1995 - 4 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

n'plliOpt'ddlllll til imlll/h1m'
(/1 Klaas.wlI)
---------.
4/95
-
TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE NEDERLANDSE ORCHIDEEEN VERENIGING
2 Vij f eeuwen orchidee"n in beeld (9)
4 Het geslacht tanhopea
5 oIdaatje op pipactis helleborine
6 r lideeen­
8 e vie!' sei.zoenen in llW kas
11 0 hid een in de literatuur: postilion d'amour
12 Ook Disa's doen het
16 Encyclia baculus (Rchb.f.)
18 Encyclia brassavolae (RchbJ.) Dress!.
20 Orchideeen bUlten onze grenzen
22 Encyclia cochleata

De vier seizoenen
in uw kas
Patrick Man/lens
Maand voor 11laand aall alles dell ken kan wellicht niet.
Een korte leidraad om hierbij te helpen is daarom nuttig.
Wat verzorgillg van planten betreft is het waarschijnlijk
moeilijker zo 'n leidraad samen te stellen dan voor verzorging
van de installatie. Alle planten vragen immers
een andere specifieke behalldeling. Voor de ene plant is
een temperatuurtentgval funester dan voor een andere.
Ook ons klimaat is onvoldoende standvastig om een
standaardrichtlijn uit te stippelen. Ik denk evenwel dat
al het onderstaande eenieder aan het denken kan zetten
en zal werken als een goed hulpmiddel.
Januari
Een periode v,m betrekkelijke rust. Het is koeler en donkerdeI.
De planten krijgen iets minder water. Wellieht het moment
om planten eens om de beurt onder handen te nemen.
Afsponzen kan reeds volstaan als watervoorziening en geeft
gelijk de gelegenheid een grondige inspeetie te houden op
zoek naar allerlei zuigend en vretend ongedierte. Dat gieten is
welLieht in deze periode een zaak die de meeste aandaeht
vraagt. We voelen zelf de luehtvoehtigheid bij lagere temperaturen
ruet zo aan. Ooeh die luehtvoehtigheid is hoger dan je
wei mag denken. Dat maakt dat de plant moeilijker kan verdampen
en dan ook bij te gulle watergift niet tijdig kan opdrogen.
Dit samen met iets lagere temperaturen kan heel wat
leed doen ontstaan. Bij die inspeetie van onze planten is het
nuttig oude bladeren en schutbladeren te verwijderen, zodat
eventuele insecten, hieronder verborgen, ook opgemerkt worden.
Februari
Sommige koude soorten zoals Cymbidium bloeien nu. Te hoge
luchtvoehtigheid kan de kwaliteit van de bloemen ernstig
aantasten. Nu het nog 20 koud is en luehten vaak onmogelijk
vanwege de gure wind en vrieste.mperaturen, kunnen we
deze luehtvochtigheid moeilijk in de hand houden.
Een beperkte watergift is hierbij de eerste vereiste. Geforceerde
luchtbeweging d.m.v. kleine ventilatoren is erg nuttig.
Maart
Deze maand is vaak erg wisselvallig. Tijdens sommige zonnige
dagen stijgt de temperatuur onder het glas. Dat is het
moment om eens goed te luchten. Laat u eehter niet verrassen
door plotselinge temperatuursdaling. Temperatuurgevoelige
planten kunnen op korte tijd grote schade lijden. Het is maar
al te vaak ook een maand met aanhoudende regen en duisterrus.
Kortom een van de moeilijke periodes van het jaar en
tevens de aanvang van verpottingswerkzaamheden. Heel wat
planten hebben een periode van mst aehter de mg en net
voor het ontwikkelen van de nieuwe wortels is dit het moment
om aan verpotten te denken. We beginnen met de
koudere soorten, die starten hun groeicyclus het vroegste.
April
De 20n staat al hoger dan je geneigd bent te denken. Vergeet
zeker niet te schermeR. Kalken of aanbrengen van doek kan
8 Orchideeen 4/95
heel wat spijtige verrassingen voorkomen. Planten met zaehte
bladeren verbranden sneller dan je verwaeht en brandsehade
vraagt gewoonlijk een lange herstelperiode. \I\le kunnen in erg
zonnige periodes profiteren om eens goed te luchten. Oit zal
meteen de luehtvoehtigheid gevoeLig dm.kken. Maar al te
vaak brengt dit mee dat allerlei plagen als luizen en spint de
kop op steken. Preventief spuiten is wellieht ruet aan te raden,
doeh extra aandaeht en snel ingrijpen lijkt de aangeweZeJ1
methode. Verpotten is nog steeds aan de orde van de dag.
Op regenaehtige dagen kan je pas verpotte planten best even
droog laten staan; geknellsde planten welke te voehtig staan
zouden anders gaan sehimmelen.
Mei
Tijdens een zonnige dag de gelegenheid om eens mstig alles
buiten te zetten. Eens goed luehten en aile afgevallen bladeren
en plantenresten verwijderen. Een moment om aan de
kashygiene te denken. Haal uw warme kasplantjes wei tijdig
binnen, de naehten en avonden kllnnen nogal verrassend kil
zijn. We sehakelen ook om naar 20mertemperaturen.
