Download de folder - Olvg

ablatiebehandeling bij
boezemfibrilleren

Inhoud
Inleiding ...................................................................................................2
1.1 Het hart ..............................................................................................3
1.2 Hartritmestoornissen ........................................................................4
1.3 Boezemfibrilleren ...............................................................................4
1.4 Longader-ablatie ...............................................................................5
2.1 Wat is katheterablatie? ......................................................................5
2.2 De behandeling .................................................................................5
2.3 Complicaties en risico’s ....................................................................7
2.4 Voor de behandeling..........................................................................7
2.5 Waar meldt u zich op de dag van de katheterablatie behandeling? ..7
2.6 Wat neemt u mee? ............................................................................8
2.7 Medicijnen .........................................................................................8
2.8 Röntgenstralen en zwangerschap .....................................................8
2.9 Nuchter ..............................................................................................8
2.10 Belangrijk om te weten ....................................................................9
2.11 Na de behandeling ...........................................................................9
2.12 Naar huis .........................................................................................9
3 Hisbundelablatie ...............................................................................10
4 Uw medische gegevens ................................................................... 11
5 Uitstel operatie/ingreep .................................................................... 11
6 Vragen? ............................................................................................ 11
Contact .................................................................................................. 11
Inleiding
Uw cardioloog heeft bij u een ritmestoornis in de boezems van uw hart ofwel
boezemfibrilleren vastgesteld. Met u is de mogelijkheid van ablatiebehandeling
besproken. Ablatie is een behandeling waarbij littekens in het hartweefsel worden
gemaakt om nieuwe ritmestoornissen te voorkomen. In deze brochure vindt u
uitleg over verschillende soorten ablatiebehandelingen en de gang van zaken in
het OLVG.
2

1.1 Het hart
Het ritme van een gezond hart
Het hart is een samengestelde spier
die werkt als een dubbele pomp. Het
rechterdeel van het hart verzamelt het
bloed via de aders uit alle delen van
het lichaam. Vervolgens pompt het
rechterdeel van het hart dit bloed naar
de longen. Het linkerdeel van het hart
verzamelt het bloed uit de longen en
pompt het weer naar de rest van het
lichaam. Het linker- en rechterdeel van
het hart bestaan beide uit een boezem
(atrium) en een kamer (ventrikel). Het
bloed verzamelt zich in de boezem.
De kamer pompt het bloed weg. Bij
een hartslag trekken eerst de boezems
samen: het bloed wordt naar de
kamers verplaatst. Daarna trekken de
kamers samen: het bloed wordt naar
sinusknoop
afbeelding: hart
rechterboezem
AV-knoop
rechterkamer
rechter bundeltak
de longen en de rest van het lichaam
gestuurd. Dit is ook de juiste volgorde.
Normaal gesproken trekt het hart in
rust gemiddeld ongeveer 60 tot 100
keer per minuut samen.
De elektrische prikkel
Voor het samentrekken van het hart is
een elektrische prikkel nodig. Die
prikkel ontstaat in de zogenoemde
SA-Knoop (sinus-knoop) . Dit is klein
prikkelvormend weefsel bovenin de
rechter boezem het hart. De prikkel die
ontstaat in de sinusknoop verplaatst
zich vervolgens door het hart. Door de
prikkel trekken eerst de boezems
samen. De prikkel komt vervolgens bij
de zogenoemde AV-knoop (atrio-ventriculaire
knoop). Dit is een klein stukje
geledingsweefsel in het midden van
linker boezem
Bundel van His
linker bundeltak
linker kamer
3

