Voorlichtingsblad van ForFarmers OKTOBER 2010 ... - CleverCMS

Voorlichtingsblad van ForFarmers OKTOBER 2010 jaargang 34
VOERTAAL

2
Column
De zomer voorbij...
Het is oktober. De zomer is voorbij en met
enige weemoed kijk ik terug. Het was een
mooie zomer, met afwisselend weer. Eerst
veel te droog, dan weer te nat, maar we
hebben de mais weer in de kuil, dus dat zal
wel goed komen. Het is problematischer
voor de akkerbouwers. Die zijn van hun inkomsten
volledig afhankelijk van de oogst.
Weersinvloeden heb je niet in de hand, voor
hen zal het niet prettig zijn nu. Hopelijk
houden ze hun hoofd boven water.
En dan is er het programma Rondom 10,
met de uitzending “Het verdriet van de
boeren”. Dit was een uitzending naar aanleiding
van het onderzoek “Toekomstgericht
ondernemen”, dat LTO in samenwerking
met Rondom 10 heeft uitgevoerd. Uit het
onderzoek is gebleken dat 75% van de
boeren wel in staat is om ook in de toe-
Column 2
ForFarmers op Eurotier 2010 3
Boeren met ambitie 4
Interview Hugo Thesing, nieuwe website 6
Duurzaamheid in de agrarische sector 8
Introductie MELK ® 10
Reportage: melkproductie is gestegen 12
Managementprogramma voor melkrobot 14
Innovatie in de rosékalverhouderij 16
Hennie Wijnhout (45) is getrouwd met Wim en moeder van
Wouter en Kirsten. Ze runnen een melkveebedrijf met zo´n 140
melkkoeien en een kleine vleesveetak op landgoed het Rozendael
in de buurtschap Lierderholthuis (Wijhe). Hennie heeft tevens een
parttime baan als afdelingssecretaresse in een ziekenhuis. In elke
column schrijft Hennie over de dingen die haar bezighouden als
vrouw van een rundveehouder.
komst een winstgevend bedrijf te runnen.
Rondom 10 richtte zich vooral op dat deel
dat te weinig inkomen haalt uit alleen het
agrarisch bedrijf.
Ik vind het jammer jammer dat Rondom 10
zich op deze groep boeren richtte. Niets ten
nadele van de boeren die het, om wat voor
reden dan ook, niet kunnen redden, dit is
al erg genoeg. Maar op de burger komt het
nu wel weer over dat ze medelijden moeten
hebben met de boeren. Ik werd er tenminste
op mijn werk gelijk mee geconfronteerd.
Maar ik vind dat we toch echt van dat beeld
af moeten dat we “zielig” zijn. Ik denk op
dit moment dat alle kleine zelfstandige ondernemers
het niet eenvoudig hebben. En
ik weet dat een ieder zelf voelt wat hem/
haar aangaat. Maar uiteindelijk hebben we
BEX levert geld op 18
Melkveestudieavonden 2010 19
Resultaten bigvitaliteitscheck 20
Formule1000 check geeft inzicht 22
Nieuw berenvoerassortiment 23
Reportage “Weekend van het varken” 24
Analyse CCM na oogst loont 26
Introductie Vitakrek regulier 28
Reportage: Vitakrek geeft goede resultaten 30
COLOFON
Redactieadres: ForFarmers, Postbus 91, 7240 AB Lochem, T: +31(0)573 28 88 00, F: +31 (0)573 28 88 99
Eindredactie: Afdeling communicatie. De eerstvolgende Voertaal verschijnt in december 2010.
er zelf voor gekozen om boer/ondernemer
te zijn. En dan loop je risico’s, zo is het nu
eenmaal.
Ook wij zaten in juli met het feit dat ons
melkgeld voor een groot deel niet uitbetaald
werd. Daar werden we niet blij
van, het maakt ons teveel afhankelijk van
derden. “Het komt weer goed”, zeggen zij.
Maar het maakt ons wel weer alert. Hoe
kunnen we dit in de toekomst voorkomen
en wat gaan we hier zelf aan doen, zodat
we minder kwetsbaar zijn?
Laten we vooral tonen wat wel goed gaat
en beseffen hoe mooi het is om ondernemer
te zijn. Dat geeft je veel meer energie
en moed om door te gaan en de draad weer
op te pakken, wanneer het even niet zo
gaat als je graag wilt.
INHOUD
Poultrycare ® : “Mensen” 32
Agroscoop ® vleeskuikenhouderij 34
Reductie antibioticagebruik in pluimveesector 35
Kalkactie voor optimale bodem-pH 36
Verschillende inkuilmethoden van mais 37
Duurzaam ondernemen in de praktijk 38
Productierechten 39

ForFarmers beursnieuws
ForFarmers bezoekt binnenkort een tweetal beurzen. Met de sector
pluimveehouderij staan we van 26 t/m 28 oktober a.s. op de LIV in
Hardenberg en alle diersectoren zijn vertegenwoordigd op Eurotier
in Hannover. Deze beurs vindt plaats van 16 t/m 19 november 2010.
Wij ontvangen u graag in onze stand.
Jaarlijks maakt ForFarmers de afweging
op welke beurzen we aanwezig zijn. Vorig
jaar stonden we niet op de Landbouwdagen
Intensieve Veehouderij (LIV) in
Hardenberg. Dit jaar hebben we ervoor
gekozen om er wel met de pluimveesector
aanwezig te zijn. Deze aanwezigheid is
gekoppeld aan het symposium voor Duitse
pluimveehouders, dat de sector pluimvee
daar organiseert. Daarnaast is de beurs
in Hardenberg voor onze pluimveevoorlichters
een uitstekende mogelijkheid om,
naast de Nederlandse klanten, ook haar
Duitse klanten uit het Weser-Emsgebied
te kunnen spreken.
EUROTIER
Zilveren medaille voor pensbolus:
een innovatie op Eurotier
Op Eurotier zijn alle diersectoren van
ForFarmers vertegenwoordigd. De rundveehouderij
presenteert een nieuw en
uniek systeem voor gezondheidsbewaking:
de pensbolus. Vanwege het innovatieve
karakter van deze pH-bolus, heeft DLG,
de Duitse landbouwvoorlichting, een zilveren
medaille aan de innovatie toegekend.
Uitleg werking pensbolus
Met behulp van de pensbolus kan de pHwaarde
(zuurtegraad) in de pens worden
gemeten. De waardes worden via een
computerprogramma geanalyseerd en bij
afwijkende waardes, volgt een melding.
De veehouder weet, dat de koe problemen
heeft met mogelijke aandoeningen, zoals
pensverzuring of melkziekte, en kan de
koe direct gaan behandelen. Hierdoor is
een gerichtere aanpak mogelijk, dit voorkomt
onnodig of verkeerd medicijngebruik.
De bolus is ontwikkeld door het Oostenrijkse
bedrijf smaXtec animal care.
ForFarmers heeft deze ontwikkeling in
een vroeg stadium opgepakt. Gezamenlijk
wordt de bolus verder ontwikkeld en
gereedgemaakt voor marktintroductie.
Verder presenteert de rundveehouderij het
managementinformatiesysteem
Agroscoop ® . Dit is een systeem dat
continu de voerefficiëntie en voerkosten
(rendement) bijhoudt en dat inmiddels een
groot aantal tevreden gebruikers kent.
Daarnaast wordt het nieuwe ForFarmers
kalveropfokvoer Kälber Vital onder de aandacht
gebracht.
In de varkenshouderij wordt uitgebreid
stilgestaan bij het nieuwe vleesvarkensassortiment.
En de pluimveehouderij heeft
op Eurotier informatie over Vitakrek, hét
structuurmeel voor de pluimveehouderij.
ForFarmers heeft met Poultrycare ® kennis
in huis om de gezondheid in de pluimveehouderij
te verbeteren. Tenslotte kan
ForFarmers u begeleiden bij nieuwbouw-
of verbouwplannen. Wij hopen u te mogen
ontmoeten!
bEURs bEURsbEURsINFO
LIV:
dinsdag 26 t/m donderdag 28 oktober.
Energieweg 2, 7772 TV in Hardenberg.
Geopend dagelijks van 13.00 uur tot
22.00 uur. Toegangsprijs is € 20,-. Zie
ook www.evenementenhal.nl
Eurotier 2010:
dinsdag 16 t/m vrijdag 19 november.
Messegelände, 30521 in Hannover.
Geopend dagelijks van 9.00 uur tot
18.00 uur. ForFarmers heeft haar stand
in hal 15, standnummer F06. Toegangsprijs
is € 21,-. Zie ook www.eurotier.de
3

4
Boeren met amBitie
ForFarmers heeft de ambitie om verder te groeien. Groei is noodzakelijk om bij klanten het
hoogst haalbare bedrijfsrendement te realiseren. Er zit echter wel een randvoorwaarde aan
die groei. We willen niet alleen groeien, maar vooral beter presteren. We willen dus “beter
groeien” in plaats van “groter groeien”.
Om een goede invulling te geven aan de wijze waarop ForFarmers in de markt staat, wordt
de kernwaarde ambitie breder en krachtiger onder de aandacht gebracht door middel van de
slogan: “bOEREN mET AmbITIE”. Met deze nieuwe slogan kunnen we nog krachtiger
naar buiten brengen waar ForFarmers én onze boeren voor staan.
De slogan “bOEREN mET AmbITIE” zult u de komende maanden daarom op meerdere
manieren tegenkomen. De vrachtwagens zijn al aangepast, maar ook op overige uitingen
praten we over “bOEREN mET AmbITIE”. Want zo denken wij over onze klanten.

6
ForFarmers Thesing:
bewezen producten krijgen nieuwe
merknaam
Vanaf oktober 2010 hanteert het gerenomeerde mengvoerbedrijf Bela-Thesing uit Rees-Haffen (Dld) de
merknaam ForFarmers Thesing. Wat verandert er voor de klanten, die altijd Bela-mengvoer van Bela-Thesing
ontvingen? Voertaal interviewde Hugo Thesing, directeur van de onderneming, en stelde deze vraag.
Hugo Thesing, Directeur ForFarmers Thesing
Vanaf 1 oktober 2010 hanteert de
firma bela-Thesing de nieuwe naam
ForFarmers Thesing. Wat verandert
er?
Om kort te zijn: de naam verandert, maar
de medewerkers, de producten en de
kracht van de onderneming blijven. Vier
jaar geleden heeft ForFarmers, één van
de drie grootste mengvoerbedrijven in
Nederland, de Bela-Group in Langförden
overgenomen. Bela had al jarenlang een
belang in ons bedrijf, deze werd toen door
ForFarmers overgenomen. Vorig jaar is de
naam Bela op de locatie in Langförden al
in ForFarmers Bela veranderd. Een logisch
vervolg is het dan om deze naamswijziging
ook bij onze firma door te voeren.
Zijn de aandelen (het belang) in het
bedrijf ook veranderd?
Nee. Alleen de naam van de onderneming
is veranderd. Het voordeel is, dat we nu
allemaal ook naar buiten als één bedrijf
optreden door dezelfde naam te hanteren.
Intern hebben we al langer de samenwerking
benut in het voordeel van alle partijen.
Hoe zien deze voordelen er concreet
uit?
Als ForFarmers Thesing kunnen we
bijvoorbeeld de inkoop bundelen (gezamenlijk
inkopen), zodat we inkoopvolume
hebben. Daardoor kunnen we grondstoffen
goedkoper inkopen. Erg positief is ook
de mogelijkheid om gebruik te maken van
de kennis van de mensen bij Research &
Development, die we samen met de ervaringen
bij de boer, waar onze buitendienstmensen
mee komen, kunnen combineren.
Deze ervaringsuitwisseling is voor alle
collega’s waardevol.
In veel organisaties worden vestigingen
samengevoegd. Een regionale
insteek kan dan vaak niet meer
benut worden. Hoe ziet dat er bij
ForFarmers Thesing uit?
Hier loopt dat anders. Bij ForFarmers weet
men, dat elke regio een eigen aanpak vereist.
Wij zijn een zelfstandige mengvoerfabriek
binnen de ForFarmers Group. Wij
richten onze dagelijkse werkzaamheden
naar de behoefte van de klant binnen ons
eigen werkgebied.
Wat betekent de overname voor het
assortiment – zal deze nog veranderen/zullen
er producten wegvallen
of niet?
Nee. De merknaam is nieuw, maar de
bewezen voerproducten blijven. Wij maken
wel gebruik van de mogelijkheid om
ook goede ForFarmers-producten aan te
bieden, maar alleen, wanneer dit bij onze
klanten past is. Onze eigen producten blijven
bestaan, de veehouder kan de bewezen
voerproducten, zoals het melkveevoer
SK 43 of 204 Grünland blijven bestellen.
Wat is het bijzondere aan
ForFarmers Thesing en de regionale
markt, die u bedient?
Het bijzondere is, dat wij ons onder het
motto: “samenwerking vereist” hebben geprofileerd
bij de agrariërs in de gebieden
Niederrhein, Münsterland en Sauerland.
Wij zijn van waarde voor de agrariërs:
wij streven naar winst op het agrarische
bedrijf.
Als familiebedrijf hebben we een traditie
die tot 1886 teruggaat. Wij zijn samen met
de veehouderijbedrijven gegroeid en ons
bedrijf is ingesteld op de belevering van
grote agrarische bedrijven. Dit geldt voor
alle sectoren, waarbij de productie van
rundveevoer het hoogste aandeel heeft.
Daarna volgen varkens- en kalkoenvoer.
Kunt u nog enkele praktische voorbeelden
noemen van “samenwerking
vereist”
Onze bijzondere kracht is bijvoorbeeld
kennis en kunde om TMR-rantsoenen te
optimaliseren op resultaatgerichte melkveebedrijven.
Of bijvoorbeeld speciaal
krachtvoer, dat geschikt is voor robotbedrijven.
Wij kunnen bovendien, gemakkelijker
dan andere fabrikanten, klantspecifiek
krachtvoer samenstellen. Dat is in het
graslandgebied van de Niederrhein net zo
belangrijk als in Sauerland.
Ook de pluimvee-, vleesvarkens- en
zeugenbedrijven hebben zich sterk ontwikkeld.
Daarom hebben we in de buitendienst
experts per sector als gesprekspartner
voor de veehouder.
.