De stookkosten zullen iets temg lopen en de thermostaat kan
rustig iets lagCJ' gedraaid worden . N ieuwe wortelgroei zal een
indicatie van d plant zijn om ons voor deze temperatuursstoot
te bedanken. a de ijsheiligen vliegen trouwens aile
koude kasplanten de kas uit. Waar mogelijk worden ze onder
bomen, besehermd tegen te felle zon, buiten gehangen.
Cymbidiums worden nog eens verpot en krijgen een handvol
gedroogde koemest tucsen de bulben gestrooid. Ons weer
zal qua vvaterhuishouding verder wei alles vuor zijn rekening
nemen. De planten worden opgehangen of op lattenbodems
geplaatst om stagnerend water te voorkomen.
Juni
De maand dat stoken niet langer een noodzaak is.'s Naehts
wellicht eens wat kouder, doch zeker de met thermostaat uitgeruste
systemen zullen minder en minder dienst gaan doen.
Wellicht de tijd bij uitstek am het verwarmingssysteem na te
zien. Reiniging van schouwen, wieken" branders. Opvullen
van reservoirs, want een leeg reservoir kan omwille van de
hoge luchtvochtigheid gaan oxyderen. Daar de temperatuur
wegvalt zal condens zicb vast zetten op de wanden en roest
onvermijdelijk worden. Een vol reservoir is de simpelste
manier om pit te voorkomen. Dit is d e aanvangstijd van overvloedige
gietbeurten. Door de temperatuurstijgingen en de
vveelderige groei is het haast onmogelijk teveel water te
geven. Voor degenen die graag zijn plantjes wat eten geeft
ook het moment om eens goed bij te mesten. Let wei op dat
de planten nooit 'droog' bemest worden, hierdoor is het risico
op verbranden te groot. Giet overvloedig na het bemesten.
Juli
Theoretisch de maand met de meeste zonne-uren. Vaak mag
de kas dag en nacht open staan. Heel wat planten staan nu in
de tuin. Enkel een afseherming tegen te hevigc zon is soms
nodig. Op voorspelbaar lange, warme periodes wellicht het
moment om de hele kas leeg te halen en waar nodig van een
nieuw laagje verf of houtbeschermingsmiddel te voorzien.
Veel van deze produkten geven schadelijke dampen. Goed
luchten is vanzelfsprekend. Naderhand gelijk eens goed ontsmetten
tot in kleinste hoekjes is meegenomen. Yoor de koelere
sOOiten worden de temperahuen achter glas te hoog. Luehten
en ventileren, sproeien en schermen is het enige wat rest voor
degenen die de planten niet in de tuin kunnen onderbrengen.
Augustus
Een maand van relatieve rust. Aile planten doen het goed.
'liVe blijven luchten en water geven. rIet bemesten wordt terug
gebracht tot een minimum of zelfs gestopt. '5 Nachts blijven
de ventilatoren aan staan. Vaa k ve.rtonen de dag-en nachttem­

Orchideeen in de
literatuur:
postilIon d' amour
Marcel Proust, Frans r011lanschrijver ( 1871-1922) geldt
£lIs een groot autellr, die in een merkwaardige ronumreeks
A 1£1 I'echerci1e du temps perdu de decadente aristocratische
krhlgen vall 1'olld de eeuwwisselling beschreef.
111 Du cote de chez Swann k01l1t de Cattleyabloem voor
als postillon d'amour. De cOllrtisane Odette de Crfky
wordt zo geassocieerd met orchideeen dat Jullian ill 1969
zelfs (ten onrecTtte) beweerde in zijn studie over de
Symbolistische schUders dat de orcltidee de literatllur
binnenkwam dank zij Odette. Het verhaal speelt in
Parijs:
-Hij stapte met haar in het rijtuig dat op haar wachtte en liet
zijn eigcn rijtuig er achteraan rijden.
Zij hield cen boeket Cattleyabloemen in haar hand, en Swann
zag door haar kanten zakdoekje heen dat z in haar haar aan
een corsage uit zwanedons dezelfde bloem droeg. Onder haar
avondkleed had ze een vlotte japon aan, die onder een schuine
uit nijding in een grote driehoek een witte rok van falie:t.ijde
liet zien. Van v ren in het decollete van d zwarte japon
kwam witte zijde terug als klein tussenzetsel, waara n ok al
een paar bloemen van de zelfde orchid eensoort vastgemaakt
waren. Odette was nauwelijks bekomen van de schrik, di
Swann vcroorzaakt had toen het paard terugschrok voor een
hindernis en opzij sprong. Ze werden op de bank bijna van
hun zitplaatsen geslingerd. Odette slaakte een gil en zat buiten
adem te beven.
- Het is niets, zei hij, wees niet bang.
Hij pakte haar bij de schouder en drukte haar zacht tegen zieh
aan, om haar vast te houden; toen zei hij tegen haar:
- Je moet helemaal niets zeggen, gee.f maar antwoord met een
teken, je bent nog helemaal buiten adem. Het geeft toch niet
al ik de bloemen aan je decollete in orde maak, j bent helemaal
in wanorde geraakt door de duw. Tk stop ze er wat dieper
in anders verlies je ze nag.
En zij, die niet gewend was, dat mannen haar complimenten
m akten, gaf hem slechts glimlachend ten antwoord:
ee, helemaaJ niet, het maakt me ni ts uit.
