AXA Erven en Schenken algemene brochure - HEGO Lommel Bank ...
AXA Erven en Schenken algemene brochure - HEGO Lommel Bank ...
AXA Erven en Schenken algemene brochure - HEGO Lommel Bank ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sch<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> erv<strong>en</strong><br />
Financiële Bescherming is ons beroep.
Deze <strong>brochure</strong> werd voor het laatst bijgewerkt op 31 maart 2006 <strong>en</strong> houdt ge<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing met de<br />
ev<strong>en</strong>tuele wetswijziging<strong>en</strong> na deze datum. <strong>AXA</strong> wijst elke aansprakelijkheid af ingeval deze <strong>brochure</strong><br />
informatie bevat die onvolledig of onjuist zou zijn.
Vooraf<br />
Tijd<strong>en</strong>s uw actieve loopbaan b<strong>en</strong>t u erin geslaagd om financieel wat opzij te<br />
zett<strong>en</strong>. U hebt e<strong>en</strong> financieel vermog<strong>en</strong> opgebouwd <strong>en</strong> u vraagt zich af wat<br />
daarmee zal gebeur<strong>en</strong> als u overlijdt.<br />
Financiële bescherming is ons vak:<br />
wij bied<strong>en</strong> u voor elke specifieke situatie <strong>en</strong> in iedere lev<strong>en</strong>sfase aangepaste financiële<br />
oplossing<strong>en</strong> aan.<br />
Uw erfopvolging regel<strong>en</strong> ligt ook in de lijn van onze wil om u e<strong>en</strong> globale financiële<br />
oplossing aan te reik<strong>en</strong>. U voorbereid<strong>en</strong> op wat zal kom<strong>en</strong>, is immers e<strong>en</strong> manier om uw<br />
verwant<strong>en</strong> te bescherm<strong>en</strong> <strong>en</strong> h<strong>en</strong> te behoed<strong>en</strong> voor de kopzorg<strong>en</strong> die h<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong><br />
soms te wacht<strong>en</strong> staan. Het biedt e<strong>en</strong> antwoord op de vrag<strong>en</strong> die bij uw erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zull<strong>en</strong><br />
rijz<strong>en</strong>.<br />
Om uw nalat<strong>en</strong>schap goed te organiser<strong>en</strong>, moet u over de juiste informatie beschikk<strong>en</strong>.<br />
Wie zijn uw wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
Wat kunt u do<strong>en</strong> op het vlak van het<br />
erfrecht? Hoe doet u e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king?<br />
Op al die vrag<strong>en</strong> wil<strong>en</strong> we u duidelijke antwoord<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> aan de hand van deze<br />
praktische <strong>brochure</strong> over de erfopvolging<br />
<strong>en</strong> het successierecht.<br />
Hoe kunt u deze erfopvolging optimaal<br />
organiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervoor zorg<strong>en</strong> dat ze correct<br />
verloopt: dat is het doel dat we voor og<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong>.<br />
Vooraf<br />
In deze <strong>brochure</strong> vindt u het antwoord op tal<br />
van vrag<strong>en</strong> die u zich wellicht over deze<br />
materie stelt. Ze verschaft u e<strong>en</strong> leidraad bij<br />
e<strong>en</strong> snelle <strong>en</strong> juiste afwikkeling van uw<br />
erfopvolging.<br />
Om u te help<strong>en</strong>, kunt u uiteraard ook<br />
terecht bij uw <strong>AXA</strong>-adviseur, die op uw<br />
specifieke vrag<strong>en</strong> zal antwoord<strong>en</strong>.<br />
Aarzel zo nodig niet om uw notaris te raadpleg<strong>en</strong>.<br />
En vergeet niet dat de juridische<br />
regels teg<strong>en</strong>woordig vaak verander<strong>en</strong>.<br />
1
1. Uw erfopvolging plann<strong>en</strong><br />
GIDS VOOR EEN OPTIMALE VOORBEREIDING<br />
Het jargon van het erfrecht 5<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
Algem<strong>en</strong>e regels 8<br />
De rangorde in de erfopvolging 9<br />
De graad van verwantschap 11<br />
De plaatsvervulling <strong>en</strong> de kloving 12<br />
Het deel van de verschill<strong>en</strong>de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>:<br />
praktische voorbeeld<strong>en</strong> 13<br />
Bijzonder geval 14<br />
De erfrecht<strong>en</strong> van de overlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot 14<br />
Het vruchtgebruik, de naakte eig<strong>en</strong>dom<br />
<strong>en</strong> de omzetting 16<br />
De overlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot van e<strong>en</strong><br />
tweede huwelijk 17<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
De wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdel<strong>en</strong> 18<br />
Het huwelijkscontract 19<br />
De sch<strong>en</strong>king 20<br />
De lev<strong>en</strong>sverzekering 22<br />
Het testam<strong>en</strong>t 26<br />
Hoe de verdeling of de verkoop van de<br />
goeder<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong>? 29
2. E<strong>en</strong> correcte regeling<br />
GIDS VOOR DE AFHANDELING VAN DE NALATENSCHAP<br />
Wat te do<strong>en</strong> in geval van overlijd<strong>en</strong>?<br />
Neem contact op met de begraf<strong>en</strong>isondernemer 31<br />
Doe aangifte van het overlijd<strong>en</strong> bij de geme<strong>en</strong>te 31<br />
Br<strong>en</strong>g de werkgever, de vakbond <strong>en</strong> het<br />
kinderbijslagfonds op de hoogte 32<br />
Br<strong>en</strong>g de verzekeringsmaatschappij<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
financiële instelling<strong>en</strong> op de hoogte 32<br />
Br<strong>en</strong>g het ziek<strong>en</strong>fonds op de hoogte 33<br />
Br<strong>en</strong>g de verhuurder op de hoogte 33<br />
Br<strong>en</strong>g de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>kas op de hoogte 33<br />
Br<strong>en</strong>g de telefoonoperators, de post, de gas- <strong>en</strong><br />
elektriciteitsmaatschappij<strong>en</strong> <strong>en</strong>z. op de hoogte 33<br />
Neem contact op met de notaris <strong>en</strong> die van de 33<br />
overled<strong>en</strong>e<br />
Welke gevolg<strong>en</strong> heeft het overlijd<strong>en</strong> bij de bank<strong>en</strong>?<br />
Blokker<strong>en</strong> van alle tegoed<strong>en</strong> <strong>en</strong> brandkast<strong>en</strong> 34<br />
Vrijgave van de tegoed<strong>en</strong> 34<br />
Vrijgave van de brandkast<strong>en</strong> 35<br />
Bijzondere bepaling<strong>en</strong> in verband met het vrijgev<strong>en</strong> 35<br />
De voogdij over de minderjarige kinder<strong>en</strong> 35<br />
De nalat<strong>en</strong>schap aanvaard<strong>en</strong> of verwerp<strong>en</strong>?<br />
Het opstell<strong>en</strong> van de boedelbeschrijving 36<br />
Zuivere aanvaarding 36<br />
Verwerping van de nalat<strong>en</strong>schap 37<br />
Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving 37<br />
Fiscale aangifte van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
Aangifte door de bank 38<br />
Aangifte door deverzekeringsmaatschappij 38<br />
Aangifte door de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> 39<br />
Actief van de nalat<strong>en</strong>schap 40<br />
Passief van de nalat<strong>en</strong>schap 40
1<br />
UW ERFOPVOLGING GOED PLANNEN<br />
Gids voor e<strong>en</strong> optimale voorbereiding<br />
Het jargon van het erfrecht<br />
Gelet op de specificiteit van het erfrecht-jargon, lijkt het ons nuttig u eerst de definitie<br />
te gev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> aantal sleutelwoord<strong>en</strong> die in deze <strong>brochure</strong> geregeld voorkom<strong>en</strong>.<br />
De erf<strong>en</strong>is of nalat<strong>en</strong>schap<br />
Dat is het geheel van goeder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e; ze kan bestaan uit roer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> (geld,<br />
meubel<strong>en</strong>, effect<strong>en</strong> ...) onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> (huis, grond ...) <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel uit schuld<strong>en</strong> die de<br />
overled<strong>en</strong>e nalaat.<br />
Het wettelijk stelsel van geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong><br />
Huwelijksvermog<strong>en</strong>sstelsel van toepassing op echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> die ge<strong>en</strong> huwelijkscontract geslot<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong>. In dit type onderscheid<strong>en</strong> we:<br />
de eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>s m.a.w. alle roer<strong>en</strong>de <strong>en</strong> onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> die vóór het huwelijk<br />
aan één van de beide echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> toebehoord<strong>en</strong>, alle goeder<strong>en</strong> die tijd<strong>en</strong>s het huwelijk werd<strong>en</strong><br />
verkreg<strong>en</strong> door erf<strong>en</strong>is of sch<strong>en</strong>king, goeder<strong>en</strong> met persoonlijk karakter (bijvoorbeeld kleding,<br />
persoonlijke voorwerp<strong>en</strong>) <strong>en</strong> alle goeder<strong>en</strong> die tijd<strong>en</strong>s het huwelijk werd<strong>en</strong> aangekocht<br />
met persoonlijk geld (waarvan kan word<strong>en</strong> aangetoond dat het verkreg<strong>en</strong> werd door erf<strong>en</strong>is<br />
of sch<strong>en</strong>king of dat m<strong>en</strong> reeds voor het huwelijk bezat). Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> omvat ook de<br />
eig<strong>en</strong> schuld<strong>en</strong> van elke echtg<strong>en</strong>oot.<br />
het geme<strong>en</strong>schappelijk vermog<strong>en</strong> (= de geme<strong>en</strong>schap) Dat wordt gevormd door de andere<br />
goeder<strong>en</strong> die ge<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> zijn: inkomst<strong>en</strong> uit de beroepsbezighed<strong>en</strong> van beide<br />
echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> of de ev<strong>en</strong>tuele vervangingsinkom<strong>en</strong>s (p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>, werkloosheidsuitkering ...).<br />
Daarbij di<strong>en</strong><strong>en</strong> de goeder<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> gevoegd die met deze inkomst<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> aangekocht<br />
<strong>en</strong> de inkomst<strong>en</strong> uit eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong>. Verder behoort alles tot de geme<strong>en</strong>schap waarvan niet<br />
kan word<strong>en</strong> bewez<strong>en</strong> dat het tot het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> behoort. Het geme<strong>en</strong>schappelijk vermog<strong>en</strong><br />
omvat ook de geme<strong>en</strong>schappelijke schuld<strong>en</strong>.<br />
Het erfrecht<br />
Het erfrecht bepaalt niet alle<strong>en</strong> wie de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zijn, maar legt ook hun deel in de erf<strong>en</strong>is<br />
vast. Het wordt bij overlijd<strong>en</strong> automatisch toegepast, t<strong>en</strong>zij de overled<strong>en</strong>e vooraf e<strong>en</strong> andere<br />
regeling getroff<strong>en</strong> heeft, bijvoorbeeld door e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t, e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king of e<strong>en</strong> huwelijkscontract.<br />
We moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijk onderscheid mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het erfrecht <strong>en</strong> het successierecht, dat onder<br />
het fiscaal recht valt.<br />
De wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
De person<strong>en</strong> die volg<strong>en</strong>s de wet recht hebb<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> deel van de erf<strong>en</strong>is. Er zijn verschill<strong>en</strong>de<br />
categorieën van erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>, al naargelang van de orde van voorrang, de graad van verwantschap,<br />
de plaatsvervulling <strong>en</strong> de kloving.<br />
Het jargon van het erfrecht<br />
5
Splitsing van het eig<strong>en</strong>domsrecht in het kader van e<strong>en</strong> erf<strong>en</strong>is<br />
De erfg<strong>en</strong>aam kan goeder<strong>en</strong> in volle eig<strong>en</strong>dom of in naakte eig<strong>en</strong>dom erv<strong>en</strong>. Hij kan ook het<br />
vruchtgebruik van deze goeder<strong>en</strong> verkrijg<strong>en</strong>:<br />
Het vruchtgebruik: de recht<strong>en</strong> van de erfg<strong>en</strong>aam blijv<strong>en</strong> beperkt tot het gebruik van de goeder<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de eig<strong>en</strong>dom van de inkomst<strong>en</strong> voortkom<strong>en</strong>de uit die goeder<strong>en</strong>. Hij kan dus e<strong>en</strong> huis<br />
bewon<strong>en</strong> of verhur<strong>en</strong>, maar niet verkop<strong>en</strong>. Wanneer het vruchtgebruik verband houdt met geld,<br />
heeft de erfg<strong>en</strong>aam recht op de intrest<strong>en</strong>, maar niet op het kapitaal;<br />
De naakte eig<strong>en</strong>dom: dit is de volle eig<strong>en</strong>dom, maar zonder het vruchtgebruik: de erfg<strong>en</strong>aam<br />
wordt eig<strong>en</strong>aar van de goeder<strong>en</strong>, maar heeft niet het recht ze te gebruik<strong>en</strong> of er de<br />
inkomst<strong>en</strong> van te g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong>. Naast de naakte eig<strong>en</strong>aar van e<strong>en</strong> goed, is er dus iemand<br />
anders die over het vruchtgebruik beschikt. Bij het overlijd<strong>en</strong> van de vruchtgebruiker verwerft<br />
de erfg<strong>en</strong>aam die de naakte eig<strong>en</strong>dom heeft de volle eig<strong>en</strong>dom;<br />
De volle eig<strong>en</strong>dom: de erfg<strong>en</strong>aam verwerft tegelijk het vruchtgebruik <strong>en</strong> de naakte eig<strong>en</strong>dom<br />
van de roer<strong>en</strong>de <strong>en</strong> / of onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong>.<br />
Het wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel (het reservataire gedeelte)<br />
Het gedeelte van de erf<strong>en</strong>is dat absoluut di<strong>en</strong>t toe te kom<strong>en</strong> aan bepaalde erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> die de<br />
wet wil bescherm<strong>en</strong>: de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, de kinder<strong>en</strong>, de kleinkinder<strong>en</strong> of, als er ge<strong>en</strong><br />
kinder<strong>en</strong> zijn, aan de ouders <strong>en</strong> de grootouders. Wat overblijft, is het beschikbare erfdeel, waarover<br />
vrij kan word<strong>en</strong> beschikt t<strong>en</strong> gunste van derd<strong>en</strong> of de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> (wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>/of erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> met voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel).<br />
Het zou makkelijk zijn om die regel te omzeil<strong>en</strong> door kort vóór het overlijd<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> te<br />
do<strong>en</strong>. Daarom moet<strong>en</strong> de sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> fictief weer word<strong>en</strong> ingebracht in de nalat<strong>en</strong>schap, om<br />
de beschikbare quotiteit te bepal<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> nodig zal er e<strong>en</strong> inkorting van de sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
doorgevoerd.<br />
Het huwelijk<br />
De echtverbint<strong>en</strong>is van twee person<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> ambt<strong>en</strong>aar van de burgerlijke stand.<br />
De wettelijke sam<strong>en</strong>woning<br />
In de burgerlijke betek<strong>en</strong>is wordt hieronder verstaan het sam<strong>en</strong>lev<strong>en</strong> van twee person<strong>en</strong> die e<strong>en</strong><br />
verklaring van wettelijke sam<strong>en</strong>woning hebb<strong>en</strong> afgelegd. Verwantschap is daarbij niet uitgeslot<strong>en</strong>:<br />
zo kunn<strong>en</strong> twee broers of e<strong>en</strong> tante <strong>en</strong> e<strong>en</strong> nicht e<strong>en</strong> dergelijke verklaring ondertek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Meer dan één wettelijke sam<strong>en</strong>woning (cumulatie) is niet mogelijk. Ook het huwelijk sluit elke<br />
sam<strong>en</strong>woning (in de wettelijke zin) uit.<br />
Op fiscaal vlak hebb<strong>en</strong> het Vlaams Gewest, het Waals Gewest <strong>en</strong> het Brussels Hoofdstedelijk<br />
Gewest, elk onder bepaalde voorwaard<strong>en</strong>, de toestand van de langstlev<strong>en</strong>de wettelijk sam<strong>en</strong>won<strong>en</strong>de<br />
partner gelijkgesteld met die van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, voor wat betreft het<br />
toe te pass<strong>en</strong> tarief van de successierecht<strong>en</strong> (perc<strong>en</strong>tage, vermindering<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrijstelling<strong>en</strong>). Uw<br />
adviseur van <strong>AXA</strong> geeft u graag e<strong>en</strong> gedetailleerde docum<strong>en</strong>tatie van de tariev<strong>en</strong> voor sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> successie per gewest. Raadpleeg voor e<strong>en</strong> gedetailleerd overzicht van deze kwestie<br />
onze tarief<strong>brochure</strong>s per gewest.<br />
6 Het jargon van het erfrecht
De verwantschap<br />
Hier moet u e<strong>en</strong> onderscheid mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> bloedverwantschap <strong>en</strong> adoptieve verwantschap:<br />
De bloedverwantschap is de band tuss<strong>en</strong> person<strong>en</strong> die van elkaar afstamm<strong>en</strong> (verwant in<br />
rechte lijn) of die e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>schappelijke stamvader hebb<strong>en</strong> (verwant in de zijlijn).<br />
De adoptieve verwantschap is de wettelijke band tuss<strong>en</strong> de geadopteerde <strong>en</strong> de adoptant<br />
(in geval van gewone adoptie), of tuss<strong>en</strong> de geadopteerde <strong>en</strong> de adoptant <strong>en</strong> zijn<br />
bloedverwant<strong>en</strong> (in geval van volle adoptie).<br />
De erfrecht<strong>en</strong> van de geadopteerde verschill<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk al naargelang van het type van<br />
adoptie:<br />
■ in geval van volle adoptie treedt het kind uit zijn oorspronkelijke familie <strong>en</strong> wordt het<br />
volledig gelijkgesteld met e<strong>en</strong> "bloedeig<strong>en</strong> kind" van de adoptant;<br />
■ in geval van gewone adoptie wordt het kind opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> nieuw gezin, maar treedt<br />
het niet uit zijn oorspronkelijke familie. Zo zal de geadopteerde in zijn oorspronkelijke familie<br />
erv<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de regels die de nalat<strong>en</strong>schap van de bloedverwant<strong>en</strong> beheers<strong>en</strong>. In zijn<br />
adoptiefamilie zal de geadopteerde echter <strong>en</strong>kel van de adoptant (of de adoptant<strong>en</strong>) erv<strong>en</strong>,<br />
maar hij zal niet kunn<strong>en</strong> erv<strong>en</strong> van de verwant<strong>en</strong> (in ruime zin) van de adoptant(<strong>en</strong>).<br />
E<strong>en</strong> vooruitmakingsbeding<br />
Als echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> getrouwd zijn in het stelsel van geme<strong>en</strong>schap, hebb<strong>en</strong> ze bij de ontbinding van<br />
hun huwelijksvermog<strong>en</strong>stelsel elk recht op de helft van de geme<strong>en</strong>schappelijke goeder<strong>en</strong>. Het<br />
vooruitmakingsbeding is e<strong>en</strong> clausule in het huwelijkscontract waardoor e<strong>en</strong> van de huwelijkspartners<br />
e<strong>en</strong> welbepaald goed kan nem<strong>en</strong> vóór de geme<strong>en</strong>schap wordt verdeeld.<br />
Plaatsbepaling in verband met de successierecht<strong>en</strong><br />
De successierecht<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> toe aan het Vlaams Gewest, het Waals Gewest of aan het Brussels<br />
Hoofdstedelijk Gewest, afhankelijk van de plaats waar de overled<strong>en</strong>e, op het og<strong>en</strong>blik van zijn<br />
overlijd<strong>en</strong>, zijn fiscale woonplaats had.<br />
Als de fiscale woonplaats van de overled<strong>en</strong>e tijd<strong>en</strong>s de periode van vijf jaar voor zijn overlijd<strong>en</strong><br />
op meer dan één plaats in België geleg<strong>en</strong> was, word<strong>en</strong> de successierecht<strong>en</strong> betaald op de<br />
plaats in België waar zijn fiscale woonplaats tijd<strong>en</strong>s de voormelde periode het langst gevestigd<br />
was.<br />
Onder fiscale woonplaats verstaat m<strong>en</strong> de plaats waar de overled<strong>en</strong>e zijn werkelijke, reële, perman<strong>en</strong>te<br />
woonplaats, zijn familie, zijn activiteit<strong>en</strong>c<strong>en</strong>trum <strong>en</strong> de zetel van zijn zak<strong>en</strong> of<br />
bezighed<strong>en</strong> had. De fiscale woonplaats stemt niet altijd overe<strong>en</strong> met de wettelijke woonplaats.<br />
Opgelet: de berek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> de tariev<strong>en</strong> van de successierecht<strong>en</strong> variër<strong>en</strong> naargelang het<br />
regionale recht dat van toepassing is op de nalat<strong>en</strong>schap. Raadpleeg voor e<strong>en</strong> gedetailleerd overzicht<br />
van deze kwestie onze tarief<strong>brochure</strong>s per gewest.<br />
Het jargon van het erfrecht<br />
7
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
Bij e<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> moet m<strong>en</strong> eerst bepal<strong>en</strong> wie de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e<br />
zijn <strong>en</strong> welke goeder<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>. Het geheel van regels dat<br />
hier wordt toegepast, noemt m<strong>en</strong> de "erfopvolging".<br />
Deze erfopvolging kan twee vorm<strong>en</strong> aannem<strong>en</strong>: de "wettelijke" erfopvolging, als de<br />
overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t nalaat, <strong>en</strong> de "testam<strong>en</strong>taire" erfopvolging in het andere<br />
geval.<br />
We bekijk<strong>en</strong> hier de wettelijke erfopvolging. De testam<strong>en</strong>taire erfopvolging zal later<br />
word<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong>, in het deel "Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?" op pagina 18.<br />
Als er ge<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t is, bepaalt de wet zelf wie de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> welke goeder<strong>en</strong> hun<br />
toekom<strong>en</strong>.<br />
De wettelijke regels zijn complex. Om daar e<strong>en</strong> duidelijk zicht op te krijg<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong> we ze in eerste<br />
instantie bekijk<strong>en</strong> in de veronderstelling dat de overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
nalaat, <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s in de omgekeerde hypothese waarbij er wel e<strong>en</strong> langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
is.<br />
De wettelijke erfopvolging<br />
Algem<strong>en</strong>e regels<br />
De wettelijke erfopvolging verloopt volg<strong>en</strong>s de regels van de orde <strong>en</strong> van de graad van<br />
verwantschap:<br />
De regel van de orde: de wet rangschikt de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> in 4 categorieën <strong>en</strong> deze rangschikking<br />
wordt trapsgewijs toegepast. Zo kom<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de tweede orde slechts in aanmerking<br />
indi<strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de eerste orde zijn;<br />
De regel van de graad van verwantschap: in elke categorie wordt de graad van verwantschap<br />
vastgesteld. De person<strong>en</strong> die door hun graad het nauwst aan de overled<strong>en</strong>e verwant zijn, sluit<strong>en</strong><br />
andere ev<strong>en</strong>tuele erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> uit die door hun graad minder nauw verwant zijn.<br />
De wet stelt ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> graad vast bov<strong>en</strong> welke niemand meer erft.<br />
8 Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?