sterke partner voor moderne
veehouderijbedrijven
“Een langdurige samenwerking op basis
van wederzijds vertrouwen”, zo kunnen
we de filosofie van het bedrijf Bela-Thesing,
dat sinds kort de naam ForFarmers
Thesing hanteert, samenvatten. Wie
gezamenlijk de uitdaging heeft aangenomen
om te groeien, die wil een goede
samenwerking met een bedrijf, dat ook
meegroeit.
De mogelijkheden zijn uitstekend: Het
bedrijf uit Rees-Haffen kan terugkijken
op veel ervaring, die terugvoert naar
1886. Op dit moment, met een productie
van rond de 250.000 ton mengvoer per
jaar, is ForFarmers Thesing dé krachtige
partner voor agrariërs.
Ongeveer 45 procent van het mengvoer
wordt geproduceerd voor melkvee, 25
procent is bestemd als varkensvoer en
30 procent wordt voor kalkoenen en
legkippen geproduceerd. Het mengvoer
wordt naar de klant getransporteerd
met behulp van vijftien bulkwagens van
spediteur B&V.
ForFarmers Thesing heeft voldoende
kennis in huis op meerdere gebieden en
in meerdere regio’s. Voor elke diersoort
is een specialist in dienst: Dr. Thomas
Mooren werkt in de rundveesector, Henk
van den Berg in de varkenssector en
Alex Kuhn in de kalkoensector.
In de regio werken ervaren voorlichters.
Klanten in het gebied Borken krijgen
bezoek van Rob Winters; Bernd Vriesen
en Hendrik van de Sand werken
in Niederrhein; Dirk Wiethoff bezoekt
de klanten in Sauerland; Josef Babilon
is actief in het gebied Arnsberg; Udo
Lindenberg in Bergischen Land en voor
het Westerwald is Axel Walterscherm de
aanspreekpartner.
Hugo Thesing ziet veel kansen in de
advisering, ondersteuning en belevering
van de vele agrarische bedrijven
met groeiambitie, die in het gebied
van ForFarmers Thesing liggen en nog
geen kennis hebben gemaakt met het
bedrijf. “Deze bedrijven kunnen wij met
onze vakkennis optimaal ondersteunen
en speciaal op het bedrijf toegespitste
voerproducten aanbieden.”
Tegenwoordig is het erg belangrijk om
als mengvoerproducent snel te kunnen
beschikken over grondstoffen en
is het tijdig kunnen leveren van voer
een voorwaarde, waar veehouders naar
kijken. ForFarmers Thesing kan hieraan
voldoen.
Vernieuwde
website FarmFeed
Vol trots presenteren wij u onze
nieuwe website! Nog steeds onder de
vertrouwde naam FarmFeed, maar met
een totaal vernieuwde vormgeving en
geactualiseerde inhoud.
De website is ontworpen vanuit de gebruiker
en kenmerkt zich dan ook door
rust en overzichtelijkheid. Bezoekers
kunnen nu op een gestructureerde
manier informatie opzoeken over onze
producten.
De nieuwe website is verdeeld in
specifieke productinformatie en meer
algemene/ondersteunende informatie.
De productinformatie is verdeeld
in zes sectoren te weten: rundvee,
varkens, enkelvoudige voeders, strooisels,
rundvee biologisch en varkens
biologisch.
De website is uniek vanwege de
mogelijkheid om onze producten met
elkaar te vergelijken middels de productvergelijkingsmodule.
Deze module
stelt u in staat om de producten met
elkaar te vergelijken qua productsamenstelling
en voederwaarde.
Met de vernieuwde website is Farm-
Feed beter in staat om op een meer
interactieve wijze te communiceren.
Via de bestelmodule kunt u nu 24 uur
per dag een bestelling plaatsen en/of
een offerte aanvragen. In de toekomst
gaan we het interactieve gedeelte verder
uitbreiden. Daarbij valt te denken
aan digitale nieuwsbrieven en het via
e-mail versturen van tips of aanbiedingen
aan afnemers die zich daarvoor
aangemeld hebben.
Neem gerust een kijkje op de nieuwe
website: www.farmfeed.eu
7

8
Duurzaamheid in de agrarische sector
Niet alleen ForFarmers is actief in het toepassen van meer
duurzaamheid in de organisatie, ook veehouders hebben
goede initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Op deze
pagina kunt u enkele duurzame ideeën opdoen.
aanpassing biologische legVoeders leidt
tot lagere milieubelasting
ForFarmers wil haar bijdrage leveren aan
een duurzame veehouderij. Een belangrijk
thema hierbij is het verminderen van het
mineralengebruik, waaronder het gebruik
van fosfor. ForFarmers gaat hierbij wel
voor economische duurzaamheid. Dit
betekent, dat de zorg voor het milieu en
de kostenbesparing elkaar zoveel mogelijk
moeten versterken (milieuwinst én
economische winst). Met de inzet van
een nieuwe natuurlijke bron van fytase
in de biologische pluimveevoeders wordt
de hoeveelheid fosfor en eiwit in het voer
beter benut. Daardoor kunnen lagere
fosforgehalten in het voer worden gerealiseerd.
Dit leidt tot minder uitstoot van
fosfaat en stikstof via de mest, maar ook
tot een lagere kostprijs van het voer. Deze
bron van fytase is toegelaten voor biologische
voeders.
een duurzame zeugenstal
Familie Stegink uit Bathmen heeft in
samenwerking met Saxion Hogeschool
te Enschede een haalbaarheidsonderzoek
gedaan naar de mogelijkheden om
de zeugenstal te “verduurzamen”. Door
middel van bijvoorbeeld isolatie, warmteterugwinning,
koelen en energieopwekking
blijkt de zeugenstal een zeer duurzame en
energieleverende stal te kunnen worden.
Daarom heeft Erik Stegink bij de bouw van
de nieuwe stal investeringen gedaan in
deze duurzame methoden.
Inzet op basis van praktijkproeven
In samenwerking met het Louis Bolk Instituut
heeft ForFarmers een aantal praktijkproeven
uitgevoerd om deze nieuwe fytasebron
te testen in biologische legvoeders.
De resultaten van deze proeven toonden
aan dat de uitstoot van fosfaat en stikstof
in de mest duidelijk lager was met het gebruik
van fytase. De technische resultaten
bij de leghennen bleven gelijk. De positieve
resultaten van deze proeven hebben
er vervolgens toe geleid dat ForFarmers
dit nieuwe fytaseproduct nu inzet in alle
biologische pluimveevoeders.
Lagere gehalten aan fosfor en eiwit
Als gevolg van de betere benutting van
fosfor en eiwit uit het voer, liggen de
totale gehalten aan fosfor en eiwit in het
voer lager dan voorheen.
Op 15 september jl. zijn twee zonnepanelen
op het dak van de loods geplaatst.
Daardoor kan een deel van de te gebruiken
energie zelf worden opgewekt.
ForFarmers is samen met de bedrijven
Univé Stad en Land, Reuling Intervar,
Veldman Techniek en de gemeente Deventer
betrokken bij het project van de familie
Stegink. Op de foto ziet u de vertegenwoordigers
van deze bedrijven bij het
spandoek dat vanaf de A1 zichtbaar is.
Als afnemer van biologische pluimveevoeders
van ForFarmers zult u nu dan ook
lagere gehalten aan fosfor en eiwit op de
bon vinden. Het gebruik van het nieuwe
fytaseproduct heeft geen effect op de
technische resultaten van de dieren, maar
leidt wel tot een verlaging van de kostprijs
van het voer. Dit voordeel zal ForFarmers
aan haar klanten doorberekenen.

terugblik open dag Fotonenboer
Op 22 en 23 september jl. hebben Jan
Borgman en Erna Roeterdink de deuren
van hun melkveebedrijf geopend. Jan en
Erna staan bekend als “de eerste fotonenboer
van Nederland”: op hun bedrijf wordt
de elektriciteit, afkomstig van zonnepanelen,
die op het dak van de woonboerderij
en de ligboxenstal liggen, opgeslagen in
een enorme batterij. Deze nieuwe techniek,
de Vanadium Redox Flow Batterij
(VRB) maakt de opslag van energie mogelijk.
Daardoor kan de veehouder de stroom
gebruiken op momenten, wanneer het
hem uitkomt. Ook is het bedrijf niet meer
afhankelijk van de stroomlevering van het
energienet. Omdat bij Jan en Erna, een
tweetal melkrobots en een mestrobot continu
stroom nodig hebben, is deze nieuwe
techniek een uitkomst. Door de gelijkmatige
stroomafname (lagere piekbelasting) is
de VRB eerder rendabel. Borgman hoopt
in ieder geval, dat het bedrijf volledig op
eigen stroom kan gaan draaien.
Woensdag 22 september stond in het
teken van de opening van het Melkveeacademisch
jaar en was voor genodigden.
Donderdag 23 september kon iedereen
de open dag bezoeken. Bezoekers heb-
Hebt u een idee, waardoor de werkzaamheden
op uw bedrijf gemakkelijker verlopen?
Het bedrijf beter gemanaged kan
worden? Of waar de dieren profijt van
hebben? Ding dan mee naar de innovatieprijs
van het Innovatiefonds Farmers for
Farmers.
De jury, bestaande uit Hans Bijleveld, Leo
Tholhuijzen, Mart Smolders en Zwier van
der Vegte wil ook graag uw idee beoordelen.
Geef uw innovatie op via de site
www.farmersforfarmers.eu. Onder het
ben volop gelegenheid gekregen om de
werking van de VRB te bekijken: de elektriciteit
die door de zonnepanelen wordt
geproduceerd, wordt opgeslagen in vaten,
die gevuld zijn met vloeibaar elektrolyt
(Vanadium-oplossing). Dit systeem is
een Oostenrijks concept en wordt nu al
op meer plekken in Europa ingezet. Maar
in Nederland zijn Jan en Erna de eerste
gebruikers.
uw innoVatie kan maximaal € 5.000 opleVeren
item “innovaties” kunt u bij “aanmelden”
een aanmeldingsformulier invullen en via
internet versturen.
Twee keer per jaar worden de beste
ideeën beloond met een bedrag van
maximaal € 5.000,-. Dit geld is bedoeld ter
ondersteuning van het verder uitwerken/
realiseren van het idee.
Het Innovatiefonds stimuleert boeren
om hun kennis te delen. Via de innovaties
worden anderen ook weer op ideeën
Rundveevoorlichter Rob Rutgers verzorgde een
workshop over veevoeding.
Dirk (l.) en Tim (r), de zonen van Jan en Erna zorgen voor de officiële start van het fotonenproject.
gebracht. Zo wordt de kennis in de sector
gedeeld. Door gezamenlijk laagdrempelige
verbeteringen in de sector door te voeren,
vergroten we de innovatiekracht en de
marktpositie van de agrarische sector.
www.farmersforfarmers.eu
9

10
Introductie mELK ® : meer Energie
voor Lacterende Koeien
Met MELK ® heeft ForFarmers een uniek systeem ontwikkeld,
waarmee het rantsoen op een nieuwe manier wordt benaderd.
Dankzij MELK ® levert het rantsoen een maximale bijdrage aan
een optimale melkproductie en diergezondheid. De ontwikkeling
van het nieuwe systeem past bij de ambitie van ForFarmers om
een bijdrage te leveren aan verdere verbetering van de efficiëntie
en duurzaamheid in de melkveehouderij.
Bij de huidige, hoge productieniveaus van
melkkoeien, is het belangrijk dat zij voldoende
energie uit voer opnemen. Uit onderzoek
blijkt, dat de energievoorziening
vaak onvoldoende gedekt is, wanneer men
het rantsoen op basis van VEM berekent.
De voedereenheid melk (VEM) is een optelsom
van koolhydraten, ruwe celstof, ruw
vet en ruw eiwit. Het systeem bekijkt wat
de koe opneemt en weer uitscheidt, maar
houdt geen rekening met wat er in de koe
zelf gebeurt. Daardoor worden sommige
voeders/grondstoffen onderschat en anderen
juist weer overschat op hun energieleverend
vermogen.
Vertering op pens- of darmniveau
Dit blijkt bijvoorbeeld uit het volgende: per
saldo is de hoeveelheid energie, die bij de
vertering van eiwit vrijkomt, duidelijk minder
dan waar VEM rekening mee houdt.
Uit onderzoek blijkt dat het uitmaakt of de
koe de grondstof (energiefractie) op pensniveau
of op darmniveau benut (verteerd).
De werkelijke energiebijdrage is duidelijk
anders bij zetmeel dat op pensniveau
wordt gefermenteerd in vergelijking met
zetmeel dat in de darmen wordt verteerd.
Met deze verschillen wordt in het
VEM-systeem geen rekening gehouden,
het MELK ® -systeem houdt hier juist wel
rekening mee.
Rantsoen wordt beter benut
Door gebruik te maken van het MELK ® -
systeem kunnen de rantsoenen beter
samengesteld worden. Een rantsoenberekening
op basis van MELK ® geeft een
duidelijke verbetering van de energievoorziening
voor uw melkkoe. Het rantsoen
wordt beter benut.
Dit is voordelig voor mens en dier: van-
wege de betere voerbenutting realiseert
de melkveehouder een hoger rendement
en vanwege een betere energievoorziening
kan de melkkoe gemakkelijker melk
produceren.
Het milieu is erbij gebaat
Het MELK ® -systeem wordt niet alleen
gebruikt voor de optimalisatie van het
krachtvoer en de krachtvoerkeuze, maar
tevens voor de bepaling van het krachtvoerniveau
en de krachtvoerverdeling
binnen de koppel. Hierdoor komt het juiste
krachtvoer bij de juiste koe terecht.
Ook het milieu is gebaat bij MELK ® . Door
de betere benutting van het rantsoen levert
het nieuwe voederwaarderingsysteem
een reductie op in de aanvoer van mineralen
(P en N).

saldoverbetering zichtbaar
Het MELK ® -systeem wordt al sinds 2007
getest. Uit ervaring van melkveehouders
blijkt dat het saldovoordeel (door lagere
voerkosten) kan oplopen tot wel € 0,50
per 100 kg meetmelk. Op een gemiddeld
bedrijf betekent dit een saldoverbetering
van maar liefst € 3.500,- per jaar.
samenvattend:
• MELK ® is een uniek en nieuw voederwaarderingsysteem
met een duidelijke
verbetering van de energievoorziening
voor uw melkkoeien
• Het melkvee realiseert een hoger eiwitgehalte
• Door lagere voerkosten wordt saldovoordeel
gerealiseerd
• Een lagere milieubelasting vanwege
minder mineralenaanvoer
• MELK ® is uitgebreid getest en mede
gebaseerd op de onafhankelijke kennis
van Schothorst Feed Research
Nieuw Assortiment melkveevoeders
Op 13 september jl. 2010 introduceerde
ForFarmers met trots haar nieuwe assortiment
melkveevoeders. ForFarmers
stelt vanaf die datum de melkveevoeders,
rantsoen- en krachtvoeradviezen samen
op basis van haar eigen voederwaarderingsysteem
MELK ® .
“ForFarmers maakt een grote stap Voorwaarts met melk ® ”
Volgens Wilfried van Straalen, hoofd cluster rundveehouderij bij Schothorst Feed Research (SFR), maakt ForFarmers met de
introductie van MELK ® een grote stap voorwaarts. “Nu ForFarmers definitief kiest voor een energiewaardering op basis van
daarvoor geschikte nutriënten kan er beter op de norm gevoerd worden, waardoor het rendement op het melkveebedrijf wordt
verbeterd.”
Volgens Van Straalen is MELK ® gebaseerd op nutriëntgerichte voederwaardering. En dat is tegenwoordig de juiste manier
van rantsoenberekening. “Wij hebben onderzoek gedaan naar de invloed van glucogene nutriënten in het rantsoen. Glucose
is meestal de beperkende factor in een rantsoen. Wanneer koeien onvoldoende glucose beschikbaar hebben, wordt er eiwit
afgebroken. Dat eiwit is vervolgens niet meer beschikbaar voor de productie van melkeiwit. Omdat eiwitrijke voedermiddelen
een relatief lage MELK ® –waarde hebben, wordt dit ongunstige effect voorkomen. Daarom is het zo belangrijk om hier bij de
rantsoenberekening rekening mee te houden.”
Wilfried noemt dat het VEM-systeem een goed systeem is om kilo’s melk mee te voorspellen, maar de melkveehouder kiest
nu niet meer alleen voor een hoge productie, maar liever voor een maximaal rendement met gezonde en duurzame koeien.
“Door het aanbieden van de juiste nutriënten kan er bovendien gestuurd worden op vet- en eiwitgehaltes. Het is dus belangrijk
om de optimale nutriëntenverdeling voor de melkkoe te bepalen, zodat de voeding een positief effect heeft op de gezondheid
en de vruchtbaarheid van de melkkoe. Alleen zo kunnen we een
duurzame veestapel realiseren.”
Niet alleen een duurzamere veestapel is het resultaat. Van Straalen: “Het
aanbieden van energie op de juiste plek geeft ook een goede benutting
van de nutriënten in het rantsoen. Daardoor kan er bijvoorbeeld zuiniger
met energie en eiwit worden omgegaan. Zo kunnen rantsoenen, via
nutriëntgerichte voederwaardering, geoptimaliseerd worden naar zo
laag mogelijke methaanverliezen. De keuze van de juiste eiwitaanvulling
verhoogt de stikstofbenutting en verlaagt het melkureum. Dit is financieel
ook interessant.”
Schothorst Feed Research is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat al
jaren onderzoek doet naar onder meer de voederwaardering van grondstoffen
en nutriëntenbehoefte van melkkoeien. De onderzoeksresultaten van
de Schothorst hebben mede geleid tot de introductie van MELK ® .
Wilfried van Straalen, hoofd cluster rundveehouderij
Schothorst Feed Research
11

