VLOEISTOFSTAPEL - Techniek Toernooi

Activiteiten
Let op: deze lesbrief is bedoeld voor de leerkracht, en niet voor de kinderen. Bespreek dus
met de kinderen wat de bedoeling is. Maak met de kinderen een werkplan voor de wedstrijddag.
Volgens welk plan ga je te werk bij het stapelen van de laagjes? Je weet van tevoren niet
welke stoffen geselecteerd zullen worden. Hoe kun je ze herkennen? Is de volgorde in beide
glazen hetzelfde? Je hebt maar 30 minuten, gaat dat lukken? Hoe gaan jullie als team samenwerken?
Het kan even duren voordat de jury langskomt. Hoe voorkom je dat de laagjes gaan
mengen?
Experimenten voor in de klas
Benodigdheden:
• een grote bak met water
• voorwerpen van verschillende materialen: een blokje hout, een kurk, een plastic dop, een
schaar, gemalen peper/kaneel, een punaise (zonder plastic bovenkantje), piepschuim etc.
Laat de kinderen eerst voorspellen of het voorwerp blijft drijven
of zal zinken. Laat de kinderen vervolgens zelf vaststellen
of ze het bij het rechte eind hadden.
Zoek ook een aantal vloeistoffen bij elkaar – bijvoorbeeld olie,
zeep, limonadesiroop – en herhaal de proef, maar dan met een
kleinere hoeveelheid water. Een doorzichtige beker volstaat.
Het gieten moet voorzichtig gebeuren!
Ook leuk om te laten zien: laat een punaise in een bakje met water
drijven. Voeg een druppeltje afwasmiddel toe en kijk wat er
gebeurt: de punaise zinkt! Hoe kan dat? Als het lastig is om de
punaise te laten drijven kun je ook peper in de bak strooien en
dan een druppeltje afwasmiddel toevoegen.
Vul een aantal plastic potjes met verschillende vloeistoffen en
sluit de potjes af. Laat de kinderen vertellen wat ze zien.
Wat zijn de verschillen? De potjes mogen geschud worden.
Achtergrondinformatie
Als je twee vloeistoffen in een glas giet, zullen ze in de meeste
gevallen mengen. Maar je kunt de vloeistoffen ook zo kiezen dat
ze op elkaar blijven liggen. Je kunt zelfs meerdere laagjes maken. Het lijkt dan wel toveren.
Dat stapelen is mogelijk als je vloeistoffen gebruikt die in dichtheid verschillen.
De dichtheid is het gewicht per liter vloeistof. Een liter water weegt meer dan een liter olie.
Daarom heeft water een hogere dichtheid dan olie. Iedere vloeistof heeft zijn eigen dichtheid.
Vloeistoffen met een hoge dichtheid zinken ten opzichte van een vloeistof met een lagere
dichtheid. Zo zinkt stroop als je het in water giet. Vloeistoffen met een lage dichtheid
drijven op vloeistoffen met een hogere dichtheid. Slaolie drijft dus op water.
Als je vloeistoffen voorzichtig in een glas op elkaar giet, gaat de vloeistof met de hoogste
dichtheid naar onder en de vloeistof met de laagste dichtheid naar boven. De vloeistoffen
drijven dan op elkaar. Bij deze uitdaging zoeken de kinderen uit in welke volgorde ze de vloeistoffen
op elkaar moeten gieten, om zoveel mogelijk laagjes te krijgen. Ze onderzoeken hierbij
dus op speelse wijze de dichtheden van vloeistoffen.
Niet alleen vloeistoffen, ook vaste stoffen en gassen hebben hun eigen dichtheid. De dichtheid
bepaalt ook of materialen in water drijven of zinken. Een liter steen weegt meer dan een
© 2010 Stichting Techniek Toernooi Vloeistofstapel
4