Er bestaan bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> specifieke regels in verband met plaatsvervulling <strong>en</strong> kloving:<br />
Plaatsvervulling: de plaatsvervuling vormt in het erfrecht e<strong>en</strong> uitzondering op de regel van de<br />
afstand in graad. Daardoor word<strong>en</strong> de afstammeling<strong>en</strong> van bepaalde reeds eerder gestorv<strong>en</strong><br />
bloedverwant<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e beschouwd als persoonlijk de graad innem<strong>en</strong>d van deze<br />
overled<strong>en</strong> verwant. Hierdoor kom<strong>en</strong> zij in aanmerking voor successie, hoewel zij op basis van<br />
hun eig<strong>en</strong> graad uitgeslot<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zijn door e<strong>en</strong> bloedverwant met e<strong>en</strong> lagere graad<br />
Kloving: volg<strong>en</strong>s het principe van de kloving wordt iedere erf<strong>en</strong>is die aan bloedverwant<strong>en</strong> in<br />
opgaande lijn of aan bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn (dit houdt de verondersteling in dat de<br />
overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> afstammeling<strong>en</strong> nalaat) te beurt valt, verdeeld in 2 gelijke del<strong>en</strong>: het <strong>en</strong>e voor<br />
de bloedverwant<strong>en</strong> van de vaderlijke lijn, het andere voor de bloedverwant<strong>en</strong> van de<br />
moederlijke lijn.<br />
De rangorde in de erfopvolging<br />
Er bestaan vier categorieën van erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> die elkaar achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s uitsluit<strong>en</strong>, in orde van<br />
belangrijkheid.<br />
E<strong>en</strong> persoon van de tweede orde zal dus bijvoorbeeld niet erv<strong>en</strong> als er erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de<br />
eerste orde zijn <strong>en</strong>zovoort.<br />
Eerste orde:<br />
kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> bloedverwant<strong>en</strong> in nederdal<strong>en</strong>de lijn (ook afstammeling<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd)<br />
■ de afstammeling<strong>en</strong> (kinder<strong>en</strong>, kleinkinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> achterkleinkinder<strong>en</strong>, ongeacht de<br />
wijze waarop hun afstamming is vastgesteld).<br />
Tweede orde:<br />
bevoorrechte bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> in de zijlijn<br />
■ de vader <strong>en</strong> moeder van de overled<strong>en</strong>e<br />
■ de broers <strong>en</strong> zusters van de overled<strong>en</strong>e.<br />
Derde orde:<br />
de gewone bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn, dat zijn de andere bloedverwant<strong>en</strong><br />
dan vader <strong>en</strong> moeder in opgaande lijn.<br />
Vierde orde:<br />
de gewone bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn<br />
■ andere bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn dan broers <strong>en</strong> zusters; zij erv<strong>en</strong> slechts tot <strong>en</strong> met<br />
de vierde graad (ooms, tantes, nev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nicht<strong>en</strong> <strong>en</strong> volle nev<strong>en</strong>).<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
9
De wet van 14 mei 1981 heeft deze orde <strong>en</strong>igszins verstoord, want de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot,<br />
die niet tot <strong>en</strong>ige orde behoort (hoewel hij bij elke orde betrokk<strong>en</strong> is, aangezi<strong>en</strong> hij in elk geval e<strong>en</strong><br />
vruchtgebruik verkrijgt), krijgt soms de voorkeur op de gewone bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn<br />
<strong>en</strong> de bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn (zie verder).<br />
Om de zak<strong>en</strong> niet door elkaar te hal<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong> we eerst bekijk<strong>en</strong> wie de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zijn als de<br />
overled<strong>en</strong>e is overled<strong>en</strong> zonder e<strong>en</strong> langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot achter te lat<strong>en</strong>; daarna pas zull<strong>en</strong><br />
we de kwestie bekijk<strong>en</strong> in de veronderstelling dat er e<strong>en</strong> langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot is.<br />
We herinner<strong>en</strong> eraan dat we de hypothese besprek<strong>en</strong> waarbij de overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> langstlev<strong>en</strong>de<br />
echtg<strong>en</strong>oot nalaat.<br />
Verdeling van de nalat<strong>en</strong>schap op basis van de orde in de erfopvolging:<br />
Eerste orde:<br />
kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> bloedverwant<strong>en</strong> in nederdal<strong>en</strong>de lijn (ook afstammeling<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd)<br />
De kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> afstammeling<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> alle goeder<strong>en</strong> van de erf<strong>en</strong>is in volle eig<strong>en</strong>dom<br />
Tweede orde:<br />
bevoorrechte bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> in de zijlijn<br />
Als er ge<strong>en</strong> broers of zusters zijn, wordt de hele nalat<strong>en</strong>schap verdeeld tuss<strong>en</strong> de vader <strong>en</strong><br />
moeder in volle eig<strong>en</strong>dom.<br />
Als er ge<strong>en</strong> vader <strong>en</strong> moeder meer zijn, verdel<strong>en</strong> de broers <strong>en</strong> zusters de hele erf<strong>en</strong>is in volle<br />
eig<strong>en</strong>dom.<br />
Als er zowel vader <strong>en</strong> moeder als broers <strong>en</strong> zusters zijn: vader <strong>en</strong> moeder ontvang<strong>en</strong> elk e<strong>en</strong><br />
vierde in volle eig<strong>en</strong>dom, <strong>en</strong> de rest – twee of drie vierd<strong>en</strong>, wordt verdeeld tuss<strong>en</strong> de broers <strong>en</strong><br />
zusters.<br />
Derde <strong>en</strong> vierde orde:<br />
de gewone bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> in de zijlijn<br />
Hier word<strong>en</strong> de regels van de kloving <strong>en</strong> de plaatsvervulling toegepast:<br />
regels van de kloving: de erf<strong>en</strong>is wordt in twee gelijke del<strong>en</strong> verdeeld, e<strong>en</strong> voor de lijn aan<br />
moederszijde <strong>en</strong> e<strong>en</strong> voor de lijn aan vaderszijde, <strong>en</strong> elke helft wordt verdeeld tuss<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong>zelfde lijn.<br />
De regels van plaatsvervulling: als bijvoorbeeld e<strong>en</strong> oom reeds overled<strong>en</strong> is <strong>en</strong> zijn twee<br />
kinder<strong>en</strong> nog lev<strong>en</strong> (nev<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e dus), erv<strong>en</strong> zijn kinder<strong>en</strong> het deel dat die oom<br />
di<strong>en</strong>de toe te kom<strong>en</strong>.<br />
Opgelet: indi<strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> wettelijke erfg<strong>en</strong>aam is, erft de staat.<br />
10 Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?
De graad van verwantschap<br />
Opmerking: er is ge<strong>en</strong> graad van verwantschap tuss<strong>en</strong> de twee echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>.<br />
Om te wet<strong>en</strong> wie er gaat erv<strong>en</strong>, di<strong>en</strong>t m<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met de volg<strong>en</strong>de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
■ Eerst met de orde van verwantschap: erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de eerste orde sluit<strong>en</strong> die van de tweede<br />
orde uit <strong>en</strong>zovoort.<br />
■ Daarna met de graad van verwantschap in elke orde: de bloedverwant die het nauwst aan de<br />
overled<strong>en</strong>e verwant is, sluit alle ander<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> verdere graad uit. Dit betek<strong>en</strong>t dat, als er<br />
bloedverwant<strong>en</strong> van dezelfde orde zijn, de eerste graad voorrang krijgt op de tweede graad<br />
<strong>en</strong>zovoort. Dit geldt niet voor de tweede orde, omdat die bestaat uit erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van de eerste<br />
<strong>en</strong> de tweede graad <strong>en</strong> zij elkaar niet uitsluit<strong>en</strong>. Als er twee of meer bloedverwant<strong>en</strong> van dezelfde<br />
graad zijn, wordt de nalat<strong>en</strong>schap in gelijke del<strong>en</strong> verdeeld.<br />
Hoe wordt de graad bepaald?<br />
In rechte lijn telt m<strong>en</strong> het aantal g<strong>en</strong>eraties<br />
In de zijlijn telt m<strong>en</strong> het aantal g<strong>en</strong>eraties via de gem<strong>en</strong>e stamvader.<br />
RECHTSTREEKSE<br />
ERFGENAMEN<br />
De grootouders van Piet<br />
2e graad<br />
2<br />
De ouders van Piet<br />
1e graad<br />
1<br />
1<br />
Piet<br />
De kinder<strong>en</strong> van Piet<br />
1e graad<br />
2<br />
De kleinkinder<strong>en</strong> van Piet<br />
2e graad<br />
3<br />
2<br />
BLOEDVERWANTEN IN DE ZIJLIJN<br />
De ooms <strong>en</strong> tantes van Piet<br />
3e graad<br />
De broers <strong>en</strong> zusters van Piet<br />
2e graad<br />
3<br />
De nev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nicht<strong>en</strong> van Piet<br />
3e graad<br />
De nev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nicht<strong>en</strong> van Piet<br />
4e graad<br />
Uitgezonderd in geval van plaatsvervulling, kan m<strong>en</strong> slechts erv<strong>en</strong> tot de vierde graad van<br />
verwantschap.<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
4<br />
11
Voorbeeld: erfopvolging al naargelang van de orde <strong>en</strong> de graad van verwantschap<br />
Grootouders Antoon Christia<strong>en</strong>s <strong>en</strong> wijl<strong>en</strong> Jeanne Pauwels<br />
Ouders Geraard Christia<strong>en</strong>s is gehuwd Frans Christia<strong>en</strong>s is gehuwd<br />
met Marjan Thijs met Trees Deridder<br />
Kinder<strong>en</strong> Jan <strong>en</strong> Katri<strong>en</strong> Christia<strong>en</strong>s Thomas Christia<strong>en</strong>s<br />
■ Jan <strong>en</strong> Geraard zijn bloedverwant<strong>en</strong> in de 1e graad<br />
■ Jan <strong>en</strong> Antoon zijn bloedverwant<strong>en</strong> in de 2e graad<br />
■ Jan <strong>en</strong> Katri<strong>en</strong> zijn bloedverwant<strong>en</strong> in de 2e graad<br />
■ Jan <strong>en</strong> Frans zijn bloedverwant<strong>en</strong> in de 3e graad<br />
■ Jan <strong>en</strong> Thomas zijn bloedverwant<strong>en</strong> in de 4e graad<br />
Bij overlijd<strong>en</strong> van Antoon Christia<strong>en</strong>s,<br />
■ behor<strong>en</strong> Geraard, Frans, Jan, Katri<strong>en</strong> <strong>en</strong> Thomas tot de eerste orde, omdat ze all<strong>en</strong> afstammeling<strong>en</strong> zijn.<br />
■ zijn Geraard <strong>en</strong> Frans bloedverwant<strong>en</strong> van de eerste graad <strong>en</strong> Jan, Katri<strong>en</strong> <strong>en</strong> Thomas van de tweede graad.<br />
■ zijn Geraard <strong>en</strong> Frans dus de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>.<br />
De plaatsvervulling <strong>en</strong> de kloving<br />
Het erfrecht voorziet in twee bijzondere gevall<strong>en</strong>: de plaatsvervulling <strong>en</strong> de kloving.<br />
Plaatsvervulling<br />
De plaatsvervulling is e<strong>en</strong> mechanisme dat e<strong>en</strong> uitzondering maakt op de regel van<br />
de grad<strong>en</strong>: wanneer één van de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> reeds overled<strong>en</strong> is, tred<strong>en</strong> zijn kinder<strong>en</strong><br />
in zijn plaats <strong>en</strong> erv<strong>en</strong> zij het deel dat aan hun vader of moeder di<strong>en</strong>de toe te kom<strong>en</strong>.<br />
In rechte nederdal<strong>en</strong>de lijn heeft de plaatsvervulling tot in het oneindige plaats.<br />
In rechte opgaande lijn is de plaatsvervulling niet toegelat<strong>en</strong>.<br />
In de zijlijn is de plaatsvervulling slechts toegelat<strong>en</strong> t<strong>en</strong> voordele van de kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> de afstammeling<strong>en</strong><br />
van hetzij de broers <strong>en</strong> zusters, hetzij de ooms <strong>en</strong> tantes van de overled<strong>en</strong>e.<br />
Opgelet: Paul verwerpt de erf<strong>en</strong>is van Roger, zijn vader. Komt Michel, de zoon van Paul, op<br />
bij plaatsvervulling? Ne<strong>en</strong>: plaatsvervulling is onmogelijk als de rechthebb<strong>en</strong>de erfg<strong>en</strong>aam<br />
de erf<strong>en</strong>is heeft verworp<strong>en</strong>.<br />
Bij het overlijd<strong>en</strong> van Paul heeft Michel, zijn zoon, de erf<strong>en</strong>is van Paul verworp<strong>en</strong>.<br />
Later overlijdt Roger, de vader van Paul <strong>en</strong> grootvader van Michel. Komt Michel bij<br />
plaatsvervulling op voor Paul, zijn vader? Ja: m<strong>en</strong> kan bij plaatsvervulling opkom<strong>en</strong><br />
voor de persoon wi<strong>en</strong>s erf<strong>en</strong>is m<strong>en</strong> heeft verworp<strong>en</strong>.<br />
12 Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?