12
Reportage
“Onze koeien zijn meer melk gaan
geven”
Sinds CZAV de keuze heeft gemaakt om vanaf januari 2010 met
ForFarmers te gaan samenwerken, krijgen de melkveehouders bij
CZAV het krachtvoer van ForFarmers. Na driekwart jaar blijkt dat
de melkveehouders uit Zuidwest-Nederland goede resultaten met
het ForFarmers assortiment behalen. Wij vragen naar de ervarin-
gen van de Zeeuwse melkveehouders Ad en Marjo Blok.
“We zijn op dit moment zeer tevreden,
want de productie én de gehaltes zijn
gestegen. Dat is voor ons een grote plus,
maar ook het feit dat we bij ForFarmers
terechtkunnen met vragen over productierechten
(leasen melkquotum) en we
beschikken over het managementprogram-
ma Agroscoop ® , maakt dat de overstap
goed is verlopen. Agroscoop(r) toont onze
technische resultaten en die zijn de laatste
maanden verbeterd”, vertelt Ad Blok.
snelle interactie
Blok wordt begeleid door voorlichter Bert
Gideonse. Samen houden ze de technische
resultaten nauwlettend in de gaten.
Want ook de voorlichter heeft via zijn
eigen computer inzage in de Agroscoop®
cijfers van zijn klanten. Daardoor is er
snelle interactie tussen voorlichter en
melkveehouder. Bert bespreekt ook het
actuele rantsoen, in combinatie met de
juiste krachtvoerinzet.
Rantsoenberekening
Bert: “Voor de melkkoeien van Ad en
Marjo wordt het krachtvoer ingezet om
een optimale/maximale productie van
11.000 kg melk en een eiwitverhogend
effect te bereiken. De juiste giften worden
bepaald op basis van de gras- en
maiskuiluitslagen, die Blok van de kuilen,
die hij op het moment voert, in bezit heeft.
Maar daarnaast houden we ook rekening

met het weer (seizoensinvloeden) en of
er veel of weinig verse koeien in de kudde
lopen. De rantsoenberekening gebeurt nu
op basis van MELK ® , de nieuwe manier
van rantsoenberekening, die ForFarmers
onlangs heeft geïntroduceerd. Het principe
van MELK ® is dat er meer rekening wordt
gehouden met de werkelijke energiebijdrage
van voerproducten (grondstoffen)
op pens - of op darmniveau. Hier houdt het
VEM-systeem geen rekening mee.”
Blok ziet meer in het MELK-systeem, want
hij vertelt dat de VEM van een gras- of
maiskuil hem eigenlijk niet zoveel doet.
“Ik geef niet zoveel om de analyses van
de kuilen. Want soms verwacht je op
basis van de analysegegevens dat je een
goede kuil hebt, maar dan geven de koeien
geen liters. En andersom komt ook voor.
Voor mij is beredenering van het rantsoen
op basis van het nieuwe systeem van
ForFarmers dus beter.”
boeren in Zeeland
Hoe is het verder om boer te zijn in
Zeeland? “In Zeeland wordt de hoogste
melkproductie van het land gerealiseerd”,
vertelt Bert. “Dit schrijven we toe aan het
klimaat”, voegt Ad toe. “In het voorjaar
is het eerder warmer, kunnen we vroeger
op de bodem. In de zomer hebben we een
verkoelende zeewind, dus de koeien hebben
minder last van de hitte, zoals ze dat
in andere delen van Nederland hebben.
Ook blijft de grasopbrengst gedurende
de zomer goed. Maar dat kan ook komen
doordat ik regelmatig aan graslandvernieuwing
doe. Zodra er in de percelen rondom
de bedrijfsgebouwen kweek voorkomt,
spuit ik het perceel dood en zaai nieuw
Het bedrijf beschikt over een traditionele Zeeuwse schuur.
gras in. Ook wanneer er geen kweek voorkomt,
vervang ik de grasmat om de zes á
zeven jaar. En het tien hectare grasland,
dat roteert in de vruchtwisseling met de
akkerbouwtak van het bedrijf, is maar
twee tot drie jaar oud. Dit is positief voor
de kwaliteit van de graskuilen.”
Blok vertelt dat hij bij het inkuilen van gras
een toevoegmiddel tegen broei en voor
een goede fermentatie gebruikt. En tijdens
het inkuilen van de maïs strooit hij een
emmer zout langs de kanten. Dit doet hij
nadat elke maissilagewagen geweest is.
De resultaten tellen
Ad en Marjo zijn tevreden met de huidige
gang van zaken. Ze hebben in Bert een
gedreven voorlichter gekregen, met een
goede kijk op melkkoeien. En de mengvoeders
van ForFarmers hebben gezorgd
voor een verhoging van de gehaltes. “Het
is toch het resultaat dat telt! Ik geloof dat
90% van de rundveehouderijklanten van
CZAV wel is meegegaan in de keuze voor
ForFarmers en dat de resultaten over het
algemeen verbeterd zijn. We hopen nog
een keer met alle geïnteresseerde CZAVklanten
een bezoek te brengen aan de
fabriek in Lochem. In het voorjaar kregen
we een envelop van ForFarmers, waarop
met grote letters stond: Uitnodiging. Dus
ik verwachte een leuk dagje samen met
collega-melkveehouders. Maar toen bleken
het vrijkaarten voor het Zwarte Cross
Festival te zijn. Mijn dochter helemaal
blij, zij is het hele weekend geweest en
was daar erg enthousiast over. Maar zo´n
festival is niets voor mij, geef mij maar een
uitje naar de fabriek!”
bEDRIjFsgEgEVENs
Ad en Marjo Blok - Verbeek, met op de achtergrond
hun bedrijf.
Ad (51) en Marjo (54) Blok - Verbeek
hebben een man-vrouw maatschap in
het Zeeuwse Nieuwdorp. Ze runnen daar
een gemengd bedrijf met 60 melkkoeien
en 61 hectare grond. De grond wordt
gebruikt voor 17 hectare grasland, 12
hectare maisland, 6 hectare aardappelen,
3 hectare bieten, 3 hectare uien, 3 hectare
tarwe en voor de rest als natuurgras. De
grondsoort op het bedrijf is lichte zeeklei.
Op het bedrijf wordt geroteerd in bouwplan.
Nadat de grond een seizoen aardappelen
heeft gehad, komt er tarwe of voor
twee á drie jaar gras op te staan. Daarna
worden bieten of uien verbouwd. De grond
rondom het bedrijf blijft weidegras, zodat
de koeien geweid kunnen worden. Blok
kiest ervoor om de koeien tussen 12.00
uur en 18.00 uur te weiden. “Ik wil niet
dat de koeien de hele dag buiten lopen,
zie namelijk liever dat ze aan het voerhek
vreten.”
De melkveestapel realiseert een productie
van 10.929 kg melk met 4,08% vet en
3,42% eiwit. Naast het eigen melkquotum
wordt er ook nog extra geleased.
Het rantsoen ziet er als volgt uit: in de
voermengwagen gaat 25 kg mais, 20
kg gras, 6 á 7 kg bierbostel, ½ kg graszaadhooi,
½ kg stro en mineralen. Via de
krachtvoercomputer krijgen de melkkoeien
Super Energiebalansbrok en als eiwitaanvulling
Supplement Prima brok. Daarnaast
wordt er, naar behoefte, natuurhooi aan
het voerhek gelegd. De mineralen zijn
bedrijfsspecifiek en sturen op vruchtbaarheid
en vermindering van het uitlekken van
melk. Het jongvee krijgt bovendien ook
vruchtbaarheidsmineralen.
De ambitie van blok:
het bedrijf optimaliseren en de koeien
goed blijven verzorgen, zodat de melkproductie
op niveau blijft.
13

14
Het rendement van de
melkrobot optimaliseren
ForFarmers beschikt over twee specialisten robotmelken, Zij hebben afgelopen jaar de diverse data
(melkgift, melksnelheid, geleidbaarheid), afkomstig van robotbedrijven, geanalyseerd en een eigen
analyseprogramma ontwikkeld. De grafieken uit dit programma geven duidelijk weer, hoe individuele
koeien gedurende de lactatie presteren. Bovendien laat het programma zien welke aanpassingen er
nodig zijn om het rendement van een melkrobot te verbeteren.
Een automatisch melksysteem geeft
veel informatie over de veestapel. Het
systeem meet dagelijks individuele
koedata, zoals de melkgift, melksnelheid
en geleidbaarheid. Maar een praktische
vertaalslag van deze data naar de te
nemen managementmaatregelen op het
melkveebedrijf ontbreekt veelal. Om
robotboeren hierbij te ondersteunen
hebben de specialisten robotmelken
van ForFarmers een analyseprogramma
ontwikkeld.
Dit programma toont grafieken, die exact
weergegeven hoe individuele koeien gedurende
de lactatie presteren. Wanneer
er afwijkingen gesignaleerd worden, is
het zaak snel een achterliggende oorzaak
in kaart te brengen.
In dit artikel presenteren we de uitkomsten
van een melkveebedrijf waar de
ForFarmers robotanalyse is uitgevoerd
en de grafieken zijn besproken.
Grafiek 1 is een weergave van het aantal
keren dat een koe per dag gemolken
wordt, in relatie tot de melkproductie. In
een optimale situatie worden oudmelkte
koeien of dieren met een lage productie
tweemaal daags gemolken. Dieren
met een hoge productie dienen vaker te
worden gemolken, o.a. vanwege de uiergezondheid.
Als vuistregel kun je stellen
dat de optimale gift rond de 10 à 12 kg
per melking ligt. Een koe, die per dag 30
à 35 kg melk produceert, dient daarom
driemaal daags gemolken te worden.
Uit de grafiek blijkt, dat de laagproductieve
koeien keurig tweemaal daags
gemolken worden. Bij de hoogproductieve
dieren is veel meer spreiding in het
aantal melkingen te zien. Bovendien zijn
er teveel koeien die rond de 35 kg melk
produceren en maar 2 a 2,5 keer per dag
gemolken worden.
Na analyse van het bedrijfsmanagement
blijkt dat het bezoek aan de krachtvoerbox
teveel wordt beloond. Koeien krijgen
per bezoek namelijk maximaal 2,5 kg
krachtvoer. Door deze hoge krachtvoergift
worden de koeien te weinig gestimuleerd
om na het bezoek aan de krachtvoerbox
ook naar de melkrobot te gaan.
Daarnaast blijkt de structuur van het
rantsoen een belangrijke rol te spelen. Te
weinig structuur geeft een verminderde
penswerking, waardoor de koeien ook
minder actief zijn.
In grafiek 2 is te zien dat alle koeien tot
circa 130 dagen in lactatie, allemaal 10
kg krachtvoer kunnen opnemen en na
150 lactatiedagen is de variatie in de
hoeveelheid krachtvoer die koeien kunnen
opnemen veel groter.
Uit de krachtvoerinstelling van de
krachtvoercomputer op dit bedrijf bleek
dat koeien tot 130 dagen, ongeacht
de melkgift, de maximum hoeveelheid
krachtvoer kunnen opnemen. Pas na 130
lactatiedagen worden de koeien volgens
de melk-voertabel (voeren op basis van
de melkproductie) van de robot gevoerd.
Door de spreiding na 150 lactatiedagen
kunnen we concluderen dat de overschakeling
op de melk-voertabel voor veel
koeien te laat is. Daarom is het beter
om de krachtvoergift voor het einde van
de piekproductie over te zetten op basis
van de werkelijk geproduceerde melk-

melkingen / dag
productie. De krachtvoergift sluit dan
beter aan bij de geproduceerde melkgift
en de koeien worden niet te luxe gevoerd
ten opzichte van hun gerealiseerde melkproductie.
De robotspecialisten kunnen nog meer
analysemogelijkheden maken. Ze hebben
bijvoorbeeld ook bekeken hoeveel
krachtvoer er niet opgenomen wordt.
Ze concluderen dat lang niet al het
krachtvoer wordt opgegeten, er blijft
veel restvoer over. Dit speelt zowel bij
koeien aan het begin van de lactatie als
bij dieren die verder in de lactatie zitten.
De achterliggende oorzaak van deze
afwijking is dat de instelling, die de onderlinge
verdeling van krachtvoer tussen
de robot en de krachtvoerbox bepaalt,
niet optimaal stond. Daardoor duurde
het te lang voordat een koe in de krachtvoerbox
kon om krachtvoer op te nemen.
Met als gevolg dat ze de hoeveelheid
krachtvoer per dag niet geheel opnam.
Dit heeft weer gevolgen voor de hoogte
van de melkproductie. En doordat een
aantal koeien te weinig werden gemolken,
konden ze onvoldoende krachtvoer
via de robot opnemen.
Uit deze praktijkervaring blijkt dat het
analyseprogramma een goed hulpmiddel
is om de robotprestaties te verbeteren.
Wilt u op uw bedrijf ook een ForFarmers
robotanalyse laten uitvoeren, zodat de
robotprestaties worden geoptimaliseerd?
Neem dan contact op met uw voorlichter.
grafiek 1. bij de hoogproductieve koeien zien we
teveel spreiding in het aantal melkingen. bovendien
worden koeien boven de 35 kg productie maar 2 tot
2,5 keer per dag gemolken.
Het aantal melkingen/koe/dag in relatie tot de gemiddelde melkgift/koe.
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
0 5 10 15 20 25
melkgift
30 35 40 45 50
Rob Rutgers (l) en Paul Schutte zijn de specialisten robotmelken.
ForFarmers traint de voorlichters
voor robotmelken
Rob Rutgers en Paul Schutte, de specialisten
robotmelken bij ForFarmers,
hebben een training verzorgd om hun
collega rundveevoorlichters voor wat
betreft het robotmelken bij te scholen.
Deze training was o.a. gericht op de
vernieuwde versie van het T4C (Time
for Cows) managementprogramma van
Lely. De vraag: “hoe moet de prestatie
van het melkvee worden beoordeeld om
kritische aandachtspunten snel boven
tafel te krijgen” stond centraal. Door hier
meer kennis over te krijgen, weet een
voorlichter zijn veehouder te adviseren in
het nemen van managementmaatregelen,
die zorgen voor een positieve bijsturing
van de bedrijfsresultaten.
grafiek 2. Door de spreiding van de krachtvoeropname
krachtvoer rantsoen kg
kg
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Zaken als het instellen van de krachtvoerverstrekking,
het maken van voertabellen
(lactatie- en melktabel), het kalibreren en
de juiste inrichting van de robotruimte zijn
tijdens de training uitgebreid behandeld.
En in de stal hebben de voorlichters ervaring
opgedaan met de Cowcare ® robotscan.
Dit is een speciaal voor melkrobotbedrijven
ontwikkelde bedrijfsscan, waarin
verschillende zaken zoals diergezondheid,
stalindeling, pens-pH, droogstand en
robotprestaties worden beoordeeld.
In de volgende Voertaal besteden we
meer aandacht aan het via de Cowcare ®
robotscan analyseren van melken met
een melkrobot.
na 150 lactatiedagen blijkt dat de overschakeling op
het voeren op basis van de melkproductie (melk-voertabel)
te laat komt.
Krachtvoergift/koe ten opzichte van de lactatiedag.
0
0 50 100 150 200
lactatiedagen
250 300 350 400
15