Veeleer verlegen gemaakt door haar woorden, wellicht ook
van gedachte met deze uitvlucht echt doel te hebben getroffen
of naderhand ook ze.lf van mening dat hij werkelijk oprecht
was geweest, riep hij uit:
- Nee, nee, zeg vooral niets. je spant je teveel in, maak aileen
maar een beweging, dan begrijp ik je heel goed. Werkelijk,
maakt het je niets uit? Kijk eens, hier zit ee.n beetje... ik geloaf
dat het stuifmeel is, dat daar op je is terecht gekomen; mag ik
het met mijn hand wegvegen? Hindert het echt niet? Ben ik
misschien te heftig? Kietelt het een beetje? Dat komt omdat ik
het fluweel niet te erg wil wrijven. Maar kijk, ik moest het weI
weer vastzetten, anders was het naar beneden gevallen;
ik geloof dat als ik het er nog wat verder insteek.... Zeg eens
eerJijk, val ik je daarmee niet lastig? Ook niet als ik er eens
aan ruik, ik wi! aileen maar weten of ze geuren of niet.
lk heb dat nog noait geprobeerd, mag ik? Je zegt het toch
openlijk, niet?
Glimlachend haalde ze haar schouders wat op, alsof ze zeggen
wilde: 'Ie bent me een komiek, je ziet toch dat ik het prettig
vind'.
Met zijn andere hand streelde hij lang2aam hClar wang; ze
keek hem strak aan, met die zachte ernstige blik van de vrol1wen
van de Florentijnse.meesters, waarop hij haar zo vond
lijken; haar glinsterende ogen, 2 0 groot en langgerekt als bij
hen, leken zich uit de rand van het ooglid los te willen maken
als tranen. Ze boog haar hals zoals ze dat allemaal doen,
zowel in de heidense scenes als in d religieuze afbeeldingen.
I.n haar houding, wals ze die ongetwijfcld gewoonlijk aannam
en die ze voor gepast hield in zulke momenten en die bewl1st
bedacht was, om ook nu niet te worden vcrgeten, leek ze uit
alle macht haar gezicht ver van het zijne te houden, alsof ze
door een onzichtbare kracht naar hem toe werd getrokken.
Maar tenslotte hield Swann het zelf, voordat ze het als het
ware t gen haar wil op zijn lippen liet zakken, een ogenblik
tussen beide handen van zich af. Hij wilde zijn gedachten de
tijd geven, de droom di hij zolang gekoesterd had zich herinneren
en de verwerkelijking ervan beleven als een familielid
dat me11 roept, opdat die van haar kant het succes Vi1l1 een
kind dat haar na aan het hart staat mee aanschouwt.
Misschien richtte ook Swa.lm zo zijn blik op dit gelaat van een
Odette dat hem nog niet toebehoorde, dat hij nog niet eenmaal
gekust had en dat hij nu voor het laatst zo zag.
Di bilk waarmee men op de dag van v rtrek een landschap
met zich mee wil dragen dat men voor altijd chter 7ich laat.
Maar hij was 2 0 bedeesd tegenover haa.r, dat hij, omdat hij
haar die avond tach bezeten had, nadat hij enuee begonnen
was haar .attleyabloemen te schikken, hetzij uit vree h m te
krenken, hetzij uit bezorgdh id dat hij na erhand als leugenaar
tc boek zou staao, hetzij Llit gebrek a n vcrmetelheid om
een nog hogere eis aan haar te ste.llen dan deze (die hij in
ieder gevaJ kon herhalen omdat Odette r bij de eerst keer
niet boos om was worden), in de dagen daarop dikwijls
hetzelfde excuus gebruikte.
Als zij attleya's op haar japon droeg zei hij:' Jammer, vanavond
hebbe.n de bloemen geen steuntje nodig; ze zijn er niet
uitgegleden zoals onlangs; toch geloof ik, dat dezE' hier niet
helemaal goed zit. Mag ik eens kijken of ze niet sterker geme.n
dan die andere?" Of als zij er geen droeg:" Ach? vandaag geen
Cattleya's, nu heb ik helemaal niets bij je te doen".
Op deze manier bewaarde hij en poosje dezelfde orde van
dingen als op de eerste dag. Hij begon telkens met het zachtjes
aanraken van Odette's borst en hals met vingers en lippen,
telkens was dit het begin van zijn tederheden; en veellater
nag, toen het schikken van de Cattleya's (of de hiemit resulterende
symbolische handeling) allang in onbmik was geraakt,
was toch de metafoor "Catlleyaatje spelen" een simpele uitdrukkin
a geworden, die ze tenslotte geheel gedachte.nloos als
bevestiging van de. daad van fy iek bezit g bmikten-waarbij
men verigens niets bezit- n die in hun spraakgebntik voortleefde,
waar zij nog een laatste herinnering aan die verge ten
gewoonte overeind hield. Miss hien betekent ook deze bijzondere
manier om h t liefdesproces te bevestigen niet precies
hetzelfde als andere synoniemen. Men mag met be trekking tot
vrOl1 wen nog zo blase zijn en het bezit van de meest verschillende
ervan steeds v or dezelfde van ouds bekende ervaring
aanzien, ze wordt toch tot een nieuw genot wanneer het gaat
om moeilijk te veroveren vrouwen- of zulke die men daarvoor
houdt - als men namelijk rtoe gedwongen wordt, hen door
een of ander van tevaren on\'o rzienbaa.r detail in de omgang
tot stand te brengen, zoals op de eerste av ond voor Swann het
schikken van de Cattleyabl.oemen. Trillend hoopte hij op die
avond (Odette z i hij tegen zichzelf, kon er zieh desnoods
door Laten overreden, maar h t !liet bevroeden) dat het bezit
van deze 'roUIN uit de grate lila bloemcn zou voortkomen; en
het g not, dat hij reeds bespeurde en dat Odette, dacht hij,
misschien slech ts duldde omdat zij zich er nog niet 'an
bewu:;t was, leek hem daarom- zoals het de eerste man mag

schoot, die haar uit jaloezie had aangevallen.
