1 Polyfarmacie in vasculair perspectief - Quadriceps
1 Polyfarmacie in vasculair perspectief - Quadriceps
1 Polyfarmacie in vasculair perspectief - Quadriceps
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Polyfarmacie</strong> <strong>in</strong> <strong>vasculair</strong><br />
<strong>perspectief</strong><br />
L. Verdouw<br />
S. Roos<br />
<strong>Quadriceps</strong> 2010<br />
(I) Vasculaire medicatie<br />
• Werk<strong>in</strong>g, bijwerk<strong>in</strong>g, <strong>in</strong>teracties van de meest<br />
gebruikte medicatie klassen<br />
Medicatie: <strong>in</strong>teracties<br />
• Wanneer evalueren?<br />
Opbouw presentatie<br />
- Werk<strong>in</strong>g, bijwerk<strong>in</strong>g, <strong>in</strong>teracties<br />
- Therapietrouw: aandachtspunten tijdens follow-up<br />
en factoren die dit beïnvloeden<br />
Medicatie werk<strong>in</strong>gen:<br />
Antihypertensiva<br />
De bloeddruk stijgt als het hart een grote hoeveelheid bloed rondpompt<br />
of als de bloedstroom veel weerstand onderv<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> de bloedvaten.<br />
Antihypertensiva verlagen de bloeddruk dan ook door verwijd<strong>in</strong>g van<br />
de vaten, waardoor de bloedstroom m<strong>in</strong>der weerstand onderv<strong>in</strong>dt, óf<br />
door het bloedvolume te verm<strong>in</strong>deren.<br />
Verschillende middelen bereiken dit resultaat op verschillende<br />
manieren.<br />
Zo werken ACE-remmers op enzymen <strong>in</strong> het bloed om de vaten te<br />
verwijden en calciumantagonisten op de spieren <strong>in</strong> de wanden van<br />
slagaders om vernauw<strong>in</strong>g tegen te gaan. Alfa-1-receptorblokkers en<br />
bètablokkers blokkeren de zenuwsignalen die de bloedvaten<br />
vernauwen en centraal werkende middelen richten zich op de plaatsen<br />
waar <strong>in</strong> de hersenen de grootte van de bloedvaten wordt gereguleerd.<br />
Diuretica werken op de nieren om het bloedvolume omlaag te<br />
brengen.<br />
• NSAID’s<br />
Medicatie: <strong>in</strong>teracties<br />
1
Medicatie: <strong>in</strong>teracties<br />
• Wat doet de orale anticonceptiepil?<br />
Thiazide diuretica<br />
oa. Hydrochloorthiazide, chloortalidon:<br />
• Hyponatriëmie<br />
• Jicht<br />
• Verhoogt risico op DM; lipidstoornissen<br />
• Aspecifieke spier- en rugklachten<br />
• Positieve bijwerk<strong>in</strong>g: Ca ret<strong>in</strong>erend [positief bij<br />
osteoporose]<br />
ACE-<strong>in</strong>hibitors<br />
oa. Per<strong>in</strong>dopril, ramipril, qu<strong>in</strong>april, enalapril<br />
• Prikkelhoest<br />
• Angioedeem<br />
• Creat stijg<strong>in</strong>g, cave ! nierarteriestenose<br />
[vooral bij rokers]<br />
• Voorzichtigheid geboden bij creat > 170<br />
umol/l<br />
• Bij captopril: cave nefrotisch syndroom<br />
• Enalapril niet volledig 24 uur dekkend<br />
Medicatie bijwerk<strong>in</strong>gen:<br />
Antihypertensiva<br />
Wat zijn de meest voorkomende bijwerk<strong>in</strong>gen?<br />
Calciumkanaalblokkers<br />
oa. Nifedip<strong>in</strong>e, amlodip<strong>in</strong>e<br />
• Buikpijn<br />
• Rood hoofd<br />
• Dikke enkels<br />
• Bij nifedip<strong>in</strong>e: niet 24 uur dekkend ! [alleen<br />
Adalat Oros kwalitatief voldoende]<br />
• Variaties b<strong>in</strong>nen de klasse<br />
AII blokkers<br />
oa. Losartan, irbesartan, valsartan,<br />
eprosartan, telmisartan<br />
• Angioedeem<br />
• Prikkelhoest<br />
• Creat stijg<strong>in</strong>g, cave ! nierarteriestenose<br />
[vooral bij rokers]<br />
• Voorzichtigheid geboden bij creat > 170<br />
umol/l<br />
• Over het algemeen m<strong>in</strong>der sterk dan ace-i<br />