Kloving<br />
Dit is e<strong>en</strong> mechanisme dat e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wicht beoogt tuss<strong>en</strong> de vaderlijke <strong>en</strong> de moederlijke<br />
lijn. Volg<strong>en</strong>s het principe van de kloving wordt iedere erf<strong>en</strong>is die aan bloedverwant<strong>en</strong> in<br />
opgaande lijn of aan bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn (dit houdt de verondersteling in dat de<br />
overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> afstammeling<strong>en</strong> nalaat) te beurt valt, verdeeld in 2 gelijke del<strong>en</strong>: het <strong>en</strong>e voor<br />
de bloedverwant<strong>en</strong> van de vaderlijke lijn, het andere voor de bloedverwant<strong>en</strong> van de moederlijke<br />
lijn. De nalat<strong>en</strong>schap komt altijd toe aan de bloedverwant<strong>en</strong> die het naast in rang <strong>en</strong> in<br />
graad zijn. Indi<strong>en</strong> er in één van de lijn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> bloedverwant<strong>en</strong> zijn, erv<strong>en</strong> de bloedverwant<strong>en</strong><br />
van de andere lijn de volledige nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Het deel van de verschill<strong>en</strong>de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>: praktische voorbeeld<strong>en</strong><br />
Grootouders Antoon Christia<strong>en</strong>s <strong>en</strong> Jeanne Pauwels (overled<strong>en</strong>)<br />
Ouders Geraard Christia<strong>en</strong>s is gehuwd Frans Christia<strong>en</strong>s is gehuwd<br />
met Marjan Thijs metTrees Deridder<br />
Kinder<strong>en</strong> Jan Christia<strong>en</strong>s Thomas Christia<strong>en</strong>s<br />
is gehuwd met Katri<strong>en</strong> Christia<strong>en</strong>s<br />
Voorbeeld 1: Overlijd<strong>en</strong> van Antoon Christia<strong>en</strong>s. Hij laat bloedverwant<strong>en</strong> van de eerste orde na (zijn twee<br />
kinder<strong>en</strong> Geraard <strong>en</strong> Frans), die allebei van de eerste graad zijn: beide zon<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> de helft<br />
van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Voorbeeld 2: Antoon Christia<strong>en</strong>s overlijdt vijf jaar na het overlijd<strong>en</strong> van zijn zoon Frans. Hij laat bloedverwant<strong>en</strong><br />
van de eerste orde na (zijn zoon Geraard <strong>en</strong> zijn kleinzoon Thomas), maar de <strong>en</strong>e, Geraard, is<br />
van de eerste graad, de andere, Thomas, van de tweede. Maar gezi<strong>en</strong> het eerdere overlijd<strong>en</strong><br />
van Frans, komt Thomas op bij plaatsvervulling <strong>en</strong> wordt hij zo bloedverwant van de eerste<br />
graad, zoals zijn oom Geraard. Dus krijg<strong>en</strong> Geraard <strong>en</strong> Frans elk de helft van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Voorbeeld 3: Zelfde voorbeeld als 2, behalve dat Thomas e<strong>en</strong> zus heeft, Nicole. Nicole <strong>en</strong> Thomas kom<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong> op bij plaatsvervulling voor hun vader Frans; ze ontvang<strong>en</strong> in die hoedanigheid de helft<br />
van de nalat<strong>en</strong>schap, die ze tuss<strong>en</strong> h<strong>en</strong> verdel<strong>en</strong>: Geraard ontvangt 1/2, Thomas <strong>en</strong> Nicole elk 1/4.<br />
Voorbeeld 4: Frans sterft vijf jaar na het overlijd<strong>en</strong> van zijn vrouw Trees <strong>en</strong> twee jaar na het overlijd<strong>en</strong> van<br />
zijn vader Antoon. Hij laat e<strong>en</strong> zoon, Thomas <strong>en</strong> e<strong>en</strong> broer, Geraard, na. Regel van de orde:<br />
de afstammeling Thomas komt vóór de bloedverwant in de zijlijn Geraard, <strong>en</strong> ontvangt de<br />
volledige nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Voorbeeld 5: Overlijd<strong>en</strong> van Thomas, die broers noch zusters heeft. Regel van de kloving: Frans, de vader,<br />
<strong>en</strong> Trees, de moeder, ontvang<strong>en</strong> elk de helft.<br />
Voorbeeld 6: Overlijd<strong>en</strong> van Thomas, vijf jaar na het overlijd<strong>en</strong> van zijn vader Frans. Regel van de kloving :<br />
de helft voor zijn moeder Trees, de helft voor de vaderlijke lijn; in deze tak is grootvader Antoon<br />
bloedverwant van de derde orde (andere voorouder dan vader <strong>en</strong> moeder), terwijl Geraard<br />
e<strong>en</strong> gewone bloedverwant in de zijlijn is (oom), bloedverwant van de vierde orde; Antoon<br />
ontvangt de tweede helft van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Voorbeeld 7: Overlijd<strong>en</strong> van Thomas, <strong>en</strong> zelfde situatie als in voorbeeld 6, maar waarbij grootvader Antoon<br />
<strong>en</strong> zijn oom Geraard al overled<strong>en</strong> zijn. Regel van de kloving: Trees, de moeder, ontvangt de<br />
helft; de andere helft gaat naar de vaderlijke lijn; Jan komt op bij plaatsvervulling voor Geraard<br />
<strong>en</strong> ontvangt de andere helft.<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
13
Voorbeeld 8: Overlijd<strong>en</strong> van Thomas: zelfde situatie als in voorbeeld 7, maar m<strong>en</strong> verneemt dat Thomas e<strong>en</strong><br />
oom Arthur had – zoon van Antoon, die was verdw<strong>en</strong><strong>en</strong>, <strong>en</strong> die <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> eerder overled<strong>en</strong><br />
was; hij liet twee kinder<strong>en</strong> na, Johan <strong>en</strong> Jim. Aangezi<strong>en</strong> hij schuld<strong>en</strong> had, hebb<strong>en</strong> zijn<br />
kinder<strong>en</strong> de nalat<strong>en</strong>schap verworp<strong>en</strong>. Regel van de kloving: de mama ontvangt nog steeds de<br />
helft, ofwel 50; de tweede helft (50) gaat naar de vaderlijke lijn; Jan komt op bij plaatsvervulling<br />
voor zijn vader Geraard, <strong>en</strong> is bloedverwant in de zijlijn van de 3e graad; Johan <strong>en</strong> Jim<br />
kom<strong>en</strong> op bij plaatsvervulling voor hun vader Arthur (ongeacht het feit dat ze eerder de nalat<strong>en</strong>schap<br />
van Arthur hebb<strong>en</strong> verworp<strong>en</strong>); ze word<strong>en</strong> dus bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlijn van de<br />
3e graad. Arthur <strong>en</strong> Geraard zoud<strong>en</strong>, als ze nog leefd<strong>en</strong>, elk de helft van 50 hebb<strong>en</strong> gekreg<strong>en</strong>,<br />
dus 25. Dus krijgt Jan, de <strong>en</strong>ige zoon van Geraard, 25, terwijl Johan <strong>en</strong> Jim elk de helft van<br />
25 zull<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>, zijnde 12,5. Dus (12,5 x 2) + 25 + 50 = 100.<br />
Bijzonder geval<br />
Halfbroers <strong>en</strong> -zusters erv<strong>en</strong> van elkaar volg<strong>en</strong>s de regel van de kloving. De nalat<strong>en</strong>schap wordt<br />
in twee gelijke del<strong>en</strong> verdeeld (het vaderlijke <strong>en</strong> het moederlijke).<br />
De erfrecht<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
De wet gaf de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot vroeger ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel erfrecht. De tijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> zed<strong>en</strong> zijn<br />
veranderd: teg<strong>en</strong>woordig is de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot e<strong>en</strong> volwaardige wettelijke erfg<strong>en</strong>aam.<br />
Beter nog: zijn recht<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> in zekere zin voorrang op de recht<strong>en</strong> van de andere erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>,<br />
<strong>en</strong> de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot wordt als eerste bedi<strong>en</strong>d. In principe verdel<strong>en</strong><br />
de andere erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> onderling wat er overblijft, volg<strong>en</strong>s de bov<strong>en</strong>staande regels.<br />
De erfrecht<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot zijn als volgt:<br />
■ Als er kinder<strong>en</strong> of afstammeling<strong>en</strong> van deze kinder<strong>en</strong> zijn: dan krijgt de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
het vruchtgebruik van de volledige nalat<strong>en</strong>schap. Het vermog<strong>en</strong> van de kinder<strong>en</strong> is<br />
beperkt tot de naakte eig<strong>en</strong>dom. Zij erv<strong>en</strong> de volle eig<strong>en</strong>dom slechts na het overlijd<strong>en</strong> van de<br />
langstlev<strong>en</strong>de ouder.<br />
■ Als er ge<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> of afstammeling<strong>en</strong> van deze kinder<strong>en</strong> zijn: de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
krijgt het vruchtgebruik van de volledige nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Als de echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> war<strong>en</strong> gehuwd volg<strong>en</strong>s het stelsel van de geme<strong>en</strong>schap, krijgt de langstlev<strong>en</strong>de<br />
het deel van de geme<strong>en</strong>schap van de overled<strong>en</strong>e niet in vruchtgebruik, maar in volle<br />
eig<strong>en</strong>dom. Dus, de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot:<br />
1) behoudt al zijn eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong>;<br />
2) behoudt in volle eig<strong>en</strong>dom de helft van de geme<strong>en</strong>schappelijke goeder<strong>en</strong>, dat wil zegg<strong>en</strong><br />
zijn deel in de geme<strong>en</strong>schap;<br />
3) de andere helft van de geme<strong>en</strong>schappelijke goeder<strong>en</strong> – het deel van de overled<strong>en</strong>e in de<br />
geme<strong>en</strong>schap - krijgt hij terug in volle eig<strong>en</strong>dom;<br />
4) de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e word<strong>en</strong> daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> in vruchtgebruik toegewez<strong>en</strong><br />
aan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot.<br />
De erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> (bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> / of in de zijlijn) verkrijg<strong>en</strong> de naakte<br />
eig<strong>en</strong>dom van de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e <strong>en</strong> zij zull<strong>en</strong> de volle eig<strong>en</strong>dom ervan<br />
erv<strong>en</strong> na het overlijd<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot. Als er ge<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> zijn,<br />
erv<strong>en</strong> zij niets.<br />
■ Als er ge<strong>en</strong> erfgerechtigde bloedverwant<strong>en</strong> zijn: de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot krijgt de volle<br />
eig<strong>en</strong>dom van de volledige nalat<strong>en</strong>schap.<br />
14 Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?
Verdeling van de nalat<strong>en</strong>schap op basis van de orde in de erfopvolging als er e<strong>en</strong><br />
langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot is:<br />
Eerste orde: kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> bloedverwant<strong>en</strong> in nederdal<strong>en</strong>de lijn (ook afstammeling<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd)<br />
Langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
Het vruchtgebruik van de volledige nalat<strong>en</strong>schap,<br />
die bestaat uit eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong><br />
van de overled<strong>en</strong>e <strong>en</strong>erzijds <strong>en</strong> de helft van<br />
de goeder<strong>en</strong> uit de geme<strong>en</strong>schap anderzijds<br />
(waarbij de andere helft van de geme<strong>en</strong>schap<br />
de volle eig<strong>en</strong>dom blijft van de<br />
langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot kracht<strong>en</strong>s de regels<br />
van ontbinding van het wettelijke stelsel<br />
van de geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong>).<br />
Kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> kleinkinder<strong>en</strong><br />
De naakte eig<strong>en</strong>dom van de volledige<br />
nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Tweede orde: bevoorrechte bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> in de zijlijn<br />
Langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
De volle eig<strong>en</strong>dom van de<br />
helft van de goeder<strong>en</strong> van<br />
de geme<strong>en</strong>schap (de andere<br />
helft van de geme<strong>en</strong>schap<br />
blijft de volle eig<strong>en</strong>dom van<br />
de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
kracht<strong>en</strong>s de regels<br />
van ontbinding van het wettelijke<br />
stelsel van de<br />
geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong>)<br />
<strong>en</strong> het vruchtgebruik<br />
van de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van<br />
de overled<strong>en</strong>e.<br />
Ouders<br />
Voor elke ouder 1/4 van de<br />
eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van de<br />
overled<strong>en</strong>e in naakte eig<strong>en</strong>dom.<br />
Broers <strong>en</strong> zusters<br />
De naakte eig<strong>en</strong>dom van de<br />
rest van de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong>:<br />
4/4 als de ouders zijn overled<strong>en</strong>,<br />
3/4 als e<strong>en</strong> van de<br />
ouders in lev<strong>en</strong> is, 1/2 als<br />
beide ouders in lev<strong>en</strong> zijn<br />
Derde <strong>en</strong> vierde orde: de gewone bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn <strong>en</strong> in de zijlijn<br />
Langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
De volle eig<strong>en</strong>dom van de helft van de goeder<strong>en</strong><br />
van de geme<strong>en</strong>schap (de andere<br />
helft van de geme<strong>en</strong>schap blijft de volle<br />
eig<strong>en</strong>dom van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
kracht<strong>en</strong>s de regels van ontbinding van het<br />
wettelijke stelsel van de geme<strong>en</strong>schap van<br />
goeder<strong>en</strong>) <strong>en</strong> het vruchtgebruik van de<br />
eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e.<br />
Ouders, grootouders, ooms, tantes,<br />
nev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nicht<strong>en</strong><br />
De naakte eig<strong>en</strong>dom van de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong><br />
van de overled<strong>en</strong>e, verdeeld volg<strong>en</strong>s<br />
de regels van de kloving <strong>en</strong> de plaatsvervulling:<br />
de nalat<strong>en</strong>schap wordt in twee<br />
del<strong>en</strong> verdeeld <strong>en</strong> de familie aan vaderlijke<br />
<strong>en</strong> moederlijke lijn ontvangt elk de helft. Er<br />
bestaan niettemin bijzondere regels.<br />
Opmerking: als er ge<strong>en</strong> wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zijn buit<strong>en</strong> de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot,<br />
erft die alles in volle eig<strong>en</strong>dom.<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
15
Het vruchtgebruik, de naakte eig<strong>en</strong>dom <strong>en</strong> de omzetting<br />
De vruchtgebruikers hebb<strong>en</strong> recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> plicht<strong>en</strong>. Zo vall<strong>en</strong> de onderhoudskost<strong>en</strong> (schilder<strong>en</strong>,<br />
kleine herstelling<strong>en</strong>) van e<strong>en</strong> woning t<strong>en</strong> laste van h<strong>en</strong>. Grote herstelling<strong>en</strong> (dakwerk, c<strong>en</strong>trale<br />
verwarming...) zijn t<strong>en</strong> laste van de naakte eig<strong>en</strong>aar. In de praktijk kan dat problem<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong>:<br />
de naakte eig<strong>en</strong>aars "zonder inkomst<strong>en</strong>" zull<strong>en</strong> er niet happig op zijn om aanzi<strong>en</strong>lijke kost<strong>en</strong> te<br />
drag<strong>en</strong> voor het herstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> huis dat h<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> inkom<strong>en</strong> oplevert. Of het huis is moeilijk te<br />
verhur<strong>en</strong> of te groot voor de vruchtgebruiker...<br />
Door de techniek van de omzetting kan het vruchtgebruik in e<strong>en</strong> kapitaal of e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>te word<strong>en</strong><br />
omgezet: het komt erop neer dat de vruchtgebruiker zijn recht op vruchtgebruik verkoopt aan de<br />
naakte eig<strong>en</strong>aar, die hem als teg<strong>en</strong>prestatie ofwel e<strong>en</strong> kapitaal ofwel e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>te betaalt. Het<br />
vruchtgebruik loopt t<strong>en</strong> einde <strong>en</strong> de naakte eig<strong>en</strong>aar wordt volle eig<strong>en</strong>aar.<br />
Mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> beperking<strong>en</strong> van de omzetting:<br />
■ Als er ge<strong>en</strong> afstammeling<strong>en</strong> zijn, kan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot de omzetting vrag<strong>en</strong>.<br />
Als hij anderzijds zijn aanvraag indi<strong>en</strong>t binn<strong>en</strong> de 5 jaar na het op<strong>en</strong>vall<strong>en</strong> van de nalat<strong>en</strong>schap,<br />
zal hij die omzetting kunn<strong>en</strong> eis<strong>en</strong>.<br />
■ Als er afstammeling<strong>en</strong> zijn, kunn<strong>en</strong> zowel de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot als de afstammeling<strong>en</strong><br />
(naakte eig<strong>en</strong>aars) de omzetting van het vruchtgebruik vrag<strong>en</strong>. Als de partij<strong>en</strong> niet tot e<strong>en</strong><br />
akkoord kom<strong>en</strong>, zal de rechtbank besliss<strong>en</strong>. Het vruchtgebruik van de gezinswoning (met de<br />
huisraad) kan echter slechts word<strong>en</strong> omgezet met instemming van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot.<br />
Zonder deze instemming kan zelfs de rechter de omzetting niet bevel<strong>en</strong>.<br />
Het recht op omzetting kan niet aan e<strong>en</strong> derde word<strong>en</strong> overgedrag<strong>en</strong>.<br />
De echtg<strong>en</strong>oot die het eerst overlijdt, kan bij testam<strong>en</strong>t zowel de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
als de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> die de naakte eig<strong>en</strong>dom zull<strong>en</strong> verwerv<strong>en</strong>, het recht van omzetting ontnem<strong>en</strong>.<br />
Dat recht van omzetting van het vruchtgebruik kan niet word<strong>en</strong> ontnom<strong>en</strong> aan:<br />
■ de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, voor wat betreft het vruchtgebruik van de gezinswoning<br />
<strong>en</strong> de huisraad;<br />
■ de kinder<strong>en</strong> uit e<strong>en</strong> vorig huwelijk van de overled<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot.<br />
De berek<strong>en</strong>ing van het bedrag gekoppeld aan deze omzetting houdt onder meer rek<strong>en</strong>ing<br />
met de leeftijd van de vruchtgebruiker.<br />
16 Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?
De langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot van e<strong>en</strong> tweede huwelijk<br />
We k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> nu de recht<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot. Als de overled<strong>en</strong>e twee keer is<br />
gehuwd, zijn de recht<strong>en</strong> van de tweede huwelijkspartner exact dezelfde als voor e<strong>en</strong> eerste<br />
huwelijkspartner. Wettelijk gezi<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot van e<strong>en</strong> eerste<br />
huwelijk <strong>en</strong> die van e<strong>en</strong> later huwelijk dezelfde recht<strong>en</strong>.<br />
Er is echter e<strong>en</strong> uitzondering voorzi<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> wet van 2003, die niet alle<strong>en</strong> de nalat<strong>en</strong>schap<br />
beoogt van e<strong>en</strong> persoon die twee keer is gehuwd, maar die van e<strong>en</strong> persoon die met e<strong>en</strong> andere<br />
persoon huwt op e<strong>en</strong> og<strong>en</strong>blik dat e<strong>en</strong> van beide huwelijkspartners al kinder<strong>en</strong> heeft uit e<strong>en</strong><br />
vorige geme<strong>en</strong>schap, al dan niet e<strong>en</strong> huwelijk, perman<strong>en</strong>t of niet. In dat geval kunn<strong>en</strong> de<br />
echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> huwelijkscontract of e<strong>en</strong> latere akte tot wijziging van het initiële huwelijkscontract,<br />
e<strong>en</strong> volledig of gedeeltelijk akkoord afsluit<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>de de recht<strong>en</strong> die elk van h<strong>en</strong><br />
kan lat<strong>en</strong> geld<strong>en</strong> op de nalat<strong>en</strong>schap van de andere. Dat akkoord doet ge<strong>en</strong> afbreuk op het<br />
recht van de e<strong>en</strong> om, bij testam<strong>en</strong>t of akte onder lev<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, maatregel<strong>en</strong> te treff<strong>en</strong> t<strong>en</strong> bate van<br />
de andere <strong>en</strong> het kan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot in ge<strong>en</strong> geval het recht van vruchtgebruik<br />
ontnem<strong>en</strong> op het gebouw dat op de dag van het op<strong>en</strong>vall<strong>en</strong> van de nalat<strong>en</strong>schap wordt<br />
gebruikt als de gezinswoning <strong>en</strong> de huisraad van die gezinswoning.<br />
De kinder<strong>en</strong> uit e<strong>en</strong> eerste huwelijk word<strong>en</strong> niettemin beschermd door e<strong>en</strong> aantal bepaling<strong>en</strong>.<br />
Zoals hierbov<strong>en</strong> gezegd, kan de eerst overlijd<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot zijn kinder<strong>en</strong> het recht ontzegg<strong>en</strong><br />
om de omzetting van het vruchtgebruik te vrag<strong>en</strong>.<br />
We wijz<strong>en</strong> hier echter op e<strong>en</strong> bijzondere regel: de berek<strong>en</strong>ing van e<strong>en</strong> omzetting moet rek<strong>en</strong>ing<br />
houd<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> minimaal leeftijdsverschil tuss<strong>en</strong> de huwelijkspartners. We nem<strong>en</strong> het voorbeeld<br />
van e<strong>en</strong> man van 65 jaar die e<strong>en</strong> vrouw huwt van 20 jaar; als, bij het overlijd<strong>en</strong> van de<br />
vader, zijn kinder<strong>en</strong> uit zijn eerste huwelijk het vruchtgebruik van hun stiefmoeder will<strong>en</strong> afkop<strong>en</strong>,<br />
zal dat heel duur zijn, gezi<strong>en</strong> haar leeftijd.<br />
Om buit<strong>en</strong>sporige bedrag<strong>en</strong> te vermijd<strong>en</strong>, heeft de wet e<strong>en</strong> veiligheidsvoorzi<strong>en</strong>ing ingebouwd:<br />
indi<strong>en</strong> het leeftijdsverschil tuss<strong>en</strong> de tweede echtg<strong>en</strong>oot <strong>en</strong> het oudste kind uit e<strong>en</strong><br />
eerste huwelijk kleiner is dan 20 jaar, wordt de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot geacht t<strong>en</strong> minste<br />
20 jaar ouder te zijn dan de oudste afstammeling uit e<strong>en</strong> vorig huwelijk.<br />
Voorbeeld: e<strong>en</strong> weduwnaar van 50 jaar heeft als tweede echtg<strong>en</strong>ote e<strong>en</strong> dame van 30 jaar, terwijl hij uit<br />
zijn eerste huwelijk twee kinder<strong>en</strong> heeft van respectievelijk 24 <strong>en</strong> van 22 jaar. Vijf jaar later overlijdt<br />
hij. Het leeftijdsverschil tuss<strong>en</strong> het oudste kind <strong>en</strong> de tweede echtg<strong>en</strong>ote is 6 jaar. Om de<br />
omzetting te berek<strong>en</strong><strong>en</strong>, zal m<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> fictieve leeftijd voor de tweede<br />
echtg<strong>en</strong>ote van 29 jaar plus 20, dus 49 jaar.<br />
Wie zijn de wettelijke erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>?<br />
17
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
Het bov<strong>en</strong>staande zijn de wettelijke regels die de nalat<strong>en</strong>schap bepal<strong>en</strong> als de<br />
overled<strong>en</strong>e ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele bijzondere maatregel<strong>en</strong> heeft g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om de spelregels<br />
van de wet aan te pass<strong>en</strong>. Dat zijn de regels van de "wettelijke erfopvolging". Maar<br />
de wet staat bepaalde eig<strong>en</strong> bepaling<strong>en</strong> toe om die regels te wijzig<strong>en</strong>. Daarmee<br />
zitt<strong>en</strong> we in het domein van het huwelijkscontract, de sch<strong>en</strong>king <strong>en</strong> het testam<strong>en</strong>t.<br />
Vóór we deze bepaling<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> we het over de regels van het "wettelijk<br />
voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel". Het kan gebeur<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>sporig gul is voor e<strong>en</strong><br />
derde – e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d, e<strong>en</strong> toegewijde verpleegster <strong>en</strong>z. – met als gevolg dat m<strong>en</strong> de<br />
naaste bloedverwant<strong>en</strong> "onterft". Om dergelijke excess<strong>en</strong> te voorkom<strong>en</strong>, k<strong>en</strong>t de wet<br />
bepaalde erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> e<strong>en</strong> voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel toe, dat wil zegg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel van<br />
de nalat<strong>en</strong>schap waarover de overled<strong>en</strong>e niet vrij kan beschikk<strong>en</strong>: dat voorbehoud<strong>en</strong><br />
erfdeel gaat naar de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>, zelfs als de overled<strong>en</strong>e dat niet wil.<br />
Van de regels van de wettelijke erfopvolging kan bijgevolg slechts word<strong>en</strong> afgewek<strong>en</strong><br />
binn<strong>en</strong> de gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> van het "beschikbare gedeelte".<br />
De wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdel<strong>en</strong><br />
De wet voorziet immers in e<strong>en</strong> voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel dat absoluut di<strong>en</strong>t toe te kom<strong>en</strong> aan de<br />
langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, de kinder<strong>en</strong>, de kleinkinder<strong>en</strong>, of, indi<strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> zijn, de<br />
ouders <strong>en</strong> de grootouders.<br />
Het wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
Het reservataire gedeelte van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot komt overe<strong>en</strong> met het vruchtgebruik<br />
van de helft van de goeder<strong>en</strong> van de nalat<strong>en</strong>schap <strong>en</strong> het moet minst<strong>en</strong>s het vruchtgebruik van<br />
de gezinswoning <strong>en</strong> de daarin aanwezige huisraad omvatt<strong>en</strong>, zelfs als dat meer is dan de helft<br />
van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
18 Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?
Opmerking<strong>en</strong> ■ Feitelijk gescheid<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> elkaar bij testam<strong>en</strong>t het voorbehoud<strong>en</strong><br />
erfdeel ontnem<strong>en</strong>. Dit testam<strong>en</strong>t heeft slechts waarde indi<strong>en</strong> op de<br />
dag van het overlijd<strong>en</strong> aan twee voorwaard<strong>en</strong> voldaan is: man <strong>en</strong> vrouw<br />
moet<strong>en</strong> meer dan 6 maand<strong>en</strong> gescheid<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> <strong>en</strong> er moet bij gerechtelijke<br />
akte e<strong>en</strong> afzonderlijk verblijf gevorderd zijn, zonder dat ze opnieuw zijn<br />
gaan sam<strong>en</strong>won<strong>en</strong>.<br />
■ De langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot die tijd<strong>en</strong>s het huwelijk e<strong>en</strong> kind heeft verwekt<br />
bij e<strong>en</strong> ander persoon dan zijn echtg<strong>en</strong>oot, kan zijn voorbehoud<strong>en</strong><br />
erfdeel verliez<strong>en</strong> (met uitzondering van het vruchtgebruik van de gezinswoning).<br />
Het wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel van de afstammeling<strong>en</strong><br />
De helft van de goeder<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e 1 kind had, twee derd<strong>en</strong> voor 2 kinder<strong>en</strong>, drie<br />
vierd<strong>en</strong> voor 3 of meer kinder<strong>en</strong>.<br />
Het wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel van de bloedverwant<strong>en</strong> in opgaande lijn<br />
De helft van de goeder<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> er erfgerechtigde bloedverwant<strong>en</strong> in de vaderlijke <strong>en</strong> in de<br />
moederlijke lijn zijn <strong>en</strong> één vierde van de goeder<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> er slechts erfgerechtigde bloedverwant<strong>en</strong><br />
in één van de beide lijn<strong>en</strong> zijn.<br />
Het huwelijkscontract<br />
Het is mogelijk om e<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot via het huwelijkscontract te bevoordel<strong>en</strong>.<br />
■ De huwelijksvermog<strong>en</strong>stelsel met zuivere <strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige scheiding van goeder<strong>en</strong><br />
Er zijn twee vermog<strong>en</strong>s:<br />
1. Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van de man<br />
2. Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van de vrouw<br />
Bij overlijd<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de in onverdeeldheid verworv<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> in de aangifte van nalat<strong>en</strong>schap<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> voor het deel van de overled<strong>en</strong>e.<br />
■ Geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong>:<br />
M<strong>en</strong> onderscheidt het wettelijke stelsel <strong>en</strong> het stelsel met huwelijkscontract:<br />
A. Wettelijk stelsel<br />
Er zijn drie vermog<strong>en</strong>s:<br />
1. Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van de man<br />
2. Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van de vrouw<br />
3. Het geme<strong>en</strong>schappelijke vermog<strong>en</strong><br />
Bij overlijd<strong>en</strong> wordt het geme<strong>en</strong>schappelijke vermog<strong>en</strong> in twee gelijke del<strong>en</strong> verdeeld.<br />
De eerste helft gaat tot het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
behor<strong>en</strong>, de andere helft maakt deel uit van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
19
B. Geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong> met huwelijkscontract<br />
Net als in het wettelijke stelsel zijn er drie vermog<strong>en</strong>s <strong>en</strong> wordt het geme<strong>en</strong>schappelijke vermog<strong>en</strong><br />
bij het overlijd<strong>en</strong> verdeeld tuss<strong>en</strong> de huwelijkspartners. En hier komt het nut van e<strong>en</strong> huwelijkscontract<br />
naar bov<strong>en</strong>: hiermee kan, aan de hand van de juiste clausules, immers word<strong>en</strong><br />
afgewek<strong>en</strong> van het principe van de gelijke verdeling <strong>en</strong> kan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot<br />
word<strong>en</strong> bevoordeeld.<br />
De langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot kan zo de totaliteit of e<strong>en</strong> deel van de goeder<strong>en</strong> uit de geme<strong>en</strong>schap<br />
krijg<strong>en</strong> (bij de vereff<strong>en</strong>ing van het huwelijksstelsel, <strong>en</strong> niet bij de vereff<strong>en</strong>ing van de nalat<strong>en</strong>schap).<br />
Het betreft de "huwelijksvoordel<strong>en</strong>" (ook "beding<strong>en</strong> voor ongelijke verdeling van de<br />
geme<strong>en</strong>schap" g<strong>en</strong>oemd).<br />
Via e<strong>en</strong> “vooruitmakingsbeding” kan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot bepaalde goeder<strong>en</strong> (het huis,<br />
familiestukk<strong>en</strong> ...) uit het geme<strong>en</strong>schappelijke vermog<strong>en</strong> hal<strong>en</strong> vóór het wordt verdeeld.<br />
Bepaalde goeder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegewez<strong>en</strong> aan de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, deze keer in<br />
het kader van de vereff<strong>en</strong>ing van de nalat<strong>en</strong>schap. Het betreft "contractuele aanwijzing<strong>en</strong>"<br />
(clausules van het huwelijkscontract waardoor e<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot zijn huwelijkspartner als<br />
erfg<strong>en</strong>aam aanwijst); dat geldt voor elk huwelijksvermog<strong>en</strong>stelsel van de echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>.<br />
Om voor de hand ligg<strong>en</strong>de red<strong>en</strong><strong>en</strong> is het toegestaan de toek<strong>en</strong>ning van dergelijke voordel<strong>en</strong><br />
voor te behoud<strong>en</strong> in geval van ontbinding van het huwelijk door overlijd<strong>en</strong>. Deze zull<strong>en</strong> nietig<br />
zijn in geval van scheiding.<br />
De sch<strong>en</strong>king<br />
Om vrij over zijn goeder<strong>en</strong> te beschikk<strong>en</strong>, biedt ons recht twee mogelijkhed<strong>en</strong>.<br />
■ De eerste is het testam<strong>en</strong>t, e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>zijdige beschikking die op elk og<strong>en</strong>blik door de beschikker<br />
(ook erflater g<strong>en</strong>oemd) tot aan zijn dood kan word<strong>en</strong> gewijzigd of herroep<strong>en</strong>.<br />
■ De sch<strong>en</strong>king is het andere type gift: ze komt tot stand door e<strong>en</strong> contract (tweezijdige akte<br />
onder lev<strong>en</strong>d<strong>en</strong>) waarin de beschikker (sch<strong>en</strong>ker g<strong>en</strong>oemd), zich dadelijk <strong>en</strong> onherroepelijk<br />
van de geschonk<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> ontdoet, t<strong>en</strong> voordele van de begunstigde, die m<strong>en</strong> begiftigde<br />
noemt. De sch<strong>en</strong>king heeft onmiddellijk effect, terwijl het testam<strong>en</strong>t pas effect krijgt bij het<br />
overlijd<strong>en</strong> van de erflater.<br />
Als regel geldt dat elke sch<strong>en</strong>king di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> opgetek<strong>en</strong>d in e<strong>en</strong> auth<strong>en</strong>tieke akte (d.w.z.<br />
e<strong>en</strong> notariële akte).<br />
Voor sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> van onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> is steeds e<strong>en</strong> notariële akte vereist.<br />
Bij wijze van uitzondering kunn<strong>en</strong> bepaalde roer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> (de lichamelijke roer<strong>en</strong>de<br />
goeder<strong>en</strong>) echter van hand tot hand word<strong>en</strong> geschonk<strong>en</strong>: het gaat hier om de handgift.<br />
20 Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?
Opgelet: e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king bij notariële akte br<strong>en</strong>gt aanzi<strong>en</strong>lijke kost<strong>en</strong> met zich mee: we<br />
hebb<strong>en</strong> het dan over de notariskost<strong>en</strong> <strong>en</strong> de registratierecht<strong>en</strong>. Voor de registratierecht<strong>en</strong><br />
variër<strong>en</strong> de berek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> de tariev<strong>en</strong> naargelang het regionale recht van<br />
toepassing op de sch<strong>en</strong>king. Raadpleeg voor e<strong>en</strong> gedetailleerd overzicht onze tarief<strong>brochure</strong>s<br />
voor sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> <strong>en</strong> successies per gewest.<br />
En dat is nog niet alles: om successierecht<strong>en</strong> te vermijd<strong>en</strong>, zou het makkelijk zijn om de sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong><br />
te do<strong>en</strong> als m<strong>en</strong> zijn einde voelt nader<strong>en</strong>. De wet voorkomt dat door alle somm<strong>en</strong>,<br />
r<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> waard<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> persoon gratis heeft verkreg<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> drie jaar vóór het overlijd<strong>en</strong>,<br />
te beschouw<strong>en</strong> als ontvang<strong>en</strong> als legaat <strong>en</strong> dus in aanmerking kom<strong>en</strong>d voor successierecht<strong>en</strong><br />
(art. 7 van de Wet op de successierecht<strong>en</strong>).<br />
Deze onzekere periode van drie jaar kan echter word<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong> als de sch<strong>en</strong>king werd<br />
geregistreerd. In dat geval is er ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele successiebelasting verschuldigd, ook als de<br />
sch<strong>en</strong>ker overlijdt binn<strong>en</strong> de drie jaar na deze sch<strong>en</strong>king. De toepassing van de verminderde<br />
tariev<strong>en</strong> voor de registratierecht<strong>en</strong> van toepassing in het Vlaams Gewest, het Waals Gewest <strong>en</strong><br />
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> van roer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong>, vermindert de<br />
kost<strong>en</strong> van die registratie aanzi<strong>en</strong>lijk. Raadpleeg voor e<strong>en</strong> gedetailleerd overzicht onze tarief<strong>brochure</strong>s<br />
over sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> <strong>en</strong> successies per gewest.<br />
Naast deze procedés – sch<strong>en</strong>king <strong>en</strong> handgift – die in ess<strong>en</strong>tie gift<strong>en</strong> zijn, k<strong>en</strong>t ons recht ook<br />
"onrechtstreekse" sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong>, waarbij gebruik wordt gemaakt van procedés die in wez<strong>en</strong> ge<strong>en</strong><br />
gift<strong>en</strong> zijn, maar die dat in bepaalde omstandighed<strong>en</strong> wel word<strong>en</strong>. Zo kan e<strong>en</strong> gift van geld<br />
gebeur<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong> overschrijving van één bankrek<strong>en</strong>ing naar e<strong>en</strong> andere<br />
(= onrechtstreekse sch<strong>en</strong>king of bankgift). Deze overschrijving moet neutraal zijn: uit de akte<br />
(waarmee de opdracht tot betaling wordt gegev<strong>en</strong>, dus meer bepaald het eig<strong>en</strong>lijke overschrijvingsformulier)<br />
mag niet blijk<strong>en</strong> dat de eig<strong>en</strong>dom wordt overgedrag<strong>en</strong> met de bedoeling e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king<br />
te verricht<strong>en</strong>.