Een boeket wonderschone bloemen
stond dichtbij op een tafeltje.
Als haar vader, een oude bedelaar,
vraagt welke bloemen zze draagt, antwoordt
ze: 'Orchideeen, mik maar eens'.
De vertalingen van 'De doos van
Pandora' werden uit Engeland en
Frankrijk geweerd, vanwege hun immorele
karakter. In dit laatste drama sterft
Lulu als een ordinaire hoer door de
handen van Jack de Ripper.
In 1979 werd de opera van Alban B rg
in Parijs voor het eerst opgevoerd met
Teresa Stratas in de titelrol. Omdat Lulu
in de opera uiteraard orchideeen droeg
stuurde de impresario van de Parijse
Opera Stratas na de voorsteUing bossen
orchideeen.
(vdC)
Bijeenkomst van de Masdevalliawerkgroep
d.d. 13 mei 1995
Za terdag 13 mei jl. was cr weer em interessante
middag vaal' de licfhebbers va n
PleurathaiIidinae.
Er werd even gesproken over de tentoonstelling
in Leiden. Het werd jammer
gevonden dat maar enk Ie leden
met Masdeva.Ilia's op de tentoonstelling
acte de presence gaven en dat er door
de keuringscommissie niet of onvoldoende
op de juiste benaming werd
gelet. De inzenders van MasdevaUia's
waren over de verzorging van de planten
goed te spreken, hetgeen door de
aanwezigheid van de heel' A. Vogel in
de lijn der verwachting lag, gezien zijn
ervaringen in de botcll1ische tuin van
Amsterdam.
De heren Arends en Sijm zullen bij het
N.O.v. worden voorgedragcn als contactper
onen om vragen te beantwoorden
over Pleurolhallidinae.
Verzocht werd om het .O.v. te steunen
met een geldelijke bijdrage, wat in eerste
instantie werd afgewczen, omdat
men van mening was dat het een structureel
proble m is. Wei is men bereid
financiele ondersteuning te geven,
omdat men ook gebruik maakt van het
blad.
Na de opening door de voorzitter werden
dia's vertoond door de heer
K. Eissens over bijna aile secties van de
Pleurothallidinae. Het waren schitterende
beelden van de meest zeldzame
soorten.
Daarna hield de heer Arends een interessante
lezing over zijn teeltwijze,
ondersteund door dia's. Er werd levendig
gediscussieerd, vooral toen het
onderwerp potgrond ter sprake kwam.
De volgende bijeenkomst is gepland op
zatc1'dag 9 septerllber 1995 bij de familie
Sijm (Elbaweg 20, 1607 MP Hem/
Venhuizen). Hem ligt tussen Hoorn en
Enkhuizen. U kunt de hoge windmolen,
die naast het adres staat, als baken gebruiken.
U bent vanaf 12.00 um van
harte welkom en er mag gekocht en verkocht
worden. Ruilen kan echter ook
leuk zijn. De middag wordt door de
familie Sijm verzorgd en deze middag is
gratis voor iedereen toegankelijk.
A.P. Slim
In memoriam Ore van Gelder
Op 14 juni 1995 is na een slopende ziekte
onze orchideeenvriend Dre van
Gelder overleden. Het lijkt een cliche,
het lang verwachte is geschied, maar je
wordt stil, heel stil, als er wordt gebeld
en Diny moet zcggen dat Andre in de
middag toch plotseling is overleden.
Ore was, zoals zijn vrouw Oiny het zo
veelzeggend verwoordde, een orchideeenman
in hart en nieren. Ais trouwe
bezoeker van de Masdevalliaw rkgroep
hebben wij Ore als een gewaardeerd lid
met veel geestdrift en kundigheid
mogen ervaren. Graag mocht hij vertellen
over zijn reizen naar Zuid-Amerika
en in het bijzonder Costa-Rica, waar hij
de planten in hun eigen omgeving kon
zien groeien. Met de kennis die hij vergaarde
in de jungle ging hij naar huis
om die in zijn hobbykasje uit te proberen,
zo bouwde Ore met zijn technische
achtergrond zijn eigen jungle. Hij was
een veehter die anderen ni t met zijn
ziekte wilde belasten, daarom wisten
aileen de mensen om hem heen wat er
aan de hand was. Zijn planten is hij tot
het laatst blijven verzorgen en de bijeenkomsten
in Lunteren heeft hij zo lan cy
mogelijk bezocht. Wij verleizen in Ore
van elder en groot orchid eenvri nd
met een onuitsprekelijke liefde voor de
natuur. De MasdevaLLiawerkgroep
wenst mevrouw van elder en haar
familie heel veel sterkte toe, hij was nog
te jong.
A.P. Sijl11
Mededeling van de redactie:
Door omstandigheden kon 11et KNOr
artikej niet geplaatst worden.