maar ook m<strong>in</strong>der bijwerk<strong>in</strong>gen<br />
• Positieve bijwerk<strong>in</strong>g: losartan, uricosurisch;<br />
PPAR-gamma bij epro- en telmisartan<br />
2
Beta-blokkers<br />
oa. Bisoprolol, metoprolol, carvedilol, nebivolol<br />
• Bradycardie, hypotensie, hartfalen<br />
• M<strong>in</strong>der fit, m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gstolerantie<br />
• Impotentie [geldt voor bijna alle middelen,<br />
maar vooral voor deze !]<br />
• Koude acra<br />
• Soms vererger<strong>in</strong>g astma<br />
• Vererger<strong>in</strong>g psoriasis<br />
oa Aliskiren<br />
• Hoofdpijn<br />
• Duizeligheid<br />
• Diarree<br />
Ren<strong>in</strong>eremmers<br />
• Infectie van bovenste luchtwegen<br />
• Huiduitslag<br />
• Keel-ontstek<strong>in</strong>g<br />
Medicatie <strong>in</strong>teracties: stat<strong>in</strong>es<br />
• Antimyotica (oa antischimmelmiddelen)<br />
• Antibiotica<br />
• Medicatie bij hartritmestoornissen<br />
oa. Doxazos<strong>in</strong>e<br />
• Orthostatisme<br />
Alfa1-blokkers<br />
• Soms leverfunctiestoornissen<br />
• Droge mond<br />
Medicatie werk<strong>in</strong>g:<br />
stat<strong>in</strong>es<br />
• Inflammatie<br />
• Atherosclerose vertraagt<br />
Medicatie bijwerk<strong>in</strong>gen: stat<strong>in</strong>es<br />
3
Bijwerk<strong>in</strong>gen<br />
(II) Therapietrouw<br />
• Aandachtspunten tijdens follow-up en factoren<br />
die dit beïnvloeden<br />
• Def<strong>in</strong>ities<br />
• Omvang<br />
therapieontrouw<br />
Therapietrouw<br />
• Voortijdig afbreken v/d behandel<strong>in</strong>g<br />
50 tot 70% van de chronisch zieke<br />
• Multi - factorieël probleem<br />
Def<strong>in</strong>itie<br />
Deel 2: Therapietrouw<br />
Adherence is de mate waar<strong>in</strong> een <strong>in</strong>dividu<br />
gedrag kiest wat samenvalt met een<br />
kl<strong>in</strong>isch voorschrift.<br />
Deze leefregel dient onder wederzijdse<br />
goedkeur<strong>in</strong>g tot stand te komen naar<br />
aanleid<strong>in</strong>g van onderhandel<strong>in</strong>g tussen<br />
gezondheidswerker en patiënt<br />
Dracup & Meleis, 1982<br />
Therapietrouw Patiënten (%)<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
Bloom, 1999<br />
Therapie compliance na 1 jaar<br />
n=6567<br />
n=5842<br />
n=5094<br />
A-II-antagonist Ca-antagonist<br />
ACE-remmer<br />
n=4994<br />
ß-blokker<br />
n=4226<br />
Diureticum<br />
4
Wat wil je niet?<br />
Casuïstiek<br />
Aanpak<br />
• Bespreekbaar maken: open vragen stellen<br />
• Structurele aandacht<br />
• Exploreer barrières en gewoonten<br />
• Motiveren tot <strong>in</strong>name: sms, telefoon, weekbox<br />
• Opsporen van problemen<br />
Iemand die vandaag therapietrouw is, hoeft<br />
dat morgen niet meer te zijn !<br />
• Bewust<br />
• Onbewust<br />
Therapietrouw<br />
Therapietrouw<br />
= Compliance<br />
Self - Efficacy<br />
= Geloof <strong>in</strong> eigen kunnen<br />
5
Self - Efficacy<br />
Geloof <strong>in</strong> eigen kunnen<br />
• Cognitieve – Sociale - emotionele niveau<br />
• Zelfmanagement bevorderen<br />
• Doorborduren succes ervar<strong>in</strong>gen<br />
• Zorg op maat<br />
Essentieel voor gedragverander<strong>in</strong>g<br />
Beïnvloeden Self - Efficacy<br />
• Vragenlijst<br />
• Oefen<strong>in</strong>g<br />
• Model<strong>in</strong>g ( GMC)<br />
• Verbale overtuig<strong>in</strong>g<br />
• Fysiologische <strong>in</strong>formatie<br />
• Kennis en <strong>in</strong>formatie<br />
Therapie gerelateerd<br />
• Duur van de behandel<strong>in</strong>g<br />
• Effectiviteit / Ineffectiviteit<br />
• Bijwerk<strong>in</strong>gen<br />
