Leren lezen en schrijven - jsw

• 18
00
Bovenstaande letters Z1Jn gemaakt
met een lijn die overal
even dik is. De lettervormen zijn
afgeleid van cirkels en lijnen.
Gespiegeld ontstaat een ander
woordbeeld. De gevorderde lezer
verleent hieraan een andere betekenis,
maar voor een beginnende
lezer kunnen beide woordbeelden
dezelfde betekenis hebben.
Zie het voorbeeld van Hanneke.
Vooral de letters d, p, b en q zijn
in hun betekenis afhankelijk van
de plaatsing van de lijn ten opzichte
van de cirkel. Voor kinderen
met een perceptuele dyslexie
zijn deze lettervormen moeilijk
te onderscheiden. De rechter
hersenhelft overheerst en ziet de
letters meer als dingen dan symbolen.
Alle figuren lijken op elkaar.
De lettervormen
Hoe ontstaan beter leesbare lettervormen?
1 Letters die verschillende vormen
in zich dragen met cursief
(!talic) als basis. De cirkel is bij
de lijn afgeplat. De binnenvorm
van de letter is veranderd. Het
verschil met de gespiegelde letter
is groter. De kans op een verkeerde
interpretatie is kleiner.
2 Letters in een lijn geschreven
waar dik en dun elkaar afWisselen.
Deze vormen hebben nog
meer onderscheidende elementen
in zich. De dikte van de lijn
wisselt door het gebruik van een
kalligrafiepen. Als de letter gespiegeld
wordt, ontstaat een
vorm die niet hetzelfde is.
oadpbe
3 Letters met een schreef: de uiteinden
van rechte lijnen hebben
een toevoeging gekregen. De
Times New Roman is een prima
leesletter, omdat dit lettertype
veel verschil in vormen en dikte
in de schrijflijn vertoont. Hoe
meer verschil in vorm tussen letters,
hoe gemakkelijker de letters
te onderscheiden zijn.
hkdpbq
De ruimte tussen en in de letter
Niet alleen de lijn maakt de letter,
maar ook de ruimte die omsloten
wordt door:
- de afstand tussen de letters;
- de binnenvorm van de letters in
een woord, ook wel vorm en tegenvorm
genoemd.
We maken gebruik van deze vormen
om de verschillen tussen de
onderdelen van elke letter te benadrukken.
Door de ruimte tussen
de letters in het woord dal te
kleuren wordt duidelijk dat de
letter d de rechte lijn naar beneden
op een andere plaats heeft
staan ten opzichte van de gesloten
vorm dan de b. Door het
kleuren van de binnenruimte in
de letter wordt de gesloten ruimte
benadrukt die de lettervorm
inneemt. Tijdens het kleuren
zegt het kind het woord. Zo ontstaat
een uitgebreid woordbeeld
naar vorm, klank en betekenis.
1
Op werkbladen kunnen met de
computer wisselrijtjes van woorden
in een goed lettertype gemaakt
worden. De woorden
komen uit de leesmethode. Door
een goed lettertype te gebruiken
op papier en op het bord, bevordert
de leerkracht de herkenning
van het woord.
Een goed leesbaar lettertype
Papa is er niet.
We zitten in de boomgaard.
We eten rode kersen.
En ik zing het kersenlied.
Twee voorbeelden
Het leren lezen ondersteunen
Een aantal leesmethoden maakt
gebruik van woorden bij de afbeeldingen.
Elk nieuw woord
wordt op een strook onder de
overeenkomstige afbeelding in de
klas gehangen. Deze woordstroken
kunt u opnieuw schrijven
met een brede pen zoals hier staat
aangegeven:
- afWisseling van het dik en dun
in de schrijflijn;
- een zo groot mogelijk verschil
in de lettervormen die veel op elkaar
lijken;
- dezelfde letterelementen een
zelfde kleur geven;
- de ruimte tussen de letters telkens
dezelfde kleur geven.
Zo worden de kinderen zich
meer bewust van de verschillen in
de lettervormen.
De leesletters niet schrijven
Kinderen in groep drie moeten
niet de leesletters schrijven als
motorische ondersteuning. Dit
schrijven voegt een moeilijke dimensie
toe, namelijk het in een
juist bewegingstraject uitvoeren
van lettervormen. Vormbewustzijn,
richtinggevoel en schrijfrnotoriek
zijn bij veel kinderen nog
in een te pril stadium om ze direct
aan elkaar te koppelen.
Leren kijken naar de vorm en de
richting van de letters en het benoemen
van die letters en woorden
zijn bij aanvang van het leesonderwijs
al moeilijk genoeg.
Het proces van beginnende geletterdheid,
waarbij het kind gebruik
maakt van de lettervormen
die het zichzelf heeft aangeleerd,
mag niet te lang duren. Verkeerde
Een minder goed leesbaar lettertype
Beer kijkt niet eens.
'Het heeft geen zin', zegt hij.
'Je leeft maar kort.
Op een dag voel je je niet goed.
En voor je het weet ben je dood.'