Het volgende artikcl van de serie
Cattlya's verschijnt in het oktobernummer.
Handwerkpakketten
Binnen de Kring 't Gooi zit veel handwerkvlijt.
Men ontwikkelt daar zelfs
pakketten: het vierde i nu voltooid met
o.a. afbeeldingen van Coelogyne cristata,
Cycnoches chlorochilon, etc.
Totaal zes opdrachten per pakket.
Prijs per pakket /17,50, ex porto.
Te bestellen bij: Kring 't Gooi,
Mw. H. Nieuwenhuis-Visser,
Heemskerklaan 27, 3742 AK Baarn
Goed voorbeeld doet goed volgen!
Er waait een andere wind door de
Nederlandse Orchideeen Vereniging.
Sinds het aantreden van het nieuwe
bestum merk je overal de positieve aanzet
bij kringen en individuele led en om
de bedreiging van de NOV om te zetten
in een kans: versterken van de vereniging
door het winnen van leden, maar
vooral het streven ze vast te houden.
Tijdens de intemationale tentoonstelling
van Kring Eindhoven 1990 in het weekend
van 12 maa.rt 1995 trof ik bijgaande
affiche verschille.nde keren op de tentoonstelling
aan. Dit heeft nieuwe leden
opgeleverd; hoeveel? Oat is in feite niet
belangrijk: dit soort aktiviteiten betaalt
altijd uit l
TOil Klaassen
19 l11aart 1995
II fLIP
WORDT NU LID VAN DE
KRING EINDHOVEN 1990 '.0. flo 25.·
lIOMAATSCHAP
NEOERLANDSE ORCHIDEEEN
VERENIGING flo 45.·
INOIEN U VAN BElDEN LID WORDT
KRUGT ALS BINNENKOMER EEN MOOIE
ORCHIDEfENPLANT KADO
DANK U.
KR1NG EIN DHOVEN 1990 e 0
Orch-j-deetje
Gevraagd en aangeboden: winterharde
orchideeen.
Stuur voor soortenlijst e n aan uzelf
geadresseerde en gefrankeerde envelop
naar:
Wilko Hofs tede. Ooormanstraat 6,
6852 AK Huissen
Orch-i-deetje
Te Ruilen:
Water destillatie unit (50x60x70 buitenmaten)
voor (botanische) orchideeen
planten. tel: 015-572848 na 18.00 uur.
15 Orchideeen 4/95

EncyC/ia baCllllis. Foto: K. Eisses
E chondyloblilbon: heeft een zeer lange en puntige lip.
E. vagal1s: heeft een behaard lipdeeltje en opvallend ver uit
elkaar staande bulben.
E. chacaoensis: heeft eveneens een behaard lipdeeltje maar dan
weer zeer dicht tegen elkaar staande bulben.
E. lal1cifolia: heeft een lip die vee I gelijkenis vertoont met deze
van E. c(1chleata maar het voarste deel is niet gestreept en de
sepalen en de petalen zijn korter dan bij E cochleata. Schlechter
beschreef Epidendrum beyrodtial1um, maar later bleek het
El1cyC/ia baClilus te zijn.
Bloeitijd
De plant bloeit meestal omstreeks eind april tot ver in juni.
De bloemen zijn als snijbloem niet bruikbaar.
Hybriden
Slechts tvvee kruisingen zijn officieel erkend en men gebruikt
hierin nog de oude naam Fpidendnllll pel1totis:
E. pentotis x Cattleyamossiae = Epicattleya pentomos
E pel1totis x E. vitellillum = E. Beacon Fire
Kultuur
De mosselschelporchideeen zorgen bijna nooit voor bijzondere
kweekproblemen en zijn daarom geschikt voor liefhebbers
en zeUs voor beginners.
Lich t: herinner tl nog de vindplaats (half zon en half schaduw
onder het niet 211te dicht uitgegroeid gebladerte van eiken) en
men weet d at de plant best op een beschaduwde plaats kan
staan. In elk geval moet men de plant bij hevige zonnestraling
beschutten en zorgen voor afdoende goedwerkende ventilatie.
Deze twee eJementen gelden uiteraard voor bijna aile orchideeen.
Water: wanneer in de lente de nieuwe scheu ten verschijnen
moet men het water toedienen intensiveren, doch zorg er voor
dat dit aileen trapsgewijze gebeurt: dus niet ineens van zeer
weinig water naar zeer veel. Wanneer de nieuwe scheu ten
dan wat later goed begilmen te groeien zal men probleemloos
rijkelijk water geven en benevelen. De plant begint in het late
voorjaar aan de bloemvorming. Deze ontvvikkeling ontstaat
aan de toppen van de schijnknollen vall het vorig jaar. Zoek
dus niet naar ontluikende bloemstengels aan de nieuwe nog
onrijpe scheuten. Midden september rijpen de planten voluit
en bij goed weer mag men de planten gedurende de zomer
ook wei uit de serre halen en onder bomen hangen,
bv in de tuin. TIjdens de wintermaanden begint men dan
weer met het water geven te beperken tot het hoogst nodige:
een uitgesproken droge behandeling is niet aan te bevelen.
De plant kent dus geen echte rustperiode.
De relatieve luchtvochtigheid is ideaal bij 50- 70'1.,.