het hart. Hier gaat de prikkel vertraagd
doorheen. Vervolgens gaat de prikkel
juist heel snel door de zogenoemde
bundel van His en de fijn vertakte
Purkinje-vezels naar alle uithoeken van
de kamers. Daardoor trekken ook de
kamers samen.
1.2 Hartritmestoornissen
Bij een hartritmestoornis is er iets aan
de hand met het tempo of de volgorde
waarin het hart pompt. Het hart kan te
snel of juist te langzaam samentrekken.
Of de boezems en de kamers
trekken niet in de juiste volgorde
samen.
1.3 Boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren komt veel voor. Zelfs
vaker dan een hartinfarct. Het aantal
mensen met boezemfibrilleren neemt
ieder jaar toe. Boezemfibrilleren is een
ritmestoornis in de boezems van het
hart. Bij boezemfibrilleren is het ritme
in de boezems één grote chaos en
sneller dan normaal. Het ritme in de
hartkamers is meestal minder snel en
onregelmatig omdat de AV-knoop de
elektrische prikkels vertraagd en met
wisselende frequentie doorgeeft.
Gevolgen van boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren is een vervelende
hartritmestoornis, maar niet levensbedreigend.
De klachten kunnen zeer
hinderlijk zijn. Bij een aanhoudend snel
4
ritme kan de hartspier na verloop van
tijd aan knijpkracht verliezen. Een
ander risico van boezemfibrilleren is de
vorming van bloedpropjes. Als het
bloed in de slappe boezems niet goed
doorstroomt, kan het gaan stollen en er
kunnen bloedpropjes ontstaan. De
bloedpropjes kunnen via de bloedbaan
in kransslagaderen, hersenen of
andere organen terechtkomen. Als ze
daar een slagader afsluiten, kan dat
bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte
tot gevolg hebben. Om de kans op
vorming van bloedpropjes te verkleinen
worden meestal antistollingsmiddelen
voor geschreven.
Risicofactoren voor boezemfibrilleren
Er zijn een aantal risicofactoren die de
kans op het krijgen van
boezemfibrilleren verhogen:
• leeftijd, boven de 55 jaar bestaat er
meer kans op boezemfibrilleren
• een te snel werkende schildklier
• een hartinfarct in het verleden
• aandoeningen van de hartkleppen.
• lange tijd hoge bloeddruk
Maar vaak is er geen duidelijke
oorzaak aan te wijzen.
Het drinken van veel koffie, meerdere
glazen alcohol in korte tijd, roken,
stress en gebruik van drugs kunnen
boezemfibrilleren ingang zetten.
Behandeling van boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren wordt altijd eerst

ehandeld met medicijnen en
eventueel een electrocardioversie
(ECV). Als medicijnen niet helpen of
veel bijwerkingen geven kan een
ablatiebehandeling orde in de chaos
scheppen.
Naast het boezemfibrilleren kan er ook
spraken zijn van een boezemflutter.
Soms kan er een gecombineerde
behandeling van het boezemfibrilleren
en de boezemflutter plaats vinden.
Uitleg over de boezemflutter en de
behandeling hiervan vind u in de folder
‘Elektrofysiologisch onderzoek en
katheterablatie bij
hartritmestoornissen’.
1.4 Longader-ablatie / PVI
(pulmonaal vene isolatie)
Boezemfibrilleren ontstaat in de
meeste gevallen in en rondom de
longaders. De zenuwuiteinden in de
linkerboezem spelen hierbij ook een
belangrijke rol. Bij een zogenoemde
longvenen-ablatie (longvenen betekent
longaders) trekt de arts lijntjes rondom
de longaders ter hoogte van de plaats
waar ze uitmonden in de linkerboezem.
Dit wordt ook wel PVI genoemd. Een
mens heeft meestal vier longaders
maar dit kan variëren.
2.1 Wat is katheterablatie?
Bij een katheterablatie worden kleine
littekentjes in het spierweefsel van het
hart gemaakt op de plek waar de ritmestoornissen
vandaan komen. Door de
hartspiercellen te verwarmen of juist te
bevriezen kunnen zij uitgeschakeld
worden. Hierdoor ontstaat er een cirkel
van littekenweefsel. De activiteit in de
longaders kan dan niet meer aan de
hartboezems worden doorgegeven.
Hierdoor is het niet meer mogelijk
boezemfibrilleren via deze weg in gang
te zetten.U wordt geholpen door een
speciaal opgeleide cardioloog, ook wel
elektrofysioloog genoemd. De behandeling
vindt plaats op de
hartkatheterisatieafdeling.
Kwaliteit van leven
Een katheterablatie is bedoeld om de
kwaliteit van leven te verbeteren, maar
is niet levensverlengend. Er is geen
garantie dat u (helemaal) kunt stoppen
met de ritmemedicijnen en eventueel
met de antistollingsmiddelen!
In deze folder krijgt u uitleg over de
katheterablatie. In de folder ‘operatie
bij boezemfibrilleren’ staat uitleg over
de chirurgische ablatiebehandeling bij
boezemfibrilleren. De thoraxchirurg
brengt met een klem en een minimale
operatie aan de buitenkant van het
hart, lijnen aan rond de longaders.
2.2 De behandeling
Voorbereiding
• We scheren en desinfecteren uw
liezen (scheren mag u ook zelf thuis
5