Als uit de overschrijving blijkt dat het om e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king gaat, kan die geannuleerd word<strong>en</strong> op<br />
grond van de niet-naleving van de vormvoorwaard<strong>en</strong> die voor e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king geld<strong>en</strong>. Er mag<br />
dus ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele mededeling op de overschrijving word<strong>en</strong> aangebracht. Wanneer de<br />
overschrijving niet met e<strong>en</strong> standaardformulier verricht wordt, maar bijvoorbeeld door middel<br />
van e<strong>en</strong> brief, fax, mail, Homebanking, SelfService of e<strong>en</strong> ander systeem, mag nerg<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> vermeld<br />
dat het om e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king gaat (dus hier kan er best helemaal niets word<strong>en</strong> vermeld).<br />
Sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ook tuss<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong>. In dat geval zijn ze steeds herroepbaar,<br />
t<strong>en</strong>zij ze in het huwelijkscontract werd<strong>en</strong> bedong<strong>en</strong>. Dan kunn<strong>en</strong> ze <strong>en</strong>kel word<strong>en</strong> herroep<strong>en</strong><br />
door het contract te verander<strong>en</strong>, waarvoor de toestemming van de beide echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> nodig<br />
is. In het huwelijkscontract kan echter word<strong>en</strong> bepaald dat de sch<strong>en</strong>king slechts uitwerking zal<br />
hebb<strong>en</strong> na het overlijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat ze in geval van echtscheiding zal eindig<strong>en</strong>.<br />
De lev<strong>en</strong>sverzekering<br />
Door het lev<strong>en</strong>sverzekeringscontract verbindt de verzekeraar zich ertoe e<strong>en</strong> kapitaal te stort<strong>en</strong><br />
bij overlijd<strong>en</strong> van de verzekerde. In principe zal dat kapitaal deel uitmak<strong>en</strong> van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
van de overled<strong>en</strong>e, <strong>en</strong> zal het dus word<strong>en</strong> verdeeld tuss<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>. Maar via het<br />
mechanisme van het derd<strong>en</strong>beding is het toegestaan om tot e<strong>en</strong> totaal ander resultaat te<br />
kom<strong>en</strong>.<br />
A. Het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong> derde<br />
Het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong> derde is e<strong>en</strong> verrichting waarbij e<strong>en</strong> persoon, de promitt<strong>en</strong>t,<br />
zich teg<strong>en</strong>over e<strong>en</strong> andere, de bedinger, verbindt tot het lever<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> prestatie t<strong>en</strong> gunste<br />
van e<strong>en</strong> derde, de begunstigde.<br />
Als we dat mechanisme toepass<strong>en</strong> op de lev<strong>en</strong>sverzekering: de verzekeringnemer (bedinger) k<strong>en</strong>t<br />
het verzekerde kapitaal toe aan e<strong>en</strong> derde (de begunstigde) door middel van e<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst<br />
afgeslot<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> verzekeringsmaatschappij (de promitt<strong>en</strong>t).<br />
Het voordeel van dit mechanisme is dat het verzekerde kapitaal ge<strong>en</strong> deel uitmaakt van het<br />
vermog<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e. Zijn erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> <strong>en</strong> schuldeisers kunn<strong>en</strong> bijgevolg ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel<br />
recht op dit kapitaal do<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>. Het zal rechtstreeks aan de aangewez<strong>en</strong> begunstigde uitbetaald<br />
word<strong>en</strong>. Kortom: aangezi<strong>en</strong> het kapitaal dat de verzekeraar uitkeert, niet tot de nalat<strong>en</strong>schap<br />
behoort, maakt het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong> derde het mogelijk te ontsnapp<strong>en</strong> aan<br />
de regel van de gelijke verdeling! Het strekt echter tot aanbeveling het beding t<strong>en</strong> behoeve van<br />
e<strong>en</strong> derde met de bedoeling (bepaalde van) zijn erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> te "onterv<strong>en</strong>", te vermijd<strong>en</strong>: zij<br />
zoud<strong>en</strong> immers kunn<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> om het geheel of e<strong>en</strong> deel van de winst van de lev<strong>en</strong>sverzekering<br />
te recuperer<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> de door de verzekeringnemer gestorte premies op het contract buit<strong>en</strong>sporig<br />
groot zoud<strong>en</strong> zijn in verhouding tot zijn vermog<strong>en</strong>.<br />
22 Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?
Dit kapitaal blijft echter, wat de begunstigde betreft, onderworp<strong>en</strong> aan de successierecht<strong>en</strong>,<br />
omdat het volg<strong>en</strong>s het Wetboek van de Successierecht<strong>en</strong> gelijkgesteld wordt met e<strong>en</strong> legaat.<br />
Het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong> derde <strong>en</strong> de daarbij betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong><br />
Welke voorrecht<strong>en</strong> heeft de verzekeringnemer? Hij heeft twee exclusieve voorrecht<strong>en</strong> (d.w.z. die<br />
<strong>en</strong>kel kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgeoef<strong>en</strong>d door de verzekeringnemer, met uitsluiting van zijn huwelijkspartner,<br />
zijn wettelijke verteg<strong>en</strong>woordigers, zijn rechthebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn schuldeisers):<br />
het recht zelf e<strong>en</strong> begunstigde derde aan te wijz<strong>en</strong>, hetzij bij het afsluit<strong>en</strong> van het contract,<br />
hetzij later tijd<strong>en</strong>s het contract;<br />
het recht de toek<strong>en</strong>ning van het voordeel te herroep<strong>en</strong> zolang de begunstigde het in zijn<br />
voordeel gedane beding niet heeft aanvaard.<br />
Welke recht<strong>en</strong> heeft de begunstigde van het verzekerde kapitaal?<br />
Hij kan kracht<strong>en</strong>s het voordeel van het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong> derde teg<strong>en</strong> de verzekeraar<br />
e<strong>en</strong> rechtstreeks, onmiddellijk <strong>en</strong> persoonlijk recht do<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>. Dit heeft in de praktijk de<br />
volg<strong>en</strong>de belangrijke gevolg<strong>en</strong>:<br />
In de verondersteling dat de begunstigde derde ook erfg<strong>en</strong>aam van de verzekeringnemer<br />
is, zal hij het kapitaal kunn<strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong> zelfs als hij de nalat<strong>en</strong>schap verwerpt.<br />
De schuldeisers van de verzekeringnemer kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel recht op het kapitaal van de<br />
verzekering do<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>, vermits het nooit deel heeft uitgemaakt van het vermog<strong>en</strong> van hun<br />
schuld<strong>en</strong>aar. Dat is bijzonder interessant voor handelaars: het verzekerde kapitaal zal niet<br />
word<strong>en</strong> beïnvloed door e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel faillissem<strong>en</strong>t.<br />
Dit recht kan echter door de verzekeringnemer word<strong>en</strong> herroep<strong>en</strong> zolang de begunstigde<br />
derde het niet uitdrukkelijk heeft aanvaard. Door zijn aanvaarding kan de begunstigde zijn<br />
recht onherroepelijk mak<strong>en</strong>. Deze aanvaarding kan slechts gebeur<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong><br />
bijvoegsel bij het contract, ondertek<strong>en</strong>d door de begunstigde, de verzekeringnemer <strong>en</strong> de<br />
verzekeraar. Na het overlijd<strong>en</strong> van de verzekeringnemer wordt de aanvaarding gewoonlijk<br />
afgeleid uit het opvrag<strong>en</strong> van het kapitaal <strong>en</strong> het inn<strong>en</strong> daarvan.<br />
Bijzonderheid: indi<strong>en</strong> de begunstigde de echtg<strong>en</strong>oot van de verzekeringnemer is, maakt<br />
de door hem gedane aanvaarding het recht op de verzekeringsprestaties<br />
niet onherroepelijk, kracht<strong>en</strong>s de regel die stelt dat de sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>, als ze niet bij huwelijkscontract zijn gedaan, steeds herroepelijk<br />
zijn (de aanvaarding van de begunstiging van e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>sverzekeringscontract<br />
wordt gelijkgesteld met e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king).<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
23
B. Analyse van <strong>en</strong>kele praktische gevall<strong>en</strong> - Gevolg<strong>en</strong> op het vlak van de<br />
successierecht<strong>en</strong><br />
Wat gebeurt er in geval van overlijd<strong>en</strong> van de verzekerde?<br />
Lev<strong>en</strong>sverzekering afgeslot<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot die gehuwd is onder e<strong>en</strong> stelsel van geme<strong>en</strong>schap<br />
van goeder<strong>en</strong>.<br />
Verzekeringnemer<br />
echtg<strong>en</strong>oot<br />
Verzekerde<br />
echtg<strong>en</strong>oot<br />
Begunstigde<br />
echtg<strong>en</strong>ote De echtg<strong>en</strong>ote zal successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong> op de helft van het kapitaal dat zij<br />
ontvang<strong>en</strong> heeft, t<strong>en</strong>zij ze het bewijs levert<br />
dat zij de premies zelf heeft betaald met haar<br />
eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>.<br />
echtg<strong>en</strong>ote echtg<strong>en</strong>oot echtg<strong>en</strong>ote De echtg<strong>en</strong>ote heeft t<strong>en</strong> behoeve van zichzelf<br />
bedong<strong>en</strong>, maar m<strong>en</strong> neemt aan dat de<br />
verzekerde voor de helft heeft bijgedrag<strong>en</strong> bij<br />
het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van het kapitaal, gezi<strong>en</strong> het<br />
huwelijksvermog<strong>en</strong>sstelsel; de echtg<strong>en</strong>ote<br />
zal de successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> betal<strong>en</strong> op<br />
de helft van het ontvang<strong>en</strong> kapitaal, t<strong>en</strong>zij de<br />
echtg<strong>en</strong>ote het bewijs kan lever<strong>en</strong> dat zij de<br />
premies met haar eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> heeft<br />
betaald.<br />
Lev<strong>en</strong>sverzekering afgeslot<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot die gehuwd is onder e<strong>en</strong> stelsel van zuivere <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong>voudige scheiding van goeder<strong>en</strong><br />
Verzekeringnemer<br />
echtg<strong>en</strong>oot<br />
Verzekerde<br />
echtg<strong>en</strong>oot<br />
Begunstigde<br />
echtg<strong>en</strong>ote<br />
echtg<strong>en</strong>ote echtg<strong>en</strong>oot echtg<strong>en</strong>ote<br />
De echtg<strong>en</strong>ote zal successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong> op het volledige kapitaal dat zij<br />
heeft ontvang<strong>en</strong>.<br />
De echtg<strong>en</strong>ote heeft t<strong>en</strong> behoeve van zichzelf<br />
bedong<strong>en</strong>; het kapitaal zal niet aan successierecht<strong>en</strong><br />
onderworp<strong>en</strong> zijn.<br />
24 Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?
Lev<strong>en</strong>sverzekering afgeslot<strong>en</strong> door de ouders voor hun kinder<strong>en</strong><br />
Lev<strong>en</strong>sverzekering afgeslot<strong>en</strong> door de grootouders voor hun kleinkinder<strong>en</strong><br />
Verzekeringnemer<br />
vader<br />
Verzekerde<br />
vader<br />
Begunstigde<br />
dochter De dochter zal successierecht<strong>en</strong> betal<strong>en</strong> op het<br />
door haar ontvang<strong>en</strong> kapitaal.<br />
kleinzoon grootvader kleinzoon De kleinzoon zal ge<strong>en</strong> successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong>. Opmerking: als de koopsom werd<br />
betaald met geld dat de grootvader definitief aan<br />
zijn kleinzoon heeft gegev<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong> er ge<strong>en</strong><br />
successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> betaald als de<br />
grootvader meer dan 3 jaar na het sch<strong>en</strong>k<strong>en</strong> van<br />
het bedrag overlijdt.<br />
moeder dochter moeder De moeder heeft voor zichzelf bedong<strong>en</strong>; zij zal<br />
ge<strong>en</strong> successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> betal<strong>en</strong> op het<br />
kapitaal dat zij ontvangt bij het overlijd<strong>en</strong> van<br />
haar dochter.<br />
moeder vader kind Als de ouders getrouwd zijn met geme<strong>en</strong>schap<br />
van goeder<strong>en</strong>, wordt de moeder verondersteld<br />
de premie te hebb<strong>en</strong> betaald uit het geme<strong>en</strong>schappelijke<br />
vermog<strong>en</strong>. Bij het overlijd<strong>en</strong> van de<br />
vader zal het kind successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong> op de helft van het kapitaal dat het heeft<br />
ontvang<strong>en</strong>, behalve als het kan bewijz<strong>en</strong> dat zijn<br />
moeder de premies heeft betaald met haar<br />
eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>.<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
Als de moeder de premie heeft betaald met haar<br />
eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> of als de ouders niet zijn<br />
getrouwd met geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong>,<br />
zal het kind ge<strong>en</strong> successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong> op het ontvang<strong>en</strong> kapitaal; de vader<br />
heeft zijn hoofd slechts gele<strong>en</strong>d <strong>en</strong> is niet de<br />
auteur van het beding t<strong>en</strong> behoeve van e<strong>en</strong><br />
derde. Indi<strong>en</strong> de moeder minder dan 3 jaar na<br />
haar echtg<strong>en</strong>oot overlijdt, zal het kind<br />
successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> betal<strong>en</strong> op het kapitaal<br />
dat zij ontvang<strong>en</strong> heeft.<br />
vader schoonzoon dochter De begunstigde dochter zal ge<strong>en</strong> successierecht<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> betal<strong>en</strong> op het kapitaal dat zij<br />
ontvangt na het overlijd<strong>en</strong> van haar man. Deze<br />
laatste heeft zijn hoofd slechts gele<strong>en</strong>d. Indi<strong>en</strong><br />
haar vader minder dan 3 jaar na haar echtg<strong>en</strong>oot<br />
overlijdt, zal zij successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
betal<strong>en</strong> op het kapitaal dat zij heeft ontvang<strong>en</strong>.<br />
25
Wat gebeurt er in geval van overlijd<strong>en</strong> van de verzekeringnemer?<br />
Indi<strong>en</strong> de verzekeringnemer overlijdt vóór de verzekerde (deze laatste is in dit geval e<strong>en</strong><br />
andere persoon dan de verzekeringnemer) wordt de reserve van de lev<strong>en</strong>sverzekering opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
in de nalat<strong>en</strong>schap van de verzekeringnemer.<br />
De “persoonlijke” recht<strong>en</strong>, d.w.z. uitsluit<strong>en</strong>d verbond<strong>en</strong> aan de persoon van de verzekeringnemer<br />
(recht om de begunstiging te herroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> (nieuwe) begunstigde aan te wijz<strong>en</strong>)<br />
vall<strong>en</strong> echter niet in de nalat<strong>en</strong>schap <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> niet word<strong>en</strong> uitgeoef<strong>en</strong>d door de rechthebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
van de verzekeringnemer.<br />
Deze bepaling<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> tot gevolg kunn<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> dat deze laatst<strong>en</strong> wordt belet te<br />
beschikk<strong>en</strong> over de fonds<strong>en</strong> die in het verzekeringscontract werd<strong>en</strong> belegd (door de reserve<br />
van het contract af te kop<strong>en</strong>) als die afkoop ertoe zou leid<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> begunstigde die de verzekeringnemer<br />
had aangeduid, zijn voordeel wordt ontnom<strong>en</strong>.<br />
De wet staat gelukkig toe om dit soort situaties te verhelp<strong>en</strong> door de verzekeringnemer de<br />
mogelijkheid te gev<strong>en</strong> de persoon aan te duid<strong>en</strong> die de recht<strong>en</strong> op het contract bij zijn overlijd<strong>en</strong><br />
zal kunn<strong>en</strong> uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
De algem<strong>en</strong>e voorwaard<strong>en</strong> van bepaalde verzekeringscontract<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong> standaard in deze<br />
voorzorgsmaatregel door bijvoorbeeld te stipuler<strong>en</strong> dat in geval van overlijd<strong>en</strong> van de<br />
verzekeringnemer vóór de verzekerde, de eig<strong>en</strong>dom <strong>en</strong> de recht<strong>en</strong> op het contract<br />
automatisch overgaan naar die laatste.<br />
De persoon die de eig<strong>en</strong>dom van het contract verkrijgt, zal successierecht<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> betal<strong>en</strong><br />
op de waarde van het contract op de dag van het overlijd<strong>en</strong>.<br />
Het testam<strong>en</strong>t<br />
Het testam<strong>en</strong>t is e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>zijdige akte die slechts uitwerking krijgt na het overlijd<strong>en</strong> van de opsteller.<br />
Het staat de erflater vrij zijn testam<strong>en</strong>t wanneer dan ook te wijzig<strong>en</strong>, zonder toestemming van<br />
de begunstigde. Daar het testam<strong>en</strong>t de wilsuiting van één <strong>en</strong>kele persoon is, moet<strong>en</strong> de echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
die elkaar goeder<strong>en</strong> will<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong> elk afzonderlijk e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t opmak<strong>en</strong>.<br />
Er zijn drie manier<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> geldig testam<strong>en</strong>t op te mak<strong>en</strong>.<br />
Het eig<strong>en</strong>handig testam<strong>en</strong>t<br />
Om geldig te zijn moet het eig<strong>en</strong>handig testam<strong>en</strong>t aan drie voorwaard<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>:<br />
■ het testam<strong>en</strong>t moet volledig met de hand door de erflater geschrev<strong>en</strong> zijn (niet getypt);<br />
■ de datum van opstelling (dag, maand, jaar) moet vermeld zijn;<br />
■ het testam<strong>en</strong>t moet voorzi<strong>en</strong> zijn van de handtek<strong>en</strong>ing van de opsteller.<br />
De erflater heeft alle vrijheid. Om elke betwisting nadi<strong>en</strong> te vermijd<strong>en</strong>, di<strong>en</strong>t hij de goeder<strong>en</strong><br />
duidelijk te beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> de naam van de begunstigde te preciser<strong>en</strong>. Om het risico van verlies<br />
of vernietiging te vermijd<strong>en</strong>, is het raadzaam het testam<strong>en</strong>t in e<strong>en</strong> brandkast te bewar<strong>en</strong> of het<br />
aan e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d of e<strong>en</strong> notaris toe te vertrouw<strong>en</strong>. Dit is echter ge<strong>en</strong> verplichting.<br />
26 Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?
