boekbesprekingen - Historische vereniging Oud Leiden

BO EKBESPRE KING EN
missie. Het is eigenlijk een epos van iemand die op achttienjarige leeftijd als
observator aangesteld werd, toen (in 1826) een gering baantje, en het na
ongelofelijk lang zeuren toch maar voor elkaa r kreeg dat er in de Hortus een
fonkelnieuwe sterrewacht tot stand kwam. Dit gebeurde overigens zonder dat
hij zich er diep gaand mee mocht bemoeien , zij het uiteindelijk toch redelijk
naar zijn ideeën , eerder al in tekenin gen van J.W. Schaap vastgelegd, gerealiseerd.
Architect Henri Camp hoefde die eigenlijk alleen maa r te actualiseren
en detailleren.
Frederik, eigenlijk Friedrich, was een zoon van joharm Wil helm Kaiser, die
in 1818 tijdens een bezoek aan zijn geboo rtere gio Nassau-Dietz overleed.
Zijn oudste zoon werd verd er opgevoed door zijn broer, Jan Frederik Kaiser,
die op zijn petekind zijn gro te passie overbracht: het observeren van de sterrenhemel.
Deze oom overleed echte r in 1823, maar door hard werken en het
ont moeten van hem goedgezinde relaties werd hij dan toch maar observator
in Leiden. O ok daar verrichtte hij baanbrekend werk, met als resultaat een
eredoctoraat, het lectorschap. buitengewoon hoogleraar en uiteind elijk in
1844 gewoon hoogleraar. In een aantal kleine teksten worden tal van facetten
van Kaiser behandeld: de sociale stijger, de broer (van twee talentvolle
jongere bro ers), de docent, de astronoom, de kwakkelende tobber, de nerwerker,
de strateeg, de mopperaar, de historicus, de 'afgeleefde' die kon omslaan
in 'een vurigen entho usiast' en: de stervende . Op deze manier wordt een
indr ingend beeld van deze man geschetst.
Van Lunteren behandelt de spanning tussen de popul aire sterrenkunde van
Kaiser en de orthodoxe the ologie, die daarin niet geloofde. Eigenlijk gaat het
meer over de publi caties van Kaiser en de on tvangst daarvan bij het publiek.
Helaas zijn geen oplage-aantallen bekend en is oo k weinig te zeggen of zijn
boeken als hete broodjes over de too nban k gingen ofwinkeldoc hte rs werden.
Hooijm aijers bespreekt het instrument arium van de Stertewacht. Kaiser
wilde alleen het allerbeste materiaal hebb en , maar dat was natuurlijk niet
altijd haalbaar. Hoewel vanzelfsprekend vrij technisch, leest zelfs deze bijdrage
zonder problemen voor iemand die niet erg goed op de hoogte is. Kortere
bijdragen zijn er van Baneke over het archief van de Stertewacht in verleden,
heden en toekomst (een groo t deel is geco nserveerd en gescand, zodat dat
digitaal te raad plegen is) en van Van Delft over de restauratie van de
Sterrewacht, met alle perikelen vandien. van 2009-2011.
213