les jeunes historiens ont la parole - Centre for Historical Research ...

Romain SACCO
(ULg)
Studiedag voor jonge historici – Eerste Wereldoorlog – Tweede Wereldoorlog
Journée d’étude “jeunes historiens” – Première Guerre mondiale – Seconde Guerre mondiale
Het 3 de Belgische legerkorps van 10 tot 13 mei 1940.
Geschiedenis et verhalen van een fiasco.
Het 3 de legerkorps bestond uit twee infanteriedivisies (de 2 de en 3 de divisie) en uit eenheden die
niet in divisies waren opgedeeld (1 ste regiment lansiers, 1 ste en 2 de regiment grenswielrijders, 4 de
karabiniers-wielrijders, het 7 de bataljon van speciale vestingseenheden en het 15 de regiment
artillerie) die in mei 1940 de fortengordel rond Luik bezetten en verdedigden. Die gordel was een
complex geheel van forten, kazematten, bunkers en loopgraven aan beide zijden van de Maas rond
Luik en tussen Engis en Herstal. Op de avond van 9 mei 1940 had het korps de volgende
opdrachten: mocht het tot een Duitse schending van het grondgebied, dan moesten de meest
vooruitgeschoven eenheden op de verkeerswegen tussen de grens en de eerste linies van de
fortengordel talrijke vernielingen en obstakels aanbrengen om zo de opmars van de vijand te
vertragen. Vervolgens moesten ze zich terugtrekken naar Luik om er als reserve-eenheid van het
legerkorps te fungeren. Zodra de eenheden zich hadden teruggeplooid, moest het derde korps zijn
stellingen zo lang mogelijk verdedigen en weerstand bieden opdat de Franse en Engelse legers de
tijd kregen om zich op te stellen langs de KW-linie (Koningshooikt-Waver). Mocht het derde
legerkorps uiteindelijk toch van zijn stellingen aan de Maas worden verdreven, dan zou het zich
ook van de fortengordel naar de KW-Linie moeten terugtrekken. Dat zou heel ordelijk en volgens
vooraf precies vastgelegde routes moeten gebeuren.
Op de avond van 9 mei werden de troepen van het derde korps in staat van paraatheid gebracht.
De volgende ochtend vervulden de vooruitgeschoven eenheden hun taak die erin bestond
vernielingen aan te brengen en hindernissen op te werpen om zich vervolgens, zoals gepland,
terug te plooien op het plateau van Ans-Alleur als reserve-eenheid voor het derde legerkorps. De
infanteriedivisies van het korps bevonden zich eveneens rond Luik in hun respectieve stellingen.
Tot dan had het derde korps zijn opdrachten met succes vervuld. De val van het fort van Eben-
Emael en de inname van de bruggen rond Maastricht echter brachten de eerste fase op gang in de
terugtrekking van het derde korps. De tweede infanteriedivisie werd, dat niet verliep niet zonder
problemen, naar de KW-linie gestuurd, meer bepaald ten noordwesten van Leuven. De derde
divisie nam dan weer posities in aan de linkeroever van de Maas.
De 11 de mei zou beslissend zijn voor het derde legerkorps: de Duitse tanks gingen tot de aanval
over, braken door de Belgische verdediging bij Maastricht en stonden ’s namiddags in Tongeren.
Het derde korps dreigde in de rug te worden aangevallen en de weg te worden versperd door de
Maas, die het geacht werd te verdedigen. Elke poging tot tegenaanval van de reserve-eenheden
mislukte. Toen de avond viel, zat er voor het derde korps niets anders meer op dan zich definitief
terug te plooien van Luik naar de Méhaigne en Gembloux en vervolgens naar de KW-linie.
Precies deze sinds lang voorbereide terugtocht liep uit op een fiasco. Dat lag vooral aan het totale
falen van de communicatie, zowel tussen het algemeen hoofdkwartier en het derde legerkorps als
binnen het korps zelf (tussen het hoofdkwartier en de eenheden en tussen de eenheden onderling).
Dat alles zou zware gevolgen hebben: eenheden die naar Hannuit gestuurd werden, werden de dag
erop krijgsgevangen genomen. Andere eenheden kregen geen bevel tot terugtrekking, zoals het
1 ste regiment lansiers en het 1 ste regiment grenswielrijders, die de noordelijke flank van het korps
hadden moeten verdedigen. Ze verlieten uit eigen beweging hun stellingen en vervulden dus hun
verdedigende taken niet. Tot slot zouden de meeste eenheden zich in totale wanorde terugtrekken.
25