Het auth<strong>en</strong>tiek testam<strong>en</strong>t<br />
Het auth<strong>en</strong>tiek testam<strong>en</strong>t wordt door de erflater gedicteerd, maar het wordt in aanwezigheid<br />
van twee getuig<strong>en</strong> door de notaris opgesteld.<br />
De notaris stelt het testam<strong>en</strong>t op zoals het is gedicteerd <strong>en</strong> leest het voor. Daarna wordt het ondertek<strong>en</strong>d<br />
door de erflater, de notaris <strong>en</strong> de twee getuig<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t voor e<strong>en</strong> notaris is makkelijk uit te voer<strong>en</strong> <strong>en</strong> er is ook ge<strong>en</strong> risico op verlies of<br />
vervalsing. Dergelijk testam<strong>en</strong>t is echter minder geheim: de notaris <strong>en</strong> de getuig<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de<br />
inhoud ervan.<br />
Het internationaal testam<strong>en</strong>t<br />
Deze vorm van testam<strong>en</strong>t is relatief rec<strong>en</strong>t (de wet die het invoert, dateert van 1983) <strong>en</strong> zou e<strong>en</strong><br />
grote ontwikkeling kunn<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, gezi<strong>en</strong> de specifieke voordel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook doordat het is onderworp<strong>en</strong><br />
aan e<strong>en</strong> reglem<strong>en</strong>tering die vergelijkbaar is met wat m<strong>en</strong> vindt in alle land<strong>en</strong> die de<br />
Conv<strong>en</strong>tie van Washington van 26 oktober 1973 hebb<strong>en</strong> ondertek<strong>en</strong>d.<br />
De specifieke voordel<strong>en</strong> zijn tweeledig:<br />
<strong>en</strong>erzijds wordt het bewaard bij e<strong>en</strong> notaris, wat het risico van "verdwijning" uitsluit;<br />
anderzijds k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de notaris noch de getuig<strong>en</strong> er de inhoud van.<br />
Zo'n testam<strong>en</strong>t wordt opgesteld in diverse stapp<strong>en</strong>:<br />
- De erflater geeft in e<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>t zelf aan wat hij wil do<strong>en</strong>; dat docum<strong>en</strong>t kan word<strong>en</strong> opgesteld<br />
door de persoon van zijn keuze <strong>en</strong> in om het ev<strong>en</strong> welke taal.<br />
- In aanwezigheid van twee getuig<strong>en</strong> overhandigt de erflater dat docum<strong>en</strong>t aan e<strong>en</strong> notaris met<br />
de verklaring dat het om zijn testam<strong>en</strong>t gaat <strong>en</strong> dat hij er de inhoud van k<strong>en</strong>t. Vervolg<strong>en</strong>s<br />
verklaart m<strong>en</strong> zijn handtek<strong>en</strong>ing te erk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> te bevestig<strong>en</strong> – of hij ondertek<strong>en</strong>t alle<strong>en</strong>, vóór<br />
de notaris.<br />
- De getuig<strong>en</strong> <strong>en</strong> de notaris dater<strong>en</strong> <strong>en</strong> ondertek<strong>en</strong><strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s, vóór de erflater, op het einde<br />
van het testam<strong>en</strong>t, zonder dat ze er de inhoud van lez<strong>en</strong>.<br />
- De notaris stelt e<strong>en</strong> verklaring op <strong>en</strong> ondertek<strong>en</strong>t die. Daarin wordt bevestigd dat alle bov<strong>en</strong>vermelde<br />
vormvereist<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> gerespecteerd; deze verklaring is e<strong>en</strong> auth<strong>en</strong>tieke akte.<br />
- De notaris stopt het testam<strong>en</strong>t in e<strong>en</strong> <strong>en</strong>velop, verzegelt de <strong>en</strong>velop <strong>en</strong> voegt er de verklaring<br />
bij.<br />
- T<strong>en</strong> slotte overhandigt de notaris e<strong>en</strong> kopie van de verklaring aan de erflater <strong>en</strong> legt hij het<br />
testam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de verklaring neer in de minut<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t kan op elk mom<strong>en</strong>t word<strong>en</strong> aangepast of aangevuld.<br />
Wanneer e<strong>en</strong> tekst wordt toegevoegd, is het raadzaam deze afzonderlijk te dater<strong>en</strong> <strong>en</strong> te ondertek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
De beste oplossing is te zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gedateerde <strong>en</strong> ondertek<strong>en</strong>de bijlage. Als de<br />
wijziging<strong>en</strong> belangrijk zijn, is het beter e<strong>en</strong> nieuw testam<strong>en</strong>t op te stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> het oude te herroep<strong>en</strong>.<br />
Zo kunn<strong>en</strong> latere betwisting<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
27
De inhoud van e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t (het legaat) kan variër<strong>en</strong>.<br />
Er zijn drie soort<strong>en</strong> legat<strong>en</strong>:<br />
■ het algeme<strong>en</strong> legaat, waardoor de erflater aan één of meer person<strong>en</strong> het geheel van zijn<br />
goeder<strong>en</strong> geeft;<br />
■ het legaat onder algem<strong>en</strong>e titel, waardoor de erflater e<strong>en</strong> gedeelte van de goeder<strong>en</strong> van zijn<br />
nalat<strong>en</strong>schap, of al zijn roer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong>, of al zijn onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong>, of e<strong>en</strong> gedeelte<br />
van deze laatste twee categorieën vermaakt;<br />
■ het bijzonder legaat, waardoor e<strong>en</strong> bepaald of geïndividualiseerd goed kan word<strong>en</strong> vermaakt.<br />
Bij het opstell<strong>en</strong> van het testam<strong>en</strong>t di<strong>en</strong>t rek<strong>en</strong>ing te word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> met de wettelijk voorbehoud<strong>en</strong><br />
erfdel<strong>en</strong> van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, de kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel de ouders <strong>en</strong><br />
grootouders. De andere familieled<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> onterfd. M<strong>en</strong> kan ook besliss<strong>en</strong> dat de<br />
kinder<strong>en</strong>, de ouders of de grootouders slechts hun wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel zull<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> dat de rest zal toekom<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> of meer aangewez<strong>en</strong> legatariss<strong>en</strong>.<br />
In e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t kunn<strong>en</strong> ook w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> k<strong>en</strong>baar word<strong>en</strong> gemaakt of voorwaard<strong>en</strong><br />
geformuleerd.<br />
M<strong>en</strong> kan bijvoorbeeld e<strong>en</strong> persoon aanwijz<strong>en</strong> die voor de kinder<strong>en</strong> zal zorg<strong>en</strong>. Of m<strong>en</strong> kan<br />
vrag<strong>en</strong> bepaalde liefdadigheidsactiviteit<strong>en</strong> voort te zett<strong>en</strong>. In principe kunn<strong>en</strong> alle voorwaard<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> geformuleerd, voor zover ze niet strijdig zijn met de op<strong>en</strong>bare orde <strong>en</strong> de goede zed<strong>en</strong>.<br />
De niet-vervulling van deze voorwaard<strong>en</strong> kan ev<strong>en</strong>tueel word<strong>en</strong> bestraft door de herroeping<br />
van het legaat. Het gaat dan om e<strong>en</strong> legaat met last<strong>en</strong>.
Hoe de verdeling of de verkoop van de goeder<strong>en</strong> vermijd<strong>en</strong>?<br />
■ Bij het overlijd<strong>en</strong> wordt de nalat<strong>en</strong>schap verdeeld over de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>. Zo ontstaat e<strong>en</strong><br />
"onverdeeldheid", waaraan elke belanghebb<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> einde kan stell<strong>en</strong>. Daartoe zal hij de<br />
verdeling of de verkoop van de onverdeelde goeder<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> kan het risico van<br />
verkoop of verdeling van de nalat<strong>en</strong>schap op diverse manier<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong>.<br />
■ M<strong>en</strong> kan t<strong>en</strong> eerste e<strong>en</strong> kind bevoordel<strong>en</strong> door sch<strong>en</strong>king met vrijstelling van inbr<strong>en</strong>g of bij<br />
testam<strong>en</strong>t. Dit moet uitdrukkelijk vermeld zijn <strong>en</strong> het mag niet strijdig zijn met de regels<br />
betreff<strong>en</strong>de het wettelijk voorbehoud<strong>en</strong> erfdeel. Deze sch<strong>en</strong>king wordt niet als e<strong>en</strong> voorschot<br />
op de erf<strong>en</strong>is beschouwd, maar als e<strong>en</strong> werkelijk voordeel.<br />
■ Anderzijds moet<strong>en</strong> op het og<strong>en</strong>blik van het overlijd<strong>en</strong> alle erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> aangifte do<strong>en</strong> van<br />
alles wat zij van de overled<strong>en</strong>e door sch<strong>en</strong>king hebb<strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong>. Zij mog<strong>en</strong> deze<br />
sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> niet "bewar<strong>en</strong>", t<strong>en</strong>zij zij ze gekreg<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> kracht<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> vooruitmakingsbeding<br />
<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> hun erfdeel (d.w.z. dat zij ze "met vrijstelling van inbr<strong>en</strong>g" gekreg<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong>).<br />
■ T<strong>en</strong>slotte kunn<strong>en</strong> de goeder<strong>en</strong> die in de nalat<strong>en</strong>schap zull<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, geheel of<br />
gedeeltelijk aan de kinder<strong>en</strong> toegewez<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong> verdeling van<br />
patrimoniale goeder<strong>en</strong>.<br />
■ Op die wijze kan aan ieder kind word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong> wat voor dat kind het meest geschikt lijkt:<br />
aan de <strong>en</strong>e het huis, aan de andere e<strong>en</strong> grond <strong>en</strong>zovoort. Het risico van verkoop <strong>en</strong> verdeling<br />
kan zo beperkt word<strong>en</strong>. Het gaat hier om e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>king-verdeling.<br />
■ Door e<strong>en</strong> familiale regeling te treff<strong>en</strong> kan e<strong>en</strong> bedrijfsleider voorkom<strong>en</strong> dat zijn bedrijf na zijn<br />
overlijd<strong>en</strong>, bij de verdeling van zijn erf<strong>en</strong>is, wordt verkocht. Dit kan bijvoorbeeld door het<br />
bestuur van zijn onderneming voor één van zijn kinder<strong>en</strong> te reserver<strong>en</strong>.<br />
Hoe zelf uw nalat<strong>en</strong>schap regel<strong>en</strong>?<br />
29
2<br />
EEN CORRECTE REGELING<br />
Gids voor e<strong>en</strong> correcte afhandeling<br />
Wat te do<strong>en</strong> in geval van overlijd<strong>en</strong>?<br />
Neem contact op met de begraf<strong>en</strong>isondernemer<br />
De begraf<strong>en</strong>isondernemer zorgt voor het verkrijg<strong>en</strong> van de nodige toestemming<strong>en</strong> voor het<br />
begrav<strong>en</strong> of verass<strong>en</strong>.<br />
Hij kan ook heel wat administratieve stapp<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong>, zoals de aangifte van overlijd<strong>en</strong> bij<br />
de geme<strong>en</strong>te, het drukk<strong>en</strong> van rouwbriev<strong>en</strong>, het inlass<strong>en</strong> van overlijd<strong>en</strong>sbericht<strong>en</strong> in de<br />
krant<strong>en</strong> <strong>en</strong>zovoort.<br />
Doe aangifte van het overlijd<strong>en</strong> bij de geme<strong>en</strong>te<br />
E<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> moet zo snel mogelijk word<strong>en</strong> meegedeeld.<br />
Het overlijd<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t door twee volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> te word<strong>en</strong> meegedeeld aan de ambt<strong>en</strong>aar van de<br />
burgerlijke stand van de geme<strong>en</strong>te waar het overlijd<strong>en</strong> plaatsvond. Meestal zorgt de begraf<strong>en</strong>isondernemer<br />
daarvoor. In geval van overlijd<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> ziek<strong>en</strong>huis doet de directeur van deze<br />
instelling de aangifte.<br />
Volg<strong>en</strong>de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn voor de aangifte nodig:<br />
■ e<strong>en</strong> bewijs van overlijd<strong>en</strong>, opgesteld door de g<strong>en</strong>eesheer die het overlijd<strong>en</strong> heeft vastgesteld;<br />
■ de id<strong>en</strong>titeitskaart van de overled<strong>en</strong>e;<br />
■ het trouwboekje, als de overled<strong>en</strong>e gehuwd was.<br />
Meestal zal m<strong>en</strong> u ook de datum, het uur <strong>en</strong> de plaats van teraardebestelling of verassing vrag<strong>en</strong>.<br />
Op het og<strong>en</strong>blik van de aangifte ontvangt u e<strong>en</strong> officiële akte van overlijd<strong>en</strong>. Vergeet niet<br />
meerdere uittreksels uit deze akte te vrag<strong>en</strong>. U zult die nodig hebb<strong>en</strong> om allerlei instelling<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
bepaalde person<strong>en</strong> op de hoogte te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Wat te do<strong>en</strong> in geval van overlijd<strong>en</strong>?<br />
31
Br<strong>en</strong>g de werkgever, de vakbond <strong>en</strong> het kinderbijslagfonds op de hoogte.<br />
■ Werkte de overled<strong>en</strong>e?<br />
Br<strong>en</strong>g onmiddellijk de werkgever op de hoogte <strong>en</strong> geef hem e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte.<br />
Vergeet niet te vrag<strong>en</strong> of alle lon<strong>en</strong>, wedd<strong>en</strong>, vakantiegeld<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere ev<strong>en</strong>tuele vergoeding<strong>en</strong><br />
betaald werd<strong>en</strong> <strong>en</strong> of alle docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (b.v. bijdragebonn<strong>en</strong>) werd<strong>en</strong> afgeleverd.<br />
Sommige werkgevers k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan de nabestaand<strong>en</strong> van hun personeelsled<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
vergoeding toe (b.v. tuss<strong>en</strong>komst in de begraf<strong>en</strong>iskost<strong>en</strong>, groepsverzekering). Vergeet niet<br />
ernaar te informer<strong>en</strong>.<br />
■ Was de overled<strong>en</strong>e aangeslot<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> vakbond?<br />
Br<strong>en</strong>g de vakbond onmiddellijk op de hoogte: de meeste vakbond<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> bij in de<br />
begraf<strong>en</strong>iskost<strong>en</strong>.<br />
■ Had de overled<strong>en</strong>e kinder<strong>en</strong> t<strong>en</strong> laste?<br />
Stuur e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte naar het kinderbijslagfonds om e<strong>en</strong> verhoging van<br />
de kinderbijslag te verkrijg<strong>en</strong>.<br />
Br<strong>en</strong>g de verzekeringsmaatschappij<strong>en</strong> <strong>en</strong> de financiële instelling<strong>en</strong> op<br />
de hoogte<br />
■ Had de overled<strong>en</strong>e bij <strong>AXA</strong> Belgium of e<strong>en</strong> andere verzekeringsmaatschappij e<strong>en</strong><br />
lev<strong>en</strong>sverzekering met e<strong>en</strong> kapitaal t<strong>en</strong> voordele van de nabestaand<strong>en</strong>?<br />
Br<strong>en</strong>g de verzekeringsmaatschappij op de hoogte <strong>en</strong> bezorg haar e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte.<br />
De verzekeringsmaatschappij<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> ook op de hoogte gebracht word<strong>en</strong><br />
voor de andere verzekering<strong>en</strong> (b.v. familiale verzekering).<br />
■ Had de overled<strong>en</strong>e bij <strong>AXA</strong> <strong>Bank</strong> of andere financiële instelling<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> of<br />
l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>?<br />
Verwittig ze door h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte te stur<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag of de l<strong>en</strong>ing<br />
gedekt wordt door e<strong>en</strong> schuldsaldoverzekering. Zo ja <strong>en</strong> indi<strong>en</strong> de l<strong>en</strong>ing aangegaan werd<br />
op naam van de overled<strong>en</strong>e, kunn<strong>en</strong> de aflossing<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gestaakt.<br />
■ Was het overlijd<strong>en</strong> te wijt<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> ongeval?<br />
In dat geval di<strong>en</strong>t <strong>AXA</strong> <strong>Bank</strong> zo snel mogelijk op de hoogte te word<strong>en</strong> gebracht.<br />
Waarschijnlijk had de overled<strong>en</strong>e e<strong>en</strong> ongevall<strong>en</strong>verzekering, gekoppeld aan e<strong>en</strong> zicht- of<br />
