boekbesprekingen - Historische vereniging Oud Leiden

JAARBOEK DIRK VAN Ee K 2012
208
1515 tot 1556 in de Pieterskerk (zoals in ons Jaarboek 1998 p. 51 te lezen
valt). O ok zitte n er fout ieve lezingen in de weinige citate n die gegeven zijn,
zoals bijvoorbeeld het merkwaardige 'Bretek' [betrek?] op p. 15. Zelfs zonder
de originele tekst gezien te hebben, kan gezegd worden dat er 'pretext' moet
staan, du s voorwendsel. Ook een voornaam Yonk is in Leiden nooit eerder
gesignaleerd. Op p. 16 is een 'inschrijving van Jan Nortier als leerling bij de
Leidse kladschilder Abraham Nortier, 1684 ' afgebeeld . Maar dit slaat nergens
op; zoals in het stuk te lezen valt was het een verklaring ten overstaan van
Sraalmeeste ren , en die hadden niets met kladsc hilderwerk van doen, maar
alles met het verven van textiel. Dat niet Jan een leerling was van Abraham ,
maar andersom, en dat ze niet No rtier heetten maar Mortier, zullen we dan
maar niet extra aanrekenen. Ove rigens was ook een bron vermelding niet
overbodig geweest.
Wat weer wel zeer nuttig is, is een - zij het erg summier - overzicht van de
belangrijkste verffabrikanten in Leiden . Dat voegt inderdaad heel wat aan
onze kennis toe. Ook zeer verdiens telijk is het hoofdstuk over verfmiddelen
en verf- en imitatietechnieken. Voor dat oude technische gebeuren zijn er ook
diverse m usea in Nederland. Helaas wordt alleen diep ingegaa n op het regionale
Sikkens-verfmuseum in Sassenheim, maar een lijstje van alle musea, ook
als die een onderdeel van een groter museum zijn, zoa ls bij het
O penluchtm useum in Enk huizen, of maar een deeltje ervan behandelen,
zoals verfmo len De Kat in de Zaa nse Schans, had de lezer een veel bredere
oriëntatie gebo den. Maar aan de hand van Leidse voorbeelden wordt toch
wel een goed beeld voor de lezer geschetst. Vooral over de verschillende
toegepaste kleuren wordt veel verteld en toegelicht aan de hand van oude
afbeeldingen, die je nu soms met een ander oog bekijkt. Van veel kleuren
wordt ook uitvoerig besproken welke grondstoffen eraan ten grondslag
liggen. Dankzij diepgaand onderzoek naar vroegere verflagen, het zogenaamde
Leidse kleurenproject 2007-2011, is veel kennis vergaard. Door het
afschrapp en van laagje na laagje is te recon strueren wannee r bijvoorbeeld
lichtere of ju ist donkerder tinten in de mode waren. Daa rtoe worden zogenaamd
e kleurent rapjes gemaakt, waarvan er ook enkele afgebeeld zijn. Helaas
wordt niet goed duidelijk in hoeverre bepaa lde kleuren grondverfofaflaklaag
zijn en of ter plaatse van het kleurentrapje mogelijk verflagen ontbreken
omdat ze ooit heel grondig weggeschuurd zijn.