Tcmpemtuur: in de winter minimaal 15°C's nachts. Overdag
mag de temperatuur oplopen en ook in de zomer is Encyclia
bacillus tegen 28°C bestand.
Potmateriaal: het beste nog zijn de oude kleipotten met grate
afwateringsgaten: zij verhinderen stagna tie van water en
mestresten. De bij ons bekende klassieke mengsels zijn zeer
goed brllikbaar. De Duitsers mengen nog al eellS oude vergane
bladeren van eik en beuk onder de bestaande mengsels.
Opbinden op varenblokjes of wijnranken is ook mogelijk
maar er dan wei voor zorgen dat de plant geregeld zijn rantsoen
water en meststoffen (stikstof voornamelijk) kan krijgen.
Opgebonden planten houden van een ondergrond tussen blok
en plant die uit sphagnum of turf, of uit een mengeling ervan
kan bestaan.
Planten op blokjes moet men zeer dikwijls dopen.
Meststoffen : toedienen is aangewezen en wei echt tijdens de
echte groeiperiode (bv de klass.ieke 20-20-20 om de 2 weken).
Bij opgebonden planten nooit vergeten meer stikstof dan
gewoonlijk toe te dienen. De plant kan uit de blokjes geen
stikstof halen wat bij andere mengsels wei het qeval is.
De plant kan ook op de vensterbank gekweekt worden wanneer
men de kweekregels respecteert.
Samenvatting
De meeste EncycJ ia-soorten hebben, net 211 d aanverwante
Cattleya's, een gematigde kas nodig. Het tijdelijk en gedeeltelijk
opdrogen van het potmateriaaJ bevordert de bloemvorming
in de herfst. Zorg vooral voor een goed doorlatend
mengsel. Verpotten aileen wanneer nodig maar liefst toch om
de twee jaar. Een gaede drainering en een nauwelijks merkbare
rustperiode zuUen zorgen voor bloemen op tijd en stond
maar tevens zal een redelijke dosis geduld vanwege d
kweker nodig zijn ...
B. De Motte
LEit: Orchikn jal111ari 1992
17 Orchideeen 4/ 95

Encyclia brassavolae
(Rchb.f.) Dressl.
"brassavolae" omdat de bloem lijkt op Brassl1vola perrinii.
Naamgeving
Oorspronkelijk stond deze orchidee bekend onder de naam
Epidendru111 brassnvolne Rchb.f. In 1961 zijn een groot aantal
soorten van het g lacht Epidcndrul1l ondergebracht bij het
geslacht Encyclin. De naam Encyclin is afgeleid van het griekse
woord "enkyklein" en betekent "random insluiten": d e zaaddoos
heeft een ronde vorm. Deze orchidee werd waarschijnlijk
in 1848 door von Warszewicz op een hoogte van 2300 m
op de vulkaan Chiriqui in het westen van Panama gevonden.
De plant werd naar H.G.Reichenbach in Duitsland gestuurd,
die in 1852 een beschrijving gaf onder de naam Epidendru1H in
het tijdschrift "Botanische Zeitung". Later vond G.U.5kinner
een exemplaar in Guatemala, dat hij naar Engeland stuurde.
D ze plant bloeid daar voor het eerst in 1867. Tegenwoordig,
met name in Duitsland, staat deze orchidee bekend onder de
naam Horlllidium brassnvolae.
Verspreiding
Ene. brnssnvolne komI:', niet algemeen, voor vanaf Mexico over
Midden-Amerika tot het westen van Panama. eze orchidee
wordt gevonden in d e winderige en vochnge nevelb ossen op
een hoogte tussen 1200 en 2500 m in het kustgebied van de
Stille Oceaan. Het geslacht Encyclin, dat voorkomt in 1idden­
Amerika (met name in Mexico) en op de Caribisehe Eilanden,
Omvat ca. 150 soorten.
Beschrijving
Enc. brnssnvolne groeit voornamelijk als epifiet. De olijfgroene
pseudobulben van de hier besehreven plant hebben een lengte
van 15 tot 18 em bij een br edt van 3 tot 4 em. Ze zijn vrij .
plat, ovaal van vorm en een weinia gebogen . Evenwel zijn er
ook planten b kend die kortere m r ronde pseudobulben
hebben; in de literatuur wordt be ehreven dat d e pseudobulben
3 tot 20 em lang kunnen zijn. De pseudobulben liggen
min of meer tegen elkaar aan; h t dlizoom is ongeveer 4 cm
lang. De pseudobulben zijn in de lengterichting enigszins
gegroefd en bevatten twee bladeren. Deze bladeren zijn door
een plat, ca. 1 em lang, 2.g. internodium van elkaar gescheiden.
Het lijkt alsof uit het onderste blad als het ware een
tweede, kl eine, p eudobulbe is gegroeid. De lancetvormige
bladeren, die van dezelfde kleur zijn als de pseudobulben,
zijn ongeveer even lang als de pseudobulben bij een breedte
van 3 tot 5 em. Voordat de pseudobulben zijn volgroeid, verschijnt
uit het bovenste blad reeds de spath, die kan uitgroeien
tot een lengte van wei ca. 12 cm. De bloemstengel is ca.