spaarrek<strong>en</strong>ing.<br />
32 Wat te do<strong>en</strong> in geval van overlijd<strong>en</strong>?
Br<strong>en</strong>g het ziek<strong>en</strong>fonds op de hoogte<br />
Daarvoor hebt u het volg<strong>en</strong>de nodig:<br />
■ het geplastificeerde bewijs van lidmaatschap;<br />
■ e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte;<br />
■ de betaalde factur<strong>en</strong> voor de begraf<strong>en</strong>iskost<strong>en</strong> (het ziek<strong>en</strong>fonds vergoedt wie deze<br />
kost<strong>en</strong> heeft betaald).<br />
Br<strong>en</strong>g de verhuurder op de hoogte<br />
E<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> heeft ge<strong>en</strong> gevolg<strong>en</strong> voor de huurovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e huurder was, gaan zijn recht<strong>en</strong> over op zijn erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> hij e<strong>en</strong><br />
onroer<strong>en</strong>d goed verhuurde, word<strong>en</strong> de huur <strong>en</strong> de huurovere<strong>en</strong>komst gewoon voortgezet. De<br />
overe<strong>en</strong>komst kan clausules in verband met het overlijd<strong>en</strong> van de huurder of de verhuurder<br />
bevatt<strong>en</strong>. Vergeet niet dit te controler<strong>en</strong>.<br />
Br<strong>en</strong>g de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>kas op de hoogte<br />
De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>kas wordt op de hoogte gebracht door het z<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> uittreksel van de overlijd<strong>en</strong>sakte.<br />
De betaling van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> wordt stopgezet <strong>en</strong> het geme<strong>en</strong>tebestuur doet het nodige om de<br />
Rijksdi<strong>en</strong>st voor P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong>, die het overlevingsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> toek<strong>en</strong>t, op de hoogte te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Br<strong>en</strong>g de telefoonoperators, de post, de gas- <strong>en</strong><br />
elektriciteitsmaatschappij<strong>en</strong> <strong>en</strong>z. op de hoogte<br />
Indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e abonnee was bij e<strong>en</strong> of meerdere van de hierbov<strong>en</strong> vermelde instelling<strong>en</strong>,<br />
vergeet dan niet ze te verwittig<strong>en</strong>.<br />
Neem contact op met uw notaris <strong>en</strong> die van de overled<strong>en</strong>e<br />
Vergeet niet dat de notaris de beste raadgever inzake successie is.<br />
Wat te do<strong>en</strong> in geval van overlijd<strong>en</strong>?<br />
33
Welke gevolg<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> bij de<br />
bank<strong>en</strong>?<br />
Blokker<strong>en</strong> van alle tegoed<strong>en</strong> <strong>en</strong> brandkast<strong>en</strong><br />
Bij het overlijd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> klant of zijn echtg<strong>en</strong>oot blokker<strong>en</strong> de financiële instelling<strong>en</strong> alle tegoed<strong>en</strong><br />
op rek<strong>en</strong>ing (zicht- <strong>en</strong> spaarrek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, termijnrek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, effect<strong>en</strong> <strong>en</strong>z.) <strong>en</strong> de brandkast<strong>en</strong><br />
van de overled<strong>en</strong>e <strong>en</strong>/of zijn echtg<strong>en</strong>oot. Ook alle volmacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> betalingsopdracht<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
stopgezet.<br />
De bank di<strong>en</strong>t zich ervan te vergewiss<strong>en</strong> dat de tegoed<strong>en</strong> die ze zal vrijgev<strong>en</strong>, wel zull<strong>en</strong> toekom<strong>en</strong><br />
aan deg<strong>en</strong>e die er wettelijk recht op hebb<strong>en</strong>, met name de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> of de legatariss<strong>en</strong><br />
van de overled<strong>en</strong>e<br />
In de praktijk kan dit ev<strong>en</strong>wel problem<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong>: de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot di<strong>en</strong>t allerlei<br />
betaling<strong>en</strong> te verricht<strong>en</strong>. Gelukkig kan uw adviseur van <strong>AXA</strong> in veel gevall<strong>en</strong> het nodige do<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de betaling van de factur<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> soepele wijze regel<strong>en</strong>. Aarzel niet om inlichting<strong>en</strong> in te winn<strong>en</strong>.<br />
Vrijgave van de tegoed<strong>en</strong><br />
■ Is de nalat<strong>en</strong>schap groter dan 750 euro?<br />
De bank mag de rek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> pas vrijgev<strong>en</strong> nadat ze van de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> e<strong>en</strong> akte van<br />
bek<strong>en</strong>dheid of e<strong>en</strong> erfrechtverklaring heeft ontvang<strong>en</strong>. Deze docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgesteld<br />
door de notaris of de vrederechter.<br />
Voor de akte van bek<strong>en</strong>dheid heeft m<strong>en</strong> het volg<strong>en</strong>de nodig:<br />
■ e<strong>en</strong> uittreksel uit de overlijd<strong>en</strong>sakte;<br />
■ het trouwboekje (indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e gehuwd was);<br />
■ e<strong>en</strong> kopie van het ev<strong>en</strong>tuele huwelijkscontract (indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e gehuwd was);<br />
■ e<strong>en</strong> kopie van het ev<strong>en</strong>tuele testam<strong>en</strong>t;<br />
■ e<strong>en</strong> kopie van de ev<strong>en</strong>tuele akt<strong>en</strong> van sch<strong>en</strong>king tuss<strong>en</strong> de echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>.<br />
34 Welke gevolg<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> bij de bank<strong>en</strong>?
Uw financieel adviseur van <strong>AXA</strong> kan u het docum<strong>en</strong>t bezorg<strong>en</strong> dat u door de notaris of de vrederechter<br />
moet lat<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>. Zodra de bank in het bezit is van dit docum<strong>en</strong>t, heeft ze toestemming<br />
om de rek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> vrij te gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> alle rechthebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> te betal<strong>en</strong>, nadat alle erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
of hun verteg<strong>en</strong>woordigers e<strong>en</strong> kwijting hebb<strong>en</strong> getek<strong>en</strong>d .<br />
■ Is de nalat<strong>en</strong>schap kleiner dan 750 euro?<br />
De geme<strong>en</strong>te waar de overled<strong>en</strong>e woonde, zal u kosteloos e<strong>en</strong> erfrechtverklaring aflever<strong>en</strong>,<br />
waarin staat wie de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> zijn.<br />
Vrijgave van de brandkast<strong>en</strong><br />
De brandkast<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> niet geop<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> vóór de bank de akte van bek<strong>en</strong>dheid heeft ontvang<strong>en</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> de sleutel hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> de cijfercombinatie k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, lat<strong>en</strong> zij dit aan de bank<br />
wet<strong>en</strong>. Zo niet, op<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> slot<strong>en</strong>maker op kost<strong>en</strong> van de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> de brandkast. De bank of<br />
de notaris maakt met de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot <strong>en</strong> alle erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> of hun verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>taris van de inhoud op. De notaris of de bank moet<strong>en</strong> ook de Administratie van<br />
de BTW, Registratie <strong>en</strong> Domein<strong>en</strong> (die bevoegd is voor het inn<strong>en</strong> van de successierecht<strong>en</strong>) 5<br />
werkdag<strong>en</strong> vooraf door middel van e<strong>en</strong> aangetek<strong>en</strong>de brief verwittig<strong>en</strong>.<br />
Bijzondere bepaling<strong>en</strong> in verband met het vrijgev<strong>en</strong><br />
Was de overled<strong>en</strong>e gehuwd onder het stelsel van zuivere <strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige scheiding van<br />
goeder<strong>en</strong>? Was er e<strong>en</strong> gerechtelijke scheiding van goeder<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> scheiding van tafel <strong>en</strong> bed?<br />
De tegoed<strong>en</strong> op naam van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot word<strong>en</strong> na de fiscale aangifte vrijgegev<strong>en</strong><br />
mits volg<strong>en</strong>de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voorgelegd:<br />
■ e<strong>en</strong> door de notaris e<strong>en</strong>sluid<strong>en</strong>d verklaarde kopie van het huwelijkscontract,<br />
■ e<strong>en</strong> afschrift van het definitieve vonnis van de gerechtelijke scheiding van de<br />
goeder<strong>en</strong> of de scheiding van tafel <strong>en</strong> bed.<br />
De brandkast op naam van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot wordt na inv<strong>en</strong>tarisatie vrijgegev<strong>en</strong>.<br />
De erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> niet aanwezig te zijn. De Administratie van de btw, Registratie <strong>en</strong><br />
Domein<strong>en</strong> moet echter op de hoogte word<strong>en</strong> gebracht. Ze di<strong>en</strong>t echter niet aanwezig te zijn.<br />
De nodige docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn dezelfde als hierbov<strong>en</strong> opgesomd.<br />
De voogdij over de minderjarige kinder<strong>en</strong><br />
■ Laat de overled<strong>en</strong>e minderjarige kinder<strong>en</strong> na?<br />
Sinds e<strong>en</strong> rec<strong>en</strong>te wetswijziging (29 april 2001) ontstaat de voogdij niet meer indi<strong>en</strong> nog één<br />
van de beide ouders van het minderjarige kind in lev<strong>en</strong> is. De voogdij ontstaat <strong>en</strong>kel indi<strong>en</strong><br />
de beide ouders van het minderjarige kind overled<strong>en</strong> zijn.<br />
Welke gevolg<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong> bij de bank<strong>en</strong>?<br />
35
De nalat<strong>en</strong>schap aanvaard<strong>en</strong> of verwerp<strong>en</strong>?<br />
Het opstell<strong>en</strong> van de boedelbeschrijving<br />
Het zuiver aanvaard<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap is niet vanzelfsprek<strong>en</strong>d: de nalat<strong>en</strong>schap bestaat<br />
immers niet alle<strong>en</strong> uit bezitting<strong>en</strong>, maar omvat ook schuld<strong>en</strong>.<br />
Vooraleer de nalat<strong>en</strong>schap te aanvaard<strong>en</strong>, is het beter eerst e<strong>en</strong> boedelbeschrijving van de<br />
nalat<strong>en</strong>schap op te stell<strong>en</strong> om te onderzoek<strong>en</strong> of de overled<strong>en</strong>e schuld<strong>en</strong> had bij bank<strong>en</strong>,<br />
hypotheekmaatschappij<strong>en</strong>, particulier<strong>en</strong>, belasting<strong>en</strong> of andere op<strong>en</strong>bare, administratieve of<br />
financiële instelling<strong>en</strong>. Ook moet gecontroleerd word<strong>en</strong> of hij effect<strong>en</strong> (b.v. aandel<strong>en</strong>, obligaties<br />
of kasbons) in bewaring had gegev<strong>en</strong> <strong>en</strong> of hij e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>sverzekering of ongevall<strong>en</strong>verzekering<br />
had. Daarna kan m<strong>en</strong> besliss<strong>en</strong> de nalat<strong>en</strong>schap zuiver te aanvaard<strong>en</strong>, ze te verwerp<strong>en</strong> of ze te<br />
aanvaard<strong>en</strong> onder voorrecht van boedelbeschrijving.<br />
Zuivere aanvaarding<br />
Wie e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap zonder meer aanvaardt, erft niet alle<strong>en</strong> de bezitting<strong>en</strong> maar ook de<br />
schuld<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e. Hij di<strong>en</strong>t deze schuld<strong>en</strong> te betal<strong>en</strong>, zelfs als ze groter zijn dan het<br />
actief van de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Deze aanvaarding gebeurt:<br />
■ stilzwijg<strong>en</strong>d: ze vloeit voort uit de feit<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> persoon die bijvoorbeeld kasbons van de<br />
overled<strong>en</strong>e ontvangt of zijn auto verkoopt, aanvaardt de nalat<strong>en</strong>schap.<br />
■ uitdrukkelijk: de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> e<strong>en</strong> auth<strong>en</strong>tieke akte voor e<strong>en</strong> notaris of e<strong>en</strong><br />
onderhandse akte op.<br />
M<strong>en</strong> moet zich onthoud<strong>en</strong> van elke handeling die kan word<strong>en</strong> geïnterpreteerd als e<strong>en</strong> stilzwijg<strong>en</strong>de<br />
aanvaarding, want het is niet mogelijk daar later op terug te kom<strong>en</strong>. De aanvaarding is<br />
immers onherroepelijk, ongeacht of ze uitdrukkelijk dan wel stilzwijg<strong>en</strong>d is.<br />
36 De nalat<strong>en</strong>schap aanvaard<strong>en</strong> of verwerp<strong>en</strong>?
Verwerping van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
De verwerping van e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap di<strong>en</strong>t te gebeur<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong> officiële verklaring<br />
op de Griffie van de Rechtbank van Eerste Aanleg van het arrondissem<strong>en</strong>t waarin de overled<strong>en</strong>e<br />
woonde. Wie e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap verwerpt, di<strong>en</strong>t de kost<strong>en</strong> van de procedure van verwerping te<br />
betal<strong>en</strong>. De wet van 29 april 2001 heeft nieuwe regels vastgesteld met betrekking tot de<br />
verwerping door minderjarig<strong>en</strong>.<br />
Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving<br />
Indi<strong>en</strong> het actief <strong>en</strong> het passief van de nalat<strong>en</strong>schap niet voldo<strong>en</strong>de gek<strong>en</strong>d zijn, kan m<strong>en</strong> de<br />
nalat<strong>en</strong>schap aanvaard<strong>en</strong> onder voorrecht van boedelbeschrijving. Daardoor kan word<strong>en</strong><br />
voorkom<strong>en</strong> dat de schuld<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> betaald voor e<strong>en</strong> bedrag dat het actief overtreft.<br />
E<strong>en</strong> minderjarige di<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap steeds te aanvaard<strong>en</strong> onder voorrecht van boedelbeschrijving.<br />
De wet van 29 april 2001 heeft nieuwe regels vastgelegd met betrekking tot de<br />
voorwaard<strong>en</strong> van dergelijke aanvaarding. De andere erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong>.<br />
Voor het aanvaard<strong>en</strong> onder voorrecht van boedelbeschrijving zijn vereist:<br />
■ e<strong>en</strong> uitdrukkelijke verklaring op de Griffie van de Rechtbank van Eerste Aanleg van<br />
het arrondissem<strong>en</strong>t waarin de overled<strong>en</strong>e woonde;<br />
■ e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>taris van de nalat<strong>en</strong>schap, opgemaakt op kost<strong>en</strong> van de erfg<strong>en</strong>aam.<br />
De erfg<strong>en</strong>aam di<strong>en</strong>t ook te zorg<strong>en</strong> voor het beheer <strong>en</strong> de vereff<strong>en</strong>ing van de nalat<strong>en</strong>schap,<br />
maar hij kan e<strong>en</strong> notaris daarmee belast<strong>en</strong>. Die zal adviser<strong>en</strong> of het aangewez<strong>en</strong> is om te<br />
aanvaard<strong>en</strong>, al dan niet onder voorrecht van boedelbeschrijving, of om te verwerp<strong>en</strong>. M<strong>en</strong><br />
moet immers oplett<strong>en</strong> voor aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving, dat in bepaalde<br />
situaties nadelig kan zijn.