• Gebruiksgemak<br />
• <strong>Polyfarmacie</strong><br />
Self efficacy<br />
Ik denk dat ik <strong>in</strong> staat ben zelf de medicijnen<br />
volgens voorschrift <strong>in</strong> te nemen.<br />
• Ja zeker wel<br />
• Waarschijnlijk wel<br />
• Misschien wel, misschien niet<br />
• Waarschijnlijk niet<br />
• Nee, zeker niet<br />
• Ik gebruik geen medicijnen<br />
Therapietrouw<br />
• Therapie gerelateerd<br />
• Patiënt gerelateerd<br />
• Conditie gerelateerd<br />
• Sociaal-economisch gerelateerd<br />
• Gezondheidssysteem gerelateerd<br />
- Organisatie en structuur<br />
- Samenwerk<strong>in</strong>g zorgverleners<br />
• Motivatie<br />
Patiënt gerelateerd<br />
• Verwacht<strong>in</strong>g ten aanzien van de zorgverlener<br />
• Kennis omtrent ziekte<br />
• Psychische omstandigheden<br />
• Sociale steun<br />
6
Conditie gerelateerd<br />
• Ernst ziekte<br />
• Mate van progressie<br />
• Invaliditeit<br />
• Beschikbaarheid van effectieve behandel<strong>in</strong>gen<br />
• Co-morbiditeit<br />
Gezondheidssysteem<br />
gerelateerd<br />
• Organisatie en structuur<br />
• Samenwerk<strong>in</strong>g<br />
• Deskundigheidsbevorder<strong>in</strong>g<br />
• Educatie van patiënt<br />
Voorbeelden van<br />
non-adherence<br />
• Gemiste dosis<br />
• Bijwerk<strong>in</strong>gen<br />
• Uitgestelde <strong>in</strong>name<br />
• Het niet opvolgen van richtlijnen (bijv. met<br />
voedsel)<br />
• Experimenteren met de doser<strong>in</strong>g<br />
• Drug holidays<br />
• Verander<strong>in</strong>g <strong>in</strong> dagelijks ritme<br />
Sociaal-economisch gerelateerd<br />
• Sociaal economische status<br />
• Multiculturele samenlev<strong>in</strong>g<br />
• Taalbarrière<br />
Beïnvloedende Factoren<br />
• Sociale ondersteun<strong>in</strong>g<br />
• Cop<strong>in</strong>g/ziekteperceptie<br />
• Depressie<br />
• Angst<br />
• Bijwerk<strong>in</strong>gen<br />
• Verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> dagelijkse rout<strong>in</strong>e<br />
• Dieetvoorschriften<br />
• Inname regimes<br />
• Sociale/maatschappelijke omstandigheden<br />
• Alcohol/druggebruik<br />
Brus et.al. 1999, Altice et.al. 1998, Malow<br />
et.al. 1998, Gordillo 2000<br />
Betrokkenheid van de patiënt<br />
• Voor adherence is een actieve participatie<br />
van de patiënt noodzakelijk<br />
• Adherence lijkt groter naarmate<br />
de patiënt betrokken is bij<br />
besliss<strong>in</strong>gen t.a.v. de behandel<strong>in</strong>g<br />
7
Aspecten die de Adherence <strong>in</strong> positieve z<strong>in</strong><br />
kunnen be<strong>in</strong>vloeden<br />
• Voorlicht<strong>in</strong>g/educatie tussen<br />
patiënt/arts/verpleegkundige<br />
• Therapie gemakkelijk <strong>in</strong>pasbaar <strong>in</strong> de leefstijl van de<br />
patient<br />
• Inname van middelen onafhankelijk van voedsel en/of<br />
vocht<strong>in</strong>name<br />
• Gemakkelijke doser<strong>in</strong>g<br />
• Goede verdraagbaarheid<br />
• ‘Hanteerbaar’ bijwerk<strong>in</strong>genprofiel<br />
• Behoud van kwaliteit van leven<br />
• We<strong>in</strong>ig, gemakkelijk <strong>in</strong> te nemen tabletten<br />
Cont<strong>in</strong>uer<strong>in</strong>g (Nazorg)<br />
• Regelmatige controle polikl<strong>in</strong>iek<br />
• Veilige omgev<strong>in</strong>g creëren<br />
• Navragen adherence<br />
• Negatief beïnvloedende factoren achterhalen<br />
Op weg naar dialoog gestuurde zorg <strong>in</strong><br />
plaats van diagnose gestuurde zorg<br />
Stell<strong>in</strong>g….<br />
De poly-pil is de<br />
oploss<strong>in</strong>g voor<br />
therapietrouw!!<br />
8
Change language