30 cm lang en bevat meestal 8 a10 bloemen die €. eI1 diameter
hebben van ca. 8 em. De 4 a5 em lange sePe len zijn slechts
4 mm breed; de iets kortere petalen zijn wat malleI'. De sepalen
en petalen zijn in de d warsrichting opgerold en groenig
geel van kleur. De lip, 31/2 bij 11/2 cm, heeft een hartvormige
onderlap die aan de basis wit is en aan de top opvallend purper
gekleurd. De lip is aan de basis met het zuiltje vergroeid.
De ronde smalle zuil, ca. 11 / 2 cm lang, heeft een kleur die
tegen het zwart aanLigt. De bloemen ruiken 's avonds sterk
aromahsch. De bloei, di in de zomer plaats vindt, duurt ca.
4 weken. De afgesneden bloemstengel is goed houdbaar.
De wortels zijn vrij dun en vertakt.
Plagen
De bladeren van deze orchidee sme tten vrij gemakk lijk.
Zorg ervoor dat voldoende luehtverplaa tsing langs d e plant
plaats vindt. Aanbevolen wordt de plant regelmatig na te kijken
op wol- en dopluis, aliloewel deze robuuste orchidee daar
niet zo gevoelig voor i . Ev. spuiten met een oplossing van
undeen.
18 Orchideeen 4/95
Encyclia bmssnvolne. Folo: K.Eisses
Kultuur
De oorspronkelijke groeiplaats geeft al enigszins aan hoe deze
Ellcylin moet wor en gekweekt: in principe bij een niet t
hoge temperatllll r n in een omgving met een hoge luchtvochtigheid.
In de literatullf wordt zowel aanbevolen deze
orehidce g matigd-k ud als oak gem. tigd-warm te kweken.
Ervaring leert da t deze orehidee ill t erg gev elig is v or
enige aria he in tcmperatuur. Dit wordt oak wei beve:tigd
door de hoog te w arop Ellc. bmssnvolae in de natuLU groeit.
Belangrijker is een voortd llrend hoge luchtvochtigheid en met
name in de winter een zeer lichte plaats. Ondanks het feit dat
deze orchidee wordt beschreven zeer bloeiwillig te zijn, leert
de erv, ring d at d bloeist ngel zich wei varmt, maar daarna
verdroogt zonder tot bloci te zijn gekomen. Elle. bmssnvolne
kan het beste op een blokje worden gebonden; bijv. een stuk
kurk waarop wat osmunda is bevestigd. Belangrijk is dat de
vrij dunne, voor water zeer gevoelige, wortels na het giete.n
w eer nel kunnen opdrogen. O ver het jaar bekeken, kan del'e
orchidee h l beste als voigt worden gekweekt: D groei van
een nieuwe Sd l ut vindt reeds vrij vmeg in 11 t voorjaar
pJaat . Er word t dan meer water geg ven. Er moet voor word
en gezorgd dat d snel rottende \ Orte '5 av nd.s weer voldoende
droog zijn. Evenals in zi;n oorspTOnkelij ke groeigebied
is een goede luehtcirculatie rand om de plant noodzakelijk.
De p lant mo t dan op een enigszln bes haduwde plaats "vorden
gezet. Meestal wordt in die perio e het glas van de kas
van kalk voorzien, zodat de plant gewoon op zijn plaats kan
blijven hangen. Als de bloernsten gel in de voorzomer uit de
p seudobulbe van het vorig jaar \'ersehijnt, heeft de nieuwe
p eudobulbe zich al behoorlijk n nvikkeld. Wei dient de relatieve
luehtvochtigh id gedurend het hele jaar constant hoog
te zijn. Volgens de litera tuur chijn t de prillc bloemstengel
niet gevoelig voor water te zijn. Na d bloei wordt rijkelijk
water gegeven en wordt bij I'oork ut in die periode flink
gemes t.
In de h rEst en de WiJlter 1110 t de plant veel licht hebben om
de pseud bulbe te laten rijpen. De nachtlenlperatuUf mag
dan dall'n tot 12 0 ; nog steeds bij een h oge luchtvochtigheid.

Orchideeen buiten
onze grenzen
fA Fowlic (vertaling Andre De Cock)
Op zoek naar nieuwe ondersoortell van
Paphiopedilum micranthum
Op deze uitzonderJijke trip kwam ik China binnen via de
spoorweg tussen Hong Kong en Guangzhou (Canton). Ik had
mijn hoofdtelefoon op en luisterde naar een cassette met
Chinese taallessen, dit tot grote nieuwsgierigheid van mijn
medepassagiers. Een tameJijk jong kind kwam naar mij toe en
wou ook eens meeluisteren. Ik drukte L>en oorschelp tegen zijn
oor. In plaats van de een of andere westerse rockgroep te
horen, zoals hij veronderstelde, klonken de klanken hem zeer
bekend in de oren. "Wat is dat?", vroeg hij in het Cantonees,
terwijl hij mij de hoofdtelefoon teruggaf. "Dit is de taal die
eens geheel China zal verenjgen", antwoordde ik in mijn beste
Cantonees.
Ik ontmoette mijn gids in het station. Ik laadde mijn camerazak
en andere bezittingen uit de treinwagon en spoedde mij
in een klaarstaande taxi naar zijn adres. "Ik verwachtte een
verkoper vanuit het verre binnenland, aCUl de grens van
Guangxi en Yunnan, met een lading eigenaardige vormen van
Paphiopedilul/1 nzicral1thum", vertrouwde hij mij geheimzinnig
toe. "Waar ligt die plek precies, en kunnen we er op onze
expeditie naar toe?", vroeg ik hem vol vertrouwen. "Hij komt
uit Na Lau", antwoordde hij. Nu betekent "Na Lau" zoiets als
"zeer sterk" in het Chine en ik Vroeg hem dan ook meteen
wat dit eigenlijk betekende." a Lau" betekent "waar h t
leven hard is" antwoordde hij sbl en keek mij met een stoere
blik aan.