16
Innovatie in de rosékalverhouderij
“Dankzij dit systeem is een
luchtwasser niet nodig”
Bennie Ottink uit Groenlo heeft zijn bedrijf uitgebreid met een locatie, waar rosékalveren
worden gehouden. Op die locatie is een nieuwe stal gebouwd. Voor het
eerst in de kalverhouderij wordt het groenlabelsysteem van Kempfarm toegepast.
“Dankzij dit systeem hoeven we geen luchtwasser aan te schaffen. Dit scheelt ons
6.500 euro in jaarlijkse energiekosten”, vertelt Ottink. Vanwege deze innovatie,
heeft de nieuwe stal een proefstalstatus gekregen. BOMAP heeft dit begeleid.
“Om nieuwbouw voor 600 rosékalveren op
het bestaande bouwblok te kunnen realiseren,
moesten we ammoniakreducerende
maatregelen treffen. In de gesprekken met
de adviseurs van BOMAP zijn verschillende
opties aan de orde geweest. Een
luchtwasser komt dan als eerste ter sprake.
Maar ik heb een hekel aan luchtwassers,
omdat het veel energie kost. In het
kader van Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen zocht ik naar een oplossing
waarbij minder energie verloren zou gaan.
Bovendien vind ik dat een luchtwasser alleen
maar profijt biedt voor de buren, want
in de stal ruik je nog wel ammoniak. Met
dit nieuwe systeem hebben we (mens en
dier) er in de stal ook profijt van. Door het
meerdere keren per dag verwijderen van
mest en urine uit de stal, worden er geen
ammoniaklucht, koolstofioxide, methaan
en lachgas ín de stal gevormd. We hebben
er als veehouder dus voordeel van én
het komt de gezondheid van de dieren ten
goede”, is Ottinks redenering om voor een
alternatief groenlabelsysteem te kiezen.
De gehele vergunningsprocedure is door
BOMAP verzorgd.
geen ammoniaklucht in de stal
We willen natuurlijk zelf ervaren hoe het
systeem eruit ziet en of er geen ammoniak-
lucht in de stal hangt. Daarom hebben we
In de stal, welke ruimte heeft voor 600 kalveren in groepshokken, staan op het moment van de reportage
150 kalveren. De kalveren worden via een automatisch voersysteem gevoerd.
het interview in de stal gehouden. Er stonden
op dat moment zo’n 150 rosékalveren
in meerdere groepshokken. Terwijl we deze
kalveren bekijken en het gesprek voeren,
ruiken we inderdaad geen mestlucht. Het
systeem lijkt te werken. Ottink: “Ammoniak
ontstaat, wanneer mest en urine een
aantal uren met elkaar in aanraking zijn.
Het Kempfarm-systeem voorkomt de vorming
van ammoniak in de stal, doordat de
mest meerdere malen per dag uit de stal
wordt verwijderd. Onder de roosters hangt
een brede mestband, die de mest en urine
naar de mestopslag transporteert. Bovendien
lopen de banden schuin naar het midden
af. De urine komt in deze goot terecht,
de overige mest ligt daaromheen. Kortom:
er ontstaat vrijwel géén contact tussen
mest en urine én het materiaal verdwijnt
regelmatig naar de mestopslag. Daardoor
ontstaat er geen ammoniak in de stal.”
De energiekosten zijn veel lager
Voor Ottink is de keuze voor een nieuw
systeem niet zonder risico. “Onder de
roosters zit een put van maar één meter
diep. Wat als het systeem niet werkt?
Dan hebben we maar een zeer beperkte
mestopslag.” Bovendien zijn de aanschaf-
en plaatsingskosten niet veel goedkoper
dan een chemische luchtwasser. Maar het
scheelt enorm in energiekosten. “Bij een
luchtwasser zouden we voor deze stalcapaciteit
jaarlijks zo’n 7.000 euro aan energiekosten
hebben. We hebben berekend
dat we nu uitkomen op een bedrag rond
de 500 euro op jaarbasis, dit is inclusief
de stalventilatie. Het Kempfarm-systeem
vraagt bijna geen stroom: een elektromotor
van 0,75 kW, die elke drie uur onge-

Bennie Ottink laat de roostervloer zonder dwarsverbindingen zien. De roosterlatten zijn bedekt met een rubberen toplaag, waardoor de dieren meer grip hebben
en gemakkelijker kunnen lopen. Doordat er geen dwarsverbindingen zijn en er afgeronde roosterspijlen worden gebruikt, is de mestdoorlaat optimaal.
veer tien minuten moet draaien en een
elektromotor van 0,25 kW die elke drie uur
voor 10 seconden draait om de mestput te
openen en weer te sluiten.”
mestband wordt regelmatig verschoond
Op dit moment wordt de mestband
zeven keer per dag afgedraaid (elke drie
uur). Aan het einde van de band zitten
schrapers die ervoor zorgen dat de mest
onderin de kelder valt. Op die plek wordt
tevens een beetje water gesproeid, waardoor
de filmlaag van de urine weggepoetst
wordt. “De filmlaag van de urine moet
via het sproeien verwijderd worden, want
wanneer vaste mest met deze filmlaag
in aanraking komt, dan wordt er een veel
sterker geurende ammoniak gevormd.”
Roostervloer zonder dwarsverbindingen
Een andere noviteit is de roostervloer. Er
wordt een vloer toegepast, waarbij geen
dwarsverbindingen nodig zijn. Daardoor
wordt er een betere mestdoorlaat gerealiseerd.
Bennie: “We hebben gekozen voor
onderslagbalken waar de roosterlatten vast
opliggen. De bovenkant van de betonnen
spijlen zijn bedekt met een nieuw soort
rubber, dat goed meegeeft. De dieren kunnen
dus gemakkelijker lopen en hebben
meer grip. Bovendien zijn de roosterspijlen
afgerond, zodat de mestdoorlaat optimaal
is. Mocht het rubber slijten, dan kun je dat
gemakkelijk vernieuwen zonder dat het hele
rooster vervangen hoeft te worden.”
Automatisch voersysteem in de stal
In de stal hangt een automatisch voersysteem.
Dit is redelijk uniek in een afmeststal
voor rosékalveren. Ottink heeft hier
voor gekozen omdat er nu ruim 400 m 2
minder voergangruimte nodig is. De extra
investering van het voersysteem is dus
terugverdiend dankzij lagere bouwkosten.
Bovendien kunnen de kalveren gemakkelijker
vaker per dag gevoerd worden.
En bovenal levert de voerrobot een stuk
arbeidsgemak op.
metingen geven advies
Omdat Ottink voor de keuze van de systemen
in de nieuwe stal een proefstalstatus
heeft gekregen, worden er komend jaar
diverse metingen uitgevoerd. Daaruit zal
onder andere blijken hoe vaak de band
eigenlijk afgedraaid moet worden om geen
ammoniak te kunnen produceren. Ook
wordt er beoordeeld hoeveel ammoniakreductie
er zal plaatsvinden. Ottink: “Ik
schat in dat dit rond de zeventig á vijfenzeventig
procent zal zijn.”
De proefstalstatus wordt gegeven aan
stallen met een voorbeeldfunctie op het
gebied van ammoniakemissie. De subsidie
die een veehouder krijgt, vangt risico op,
mocht de innovatie niet werken. Want zoals
Bennie al aangaf, wanneer het systeem
niet werkt, is bv. de capaciteit van de
mestopslag maar beperkt.
OpEN DAg 12 NOVEmbER
Om deze noviteit aan anderen te tonen
organiseert Ottink op vrijdag 12 november
a.s. van 10.00 uur tot 16.00 uur een
open dag. U vindt het bedrijf aan de
Bellegoorsweg 8 in Beltrum.
17

18
bEX levert geld op!
Als u wilt afwijken van de forfaitaire normen kunt u gebruik maken van de bedrijfsspecifieke excretie
(BEX). Met de BEX kunt u aantonen dat u een lagere stikstof- en/of fosfaatproductie heeft dan de
forfaitaire normen. Daardoor heeft u meer mestplaatsingsruimte / minder mestafzetkosten. Het
directe voordeel kan oplopen tot € 6700,- voor een gemiddeld bedrijf.
Een ander voordeel van de BEX is dat het
veel inzicht geeft in de stikstof- en fosfaatgehaltes
in de voeding op uw bedrijf.
Tevens kunt u eenvoudig uitrekenen welke
gemiddelde opbrengsten u realiseert van
uw mais- en grasland. Na een aarzelend
begin zijn steeds meer veehouders de BEX
gaan gebruiken.
Resultaten veehouders ForFarmers
Meer dan de helft van alle melkveehouderijbedrijven
maakten in 2009 gebruik
van de bedrijfsspecifieke excretie. Dit
aantal is de laatste jaren fors toegenomen.
ForFarmers heeft van een groot aantal van
deze bedrijven de cijfers op een rij gezet.
Gemiddeld komen we dan uit op de getallen
in tabel 1.
Ook hebben we berekend hoeveel voordeel
er te behalen is in kg stikstof en kg
fosfaat wanneer men gebruik maakt van
Tabel 1. Kenmerken bedrijven.
Kenmerk Gemiddeld
Kg melk/ha 17.048
Aantal jongvee/10 melkkoeien 7,6
Kg krachtvoer/100 kg melk 24,0
Gram Re / kg drogestof 155
Gram P / kg drogestof 3,7
Oppervlakte Grasland 30,0 hectare
Oppervlakte Bouwland 10,0 hectare
Quotum / bedrijf 668.943 kg
Aantal melkkoeien 81,1
Melkproductie per melkkoe 8133 kg
Gem. ureum 21,0
de BEX. Uit de cijfers (zie tabel 2) blijkt
dat er met de BEX in 2009 gemiddeld
1657 kg stikstof en 924 kg fosfaat voordeel
is behaald.
Een voordeel van 1657 kg stikstof betekent
dat er 395 m 3 drijfmest minder hoeft
te worden afgevoerd. Bij een prijs van
circa € 10,- per m 3 betekent dit al een
direct voordeel van € 3950,-
Het fosfaatvoordeel is met gemiddeld
19,0% nog hoger dan het stikstofvoordeel.
Dit is interessant, want de komende
jaren worden de fosfaatnormen verder
aangescherpt. Op veel bedrijven hoeft dus
minder mest te worden afgevoerd. Door
minder mest af te voeren worden ook veel
kilogrammen organische stof, stikstof,
fosfaat en overige mineralen op het bedrijf
behouden. Op basis van de huidige prijzen
van de meststoffen betekent dit ook een
waarde van minimaal 395 m 3 drijfmest
x de prijs van € 7,- is € 2765,-.
Dit betekent dus samen met de lagere afzetkosten
voor de mest een voordeel van
€ 6715,- (€ 3950,- en € 2765,-)
Voorwaarden voor deelname aan de
bEX
Mocht u ook mee willen gaan doen met
de BEX dan moet u onder andere aan de
volgende voorwaarden voldoen:
• De kuilen moeten geanalyseerd en
opgemeten worden.
• Er dient op 1 januari van een nieuw
jaar voorraadbepaling plaats te vinden.
Wanneer u hieraan kunt voldoen, dan is
deelname aan BEX een goed idee: het levert
u geld op. Voor vragen kunt u terecht
bij uw voorlichter van ForFarmers.
Tabel 2. bEX berekeningen ForFarmers 2009.
Voordeel BEX in kg stikstof 1657
Voordeel BEX in kg Fosfaat 924
Voordeel BEX stikstof in % 12,6
Voordeel BEX fosfaat in % 19,0

Duurzaam met mELK ® op
studiebijeenkomsten
De komende studiebijeenkomsten
voor de melkveehouderij,
hebben als thema: Duurzaam
met MELK ® . Willem van Laarhoven
is uitgenodigd om zijn
visie te geven. Na afloop ontvangt
u een leuke attentie.
Duurzaamheid is een term die tegenwoordig
vaak gebruikt wordt. ForFarmers heeft
Drs. Ing. Willem van Laarhoven, werkzaam
voor Valacon Dairy, uitgenodigd om in te
gaan op een aantal praktische mogelijkheden
om de duurzaamheid van de melkveestapel
te verbeteren. Dat een duurzamere
veestapel u extra bedrijfsrendement
oplevert spreekt voor zich. Zijn presentatie
heeft de titel: “Economie van duurzaamheid”.
Willem van Laarhoven is een expert
op het gebied van het verbeteren van de
duurzaamheid van melkkoeien. Hij publiceerde
hierover al diverse artikelen en
begeleidt een aantal studieclubs, die grote
vooruitgang op het gebied van duurzaamheid
bij de melkkoeien hebben geboekt.
meer Energie voor Lacterende
Koeien: mELK ®
Bij een optimale duurzaamheid van
uw melkveestapel speelt een optimale
voeding een grote rol. Een specialist van
ForFarmers zal tijdens zijn inleiding ingaan
op een optimale energievoorziening van
uw melkkoeien met behulp van het bij
ForFarmers nieuwe voederwaarderingssysteem
MELK ® .
Graag hopen wij u op één van de bijeenkomsten
te ontmoeten. Het is een uitstekende
gelegenheid om met collega’s en
deskundigen van gedachten te wisselen en
nieuwe kennis op te doen. Wel ontvangen
wij graag bericht, op hoeveel personen
wij kunnen rekenen. U kunt zich opgeven
via e-mail: secretariaat@forfarmers.eu of
telefonisch via tel: +31 (0)573 28 89 29 of
+31 (0)573 28 89 18.
Datum Locatie plaats
26 oktober, 10.00 uur De Commanderie Tilburg
2 november, 10.00 uur Hotel Goes (i.s.m. CZAV) Goes
4 november, 20.00 uur Zalencentrum De Radstake Varsseveld
16 november, 20.00 uur Café Restaurant Den Bremer Toldijk
18 november, 20.00 uur Zalencentrum Balk Zuidhorn
23 november, 20.00 uur Meursinge Zalencentrum & Restaurant Westerbork
24 november, 20.00 uur Zalencentrum De Nieuwe Aanleg Almen
25 november, 20.00 uur Zalencentrum Assink Hengevelde
19

20
biggen wegen geeft veel inzicht
Afgelopen voorjaar startte ForFarmers met de bigvitaliteitscheck.
Diverse varkenshouders hebben hun pasgeboren biggen gewogen,
met als doel het in kaart brengen van de geboortegewichten,
zodat er op een betere bigvitaliteit gestuurd kan worden. De resultaten
geven veel inzicht.
Biggewicht is een belangrijke maat voor
bigvitaliteit. Uit onderzoek van TOPIGS
bleek dat biggen met een kilo extra geboortegewicht,
80 gram extra daggroei behalen.
De relatie tussen biggewicht en vitaliteit
was voor ForFarmers de aanleiding om het
geboortegewicht, als maatstaf voor bigvitaliteit,
beter in kaart te brengen.
Het wegen van biggen geeft veel inzicht in de bigvitaliteit.
sturen op biggewicht voor rendement
Uniforme en voldoende zware biggen leveren
direct rendement. Immers, elke gram extra
groei levert € 0,079 per gemiddeld aanwezig
vleesvarken op volgens het productiegetal
dat Animal Sciences Groep jaarlijks berekent.
Daarnaast verdient bigvitaliteit extra
aandacht, omdat het hoog op de politieke en
maatschappelijke agenda staat. Door op biggewicht
te sturen, is het mogelijk de bigvitaliteit
en daarmee de groei van de varkens te
verbeteren.
20.000 biggen bekend
Inmiddels zijn van 20.000 biggen de
gewichten in kaart gebracht. Dit is bij
zowel klanten als niet-klanten gebeurd.
Dit aantal wordt nog steeds uitgebreid,
omdat er bij verschillende varkenshouders
nog biggen gewogen worden. De biggen
zijn allemaal gewogen op de werpdagen,
dus het betreft de geboortegewichten.
Per bedrijf zijn minimaal 40 biggentomen
gewogen. “Dit lijkt veel werk, maar
varkenshouders vinden het stuk voor stuk