doen.)
• U krijgt een steriel laken over u
heen.
• Uw beide liezen worden verdoofd.
• In de aders van uw liezen worden
een aantal buisjes ingebracht.
• Een speciale katheter schuift door
het buisje naar het hart.
Een katheter is een heel dun soepel
slangetje. U voelt hier weinig tot niets
van. Om de ligging van de katheters
goed te kunnen bepalen, maakt de
cardioloog gebruik van röntgendoorlichting.
Om in de linkerboezem te
komen, prikt de cardioloog vanuit de
rechterboezem een klein gaatje in het
boezemtussenschot. U merkt hier niets
van. Het gaatje sluit zich na de behandeling
vanzelf.
De behandeling
De behandeling bestaat uit verwarmen
of bevriezen en dat wordt mede
bepaald door de anatomie van uw
longaders.
Verwarmen of radiofrequentie
katheterablatie (RFCA)
• Met radiofrequentie (hoog frequente
wisselstroom) wordt het puntje van
de katheter verwarmd. Dit duurt
steeds één tot anderhalve minuut. U
voelt een warm branderig gevoel op
de borst dat pijnlijk kan zijn. Dit
gevoel kan ook uitstralen naar uw
armen of kaken.
6
• De cardioloog ‘brandt’ met het
verwarmde puntje van de katheter
heel precies kleine stukjes weefsel
in het hart weg.
• Er ontstaat steeds een klein brandwondje/littekentje
van enkele millimeters
doorsnede en diepte. Afhankelijk
van uw ritmestoornis herhaalt
de cardioloog dit een aantal malen.
De cardioloog maakt een cirkel van
littekentjes om de longaders. Dit is
letterlijk millimeterwerk.
• De behandeling duurt een paar uur.
Bevriezen of cryo-ballon ablatie
• Hiervoor gebruikt de cardioloog een
ballonnetje van enkele centimeters
doorsnee dat door stikstof bevroren
wordt tot wel – 50 graden ook
hierdoor ontstaat er een soort
brandwond en dus litteken vorming.
• Met de ballon kan 1 longader in een
keer omcirkeld worden. Iedere
longader (meestal 4 stuks) wordt op
deze manier minimaal 2 x
behandeld.
• Het vriezen kan een hoofdpijngevoel
veroorzaken; zoals bij het snel eten
van een ijsje.
• Om ervoor te zorgen dat de
katheter/ballon op precies de goede
plaats blijft liggen, is het erg
belangrijk dat u goed stil ligt. U mag
tijdens het branden/vriezen niet te
diep in- en uitademen en/of
bewegen

