boekbesprekingen - Historische vereniging Oud Leiden

JAARBO EK DIRK VAN EeK 2012
212
individ ueel? Is bij tegen het licht houden de ene teken ing zonder één gaatje,
terwij l een andere, door het veelvuldig gebruik van een passer, wel op een
vergiet lijkt? Is op die manier eventueel een kopie van een origine el te on derscheiden?
De auteur schijnt - als veel anderen die beter zo uden moe ten weten
- zich n iet te realiseren dat sommige tekeningen, met name die een brede
gevel weergeven, het linkerdeel van de gevel anders afbeelden dan het rechterdeel,
maar dat bij het beoordelen eerst de ene helft met een blanco vel
papier afgedekt werd en dan de andere, waarna de beslisserts) een keuze
kon (den) maken. Soms is van een gevel d ie beslist uit drie delen moest
bestaan, slechts het middengedeelte en één vleugel getekend; het voorstellingsvermogen
van de beslisser(s) was groot genoeg om het ontbrekende er
zelf bij te denken. Zit ook hier een ontwikkeling in? Im mers, na 1650 wo rdt
het meer gebruikelijk om varianten op een los vel pap ier te tekenen en dat
zodanig uit te knippen dat het op een deel van de hoofdteke ning gelegd ko n
worden, ofzelfs vastgeplakt, zodat de bouwheer het flapje op kon lichten. En
toen dat ook weer minder populair werd, tekende de architect toch maar een
reeks varianten op vergelijkbare losse vellen, met misschien wel als beste voorbeeld
de reeks tekeningen van Willem van der H elm voor de Morspoort.
Allemaal vragen waarop je amper een antwoord vindt in d it boek. En dat in
een boek dat juist de suggestie wekt het eens goed duidelijk te maken.
Hoe verdie nstel ijk dit boek ook mag zijn (zeker waar het Leidse bouwkundige
plannen betreft), dit blijft toch wel een groot gemis.
PIET DE BAAR
Huib Zuide rvaart, Frans van Lunt eren, Hans Hoo ijma ijers, David Baneke en
Dirk van Delft, Frederik Kaiser (1808- 18 72). Schepper van de 'nieuwe' sterrewacht.
Uitgave ter gelegenheid van de restauratie van de in 1860 opgeleverde
Leidse Sterrewacht. Genootschap GewinalHuygens ING, Den Haag 201 1.
80 p. ISBN 978-90-80 4046-0 -1 . € 9,95.
Dit boekje, eigenlijk een overdruk uit het tijdschrift Studium. Tijdschrift voor
Wetenschaps- en Universiteitsgeschiedenis, is behalve een hommage aan
Freder ik Kaiser ook een gedenkschrift in het kader van de grondige restauratie
van de Sterrewacht, die ook nog eens anderhalve eeuw bestond.
Zuidervaart behandelt de biografie van Kaiser, een gekweld man met een