interessant en hebben het werk er graag
voor over”, vertelt zeugenspecialist Roy
Nieuwenhuis. “Velen schatten de biggewichten
van hun biggen anders in, dan
in werkelijkheid het geval is. Dit verschil
komt boven water bij het wegen van
de biggen. Zo is meteen duidelijk waar
eventuele actie nodig is.” Ook specialist
Adri Pater beaamt dat varkenshouders
de bigvitaliteitscheck interessant vinden:
“Eén klant van me gaat zelfs voortaan elk
half jaar biggen wegen”, vertelt hij.
Voeding van invloed op biggewichten
Dat de voeding van de zeugen van invloed
is op de biggewichten bleek onder meer al
uit het ForFarmers-onderzoek naar het effect
van een wachtstalvoer op het geboortegewicht.
Het aantal biggen met een geboortegewicht
lichter dan 900 gram daalde
met vijf procent, wanneer er in de vroege
dracht een wachtstalvoer (Première)
werd gevoerd.
Dankzij de inventarisatie van de biggewichten
kunnen de juiste voerschema’s
en voersoorten nog beter worden ingezet.
Onze zeugenspecialisten noemen enthousiast
enkele voorbeelden: “Op bedrijven met
te lichte eerste- en tweedewoprs biggen
en de mogelijkheid om op curve te voeren,
hebben we de jonge zeugen aan het einde
van de dracht op aparte voercurves gezet,”
vertelt zeugenspecialist Peter Rutten.
“Maar ook op bedrijven met een wat te
hoge biggensterfte bij geboorte, en biggen
die aan de zware kant zijn, kunnen we met
de bigvitaliteitscheck veel bereiken door de
voergift aan het eind van de dracht bij te
stellen en de voercurve aan te passen.”
Adri Pater geeft aan dat er bij een grote
variatie in biggewichten, dus een slechte
uniformiteit, met het voerschema veel te
bereiken is.
Drachtlengte beïnvloedt biggewicht
Naast een handvat voor een goed voeradvies
voor het individuele deelnemende
bedrijf bieden de biggewichten nog veel
meer inzichten over zaken die in relatie
staan tot het biggewicht. Zo laat een eerste
analyse zien dat het biggewicht beïnvloed
wordt door de drachtlengte. Zeugen die
langer dragen, brengen zwaardere biggen
ter wereld (zie grafiek 1). Uit een analyse
op 20.000 biggewichten blijkt dat elke dag
langere draagtijd 1% minder biggen onder
de 1.000 gram oplevert. Houd hiermee dan
ook rekening bij het eventueel inleiden van
de zeugen.
grafiek 1. percentage biggen per gewichtsklasse voor verschillende
drachtlengtes.
Invloed van drachtlengte op biggewichten
25,0%
% biggen
% biggen
20,0%
15,0%
10,0%
5,0%
0,0%
elke dag langer is 1% minder
biggen < 1000 gram
< 700 700 - 900 900 - 1100 1100 - 1300 1300 - 1500 1500 - 1700 1700 - 1900 > 1900
114 115 116 117 118 praktijk gemiddelde
Hogere potentie bij 25% van de
zeugen
Van de biggen die minder dan 800 gram
wegen, sterft 60%. Van 800 tot 1.000 gram
sterft ook nog eens 20%. Het is dan ook de
kunst om het aantal biggen dat minder dan
een kilo weegt, zo klein mogelijk te houden.
Nu blijkt uit de gegevens van de bigvitaliteitscheck
dat er een groot verschil zit tussen
de 25% zeugen met de hoogste en de
25% zeugen met de laagste biggewichten.
In grafiek 2 kun je zien dat de 25% zeugen
met de laagste biggewichten, bijna de
helft van de biggen lichter heeft dan 1 kilo.
biggewicht
biggewicht
Dit is erg hoog. Door betere sturing moet
dit aandeel te verlagen zijn. Bijvoorbeeld
door een betere voergift bij deze specifieke
groep zeugen, maar wellicht ook door
bijvoorbeeld beter in de gaten te houden
welke zeugen afgevoerd moeten worden.
“Het mooie van de individuele biggewichten
die we nu in kaart brengen is dat je ziet dat
de uniformiteit van de biggen afneemt bij
oudereworps zeugen. Op zich was dat niet
onbekend, maar doordat je het nu inzichtelijk
maakt, kan hier ook gemakkelijker op
gestuurd worden”, aldus Rutten.
grafiek 2. Verschil in biggewichtverdeling tussen de 25% zeugen met de
laagste bigvitaliteit Verschil in biggewichtverdeling t.o.v. de 75% tussen zeugen de 25% met slechtste de zeugen hoogste tov 75% bigvitaliteit.
beste zeugen
25%
20%
15%
10%
5%
0%
< 700 700 - 900 900 - 1100 1100 - 1300 1300 - 1500 1500 - 1700 1700 - 1900 > 1900
Bigvitaliteit goed hoog Bigvitaliteit slecht laag gemiddelde Gemiddelde van van alle alle zeugen
ForFarmers 2010:
datasetanalyse van 1.500
zeugen en 20.000 biggen.
21

22
Formule1000 check voor elke
vleesvarkenshouder
Uit een eerste inventarisatie in het kader van het project Formule1000 bleek dat er op varkensbedrijven
nog veel punten verbeterd moeten worden, voordat het gros van de varkens richting de 1.000
gram groei komt. Om varkenshouders een handje te helpen is de Formule1000 check ontwikkeld.
De Formule1000 check omvat een vragenlijst
die in 15 minuten is in te vullen.
Dit gebeurt samen met de voorlichter. Na
invulling van de gegevens in het computerprogramma,
berekent het programma de
adviezen, die voor uw bedrijf van toepassing
zijn en kunt u direct met de belangrijkste
punten aan de slag.
biggen bij juiste temperatuur opvangen
Voor de opzet van de check dient het
onderzoek dat ForFarmers uitvoerde op 26
vleesvarkensbedrijven, waar de varkens
een hoge groei (>830 gram) haalden en
21 bedrijven met een lage groei (

Het aantal beren dat in Nederland gehouden wordt groeit. Reden voor ForFarmers om een nieuw berenvoerassortiment te introduceren.
berenvoer moet extra smakelijk zijn
Er is steeds meer ervaring met
het houden van beren. Zo blijken
beren erg smaakgevoelig
te zijn. Om ervoor te zorgen dat
de beren daadwerkelijk de voedingsstoffen
binnenkrijgen, die
ze nodig hebben om optimaal te
groeien, heeft ForFarmers een
speciaal assortiment berenvoeders
samengesteld.
Het nieuwe assortiment is zo opgezet dat
het diverse typen varkens kan bedienen.
De voeders zijn ingedeeld naar voeropname
en vleesaanzetcapaciteit. Zo zijn er voor
vleesrijke beren met een lage voeropname-
Tabel. Het nieuwe berenvoerassortiment.
capaciteit zeer energierijke en extra smakelijke
voeders met een hoge smulscore en
een extra hoog aminozurenpatroon samengesteld.
Vleesrijke varkens hebben sowieso
al veel aminozuren voor de aanzet van vlees
nodig. Voor beren geldt dat deze behoefte
nog hoger is. Bij beperkte voeropname,
moet het aminozurengehalte ook hoger zijn,
zodat er wel voldoende spieraanzet is.
Voor beren met een hoge voeropnamecapaciteit
en een lagere vleesaanzet is er een
start- en groeivoer met een lager energie-
en aminozurengehalte en een lagere
smulscore. Dit omdat deze varkens meer
voer opnemen en daardoor meer voedingsstoffen
en energie binnenkrijgen.
Beren vervetten in het algemeen minder
gemakkelijk dan borgen. Hiermee is ook
rekening gehouden in het nieuwe assortiment.
Aantrekkelijke voederconversie
Beren zetten het voer efficiënter om dan
borgen. Dit resulteert in een lagere voederconversie.
Uit de resultaten van berenmesters
blijkt dat het met beren mogelijk is
een hogere groei te halen met een scherpere
EW-conversie van gemiddeld 2,71 bij
berenmesters t.o.v. 2,86 in het landelijk
gemiddelde in dezelfde periode. En de
voerkosten per kg groei zijn bijna drie cent
lager dan bij borgen.
Gemiddeld genomen zijn de technische
resultaten bij berenmesters stukken beter
dan met borgen en gelten. Goede sturing is
daarbij wel vereist, want beren zijn een stuk
smaakgevoeliger dan borgen. Bovendien is
het technisch goed draaien niet voldoende.
Een goede afleverstrategie is belangrijk
voor een zo hoog mogelijke opbrengstprijs.
Naam Kenmerken Toepassing
Standaard berenstartkorrel Hoog aminozurenpatroon per EW.
Voor beren met een hoge voeropname. Geschikt voor
varkens tot 12 weken leeftijd.
Voor beren met een hoge voeropname. Geschikt
Standaard berengroeikorrel Hoog aminozurenpatroon per EW.
voor de groeifase. Advies is dit voer aan beren te
verstrekken tot het eind van de mestfase.
SuperSmul berenstartkorrel
Extra smakelijk.
Hogere EW, hoog aminozurenpatroon per EW.
Voor beren met een lage voeropname en een hoge
vleesaanzetcapaciteit. Geschikt voor varkens tot 12
weken leeftijd.
Voor beren met een lage voeropname en een hoge
SuperSmul berengroeikorrel
Extra smakelijk.
Hogere EW, hoog aminozurenpatroon per EW.
vleesaanzetcapaciteit. Geschikt voor de groeifase.
Advies is dit voer aan beren te verstrekken tot het
eind van de mestfase.
23

24
Reportage
Tijdens het “Weekend van het varken” heeft Laqiesha (4 jaar) uit Almelo een prijs gewonnen. Zij mocht met varkenshouder Holterman de stal in. Haar zusje en
moeder gingen ook mee, terwijl beide oma’s samen met Wilma Schmidt vanuit de zichtruimte toekeken.
“Tonen hoe varkenshoudend
Nederland met dieren omgaat”
Op boerderij Leemslagen in Bornerbroek kunnen bezoekers gratis
en zonder afspraak naar vleesvarkens kijken. Ze kunnen met
eigen ogen zien, hoe vleesvarkens worden gehouden. Dit is mogelijk
omdat varkenshouders Henk Holterman en Wilma Schmidt
een zichtruimte in hun vleesvarkensstal hebben. Tijdens het
“Weekend van het varken” zijn er 300 bezoekers geweest.
Begin september heeft de stichting “Stap
in de stal” een “Weekend van het varken”
georganiseerd. Boerderij Leemslagen was
toen ook deelnemer en heeft zo’n 300
bezoekers mogen ontvangen. Tijdens dit
weekend houdt Holterman inleidingen over
zijn varkenshouderij. “Ik vertel hoe we met
de dieren omgaan, wat we met de varkens
doen in de vier maanden dat ze bij ons op
het bedrijf zijn. Ik leg ze uit hoe de dieren
voer en water krijgen, dat het klimaat in
de stal prima is en men kan zien dat er in
de stallen voldoende licht komt. Drievierde
van deze bezoekers zijn gezinnen met
kleine kinderen. Maar we krijgen ook kritische
consumenten, die vinden dat varkens
buiten moeten lopen en dat de hokken te
vol zijn. Wij leggen ze dan uit dat wij ons
houden aan de wetgeving van een maximum
aantal varkens per vierkante meter.”
Toekomstgerichte varkenshouderij
In 2003 heeft Henk Holterman voor het
eerst gelezen over de stichting “Varkens
in Zicht”. Deze stichting zocht varkenshouders,
die op hun bedrijf een zichtstal
zouden willen met als doel om het voor
de consument toegankelijk en inzichtelijk
maken van de toekomstgerichte varkenshouderij
in Nederland. Henk: “Deze doelstelling
sprak ons aan, wij zijn ons ervan
bewust dat het belangrijk is om richting de
consument te tonen, hoe varkenshoudend
Nederland met dieren omgaat. Vanwege
schaalvergroting in de intensieve veehouderij
is de consument zich gaan afvragen
wat er toch achter die grote hekken

gebeurt. De consument vraagt eerlijkheid
en wil het graag zelf kunnen zien. Dat kan
via de zichtstallen. Daarom hebben wij,
toen we gingen uitbreiden, bij ons nieuwbouwplan
rekening gehouden met een
zichtruimte.”
Vrij toegankelijk
In totaal zijn er nu 17 zichtstallen in Nederland,
de stichting streeft naar 25. Henk
heeft zelf ervaren dat een zichtstal goed
op het bedrijf is in te passen. “De bedrijfsvoering
wordt er niet door gehinderd. De
zichtstal is vrij toegankelijk voor bezoekers.
We hebben de ruimte aan de achterkant
van de stal geplaatst, het dichtst bij
de toegangsweg naar de boerderij. Daar
zijn parkeerplaatsen voor auto’s. En er
is voldoende informatie over de varkenshouderij
te vinden. Via het verspreiden
van folders bij VVV, campings en scholen
proberen we publiciteit aan de zichtstal te
geven.”
Reacties van bezoekers
Henk en Wilma krijgen zeer diverse
reacties van mensen: soms is er verwondering
hoe het kan dat de varkens zo
schoon zijn, dat de hokken schoon zijn etc.
De ondernemers krijgen deze informatie
doordat mensen het zelf aan ze vertellen
of een verhaal in het gastenboek schrijven.
Bezoekers stellen vragen over waarom
varkens gecoupeerd worden. Henk beantwoordt
deze vragen naar waarheid: varkens
worden gecoupeerd, om staartbijten
onder varkens te voorkomen.
goed welzijn
Holterman vindt het belangrijk om de
kritiek van sommige groeperingen te
nuanceren. Daarom legt hij onder andere
uit dat de Nederlandse varkenshouder
veel aandacht heeft voor het welzijn van
het varken: “Er is licht, voer en water in
de stal, het aantal dieren per vierkante
meter is wettelijk vastgelegd, het vervoer
van varkens wordt gecontroleerd en in
de laadruimtes van de vrachtauto zit een
drinkwatervoorziening, zodat de varkens
tijdens de rit ook water kunnen drinken.
Bovendien zijn vrachtauto’s ook voorzien
van een klimaatsysteem, zodat het nooit
te warm wordt in de ruimte. Dit zijn allemaal
zaken, die bij veel consumenten nog
niet bekend zijn.”
Verder vertelt Henk: “De burger moet
gaan inzien, dat het niet realistisch is om
in Nederland alle varkens buiten te gaan
houden, want dan wordt de ammoniakemissie
te hoog. En de consument moet
beseffen, dat de kostprijs van het produceren
van biologisch vlees twee keer zo
duur is als gangbaar. Zolang ze geen extra
prijs voor biologisch gaan betalen, komen
er ook niet meer biologische bedrijven.”
Tips voor andere varkenshouders
Natuurlijk heeft niet iedere varkenshouder
een zichtstal, maar men kan wel een
bijdrage leveren aan het beeld, dat de
Nederlandse burger van de varkenshouderijsector
heeft. Henk vertelt: “Vertel aan
mensen die je privé tegenkomt hoe je met
varkens omgaat. Zet je ook niet af tegen
kritische organisaties, maar vertel je eigen
verhaal. Je weet zelf het beste, hoe je met
de dieren omgaat. Natuurlijk heeft onze
sector ook een achilleshiel: die paar procent
aan de onderkant van de sector, die
bijvoorbeeld dieren slecht huisvesten of
een te rommelig erf hebben. Deze zorgen
voor negatieve publiciteit en dat blijft lang
hangen bij de consument. Maar veel burgers
snappen wel dat vlees ook op plekken
in de wereld wordt geproduceerd, waar
het er qua welzijn en voedselveiligheid
veel slechter aan toegaat. En wanneer er
in Nederland geen varkenshouderij meer
is, dan komt het vlees wel uit die landen
naar Nederland.”
De deelnemende bedrijven met een zichtstal
nodigen bezoekers uit om op eigen gelegenheid
varkens te komen kijken.
bEDRIjFsgEgEVENs
Wilma Schmidt en Henk Holterman in de
zichtruimte.
Henk Holterman en Wilma Schmidt hebben
een vleesvarkensbedrijf voor 1400 varkens
in Bornerbroek. Tijdens de laatste nieuwbouw
in 2004 is tevens een zichtruimte in
de stal gecreëerd. Bezoekers kunnen een
afdeling met maximaal 119 vleesvarkens
bekijken. Henk en Wilma krijgen gemiddeld
100 bezoekers per maand in de zichtstal.
De vleesvarkens die Holterman houdt zijn
van het Piétrain ras. De biggen komen als
jonge big, bij een gewicht van zo’n 25 kg op
het bedrijf. Ze worden geproduceerd voor
de Duitse markt, het bedrijf voldoet aan
het Welfare concept van slachterij Weidemark
uit Duitsland. Holterman levert om de
week een of twee afdelingen af en een paar
dagen later worden daar nieuwe biggen
opgelegd.
Voor Piétrains is luxe en smakelijk voer erg
belangrijk, daarom krijgen ze het voer uit
de Superreeks van ForFarmers. In de stal
zit een computergestuurde droogvoerinstallatie.
Het voersysteem is flexibel en Holterman
kan op hokniveau voeren, waardoor de
varkens naar behoefte gevoerd worden.
Technisch draait het bedrijf gemiddeld 800
gram groei, bij een voederconversie van
2,62 en een uitval van 1,8%. Holterman
is sinds twee maanden overgestapt op
het mesten van beren. Hij heeft hier voor
gekozen, omdat beren efficiënter met voer
omgaan.
In de nabije toekomst wil Holterman nog
uitbreiden met 530 dieren. De milieuvergunning
voor deze uitbreiding is verleend,
maar het is nu wachten op het bestemmingsplan.
De ambitie van Holterman:
Op een moderne wijze vleesvarkens houden,
met acceptatie van de samenleving.
25