• Tijdens of direct na de behandeling
is het soms nodig om de ritmestoornis
met medicijnen en/of een
elektrische schok te stoppen. Een
elektrische schok wordt ook wel een
elektrische cardioversie genoemd.
Wij brengen u kort in slaap.
• Aan het eind van de ablatie is er
altijd een wachttijd van ongeveer 30
minuten waarin we controleren of de
ablatie geslaagd is.
2.3 Complicaties en risico’s
Geen enkele operatie is zonder risico.
Zo bestaat ook bij een katheterablatie
een kleine kans op complicaties zoals:
• Allergische reactie op de gebruikte
medicijnen of plakkers.
• Bloeduitstorting krijgen op de plaats
waar de cardioloog de bloedvaten in
uw liezen aanprikt.
• Vocht in het hartzakje door een
beschadiging aan de hartspier.
Meestal herstelt dit vanzelf. Als er te
veel vocht in het hartzakje komt,
moeten we dit weghalen.
• Een stolsel in de hersenen. Dit kan
een CVA of TIA veroorzaken (kans
van minder dan 1%)
• Beschadiging van de zenuw naar
het middenrif
• Na een ablatie in de linkerboezem:
fistel (verbinding) van het hart naar
de slokdarm. Geeft pas klachten na
2 tot 3 weken. Maar dit komt bijna
nooit voor.
• Zoals bij elke ingreep in het hart is
er een kans op overlijden. Bijvoorbeeld
door complicaties tijdens de
behandeling. Maar die kans is echt
heel klein.
Tijdens de behandeling nemen wij de
nodige voorzorgsmaatregelen om deze
risico’s tot een minimum te beperken.
2.4 Voor de behandeling
Groepsvoorlichting
Enige tijd voor de behandeling krijgt u
een uitnodiging voor een groepsvoorlichting
gegeven door een gespecialiseerd
verpleegkundige. We vragen u
een vragenlijst in te vullen en mee te
nemen. Aansluitend kunt u kort
spreken met een van onze elektrofysiologen
en of de hartchirurg. Als u na
deze voorlichting instemt met de
behandeling, plaatsen we u op de
wachtlijst. U krijgt vervolgens een
oproep voor de behandeling van onze
secretaresse.
2.5 Waar meldt u zich op de dag van
de katheterablatie behandeling?
U meldt zich in de lounge van de
afdeling Cardiologie, derde verdieping,
afdeling B3. Het programma loopt
soms uit waardoor u wat later aan de
beurt bent. Het komt een enkele keer
voor dat uw behandeling door omstandigheden
niet door kan gaan. Een
verpleegkundige houdt u zo goed
mogelijk op de hoogte.
7

2.6 Wat neemt u mee?
• uw actuele medicatieoverzicht
(gratis via uw apotheek)
• patiëntenpas van het OLVG en
verzekeringspapieren
• pyjama en pantoffels/slippers (geen
gladde zool)
• toiletartikelen
• eventueel iets om de rusttijd
aangenamer te maken
• uw medisch paspoort
Laat kostbaarheden zoals sieraden
zoveel mogelijk thuis.
2.7 Medicijnen
• Het kan zijn dat u in overleg met de
cardioloog een paar dagen voor de
behandeling (tijdelijk) stopt met uw
medicijnen tegen hartritmestoornissen.
We kunnen dan tijdens de
behandeling gemakkelijker ritmestoornissen
opwekken.
• Heeft u suikerziekte (diabetes
mellitus) en/of gebruikt u
antistollingsmiddelen (marcoumar of
acenocoumarol)? Dan krijgt u
instructies van ons secretariaat
hoeveel en welke medicijnen u voor
de behandeling moet innemen.
• Slikt u plastabletten? Neem die dan
na de behandeling in.
• Andere medicijnen die u misschien
gebruikt, kunt u gewoon innemen
zoals u dat gewend bent.
8
2.8 Röntgenstralen en
zwangerschap
Bent u zwanger of denkt u dat u
zwanger bent? Vertel dit dan ruim van
tevoren aan uw cardioloog of aan de
secretaresse (zie telefoonlijst op
pagina ??). Omdat we gebruikmaken
van röntgendoorlichting doen we bij
zwangere vrouwen geen katheterablatie.
De hoeveelheid röntgenstraling
is voor zover we dat nu weten voor
uzelf niet schadelijk. Maar de straling
kan wel schadelijk zijn voor uw baby.
2.9 Nuchter
Het is belangrijk dat u nuchter bent
voordat u naar het OLVG komt. Dit is
nodig om misselijkheid tijdens de
ingreep te voorkomen. ‘Nuchter’ zijn
betekent dat u niets meer mag eten of
drinken voor de operatie. Hiervoor
geldt de ‘2-6-8 regel’. Zie het schema:
Tot 2 uur
voor de
ingreep
Tot 6 uur
voor de
ingreep
Tot 8 uur
voor de
ingreep
Helder
vloeibaar
Lichte
maaltijd
Volledige
maaltijd
Water, thee,
appelsap, zwarte
koffie zonder
melk, vruchtensap
zonder pulp,
koolzuurhoudende
dranken, geen
melkproducten
1 boterham of 1
cracker met
drinken
Rest