Fiscale aangifte van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
Aangifte door de bank <strong>en</strong> door de verzekeringsmaatschappij<br />
■ Aangifte door de bank<br />
Overe<strong>en</strong>komstig de bepaling<strong>en</strong> van het Wetboek der Successierecht<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de bank<strong>en</strong>, naar<br />
aanleiding van het overlijd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> rijksinwoner, de verplichting e<strong>en</strong> lijst op te mak<strong>en</strong> van de<br />
effect<strong>en</strong>, bedrag<strong>en</strong> of tegoed<strong>en</strong> die aan die klant toebehor<strong>en</strong> <strong>en</strong> die af te gev<strong>en</strong> aan de fiscale<br />
administratie, voor ze tot teruggave, betaling of overdracht aan de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>, legatariss<strong>en</strong>,<br />
begiftigd<strong>en</strong> of andere rechthebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> overgaan.<br />
Als refer<strong>en</strong>tietijdstip geldt het uur nul van de dag van het overlijd<strong>en</strong>. Daarvan mag in ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel<br />
geval word<strong>en</strong> afgewek<strong>en</strong>.<br />
Bijgevolg moet deze lijst van effect<strong>en</strong>, bedrag<strong>en</strong> of tegoed<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgesteld op basis van de<br />
toestand zoals die was op het einde van de dag die aan het overlijd<strong>en</strong> voorafging.<br />
■ Aangifte door de verzekeringsmaatschappij<br />
De verzekeringsmaatschappij moet bij het overlijd<strong>en</strong> van de verzekerde of de verzekeringnemer<br />
(voor zover die verzekeringsnemer e<strong>en</strong> rijksinwoner is) spontaan aan de fiscus e<strong>en</strong> fiscale lijst<br />
201 overhandig<strong>en</strong>, met opgave van de verzekeringsproduct<strong>en</strong>. Daarin moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vermeld:<br />
de naam van de overled<strong>en</strong>e, de refer<strong>en</strong>ties van het contract, de naam <strong>en</strong> het adres van<br />
de begunstigd<strong>en</strong> <strong>en</strong> het bedrag van het kapitaal.<br />
Wat het aan te gev<strong>en</strong> bedrag betreft, gaat het hier om:<br />
■ voor de lev<strong>en</strong>sverzekeringscontract<strong>en</strong> van tak 21: het betaalde kapitaal, met inbegrip van<br />
de deelneming in de winst;<br />
■ voor de lev<strong>en</strong>sverzekeringscontract<strong>en</strong> gekoppeld aan beleggingsfonds<strong>en</strong> (tak 23): het<br />
werkelijk aan de begunstigde betaalde kapitaal, berek<strong>en</strong>d op basis van de waarde van de<br />
e<strong>en</strong>heid op het og<strong>en</strong>blik van de betaling.<br />
Er word<strong>en</strong> kopieën gezond<strong>en</strong> naar de begunstigde(n) van de uitkering, alsook naar de notaris.<br />
38 Fiscale aangifte van de nalat<strong>en</strong>schap
Aangifte door de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
Buit<strong>en</strong> de bank <strong>en</strong> de verzekeringsmaatschappij zijn ook de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> verplicht de bezitting<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> schuld<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e aan te gev<strong>en</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> het overlijd<strong>en</strong> in België plaatshad, moet die aangifte gedaan word<strong>en</strong> op het kantoor<br />
van de ontvanger van de Administratie van de btw, Registratie <strong>en</strong> Domein<strong>en</strong> van de laatste<br />
woonplaats van de overled<strong>en</strong>e, t<strong>en</strong> laatste 5 maand<strong>en</strong> na het overlijd<strong>en</strong>. In geval van overlijd<strong>en</strong><br />
in e<strong>en</strong> ander Europees land moet de aangifte gebeur<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> periode van 6 maand<strong>en</strong>.<br />
Deze termijn wordt op 7 maand<strong>en</strong> gebracht indi<strong>en</strong> het overlijd<strong>en</strong> zich voordeed in e<strong>en</strong><br />
niet-Europees land. In de praktijk stell<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> dikwijls e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke aangifte op.<br />
Om u te help<strong>en</strong> kan <strong>AXA</strong> u e<strong>en</strong> kopie van haar model van aangifte bezorg<strong>en</strong>.<br />
De aangifte di<strong>en</strong>t volg<strong>en</strong>de gegev<strong>en</strong>s te vermeld<strong>en</strong>:<br />
■ de volledige id<strong>en</strong>titeit van de overled<strong>en</strong>e, de plaats <strong>en</strong> datum van overlijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
id<strong>en</strong>titeit van zijn ev<strong>en</strong>tuele huwelijkspartner;<br />
■ de volledige id<strong>en</strong>titeit van de aangevers, hun beroep, adres, geboorteplaats <strong>en</strong> -datum,<br />
de volledige id<strong>en</strong>titeit van hun ev<strong>en</strong>tuele huwelijkspartner;<br />
■ de volledige id<strong>en</strong>titeit van alle erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>, legatariss<strong>en</strong>, begiftigd<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun ev<strong>en</strong>tuele<br />
echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>, de graad van verwantschap met de overled<strong>en</strong>e, het deel dat zij hebb<strong>en</strong><br />
verkreg<strong>en</strong> <strong>en</strong> de wijze van verkrijging (wet, huwelijkscontract, testam<strong>en</strong>t, sch<strong>en</strong>king);<br />
■ de volledige id<strong>en</strong>titeit, domicilie, geboorteplaats <strong>en</strong> -datum van de kinder<strong>en</strong> van minder<br />
dan 21 jaar van de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>, legatariss<strong>en</strong> <strong>en</strong> begiftigd<strong>en</strong> die op het og<strong>en</strong>blik van het<br />
overlijd<strong>en</strong> minst<strong>en</strong>s 3 kinder<strong>en</strong> van minder dan 21 jaar hebb<strong>en</strong>;<br />
■ de id<strong>en</strong>titeit van de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> die uitgeslot<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> kracht<strong>en</strong>s testam<strong>en</strong>t of<br />
contractuele beschikking;<br />
■ de id<strong>en</strong>titeit van de person<strong>en</strong> die de volle eig<strong>en</strong>dom van goeder<strong>en</strong> verkrijg<strong>en</strong>, indi<strong>en</strong> de<br />
overled<strong>en</strong>e tijd<strong>en</strong>s zijn lev<strong>en</strong> het vruchtgebruik van bepaalde goeder<strong>en</strong> had;<br />
■ e<strong>en</strong> adres in het administratieve gebied van het kantoor van aangifte, waar de officiële<br />
briev<strong>en</strong> naartoe kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gezond<strong>en</strong>;<br />
■ de sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> gedaan minder dan drie jaar voor het overlijd<strong>en</strong> (zie verder);<br />
■ de nauwkeurige opgave van het actief (bezitting<strong>en</strong>) <strong>en</strong> het passief (schuld<strong>en</strong>) van de<br />
nalat<strong>en</strong>schap, met artikelsgewijze raming (zie verder).<br />
Het is belangrijk de raming zo nauwkeurig mogelijk te mak<strong>en</strong>. In geval van onderwaardering,<br />
wordt e<strong>en</strong> boete opgelegd. U kunt de goeder<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> waarder<strong>en</strong> <strong>en</strong> de ontvanger van de btw,<br />
Registratie <strong>en</strong> Domein<strong>en</strong> daarvan op de hoogte br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> aangetek<strong>en</strong>d schrijv<strong>en</strong>.<br />
Fiscale aangifte van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
39
Actief van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
De activa van de nalat<strong>en</strong>schap bestaan uit roer<strong>en</strong>de <strong>en</strong> onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> de overled<strong>en</strong>e gehuwd was onder het stelsel van geme<strong>en</strong>schap van goeder<strong>en</strong> omvat het<br />
actief van de nalat<strong>en</strong>schap de helft van de roer<strong>en</strong>de <strong>en</strong> onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>schap,<br />
alsook het geheel van de eig<strong>en</strong> goeder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e.<br />
In principe moet<strong>en</strong> alle goeder<strong>en</strong> afzonderlijk word<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>:<br />
■ Onroer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong><br />
■ aard, kadastrale ligging (sectie <strong>en</strong> nummer), raming van de verkoopwaarde op het og<strong>en</strong>blik van het<br />
overlijd<strong>en</strong><br />
■ Roer<strong>en</strong>de goeder<strong>en</strong><br />
■ globale waardering van de meubels, het gereedschap, het vaatwerk, de juwel<strong>en</strong> ...<br />
■ gedetailleerde opgave van de aandel<strong>en</strong>, obligaties <strong>en</strong> andere effect<strong>en</strong> met waardering, in<br />
principe op basis van de courante prijs;<br />
■ sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> die de overled<strong>en</strong>e gedaan heeft gedur<strong>en</strong>de de 3 laatste jar<strong>en</strong> voor zijn overlijd<strong>en</strong>,<br />
met vermelding van de volledige id<strong>en</strong>titeit van de begunstigd<strong>en</strong> <strong>en</strong> de data van sch<strong>en</strong>king. Op<br />
deze sch<strong>en</strong>king<strong>en</strong> zijn de successierecht<strong>en</strong> verschuldigd, t<strong>en</strong>zij ze voldaan werd<strong>en</strong> in de vorm<br />
van sch<strong>en</strong>kingsrecht<strong>en</strong>.<br />
■ de tegoed<strong>en</strong> op bankrek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> spaarboekjes, met opgave van de financiële instelling, het<br />
nominale bedrag <strong>en</strong> de intrest<strong>en</strong>;<br />
■ de huurgeld<strong>en</strong>, r<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> het vruchtgebruik;<br />
■ de lev<strong>en</strong>sverzekering<strong>en</strong>: indi<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong> t<strong>en</strong> voordele van de kinder<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e, zijn<br />
er successierecht<strong>en</strong> verschuldigd op het totale bedrag; indi<strong>en</strong> ze werd<strong>en</strong> aangegaan t<strong>en</strong> voordele<br />
van de echtg<strong>en</strong>oot, moet<strong>en</strong> er successierecht<strong>en</strong> word<strong>en</strong> betaald <strong>en</strong> op de helft van het bedrag<br />
indi<strong>en</strong> de premies met geld van de geme<strong>en</strong>schap werd<strong>en</strong> betaald <strong>en</strong> op het totale bedrag indi<strong>en</strong><br />
de overled<strong>en</strong>e de premies met zijn eig<strong>en</strong> geld<strong>en</strong> betaalde. Indi<strong>en</strong> de premies werd<strong>en</strong> betaald met<br />
het eig<strong>en</strong> geld van de langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot, di<strong>en</strong><strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> successierecht<strong>en</strong> te word<strong>en</strong><br />
betaald;<br />
● langstlev<strong>en</strong>de echtg<strong>en</strong>oot: als hij meer verkrijgt meer dan de helft of het geheel van de geme<strong>en</strong>schap,<br />
di<strong>en</strong>t hij de successierecht<strong>en</strong> te betal<strong>en</strong> op het gedeelte dat de helft van de geme<strong>en</strong>schap<br />
overtreft.<br />
Let op: de verzekeringsmaatschappij moet zelf de verzekerde bedrag<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong>, met name<br />
in de brandpolis. Deze bedrag<strong>en</strong> zijn vaak, zowel voor het gebouw als voor de inboedel,<br />
uitgedrukt in "nieuwwaarde" – zonder dat er rek<strong>en</strong>ing wordt gehoud<strong>en</strong> met hun<br />
verouderde staat. In hun aangifte moet<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> de bedrag<strong>en</strong><br />
opgev<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met de verouderde staat (de zogehet<strong>en</strong> "reële" waarde).<br />
Het zou dus fout zijn gewoon de verzekerde bedrag<strong>en</strong> over te nem<strong>en</strong>.<br />
Passief van de nalat<strong>en</strong>schap<br />
Deze aangifte vermeldt zowel de schuld<strong>en</strong> van de overled<strong>en</strong>e op het og<strong>en</strong>blik van het<br />
overlijd<strong>en</strong> als de schuld<strong>en</strong> die uit het overlijd<strong>en</strong> voortvloei<strong>en</strong>.<br />
Voor bedrag<strong>en</strong> van meer dan 375 euro moet<strong>en</strong> bewijsstukk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geleverd.<br />
40 Fiscale aangifte van de nalat<strong>en</strong>schap
42<br />
Uw persoonlijke notities
✁<br />
FICHE VOOR UW ERFGENAMEN<br />
U kunt deze fiche invull<strong>en</strong> <strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>spersoon gev<strong>en</strong> of bij uw persoonlijke docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
bewar<strong>en</strong>. Deze gegev<strong>en</strong>s zull<strong>en</strong> later zeer nuttig zijn.<br />
1. Persoonlijke gegev<strong>en</strong>s.<br />
Naam : ………………………...............….............................................................................. Voornaam : ………………………..................<br />
Adres : ………………………………...................……………………………….......................... Tel. : ……...............………………..................<br />
Hebt u e<strong>en</strong> huwelijkscontract?<br />
O ne<strong>en</strong><br />
O ja : opgesteld door notaris……..................………..............................................……… te ………….........................………….….......<br />
Hebt u e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t opgemaakt?<br />
O ne<strong>en</strong><br />
O ja : e<strong>en</strong> auth<strong>en</strong>tiek testam<strong>en</strong>t O e<strong>en</strong> internationaal testam<strong>en</strong>t O<br />
dat wordt bewaard bij notaris ...........………..............................................………... te ………….........................………….….......<br />
ik heb zelf e<strong>en</strong> testam<strong>en</strong>t opgemaakt dat op volg<strong>en</strong>de plaats wordt bewaard: ...................…………………....................................<br />
Hebt u kinder<strong>en</strong>?<br />
O ne<strong>en</strong><br />
O ja :<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
• Naam : ………………...................................................................................................... Voornaam : ………….......………..................<br />
Geboorteplaats : ………………........................................................................................ Geboortedatum : …......................................<br />
2. Waar bevind<strong>en</strong> zich?<br />
Tracht uw docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te klasser<strong>en</strong>, bij voorkeur volg<strong>en</strong>s hun aard <strong>en</strong> in afzonderlijke mapp<strong>en</strong>.<br />
Uw sleutels?<br />
• Van het huis: ….........………………………………………………………………................<br />
• van de brandkast: ......………………………………………………….......................….......<br />
• van de briev<strong>en</strong>bus: ……….……………………………………………………….....…..........<br />
• van de auto: .....…........………………………………………………………….......……......<br />
• andere : ........………………………………………………………………....…………….......<br />
………………………………………………......….........………………………………………......<br />
Uw id<strong>en</strong>titeitspapier<strong>en</strong>?<br />
• geboorteakte: ……………......…......……………………………….......................….........<br />
• id<strong>en</strong>titeitskaart: ……………......…......……………………………….......................….........<br />
• paspoort : ……………………………….......…......………………………......………….......<br />
• rijbewijs / gelijkvormigheidsattest: …......….......…………….............................................<br />
• kaart voor toegang tot de brandkast: ....…......……………………………….………..........<br />
• trouwboekje: …………………………........…………………....…………......…......….........<br />
• huwelijkscontract: …………………………....…………………......….........…………..........<br />
Fiche voor uw erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong><br />
43
Uw verzekeringspoliss<strong>en</strong>?<br />
• Type : ………………………......…..................... Polisnummer : ..…………………...…………... Maatschappij : ………………………....<br />
Premies betaald : .……….............……….......... Plaats waar de polis zich bevindt : ......…....…………………………………………...........<br />
• Type : ………………………......…..................... Polisnummer : ..…………………...…………... Maatschappij : ………………………....<br />
Premies betaald : .……….............……….......... Plaats waar de polis zich bevindt : ......…....…………………………………………...........<br />
• Type : ………………………......…..................... Polisnummer : ..…………………...…………... Maatschappij : ………………………....<br />
Premies betaald : .……….............……….......... Plaats waar de polis zich bevindt : ......…....…………………………………………...........<br />
• Type : ………………………......…..................... Polisnummer : ..…………………...…………... Maatschappij : ………………………....<br />
Premies betaald : .……….............……….......... Plaats waar de polis zich bevindt : ......…....…………………………………………...........<br />
De betalingsbewijz<strong>en</strong>?<br />
• Belasting<strong>en</strong>: …………………………..………....……………………......…......….…….<br />
• Rec<strong>en</strong>te rek<strong>en</strong>inguittreksels: ……………………………...................…......….………….<br />
• Ziekteverzekering: ………………………........…......….....……………………………….<br />
• P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong>: ..…………………......…......….…………...................…………………….<br />
Te contacter<strong>en</strong> person<strong>en</strong>?<br />
• Notaris: ………………………......…......….................................................................. Tel.: …..................…...…………….........……<br />
• Ziek<strong>en</strong>fonds: ………………………………..........................................................…..... Tel.: …..................…...…………….........……<br />
• Werkgever: ……………………………..........................................................……….... Tel.: …..................…...…………….........……<br />
• Verzekering<strong>en</strong>: ……………………………................................................................... Tel.: …..................…...…………….........……<br />
• Financiële instelling<strong>en</strong>: …………………..........................................................………. Tel.: …..................…...…………….........……<br />
• Andere: ………………………………..........................................................………….. Tel.: …..................…...…………….........……<br />
De contract<strong>en</strong> <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong>:<br />
• Type: …......…......…......…......….......…………. Plaats waar het docum<strong>en</strong>t zich bevindt: …......….......……………………………............<br />
• Type: …......…......…......…......….......…………. Plaats waar het docum<strong>en</strong>t zich bevindt: …......….......……………………………............<br />
• Type: …......…......…......…......….......…………. Plaats waar het docum<strong>en</strong>t zich bevindt: …......….......……………………………............<br />
• Type: …......…......…......…......….......…………. Plaats waar het docum<strong>en</strong>t zich bevindt: …......….......……………………………............<br />
<strong>Bank</strong>gegev<strong>en</strong>s:<br />
• <strong>AXA</strong> : …………………………………………………….................................................<br />
• Adres : ……………………………………...............................................................…. Tel.: …..................…...…………….........……<br />
Ongevall<strong>en</strong>verzekering:<br />
O ja<br />
O ne<strong>en</strong><br />
Rek<strong>en</strong>ingnummer : ……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
Nummer effect<strong>en</strong>rek<strong>en</strong>ing: …………......…......…......….........……………………..............…………………………..........................................<br />
Plaats waar de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zich bevind<strong>en</strong>:….....……………………...............………....<br />
Nummer van de brandkast : …………….…………… Cijfercombinatie : ……...………<br />
Nr. l<strong>en</strong>ing: ……………......…......…......….....………………………………...........……......<br />
Nr. hypothecaire l<strong>en</strong>ing :......…..………………………………………………....................<br />
Plaats waar de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zich bevind<strong>en</strong>:….....……………………...............………....<br />
Andere financiële instelling<strong>en</strong> :<br />
• Naam <strong>en</strong> adres: ...…......….…………………………………………………………………..............................................................................<br />
Rek<strong>en</strong>ingnummer: ……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
Depositoboekjes: ……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
• Naam <strong>en</strong> adres: ...…......….…………………………………………………………………..............................................................................<br />
Rek<strong>en</strong>ingnummer: ……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
Depositoboekjes: ……/……………………/…… ……/……………………/……<br />
44 Fiche voor uw erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>
U wilt e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> vol vertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> toekomst zonder zorg<strong>en</strong>.<br />
Het is ons vak u daarin bij te staan.<br />
Om uw familie <strong>en</strong> uw omgeving te bescherm<strong>en</strong>.<br />
Om uw plann<strong>en</strong> concrete vorm te gev<strong>en</strong>.<br />
Om u voor later financieel veilig te stell<strong>en</strong>.<br />
Zo zi<strong>en</strong> wij Financiële Bescherming bij <strong>AXA</strong>.<br />
In België biedt de <strong>AXA</strong> Groep u de keuze uit<br />
e<strong>en</strong> aantal totaalconcept<strong>en</strong><br />
HAPPY LIFE ®<br />
HOME SAFE HOME ®<br />
BUSINESS4YOU ®<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ruime waaier van bank- <strong>en</strong> verzekeringsproduct<strong>en</strong>, die voor<br />
uw persoonlijke situatie e<strong>en</strong> gepaste oplossing bied<strong>en</strong>:<br />
AUTO<br />
WONING<br />
KREDIETEN<br />
SPAREN<br />
BELEGGEN<br />
FINANCIËLE DIENSTEN<br />
VEILIG ONDERNEMEN<br />
VEILIG DOOR HET LEVEN<br />
<strong>AXA</strong> Belgium, NV van verzekering<strong>en</strong> toegelat<strong>en</strong> onder het nr. 0039 om de takk<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet-lev<strong>en</strong> te beoef<strong>en</strong><strong>en</strong> (KB 04-07-1979, BS 14-07-1979)<br />
Maatschappelijke zetel : Vorstlaan 25 - B-1170 Brussel (België) - Internet : www.axa.be - Tel. : (02) 678 61 11 - Fax : (02) 678 93 40 - BTW BE 404 483 367 - HR Brussel nr. 356.389<br />
<strong>AXA</strong> <strong>Bank</strong> Belgium, nv-sa-AG, Groteste<strong>en</strong>weg 214, 2600 Antwerp<strong>en</strong> (Berchem) TEL (03) 286 22 11 - FAX (03) 286 24 07<br />
HRA-RCA 1163 BTW-TVA-MwSt BE 404 476 835 MEZ-MAE-MWA 993 Rek-Cpte-Konto 753-0000001-96 CDV-OCA-ADV 36 705 http://www.axa.be<br />
www.axa.be<br />
704.2448-0406 V.U.: Nicole Remans, <strong>AXA</strong> <strong>Bank</strong> Belgium nv, Groteste<strong>en</strong>weg 214, 2600 Antwerp<strong>en</strong> (Berchem)