26
“Nat najaar”:
Laat uw CCm onderzoeken
De maisoogst is in volle gang. Voor varkenshouders het moment om nieuwe CCM in te kuilen.
Per kuil kan de samenstelling behoorlijk verschillen, net zoals het gehalte aan mycotoxinen. Voor
een optimaal resultaat is het belangrijk dat u de kwaliteit van de CCM weet. Deze kwaliteit wordt
grotendeels bepaald door de oogst en de manier van inkuilen.
Voor een goede kwaliteit kuil heeft u een
aantal zaken zelf in de hand: het dorsen,
malen en het inkuilen.
Keuze juiste dorsmoment
Voor een goede kuil, is de keuze van het
juiste dorsmoment erg belangrijk. Dit
keuzemoment ligt voor CCM bijgevoerd
bij droogvoer anders dan voor CCM in
de brij. Door te bekijken hoe vochtig de
kolf nog is, kan het juiste moment worden
bepaald.
Vaak weten loonwerkers het vochtgehalte
vrij goed in te schatten. Bovendien
kunt u de drogestofgehaltes op
www.forfarmers.eu vinden, zoals die
bij de proefvelden van ForFarmers op
verschillende plekken in het land worden
gemeten. Sowieso is de korrel niet
oogstrijp voordat er een zwart puntje
aan zit, de zogenaamde black layer. Dit
is een teken dat de korrel volledig rijp is.
Het drogestofgehalte is dan meer dan 60
procent.
Drogestofgehalte afhankelijk van
gebruik eindproduct
Voor CCM als bijproduct bij brijvoer kan
de mais het best gedorst worden als
de kolf een drogestof tussen de 60 en
65 procent heeft. Een wat nattere kuil
conserveert goed, omdat daarin meer
melkzuur ontstaat. Dit resulteert in een
mooier eindproduct. In dit geval is toevoegen
van extra zuur niet nodig.
Voor CCM als bijproduct bij droogvoer
moet de korrel wat droger zijn, anders
worden de loopeigenschappen van de
CCM te slecht voor de droogvoerinstallatie.
Richtlijn is een drogestofpercentage
van 65 tot 70 procent. Een nog hoger
drogestofgehalte is niet aan te raden,
want dan verloopt het inkuilproces slechter.
Doordat er minder melkzuur ontstaat,
conserveert de CCM minder goed.
Aanzuren is bij droge korrels daarom aan
te raden.

maal niet te grof
Te grof gemalen mais zakt sneller uit.
Bovendien is de voederwaarde beter
wanneer de mais fijn gemalen is. Let
er daarom op dat de mais niet te grof
gemalen wordt. Een hamermolen maalt
sneller wanneer de CCM minder fijn is.
Wanneer de druk op de maalcapaciteit
hoog is, moet er op gelet worden dat de
molen niet te grof maalt, zodat dit niet
ten koste gaat van de kwaliteit van de
CCM. Een richtlijn is dat maximaal 10
tot 15 procent groter mag zijn dan 2 millimeter.
Voorkom schimmelvorming
Goed inkuilen voorkomt schimmelvorming.
Schimmels zijn ongunstig, omdat
ze als het ware al een deel van het
zetmeel opeten. De voederwaarde daalt
daardoor. Ook de smaak verslechtert
en er ontstaan darmstoornissen bij de
varkens. Als er toch schimmels op de
kuil ontstaan, schep die dan ruim weg.
Bij een voersnelheid van minder dan
een meter per week is het verstandig de
CCM aan te zuren. Bij voorkeur direct
nadat de mais door de hamermolen is
gegaan.
Aktie
CCm-ONDERZOEK
ForFarmers vindt het belangrijk dat u zo min mogelijk problemen
ondervindt met het bijvoeren van CCM. Daarom bieden wij u de
mogelijkheid uw CCM tegen gereduceerd tarief te laten analyseren op:
• drogestof,
• ruw eiwit,
• zetmeel
• mycotoxinen (ZEA en DON)
ForFarmers klanten kunnen tijdens de nieuwe oogst dit onderzoek
(ter waarde van € 100) laten uitvoeren voor de helft van de prijs: € 50
(inclusief verzendkosten).
Vraag uw voorlichter naar de mogelijkheden en het inzendformulier.
Let op: deze actie geldt niet voor mengkuilen.
Tabel. symptomen mycotoxine vergiftiging.
Diersoort symptomen
Zeug
Opgezwollen kling, meer terugkomers en verwerpers, niet
berig worden of schijnberig
Biggen
Rode afgestorven staartjes, rode klingetjes, opgezwollen
tepels
Vleesvarkens Verminderde eetlust en braken
Aar-schimmel bepaalt niveau mycotoxinen
Neem nu mycotoxinen. Deze kunnen
zeer schadelijk zijn voor varkens (zie tabel).
Maar ze zijn verraderlijk, want aan
het product zelf is niet te zien hoe hoog
het mycotoxine-niveau is. Ook kuilen die
fris zijn en goed ruiken, kunnen besmet
zijn. Mycotoxinen worden gevormd door
aar-schimmels. Schimmels groeien extra
goed in een vochtige omgeving. Omdat
de tweede helft van de zomer dit jaar nat
was, is het belangrijk om voor mycotoxinen
te waken. arkens reageren wisselend
op mycotoxinen.
Voor betrouwbare gegevens over de besmettingsgraad
van een CCM-partij kunt
u de CCM laten onderzoeken.
Voederwaarde wisselt per partij
Gehalten van drogestof, zetmeel en eiwit
zijn belangrijke parameters voor het
bepalen van de voederwaarde van een
partij CCM. Deze gehalten wisselen per
partij, afhankelijk van ras, regio, bemesting
en klimaat. Door bij het samenstellen
van het rantsoen uit te gaan van
standaard gehalten in de CCM, kan het
totaal aan voedingsstoffen fors afwijken
van de behoefte van het varken. Met
als gevolg een suboptimaal voedingspatroon
en daarmee slechte groei van het
varken. Daarom raadt ForFarmers u aan
ook deze gehalten te laten onderzoeken,
zodat u de CCM op verantwoorde wijze
bijmengt.
27

28
Klanten van ForFarmers
bevelen Vitakrek ® aan
Vitakrek ® , het vorig jaar geïntroduceerde structuurmeel voor de biologische legpluimveesector,
wordt goed door legpluimveehouders gewaardeerd. 96% van de biologische legpluimveeklanten
van ForFarmers geeft aan tevreden te zijn over de structuur van het voer en over de technische
resultaten, die worden behaald met de Vitakrek ® voeders. Alle gebruikers bevelen Vitakrek ®
aan bij collega-pluimveehouders.
ForFarmers heeft een klanttevredenheidsonderzoek
uitgevoerd onder al haar biologische
legpluimveehouderij-klanten, die
Vitakrek ® , hét bio-structuurmeel inzetten.
Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt
dat de klanten uitermate tevreden zijn.
96% van de klanten zegt tevreden te zijn
over de structuur, waarvan 13% aangeeft
zeer tevreden te zijn. De klanten, die
Vitakrek ® al inzetten sinds de introductie
in juli 2009, zijn ook stuk voor stuk
tevreden over de technische resultaten,
die met dit voer behaald worden. Ook de
prijs/kwaliteit-verhouding van de voeders
wordt goed gewaardeerd. 90% van de
klanten is hier tevreden over, 10% is zelfs
zeer tevreden. Alle klanten geven dan ook
aan de Vitakrek ® voeders aan te bevelen
bij collega-pluimveehouders. Als verbeterpunt
noemden enkele klanten dat de
hoeveelheid fijne fractie in het voer nog
wat minder mag zijn. Deze fijne fractie is
vaak inherent aan het gebruik van biologische
grondstoffen, maar ForFarmers zal

er verder aan werken om de fijne fractie
te verminderen.
Verdubbeling van de afzet
De goede ervaringen en resultaten met de
Vitakrek ® voeders hebben ertoe geleid dat
de afzet van deze voeders in de biologische
legsector ten opzichte van vorig jaar
is verdubbeld. ForFarmers heeft het afgelopen
jaar dan ook veel nieuwe klanten in
de biologische legsector mogen verwelkomen,
zowel in Nederland als Duitsland.
Introductie Vitakrek ® in reguliere
opfok-, leg-, en foktoomvoeders
Doordat onze klanten in de biologische
legsector goede ervaringen met Vitakrek ®
hebben, heeft ForFarmers besloten om
ook de reguliere opfok-, leg-, en foktoomvoeders
voor ForFarmers BV volgens het
nieuwe productieproces te produceren. In
de productielocatie in Delden, waar de reguliere
pluimveevoeders worden geproduceerd,
wordt vanaf het einde van het jaar
2010 geproduceerd volgens het Vitakrek ®
procedé. Met dit nieuwe procedé kan
ForFarmers een zeer homogeen structuurmeel
leveren. Deze voeders zullen onder
de naam Vitakrek ® verkocht worden. De
voordelen zijn: een zeer uniforme deeltjesgrootteverdeling
van het voer, waardoor
minder ontmenging optreedt. Dit resulteert
in een goede darmgezondheid, droog
strooisel, schone eieren en een optimaal
verenkleed.
Introductie Vitakrek ®
Op de beurs in Hardenberg zal ForFarmers
het nieuwe Vitakrek ® voer introduceren.
Zodra het nieuwe productieproces operationeel
is, zal ForFarmers een studiedag
organiseren voor houders van opfokhennen,
leghennen en ouderdieren. Tijdens
deze dag zal het nieuwe assortiment
voor leghennen worden geïntroduceerd
en zal er tevens de gelegenheid zijn om
de nieuwe installatie te bezichtigen. De
verwachting is dat deze studiedag begin
januari 2011 zal plaatsvinden. U ontvangt
te zijner tijd een uitnodiging voor deze
studiedag.
HET bELANg VAN EEN
gOEDE mEELsTRUCTUUR
Albert Dijkslag, nutritionist pluimvee bij
ForFarmers, vertelt over het belang van
een goede meelstructuur. “Kippen kunnen
meelvoer met een juiste deeltjesgrootte
gemakkelijker eten, waardoor ze in staat zijn
voldoende voer op te nemen. Een te fijn voer
kan zorgen voor een te lage voeropname.
Het voer moet ook niet te grof zijn, want
dan neemt de kans op een selectieve
voeropname toe. De hennen zijn geneigd
om grove en lichtgekleurde deeltjes (zoals
maïs) als eerste op te nemen. Door deze
selectieve voeropname krijgen de dieren de voedingsstoffen niet in de
juiste verhouding binnen. Daardoor kunnen stofwisselingsproblemen
ontstaan, zoals leververvetting of verteringsstoornissen.”
“Te grof voer kan ook voor ontmenging tijdens transport, in de silo of in
het voersysteem zorgen. Ook dan krijgen de dieren de voedingsstoffen
niet in de juiste verhouding binnen en kunnen stofwisselingsproblemen
ontstaan. Het liefst zien we een legmeel met een hoog aandeel
deeltjes tussen de één en drie millimeter. Door het nieuwe Vitakrek ®
procedé zijn we in staat het aandeel deeltjes in het voer in dezelfde
fractie aanzienlijk te verhogen. Ervaringen met deze techniek in onze
fabrieken in Rapshagen (Dld.) en Harreveld hebben dit bewezen.”
29

30
Reportage
De hennen zijn nu 30 weken oud en dankzij het Vitakrek bio-structuurmeel blijven de hennen goed in de veren zitten en is er nauwelijks verenpikkerij.
“met het bio-structuurmeel Vitakrek ®
blijven de hennen goed in de veren”
Familie Spellbring uit Dörpen is tevreden over het bio-structuur-
meel Vitakrek ® . Dit voer wordt nu een klein jaar ingezet en de
ondernemers zien duidelijke verbeteringen. “De hennen blijven
beter in de veren zitten, er heerst rust in de stal en er is minder
verenpikkerij, daardoor zien we nu minder uitval in de stal. Bovendien
is de voederconversie verbeterd. Dankzij Vitakrek ® hebben
we een beter bedrijfsrendement.”
Johannes Spellbring is positief te spreken
over het in 2009 geïntroduceerde
bio-structuurmeel Vitakrek ® . ForFarmers
produceert dit voer in de voerfabriek voor
ecologische voeders te Harreveld volgens
het Vitakrek ® procedé. Het resultaat is een
meelvoer met een zeer lage onderfractie
en toch voldoende grove delen voor een
goede maag- en darmwerking bij de hennen.
Wouter Katier, voorlichter leghennen-
houderij bij ForFarmers vertelt: “Voordeel
van dit meelvoer is dat het een optimale
deeltjesgrootte heeft, waardoor het niet
ontmengt. ForFarmers maakt nu een
legmeel met een zeer uniforme structuur,
uitermate geschikt voor de biologische
leghen.”
minder uitval in de stal
De pluimveehouders hebben dit ook erva-
ren. Zo vertelt Johannes Spellbring: “We
zien dat de hennen nu langer bezig zijn
met het eten en drinken. Ze zijn gevuld,
daardoor gaan ze minder verenpikken. Ik
vind echt dat de hennen veel beter in de
veren zitten sinds we Vitakrek ® inzetten.
In de jaren daarvoor hadden we meer pikkerij,
daardoor ook meer uitval, in de stal.”
Spellbring heeft vanaf februari 2007 ervaring
met het pluimveevoer van ForFarmers.
Vanaf toen heeft hij pluimvee als extra
poot onder het bedrijf. “We hebben eerst
overwogen om in de melkveehouderij
uit te breiden, maar vanwege de slechte
melkprijs leek het ons beter een tweede
bedrijfstak te starten.” Ze hebben gekozen
voor biologische leghennen en een
vergunning voor het houden van 12.000
dieren gekregen.
sluit aan bij de bedrijfsvoering
Voorlichter Wouter Katier is vanaf het mo