Let op
• Wanneer de tijd van de operatie niet
bekend is geldt het volgende:
• ingreep vóór 14.00 uur: ‘s
morgens niet eten, wel helder
vloeibaar drinken tot 2 uur voor de
operatie.
• ingreep na 14.00 uur: ’s morgens
tot 8.00 uur alleen een licht ontbijt
en tot 2 uur voor de operatie
helder vloeibaar drinken.
• Medicijnen kunt u innemen met 150
ml water tot 1 uur voor de ingreep
• Kauwgom en tabak tot 2 uur voor de
ingreep
2.10 Belangrijk om te weten
• De behandeling duurt 4 tot 6 uur.
• Er is op de kamer muziek, maar u
mag ook uw eigen mobiele
apparatuur meenemen om naar
muziek te luisteren.
• De hartkatheterisatiekamer is erg
fris. Dit is nodig voor de koeling van
de apparatuur. U moet zich
helemaal uitkleden maar wel mag u
warme sokken aandoen. We dekken
u zo goed mogelijk toe.
• U krijgt veel plakkers opgeplakt.
Gebruik daarom geen bodylotion of
crèmes anders laten de plakkers los!
• Uw partner of begeleider kan tijdens
uw behandeling wachten in de
lounge van onze afdeling Cardiologie,
afdeling B3. Wij zorgen voor
eten en drinken.
2.11 Na de behandeling
De cardioloog verwijdert na de behandeling
de katheters. De openingen in
de liezen worden dichtgedrukt. U krijgt
een drukverband. We brengen u - in
uw bed - naar de verpleegafdeling
Cardiologie (A3). U moet enkele uren
plat in bed blijven liggen. U mag dan
weer gewoon eten en drinken. Uw
hartritme wordt tijdens uw opname
bewaakt met een kastje. U blijft
meestal één nacht in het ziekenhuis.
2.12 Naar huis
De volgende dag mag u als alle
controles goed zijn weer naar huis. Het
is belangrijk dat iemand u naar huis
brengt. U mag zelf namelijk niet
autorijden. Voordat u met ontslag gaat,
vertelt uw cardioloog welke medicijnen
u moet gebruiken. In de meeste
gevallen gebruikt u tot de eerste drie
maanden na de behandeling uw eigen
medicijnen.
Leefregels voor thuis
U zult de eerste 3 dagen na de
behandeling zo min mogelijk moeten
doen om bloeduitstorting in de lies te
voorkomen.
U moet de eerste week rustig aan
doen en geen overmatige inspanning
leveren, zoals zwaar lichamelijk werk
of sporten.
9

