde ogen
• Trillende kin
• Krampachtige houding

Het is moeilijk om mate van pijn in te schatten bij mensen
met uitingsproblemen.
Pijn is sterk van invloed op kwaliteit van leven.
Daarom belang om pijn te signaleren en behandelen groot!

Signaleren van pijn
Methodes om de mate van pijn in te kunnen schatten bij
mensen die niet/moeilijk kunnen communiceren.
Pijnschalen
Pijnobservatieschalen

Pijnschalen

Pijnobservatieschaal PACSLAC-D
1. Gelaat
2. Verzet/ afweer
3. Sociaal/emotioneel

Wanneer gebruik je de PACSLAC-D?
• Bij verandering in gedrag
• Bij twijfel over pijn
• Overplaatsing vanuit andere woonomgeving

Bedankt!