les jeunes historiens ont la parole - Centre for Historical Research ...

Studiedag voor jonge historici – Eerste Wereldoorlog – Tweede Wereldoorlog
Journée d’étude “jeunes historiens” – Première Guerre mondiale – Seconde Guerre mondiale
Sébastien Closset
(ULB)
De Grote Oorlog voor de allerkleinsten : een geluk bij een ongeluk ?
De vooroologse periode en het conflict zelf : 1880 - 1918
De Grote Oorlog is paradoxaal genoeg een geluk bij een ongeluk voor de allerjongsten.
Kindersterfte is over het geheel afgenomen. Wat is hiervan de oorzaak? De vooroorlogse periode
heeft reeds een aanzet gegeven om preventief zuigelingen te beschermen. Dankzij de grote
internationale conferenties waar België uitdrukkelijk aanwezig is, worden de prille kinderjaren
afzonderlijk erkend. De in het verlengde van de ontdekkingen van L. Pasteur ontstane preventieve
middelen worden er uitgewisseld. Toepassingen uit de gemedicaliseerde kinderverzorging worden
uit Frankrijk naar België geëxporteerd: naast consultaties voor zuigelingen werden ook
zuigelingenkeukens (‘Gouttes de lait’) georganiseerd. Borstvoeding door de moeder wordt
aangemoedigd en kunstmatige zuigelingenvoeding wordt medisch opgevolgd. Volksonderwijs
voor moeders krijgt vorm en een eerste gecentraliseerd orgaan wordt opgericht: ‘La ligue de
protection de l’enfance du premier âge’. Het eerste deel van deze thesis is gewijd aan de
vooroorlogse periode en de toenmalige vorderingen in het beschermen van zuigelingen.
Om een doeltreffend beleid te voeren in het beschermen van jonge kinderen kan het Nationaal
Hulp- en Voedingscomité in het bezette België zich reeds op sterke fundamenten beroepen – dit is
des te meer noodzakelijk aangezien het geboortecijfer daalt. Om alle door de oorlog getroffen
kinderen te beschermen, richt het comité de sectie ‘aide et protection aux oeuvres de l’enfance’
op. De bevoorradingscommissie voor de jeugd verzekerde hun voeding. Voor de jonge kinderen
centraliseert de sectie van het Nationaal Hulp- en Voedingscomité de reeds bestaande instellingen
en creëert nieuwe waar nodig. Terwijl de consultaties scholing voor de moeders en medische
opvolging van de baby’s verzorgen, verzekeren de zuigelingenkeukens de productie en verdeling
van gezonde melk. Indien hieraan een tekort is, biedt men geconcentreerde melk. De
zuigelingenkeukens genieten bovendien bijzondere aandacht: niet alleen worden ze geregeld door
een arts opgevolgd, het Nationaal Hulp- en Voedingscomité zal ook speciaal voor hen in
moederschapkantines voorzien. De oorlog schept eigenaardige paradoxen: vrouwen met diverse
sociale achtergronden worden dichter bij elkaar gebracht, en borstvoeding wordt aangemoedigd
(ten gevolge van de werkloosheid en de hoge prijs voor melk). De oorlog schept internationale
solidariteit ten voordele van jonge kinderen. Indien de Grote Oorlog als een breukmoment wordt
waargenomen, staat hij in dit geval eerder in continuïteit met de voorgaande periode.
Waarop baseert dit onderzoek zich? Aangezien specialisten zowel binnen als buiten Europa
schaars zijn, speelden raadpleging en analyse van diverse, recent geïnventariseerde archieffondsen
een fundamentele rol. Verschillende artikels hebben op een niet te verwaarlozen manier aan deze
thesis bijgedragen omwille van hun originele benadering en cijfergegevens. Om deze
problematiek aan te snijden werd kortom een breed gamma aan beschikbare bronnen aangewend.
5