Eerste 3 maanden na de behandeling
Het kan zijn dat u de eerste maanden
na de behandeling nog steeds last
heeft van de ritmestoornis. Houdt de
ritmestoornis langer dan 48 uur aan
neem dan contact op met uw eigen
cardioloog. Hoe meer sinusritme hoe
beter voor het genezingsproces. Ook
kan het zijn dat u de eerste week last
heeft van vermoeidheid, kortademig-
heid bij inspanning en pijn achter het
borstbeen. Uw hart en lichaam moeten
zich nog aanpassen. Na verloop van
tijd zult u hier steeds minder last van
krijgen. Gaan deze klachten niet over
of worden ze erger? Neem dan contact
op met uw cardioloog.
Controle
• U wordt 2 tot 3 weken na de
behandeling gebeld door de
verpleegkundig specialist.
• Na ongeveer 2 maanden heeft u op
de polikliniek een afspraak met uw
eigen cardioloog.
• Na 3 maanden komt u meestal nog
eenmaal voor controle naar het
OLVG.
Wie waarschuwt u bij problemen?
Bij ernstige toename van klachten
zoals vermoeidheid, kortademigheid,
pijn en een bloeding in de lies neemt u
contact op met uw eigen huisarts of
cardioloog. Bij ernstige klachten zoals
een wegraking, ernstige ritmestoor-
10
nissen en hoge koorts meldt u zich bij
de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp
(SEH).
U kunt voor overleg tijdens kantoor
uren bellen met de verpleegkundig
specialist elektofysiologie van het
OLVG via (020) 599 27 79.
3 Hisbundelablatie
In sommige gevallen is de Pulmonaal
venen isolatie niet de goede
behandeling voor u. Dan is er de
mogelijkheid voor een Hisbundelablatie
om de klachten van het
boezemfibrilleren te verhelpen.
Bij deze behandeling wordt de
verbinding tussen de boezem en de
kamer (bundel van His) ‘doorgebrand’.
Het doorbranden van de bundel van
His kan niet meer ongedaan worden
gemaakt. Het boezemfibrilleren blijft
bestaan. Maar de elektrische prikkels
worden niet meer overgebracht naar
de kamers. Er ontstaat dan een regelmatig
langzaam hartritme: in rust circa
30 tot 40 slagen per minuut. Ook bij
inspanning wordt de hartslag niet
hoger. Patiënten krijgen ruim voor of
direct na de Hisbundelablatie een
definitieve pacemaker. De meeste
patiënten hoeven na deze behandeling
geen medicijnen voor ritmestoornissen
meer te gebruiken. Wel moeten zij
antistollingsmedicijnen blijven
gebruiken.

4 Uw medische gegevens
We leggen veel medische gegevens
vast in een database. Dat zijn
gegevens over uw ziektebeeld, behandeling,
de gebruikte materialen en
eventuele complicaties. We gebruiken
deze gegevens voor het verbeteren
van de kwaliteit van zorg en voor
wetenschappelijk onderzoek. Uw
gegevens worden alleen anoniem aan
derden verstrekt.
Wetenschappelijk onderzoek
De Researchafdeling Cardiologie doet
wetenschappelijk onderzoek. Deze
onderzoeken worden meestal uitgevoerd
in internationaal verband. Elk
onderzoek is goedgekeurd door de
Medische Ethische Toetsing
Commissie (METC)en de Raad van
Bestuur van het OLVG. Het kan zijn dat
we u vragen om deel te nemen aan
zo’n wetenschappelijk onderzoek. We
doen dat in een zo vroeg mogelijk
stadium. U heeft dan voldoende tijd om
over deelname na te denken. Van een
medewerker van de Researchafdeling
Cardiologie krijgt u informatie en uitleg
over het onderzoek. Uw deelname is
altijd vrijblijvend. En u kunt op een
optimale behandeling rekenen, ook als
u besluit om niet aan het onderzoek
deel te nemen.
5 Uitstel operatie/ingreep
Houd er rekening mee dat het altijd
mogelijk is dat een behandeling uitgesteld
wordt door onvoorziene omstandigheden.
Denk bijvoorbeeld aan een
patiënt die spoedeisende hulp nodig
heeft. Hij krijgt om medische redenen
altijd voorrang. Uiteraard stellen wij
dan alles in het werk om u zo snel
mogelijk te behandelen.
6 Vragen?
Heeft u na het lezen van deze folder
nog vragen, neem dan contact op met
het Hartcentrum via (020) 599 30 32
of kijk op www.olvg.nl/hartcentrum
Meer informatie over de behandeling
van hartritmestoornissen vindt u ook
op de volgende website: www.
hartstichting.nl
Contact
Hartcentrum (020) 599 30 32
hartcentrum@olvg.nl
Secretaresse (020) 599 27 79
(beheer van de
wachtlijst)
Verpleegafdeling (020) 599 23 08
Cardiologie
11

onze lieve vrouwe gasthuis
postbus 95500
1090 hm amsterdam
(020) 599 91 11
www.olvg.nl
algemene voorwaarden, kijk op
www.olvg.nl/algemene_voorwaarden
klacht of opmerking, ga naar
www.olvg.nl/klacht
Redactie en uitgave
Marketing en Communicatie/mei 2013/cardiologie/301-632/2009304