De verkoper kwam door de deur. Hij droeg rubber schoenen,
maar eigenlijk liep hij blootsvoets, omdat er geen zolen meer
aan zijn schoeisellungen. Zonder iets te zeggen, sleurde hij
een zak in de kamer. Zijn vereelte hand toverde een plant
tevoorsc]ujn, damnCl nog een en nog een tot zijn zak volledig
leeg was.
De planten leken op Paph. micrantilwll, maar het waren geen
gewone. De wortels waren ongelooflijk lang, zeker 30 em of
nog langeI'. De bladeren waren zeer groot, smal en de brede
waaier die ze vormden, had ik nog nooit gezien. "Hoe zien de
bloemen er uit"? vroeg ik de zwijgzame verkoper. Mijn gids
antwoordde in zijn plaats. "De bloemen gelijken op die van de
Wen Shan verzameling, maar de petalen zijn ronder en mooier,
de schoen is langer en meer naar buiten gekeerd.
"lk stel vaal' dat we gedurende onze trip naar die plek gaan
waar deze eigenaardigc planten groeien", verklaarde ik beslist,
en de koop was gesloten.
In Nanning aangekomen, trokken we in het luxueuze toeristenhotel.
De volgende morgen gingen we op zoek naar een
taxichauffeur die bereid WClS om ons naar de plek waar deze
vreemde planten groeiden, te voeren. Onze bedoeling was om
door Na Lau te rijden en via de top van de steile bergkloof
naar het zuiden en dan naar het oosten te rijden om in
Yunnan het plateau op te klimmen, op de rand van het platea
u te ovemachten, om vervolgens over de berg naar de volgende
stad te rijden om tellslotte via de noordelijke weg terug
in Nanning aan te komen. De meeste chauffeurs weigerden
gewoon om deze trip te doen. Uiteindelijk vonden we toch
een bereidwillige die wou proberen ons naar de plaatsen te
brengen die wij besclLreven hadden.
20 Orchjdeeen 4/ 95
Paphiopedi/um malipocl1se. Folo: A. Klaassen
Reeds vroeg in de ochtend reden we over de weg naar
Na Lau, dat in een smalie uitloper ligt van de Guizhou-vallei
op de oevers van de rivier die al een hele nis uit het Guizhouplateau
had gesleten.
Soms draaide de weg, die de riviervallei volgde, en konden
we op 1200 m hoogte de kalkrotsen bovenop het Guizhouplateau
reeds zien vanuit de auto, maar het was nog ver weg.
We reden tangs zwaar verweerde zandsteenformaties, de door
overkultjvering verarmde grond werd helemaal weggespoeld.
"Het is geen wonder dat het leven hier hard is" zei ik tegen
mijn gids. Dit is nu een zandsteenstreek geworden omdat de
rivier en de regen de vruchtbare bovenlaag helemaal heeft
weggespoeld. Geen wonder dat de streek hier "Na Lau", waar
het leven hard is, genoemd wordt. Zonder de maan werd de
naeht donkerder en donkerder. De taxi reed op cen binnenplaats
van een gebouw uit de jaren 30. De opgewonden dorpelingen
dromden rond de auto. "De mensen zijn zo blij u te
zien, mijnheer. Ze zeggen dat ze nog nooit iemand als u gezien
hebben" zei mijn gids.
lk was blij verrast met het logies in dit oud en eenvoudig
gebouw. Er was zelfs een muskietennet voorzien aan het bed.
Na nog een goedkeurende blik in mijn kamer geworpen te
hebben, ging ik terug naar beneden, naar de gemeenschappelijke
eetzaal. Ik wist niet wat mij hier te wachten stond, maar
ik werd onmiddellijk vergast op een dampend bord met zeer
sterk gekruide brede noedels, gelijkend op het Thais gerecht
"Paht Thai". 11\ scruokte de noedels naar binnen en vroeg om
nog een bord. De kok was verrukt over mijn eetiust en klaarblijkeLijke
waardering voor zijn kookkunst. a volledig te zijn
verzadigd, vroeg ik om de rekening voor mij en mijn gezelschap.
Wij hadden voor Bfr 130 verbruikt. Het leven is toch
niet zo hard hier in Na Lau, dacht ik bij mezelf.
Bij het ochtendkrieken spoedden we ons uit Na Lau en volgden
de oevers van de To Niang Jiang riviel; die het Guizhou
plateau bespoelde. In een bocht van de rivier, in het takkengestel
van een boom, ontdekte ik een Vanda in volle bloei.
Deze soort werd nog nooit beschreven en daarom noemde ik
hem Vanda guangxiensis Fowl., sp.nov.
De rivierkloof in het Guizhou-plateau werd steeds smaJler en
rechts van ons verscheen het voorgebergte van een verheven
kalksteenplateau, dat op de zandstenen basis rustte.

StaniJopea wardii
Deze pagina is gesponsord door Kring Noord Nederland van de NOV.