Jaap van Zuylen - Museum Volkenkunde

Noten
JAAP VAN ZUYLEN, EEN NEDERLANDER IN OOST-GROENLAND © CUNERA BUIJS & PETER VAN ZUYLEN
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
1 Het Eerste Internationale Poojaar (1882-1883) was een ingeving geweest van Karl Weyprecht, een marine-officier uit
Oostenrijk-Hongarije. Weyprecht betoogde dat poolexpedities gedreven zouden moeten worden door
wetenschappelijk onderzoek in plaats van exploratie. Hoewel hij al vóór het begin van het Eerste Internationale
Poojaar was overleden, namen dat jaar elf landen deel aan vijftien poolexpedities, waarmee Weyprecht's droom in
vervulling ging en een nieuwe eeuw van wetenschappelijke ontdekkingen aanbrak.
Het Tweede Internationale Pooljaar was in 1928 voorgesteld op een internationaal congres van hoofden van
meteorologische diensten. In 1932-1933, vijftig jaar na het eerste Pooljaar, deden veertig landen mee aan Arctisch
onderzoek, met name op het gebied van meteorologie, magnetisme, atmosferische lichtstralen (aurora) en radiologie.
Door de wereldwijde depressie was dit Tweede Internationale Pooljaar kleiner dan oorspronkelijk de bedoeling was.
(Bron: Internet)
2 De cartograaf en poolvorser Henry George ("Gino") Watkins, (1907-1932). (Bron: Internet)
3 Jean-Baptiste Charcot (1867-1936) was een Franse ontdekker en oceanograaf, die grote delen van het Antarctisch
schiereiland in kaart bracht. Als zoon van een gerenommeerd neuroloog, Jean-Martin Charcot, studeerde de jonge
Charcot aanvankelijk medicijnen. Hij werkte van 1890 tot 1894 in het Hôpital de Paris en was tevens verbonden aan
het Institut Louis Pasteur. Van 1896 tot 1898 was hij chef de clinique van de medische faculteit van de
Parijseuniversiteit. Maar na enkele jaren koos hij voor een bestaan als ontdekkingsreiziger. Tijdens zijn eerste
Zuidpoolexpeditie (1903-1905) bracht hij delen van de Palmer-archipel in kaart, verkende hij de Straat van Gerlache
en voer tot aan de noordzijde van het eiland Adelaide. Tijdens zijn tweede expeditie (1908-1910) bracht hij de
Antarctische kust totaan het eiland Alexander in kaart en ontdekte hij de Fallièreskust en het eiland dat naar hemzelf
vernoemd is. Ook de eilanden Deception en Adelaide werden nauwkeurig in kaart gebracht. In 1912 publiceerde hij
zijn bevindingen in een tweedelig rapport, Autour du pôle Sud (Rondom de Zuidpool).Tijdens een reeks van
expedities die hij tussen 1921 en 1936 met een staf van specialisten ondernam, bestudeerde hij plankton in het
Engelse Kanaal en het noorden van de Atlantische Oceaan, en deed oceanologisch onderzoek rond de Hebriden, in
de zeeën rond de Noordpool en voor de oostkust van Groenland. Op 16 september 1936 verging zijn schip in de buurt
van IJsland. Er was slechts één overlevende; Charcot en meer dan dertig anderen verdronken. (Bron: Encyclopædia
Britannica)
4. Vanaf 1930 bereidt Jean-Baptiste Charcot het Internationale Pooljaar voor, met steun van de Académie de Marine
(hem toegewezen in 1929), van het Bureau des Longitudes en de Académie de Sciences. Zijn veldreis in de zomer
van 1931 is gewijd aan de uitrusting en organisatie van het onderzoeksstation Scoresby Sund, met steun uit de
wetenschappelijke wereld, van de plaatselijke Deense autoriteiten en lokale arbeidskrachten. Het jaar dat de leden
van de Poolmissie van 1932 tot 1933 doorbrengen in Scoresby Sund, bereikt de twee doelen die Charcot voor ogen
had: Frankrijk heeft zich daarmee niet onttrokken aan een internationale wetenschappelijke onderneming en de
Marine heeft met haar bijdrage aan de uitvoering van een grote wetenschappelijke operatie bewezen dat zij haar
tradities voortzet. (Bron: Internet)
5 In 1902 voorspelde de Britse wetenschapper Oliver Heaviside (1850-1925) dat er een geleidingslaag in de atmosfeer
moest zijn, waardoor radiogolven de kromming van de aarde konden volgen. Deze atmosferische laag, de Heavisidelaag,
is naar hem genoemd. Het bestaan ervan werd in 1923 bewezen, toen radiopulsen recht omhoog werden
uitgezonden, en de door de laag teruggekaatste pulsen werden opgevangen. (Bron: Internet)
17