ment van de keuze voor pluimvee betrokken
bij de plannen van de familie en heeft
ze ook geadviseerd om biologische hennen
te gaan houden. “Dit sluit het beste aan
bij hun bedrijfsvoering De combinatie van
melkvee en pluimvee kan wel, maar dan
moet het aantal hennen in de stal niet te
groot te zijn. Daarom heeft Spellbring voor
biologische hennen gekozen in plaats van
regulier.”
Voordeel van begeleiding
De hennen worden gevoerd volgens fasevoedering.
Op advies van Wouter Katier
hanteert Spellbring het principe dat de
jonge hennen luxueus startvoer krijgen,
zodat ze snel gaan groeien. Maar na een
aantal weken kan worden omgeschakeld
op mengvoer uit het standaard pakket.
Dit scheelt weer in voerkosten. Spellbring
ziet veel voordeel in de begeleiding door
een voorlichter. “Een voorlichter, voor
ons Wouter, ziet meer bedrijven, kan dus
ook verschillende dieren vergelijken. Hij
heeft meer ervaring met dieren, ik zie elke
dag hetzelfde koppel. Bovendien kan een
voorlichter ook onze ervaringen met het
mengvoer overbrengen op de productontwikkelaars.
Voorheen merkten we bv. dat
het biologische voer teveel ontmenging
vertoonde. Dit melden we eerst bij Wouter,
die kan dit dan weer verder binnen de
ForFarmers organisatie communiceren.”
Vitakrek ontmengt niet
Naar aanleiding van de ervaring van
Voorlichter Wouter Katier (l) en Johannes Spellbring
controleren de fitheid van de leghen.
pluimveehouders in de biologische sector
dat het krachtvoer te snel ontmengt en te
stoffig is, heeft ForFarmers gezocht naar
een nieuw productieproces, en gevonden.
Vorig jaar werd Vitakrek ® geïntroduceerd:
het bio-structuurmeel met een optimale
deeltjesgrootteverdeling. Wouter vertelt:
“Biologische grondstoffen zijn van nature
stoffiger en ontmengen gemakkelijker.
Maar dankzij het nieuwe Vitakrek ® procedé
is de structuur van het voer precies
goed.”
Nadelen van te fijn of te grof
Voorheen kon de structuur ofwel te fijn, of
te grof zijn. Beide zijn nadelig. Een te fijn
voer ontmengt dan wel niet, maar kan wel
zorgen voor een negatieve voeropname,
waardoor de productieresultaten achterblijven.
Te grof voer heeft wel een positief
effect op de maag- en darmwerking van de
hen, maar de kans op ontmenging van het
voer is ook veel groter. Bij teveel ontmenging
krijgen de hennen niet de juiste
voedingsstoffen binnen. Nu het voer niet
meer ontmengt worden de voedingsstoffen
ook in de juiste verhouding aangeboden
en sluiten ze beter aan bij de behoefte
van de hennen. Daardoor hebben de
hennen een optimaal verenkleed en goede
darmgezondheid. Dit geeft droog strooisel
en schone eieren. Dat dit niet alleen een
in theorie kloppend verhaal is, blijkt uit de
goede praktijkervaringen van gebruikers,
zoals familie Spellbring.
Omdat Spellbring een biologisch bedrijf heeft
wordt er hooi verstrekt aan de hennen.
bEDRIjFsgEgEVENs
Johannes Spellbring (25 jaar) runt samen
met zijn ouders een gemengd bedrijf
in het Duitse Dörpen. Het bedrijf houdt
50 melkkoeien, 80 vleesstieren, 12.000
biologische leghennen en beschikt over
60 hectare akkerbouw. In februari 2007
is Spellbring gestart met de biologische
pluimveehouderij als tweede tak. In plaats
van te groeien in de melkveehouderij,
wilden ze een andere diertak op het bedrijf.
Om de arbeid op het bedrijf alsmede
de bedrijfsrentabiliteit goed te verdelen,
hebben ze gekozen voor de kleinschaliger
biologische leghennenhouderij. Dit sluit
het beste aan bij de bedrijfsvoering. Niet
meer maar beter is de filosofie van Spellbring.
Uiteindelijk hebben ze een vergunning
gekregen voor het houden van 12.000
leghennen.
De hennen in de stal zijn van het ras
Lohmann Brown. Ze worden geleverd door
Broederij Ankum. Het ras bevalt goed.
“Waarom van ras veranderen, wanneer
de resultaten gewoon goed zijn”, aldus
Johannes. De eieren worden meerdere
keren per week opgehaald door pakstation
Kwetters. Spellbring maakt per ronde
gebruik van een vaste prijsafspraak. De
prijzen die hij op dit moment ontvangt voor
de eieren is goed, het is nu rustiger in de
markt.
Momenteel realiseert het koppel een
voeropname van 126 gram. Het vorige
koppel heeft een productie van 285 eieren
gerealiseerd.
De hennen krijgen het volgende rantsoen:
Na opzet, op een leeftijd van 18 weken
tot 30 weken Super Eko Vitakrek 1. Op
een leeftijd van 30 weken tot 45 weken,
Standaard Eko Vitakrek 1, op een leeftijd
van 45 weken tot 60 weken Standaard
Eko Vitakrek 2 en daarna Standaard Eko
Vitakrek 3.
De ambitie van spellbring:
Met zo min mogelijk inspanning de beste
technische bedrijfsresultaten realiseren.
31

32
Zorg voor een schone werkplek.
goede hygiëne begint bij jezelf
Eind vorig jaar heeft ForFarmers het Poultrycare ® -concept voor de legpluimveehouderij geïntrodu-
ceerd. Een onderdeel van dit concept is het afnemen van de Poultrycare ® -scan. De scan is opge-
deeld in verschillende categorieën. In deze Voertaal bespreken we het item “Mensen”.
Het Poultrycare ® -concept bestaat uit
twee onderdelen: het afnemen van de
Poultrycare ® -scan op het legpluimveebedrijf
en deelname aan het ForFarmers
Gezondheidspakket. Beide onderdelen
richten zich op een stuk preventieve
gezondheidszorg en zorgen ervoor dat
mogelijke gezondheidsrisico’s op het
legpluimveebedrijf worden verminderd.
Aan de hand van de score op verschillende
categorieën van de Poultrycare ® -scan kan
de hygiënestatus van het bedrijf worden
bepaald.
De Poultrycare ® -scan is opgedeeld in
verschillende categorieën:
• Diercontacten
• Ongedierte en huisdieren
• Hygiëne
• Mensen
• Lucht en klimaat
• Materialen en gereedschappen
• Voer en water
• Vrije uitloop – extra risico factoren
Elke categorie vormt een risicofactor,
waardoor ziekteverwekkers binnen het bedrijf
kunnen komen en zich over het bedrijf
kunnen verspreiden. We geven nu tips die
passen bij de categorie “Mensen”.
Bij het onderdeel “Mensen” kijken we naar
het gedrag/de werkwijze/de handelingen
van de pluimveehoud(st)er zelf, zijn of
haar personeel en de bezoekers. Het gaat
erom dat potentiële ziektekiemen niet via
deze personen worden overgebracht op de
hennen. Hiervoor dienen een aantal preventieve
maatregelen genomen te worden.
Een aantal van deze maatregelen zijn al
verplicht binnen het IKB-systeem.
De pluimveehouder zelf
Hygiënisch werken begint bij de bewustwording
van de pluimveehouder zelf. Wanneer
de pluimveehouder er bewust van is,
dat overdracht van ziektekiemen mogelijk
is via zijn contact met de dieren, dan kan
hij ook de nodige voorzorgsmaatregelen
nemen. Denk bijvoorbeeld aan:
• Was eerst je handen
• Verwissel van kleding en trek ander
schoeisel aan voordat je de dierruimte
betreedt.
• Was bij het verlaten van de stal opnieuw
de handen.
• Bedrijfskleding moet ook altijd in de
stal (voorruim) blijven hangen. Zijn er
meerdere stallen op het bedrijf aanwezig,
verricht deze handelingen dan
per stal om tegen te gaan dat ziektekiemen
van de ene stal naar de andere
stal worden overgedragen.
personeel
Geef als pluimveehouder zelf het goede
voorbeeld. Door genoemde voorzorgsmaatregelen
zelf goed op te volgen, bent u
een goed voorbeeld voor personeel en/of
bezoekers. Geef uw personeel een goede
voorlichting over de hygiënemaatregelen
die u op het bedrijf wenst.
Besteed voldoende tijd en aandacht aan

de bewustwording bij uw medewerkers om
hygiënisch te werken.
bezoekers
Maak bezoekers duidelijk dat zij eerst
bepaalde hygiënemaatregelen moeten
treffen, voordat ze de stal in mogen. Geef
bij het betreden van het erf al aan wat er
van de bezoekers verwacht wordt. Dit kan
bijvoorbeeld door op een strategische plek
een bord te plaatsen, waarop u bezoekers
vraagt om zich eerst telefonisch bij
u te melden. Ook kunt u op de staldeur /
buitenmuur bijvoorbeeld een bord hangen
met daarop de volgende tekst: “hier wordt
onder de strengste hygiënemaatregelen
geproduceerd”. Een dergelijke tekst
weerhoudt bezoekers ervan om zonder
toestemming de stal te betreden.
Om ongewenste bezoekers tegen te
gaan is het ook van belang dat de stallen
afgesloten kunnen worden. Wanneer
u bezoekers toelaat in uw stallen, laat ze
dan de bezoekerslijst tekenen. Hang deze
op een dusdanige plek, dat deze niet over
het hoofd wordt gezien. Maak bezoekers
duidelijk dat zij eerst de nodige hygiénemaatregelen
moeten treffen zoals: handen
wassen en bedrijfskleding en -schoeisel
aantrekken, voordat ze de stal in mogen.
Met een goed gevulde hygiënesluis met overals,
laarzen en klompen in diverse maten, voorziet u uw
bezoekers van enige comfort.
Ben je een bezoeker op een pluimveebedrijf,
houd je dan zelf ook consequent aan
de gewenste hygiënemaatregelen. Parkeer
je auto niet voor de stal. Loop niet zomaar
naar binnen, maar meld je eerst. Is er
niemand aanwezig of krijg je geen gehoor,
laat dan een berichtje achter dat je er
geweest bent.
Laat chauffeurs niet in de stallen
Transportmiddelen en materialen vormen
een belangrijke transmissieroute voor
ziektekiemen. Veewagens vormen een
risico als deze niet zorgvuldig zijn gereinigd
en gedesinfecteerd. Laat de transporteur
alleen met een schone wagen op
het erf komen. ForFarmers neemt haar
verantwoordelijkheid bij het leveren van
pluimveevoeders. De wielkasten van de
bulkwagen worden standaard ontsmet alvorens
de bulkwagen het erf betreedt. De
chauffeurs van bijvoorbeeld veewagens en
bulkwagens komen op veel bedrijven. Zorg
er daarom voor dat deze chauffeurs niet in
de stallen komen en dat ze gebruik maken
van een overall en laarzen van het bedrijf.
Op veel bedrijven waar inmiddels de Poultrycare
® scan is afgenomen, is het wassen
van handen een belangrijk verbeterpunt.
“Er wordt nog te weinig rekening gehou-
Handen wassen vóór betreden en bij het verlaten
van de stal.
den met het belang van handen wassen
voordat men de stal ingaat”, vertelt voorlichter
Alex Welbergen. “Het is voor mij al
automatisme geworden: ik tracht overal
de handen te wassen, zowel voor het
betreden van de stal als nadat ik er weer
uitben. En wanneer er geen water aanwezig
is, dan pak ik een desinfectiemiddel uit
de auto. Dit is een kleine maatregel, waardoor
het gezondheidsrisico op het bedrijf
minder wordt. Ik adviseer de pluimveehouder
om ervoor te zorgen dat dit voor hem
ook een automatisme wordt. Net zoals het
aantrekken van schone overalls en laarzen,
op het moment dat men de ruimte met
pluimvee instapt. Door bij de toegangsdeur
schone laarzen neer te zetten, kan dit
niet over het hoofd worden gezien. ”
Dankzij het nemen van hygiënemaatregelen
vindt er minder overdracht van ziekteverwekkers
van mens op dier plaats. De
gezondheid van de dieren in de stal staat
minder onder druk, waardoor de technische
prestaties beter zullen zijn.
Mocht u nog vragen hebben, neem dan
contact op met uw ForFarmers voorlichter.
Maak bezoekers via een bord op de staldeur
duidelijk dat zij eerst bepaalde hygiënemaatregelen
moeten treffen, voordat ze de stal in mogen.
33

34
Agroscoop ® : nieuw managemen
voor de vleeskuikenhouderij
Het managementprogramma
van ForFarmers voor de vleeskuikenhouderij
is vernieuwd.
Op de overzichten worden
een aantal nieuwe kengetallen
weergegeven. De nieuwe
overzichten geven een nog beter
beeld van de technische en
financiële prestaties van het
vleeskuikenbedrijf.
ForFarmers gaat vanaf november met
een vernieuwd Agroscoop ® managementsysteem
voor het verwerken van de
technische en financiële kengetallen van
vleeskuikens werken. Dit nieuwe systeem
biedt een aantal voordelen: Er kunnen
meer kengetallen worden berekend
en vervolgens worden getoond aan de
vleeskuikenhouder. Als vleeskuikenhouder
krijgt u meer bruikbare informatie aangereikt.
In overleg met uw voorlichter kunt
u aan de hand van deze informatie nog
beter sturen op uw doelstellingen.
Daarnaast kan ForFarmers met het nieuwe
Agroscoop ® programma gemakkelijker
goede analyses maken van de behaalde
technische en financiële resultaten bij
haar vleeskuikenklanten. Aan de hand van
deze analyses kunnen de voorlichters van
ForFarmers u nog beter adviseren in uw
bedrijfsvoering.
Nieuwe overzichten voor de vleeskuikenhouder
Begin november gaat ForFarmers overschakelen
op het nieuwe Agroscoop ®
programma. Vanaf dat moment worden
de technische en financiële resultaten van
afgesloten koppels vleeskuikens in het
nieuwe programma verwerkt en krijgen
vleeskuikenhouders vernieuwde overzichten
te zien, waarop een aantal kengetallen
zijn toegevoegd. Bespreek de nieuwe
overzichten met uw voorlichter vleeskuikenhouderij.
Hij/zij kan u ondersteunen
in de interpretatie van de kengetallen
en met u meedenken over de gewenste
strategie.
Financiële kengetallen nog beter in
beeld
Naast de “voerwinst per 100 afgeleverde
kuikens”, wordt nu ook het “saldo per
100 afgeleverde kuikens” weergegeven.
Omdat het saldo uiteindelijk het beste
weergeeft hoe een ronde is verlopen,
biedt ForFarmers u de mogelijkheid om
dit voor u te berekenen. Het saldo wordt
berekend door de variabele kosten in mindering
te brengen op de voerwinst. Wanneer
u, als vleeskuikenhouder, de kosten
voor elektriciteit, water, verwarming,
gezondheidszorg, strooisel, vangen/laden,
ophalen van kadavers, heffingen etc.
opgeeft, dan kan ForFarmers op basis van
deze gegevens een goede berekening van
het saldo maken.
Daarnaast wordt op de nieuwe overzichten
ook de voerwinst per m 2 per jaar getoond.
Dit kengetal geeft een beter beeld
van de financiële prestatie van het bedrijf
op jaarbasis.
Tarwe bijmengen
Op de nieuwe overzichten krijgen vleeskuikenhouders
tevens te zien welk
percentage tarwe er is berekend om bij te
voeren en welk percentage er werkelijk is
bijgevoerd. Deze informatie kan worden
meegenomen in de beoordeling van de
technische resultaten van het koppel.
goede analysemogelijkheden
Met het nieuwe Agroscoop ® programma
Bij ForFarmers verwerkt Hans Berends de benodigde kengetallen, zodat de vleeskuikenhouder zijn financiéle kenget

tsysteem
is het voor ForFarmers eenvoudiger om,
voor de verschillende technische kengetallen
over een bepaalde periode, goede
analyses te maken. Zo kan bijvoorbeeld
het gemiddelde van alle bedrijven per
kwartaal worden berekend,. Vervolgens
kan er worden geanalyseerd op resultaten
per voerreeks, gewichtsklasse (aflevergewicht)
etc. Dit maakt het mogelijk
om bruikbare informatie te verschaffen
aan de voorlichters. Zij krijgen inzicht
in het gemiddelde resultaat van alle
ForFarmers-bedrijven die deelnemen en
informatie over de resultaten per klant.
De voorlichters kunnen deze informatie
vervolgens delen met hun klanten en
bespreken, waar eventueel nog verbeterpunten
en/of mogelijkheden liggen. Uw
voorlichter vleeskuikenhouderij zal u in de
komende maanden verder informeren.
allen nog beter in beeld heeft.
sTART pILOTpROjECT
ANTIbIOTICAREDUCTIE
Vanuit het ministerie wordt de veehouderij gemaand
om met minder antibiotica te gaan werken. Lukt
dat niet op vrijwillige basis, dan volgen wettelijke
maatregelen. Het verminderen van het antibioticagebruik
is dan ook een “hot item”. ForFarmers wil
haar bijdrage leveren aan een duurzame veehouderij en streeft
er daarom naar haar klanten zo goed mogelijk te ondersteunen in
het verminderen van het antibioticagebruik op het bedrijf.
Om het antibioticagebruik in de pluimveehouderij
te verminderen is ForFarmers
onlangs het pilotproject antibioticareductie
in de vleeskuikenhouderij gestart.
Doel van het pilotproject is om te zoeken
naar de meest effectieve maatregelen om
het antibioticagebruik op vleeskuikenbedrijven
te verlagen. Binnen dit project werkt
ForFarmers samen met een beperkte groep
vleeskuikenhouders en hun desbetreffende
dierenartsen.
meerdere factoren van invloed op
diergezondheid
ForFarmers heeft in de loop der jaren reeds
vele proeven op haar proefbedrijven uitgevoerd,
waarin mogelijke voermaatregelen
zijn beoordeeld op hun effectiviteit. Het antibioticagebruik
is echter niet alleen aan voer
gerelateerd. Andere factoren die van invloed
zijn op de gezondheid van de dieren (en
hiermee dus ook op het antibioticagebruik),
zijn: eendagskuikenkwaliteit, bedrijfshygiene,
stalklimaat, waterkwaliteit, het bedrijfsmanagement
etc. In het pilotproject worden
al deze factoren meegenomen en wordt, in
samenspraak met de betrokken partijen,
gekeken naar mogelijke verbeterpunten.
Focus op darmgezondheid van vleeskuikens
ForFarmers legt de focus op de darmgezondheid
van vleeskuikens. ForFarmers
onderzoekt de invloed van bepaalde voermaatregelen
op de darmgezondheid. Tijdens
een ronde zullen metingen worden verricht
om de darmgezondheid te beoordelen.
Door deze brede aanpak op het individuele
bedrijf wil ForFarmers een bijdrage leveren
aan het verminderen van het antibioticagebruik
op vleeskuikenbedrijven. Voor
vragen omtrent dit project, kunt u contact
opnemen met uw voorlichter vleeskuikenhouderij.
35

36
KALKACTIE VOOR
OpTImALE bODEm-pH
ForFarmers onderkent het belang van een
goede bodem-pH. Daarom heeft ze, samen
met uw loonwerker, dit jaar een actie
opgezet. Voor elke vijf ton kalk (Dolokal,
Ankal of Limkal) die u (via de loonwerker)
koopt, ontvangt u een Welkoopbon ter
waarde van € 20,-. Deze actie loopt nog
tot 31 december 2010.
Het belang van een goede bodem-pH
wordt door iedereen erkend. Bekijk
daarom of de bodem-pH van uw grond een
juiste waarde heeft. Op de uitslagen van
de grondmonsters vindt u het resultaat
van de bodem-pH terug bij “Zuurgraad
(pH)”. Bij het advies vindt u dan de benodigde
hoeveelheid neutraliserende
waarde in kilogrammen. Afhankelijk
van de gebruikte kalksoort kunt u dan
het strooi-advies berekenen.
Wat betekent een juiste pH voor uw grond:
• Een beter bodemleven en een goede
bodemstructuur.
• Een hogere beschikbaarheid van fosfaat.
• Betere wortelontwikkeling.
• Hogere stikstofbenutting.
• De gewasopbrengst is hoger dankzij de
betere benutting van de meststoffen.
Wanneer u nog vragen heeft, dan kunt u
contact opnemen met uw voorlichter.
bestel nu uw kalk
voor een optimale pH,
20
20 20
20 20 20
20 20 20
20 20 20
en verdien € 20,- *
20 20
20 20 20
20 20 20
20 20 20
C a d e a u b o n
Aangeboden door:
* Minimale afname 5 ton. Vraag uw ForFarmers voorlichter
of uw loonwerker naar de actievoorwaarden.
20,- 20,-
Verschillen
Maïs is wat betreft conservering
een relatief gemakkelijk
te conserveren product vanwege
het lage eiwitgehalte en
het hoge aandeel koolhydraten
voor de melkzuurproductie.
Een goede conservering van ruwvoer word
gerealiseerd door de luchtdichte opslag.
Het luchtdicht inkuilen voorkomt de vorming
van gisten en schimmels, die bederf
veroorzaken. De afwezigheid van zuurstof
Een silagewagen kan de mais laagsgewijs lossen.
Hier werkt men met een tractor met V-schaaf in combina
silagewagen.

tie met een
de inkuilmethoden in beeld
versnelt de melkzuurvorming, waardoor de
kuil snel stabiel wordt. Dankzij de melkzuurvorming
verzuurt het ingekuilde product.
Dit heeft de beoogde pH-daling tot
gevolg. Het drogestofgehalte speelt ook
een rol bij een goede conservering. In een
droge maïskuil wordt minder zuur gevormd
dan in een nattere kuil.
Het inkuilen kan op twee manieren gebeuren:
laagsgewijs lossen met een silagewagen
of voor de kuil lossen en laagsgewijs
aanbrengen met de shovel. Bij het lossen
op de kuil is het van belang dat de lagen
niet te dik worden. De foto’s tonen enkele
verschillende methoden.
Om ervoor te zorgen dat alle aanwezige
lucht uit de kuil verdwijnt, moet deze
tijdens het inkuilen zorgvuldig worden aangereden.
De meest optimale verdichting
krijgt men bij het inkuilen in een sleufsilo.
Bepalende factoren voor de verdichting
van de kuil zijn de beschikbare tijd voor
het aanrijden en het gewicht dat gebruikt
wordt bij het aanrijden.
Bij het openmaken van de kuil komt er
weer lucht bij het product. Door een stevig
aangereden kuil en een goede afdekking
kan de hoeveelheid lucht, die in de kuil
trekt, beperkt worden. Hoe meer kans er
is dat de lucht in de kuil trekt, hoe meer
De shovel rijdt in hondengang (vier sporen naast elkaar), zodat per keer een
groter oppervlakte wordt aangereden.
bederf er zal optreden.
Dat de maïs bovenin de kuil losser is dan
onderin de kuil is onvermijdelijk. De extra
massa van het aanwezige product zorgt er
immers voor dat de maïs onderin continu
wordt aangedrukt. De maïs bovenin de
kuil is afhankelijk van druk van buitenaf,
bijvoorbeeld een gronddek of banden.
Daarnaast zijn er de laatste jaren goede
ervaringen opgedaan met een dunne onderfolie,
die beter aansluit en het gebruik
van spanbanden, om instroming van lucht
over de toplaag te vermijden.
Bij het lossen met een kieper is een shovel een vereiste om de mais
laagsgewijs te verwerken, Hier werken ze met een maisegalisatieschuif
voor de shovel.
37

38
bOmAp bedrijfsontwikkeling
milieuadvisering
productierechten
Duurzaam melkvee houden
De familie de Winter uit Kring van Dorth heeft afgelopen
jaar een nieuwe melkveestal voor 119 melkkoeien
gebouwd. De stal voldoet aan de criteria voor Maatlat
Duurzame Veehouderij (MDV).
Om in aanmerking te komen voor het MDVcertificaat
heeft het bedrijf punten behaald
op de ammoniakmaatlat, de dierenwelzijnmaatlat,
de diergezondheidsmaatlat en
de energiemaatlat. Voor alle maatlatten is
een minimum aantal punten vastgesteld en
voor de overige punten (de zogenaamde
vrije ruimte) kan de ondernemer zelf kiezen
via welke maatlat(ten) ze behaald worden.
Wanneer een melkveehouder het MDVcertificaat
heeft, komt er, afhankelijk van
het totaal aantal behaalde punten, tot maximaal
€ 5.300,- per plaats in aanmerking
voor de MIA/Vamil-regeling.
“Er is lang nagedacht over de bouw van de
stal, maar we willen in ieder geval in aanmerking
komen voor de MIA/Vamil-regeling”,
vertelt Theo de Winter. “De specialisten
van BOMAP hebben hier rekening mee
gehouden bij de ontwikkeling van de stal.”
De MIA biedt ondernemers, die in 2010
investeren in milieuvriendelijke stallen, een
extra belastingaftrek van 40%.
Boven: De stal beschikt over brede looppaden,
zodat de koeien elkaar goed kunnen passeren.
Onder: De stal is voorzien van dakisolatie en wordt
verlicht door metaalhalidelampen.
Bij het toepassen van de Vamil-regeling kan
de stal vrij én volledig afgeschreven worden.
De MIA/Vamil-regeling biedt een behoorlijk
liquiditeits- en rentevoordeel.
de genomen maatregelen, waarop punten zijn
gescoord om in aanmerking te komen voor
de subsidieregeling zijn:
• De nieuwe stal met ACNV ventilatiesysteem.
Door de computergestuurde ventilatiegordijnen
wordt de luchtsnelheid geremd.
Dit beperkt de vervluchtiging van ammoniak
van de vloeren en uit de kelders.
• Een hygiënesluis.
• Een loopgang achter het voerhek van minimaal
vier meter breed, tussen de boxen van
minimaal 3,75 meter breed en een doorsteek
van minimaal 2,9 meter breed, zodat
koeien elkaar goed kunnen passeren.
• Dankzij een vrije toegang naar de weide kan
de koe zelf kiezen waar ze wil zijn.
• Diepstrooiselboxen i.v.m. koecomfort.
• Goed reinigbare drinkbakken
• Afsluitbare krachtvoerboxen, zodat de
koeien ongestoord krachtvoer kunnen eten.
• Dakisolatie, daardoor een beter stal-klimaat,
en metaalhalidelampen, die een laag
energieverbruik en een hoge lichtopbrengst
hebben.
• De oplaadplaats voor de mestrobot ligt
buiten de looplijnen van de koeien
• Er is een aparte ziekenstal en afkalfstal op
stro in de ligboxenstal gecreëerd.
• De kalveren jonger dan 21 dagen worden
individueel gehuisvest.
• Een platenkoeler om melk voor te koelen.
Dit bespaart energie.
Onder: Overzichtsfoto van de nieuwe stal van de familie de Winter met ACNV.
Boven: De hygiënesluis, waar de bedrijfskleding
aangetrokken wordt.
Onder: Eén van de gemakkelijk reinigbare drinkbakken.
Door de stop eruit te halen loopt de bak
leeg. Daarna kan deze gemakkelijk schoongemaakt
worden. Dit komt de hygiëne en daardoor ook de
diergezondheid ten goede.

productierechten
Koopmelk
De bemiddeling in koopmelk heeft tot
nu toe een rustig karakter. De prijs ligt
vanaf begin mei jl. tussen de € 0,1925 en
€ 0,1975 per % vet. We merken dat
kopers en verkopers de tijd hebben,
waardoor de prijsstelling van de koopmelk
de laatste tijd redelijk stabiel is.
Op 7 oktober jl. lag de prijs voor melk
onder de BTW-regeling op circa € 0,193
en voor melk onder de Landbouwregeling
op circa € 0,195 per % vet
Leasemelk
De vraag naar leasemelk ligt het hele
jaar al op een redelijk niveau, waardoor
de prijs ook redelijk hoog is. De
melkaanvoer bij de zuivelfabrieken laat
zien dat er nog steeds flink boven het
quotum wordt gemolken. Daarbij is de
verwachting dat de prijs van leasemelk
de komende tijd niet veel zal wijzigen. Er
is nu een ruimer aanbod dan afgelopen
zomer.
Op 7 oktober werd er bemiddeld voor
een prijs van € 0,048 per % vet excl.
BTW.
Varkensrechten, koop/lease
Volgens de wet komen de productierechten
per 2015 te vervallen. Of hier nog
iets voor in de plaats komt, en indien
ja, wat hier voor in de plaats komt, is
nog niet duidelijk. Wel is het duidelijk
dat kopers een afwachtende houding
aannemen, waardoor de prijzen van de
kooprechten zijn gedaald. Er zijn tot 7
oktober een beperkt aantal transacties
tot stand gekomen. Als indicatieprijs
moet u nu rekenen op circa € 135,00 per
varkensrecht voor benutbare rechten in
overschotgebied Oost. De niet-benutbare
rechten liggen circa € 15,00 lager. De
prijzen in het niet-overschotgebied zijn
ongeveer gelijk aan die in het overschotgebied
Oost, in Zuid liggen de prijzen op
een hoger niveau.
De bemiddeling in lease loopt geleidelijk
door voor een prijs van € 17,00 per
varkensrecht.
pluimveerechten
De bemiddeling in pluimveerechten staat
op een laag pitje. Kopers nemen een
afwachtende houding aan in verband
met de hoge prijsstelling en het aanbod
is krap. De prijsstelling, waarvoor op 7
oktober jl. werd bemiddeld, lag voor de
koop op circa € 13,00 en voor de lease
op circa € 2,35 per pluimveerecht in
overschotgebied Oost. In het overschotgebied
Zuid en buiten de overschotgebieden
lagen de prijzen wat lager. De
discussie omtrent de afschaffing van de
rechten per 2015 heeft op de prijsstelling
van de pluimveerechten nagenoeg
geen invloed gehad.
Toeslagrechten
Er zijn de laatste tijd al heel wat partijen
toeslagrechten van eigenaar gewisseld.
We zien dat men steeds vroeger in het
jaar bij ons informeert om te kopen en
verkopen. Er is vraag naar zowel hoge
als lagere waardes. Hebt u, als gevolg
van grondcorrectie, toeslagrechten over,
dan zou u deze natuurlijk kunnen verkopen.
prijs Prijs
bOmAp bedrijfsontwikkeling
milieuadvisering
productierechten
Specialist productierechten, Clemens Goselink
Contactgegevens
Hebt u vraag naar of aanbod van melkquota,
varkens- en pluimveerechten of
toeslagrechten, bel dan met BOMAP, tel
+31 (0)573 28 89 89, of stuur een mail
via de link op de ForFarmerssite:
www.forfarmers.eu. Wanneer u op
de button BOMAP klikt komt u op de
BOMAP-website, waar u ook de actuele
prijsinformatie voor koop- en leasemelk
aantreft.
Prijsverloop koopmelk 2007-2008-2009
grafiek: prijsverloop koopmelk 2008-2009-2010, prijs per % vet, excl. bTW
Voor de volledigheid: op deze pagina zijn de prijzen van 7 oktober 2010 vermeld.
prijs per % vet, excl btw
34
31
28
25
22
19
16
13
10
1
4
7
Week
10
13
16
19
22
25
28
31
34
37
40
43
46
49
52
Week
bron: gerealiseerde omzet ForFarmers BOMAP
2009 BTW
2008 BTW
2007
39

ForFarmers
Klantenservice T: +31 (0)573 28 88 11
Weekenddienst T: +31 (0)573 28 89 22
bOmAp T: +31 (0)573 28 89 89
subli paardenvoeders T: +31 (0)900 20 25 321
FarmFeed
Rundveehouderij T: +31 (0)573 40 84 50
Varkenshouderij T: +31 (0)33 246 31 32
ForFarmers verkoopleiders/coördinatoren
Rundveehouderij Noord Wilfred Jonkman T: +31 (0)6 22 24 67 99
Rundveehouderij Oost Henk van der Vegt T: +31 (0)6 51 34 43 25
Rundveehouderij Zuid Gertie Klein Hegeman T: +31 (0)6 53 31 35 88
Vleesvee, geiten en schapen Wim Kleverkamp T: +31 (0)6 22 24 21 67
Varkenshouderij Noord Jan Baan T: +31 (0)6 10 12 12 10
Varkenshouderij Midden Rinze Exterkate T: +31 (0)6 22 37 33 09
Varkenshouderij Brabant, Limburg, België Marleen van Sleuwen T: +31 (0)6 10 41 27 63
Pluimveehouderij Jan Tjassens T: +31 (0)6 53 40 40 46
Akkerbouw & Loonwerk Erik Schieven T: +31 (0)6 51 64 04 73
ForFarmers, bezoekadres: kwinkweerd 12, 7241 cw lochem, postbus 91, 7240 ab lochem, t: +31 (0)573 28 88 00, F: +31 (0)573 28 88 99
info@forfarmers.eu, www.forfarmers.eu