download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Rechtspleging een onderzoek heeft ingesteld naar
de geestesvermogens van de verdachte. De arts
komt tot de conclusie dat Balvert ‘zwaar debiel’ is
en ‘een achterlijke’. Kompagnie lijkt niet al teveel
waarde aan het oordeel van de psychiater te hechten
aangezien hij dit gegeven pas aan het einde van
het boek openbaart. De vraag is of deze informatie
vanwege de objectiviteit niet al veel eerder aan de
lezer had moeten worden verstrekt. Dit zou het
handelen van Balvert vanaf het begin in een breder
perspectief hebben geplaatst. Het psychiatrisch
rapport komt nu als mosterd na de maaltijd en dit
komt een verder zeer lezenswaardig boek niet ten
goede.
Jos Smeets
Sabine Go, Marine Insurance in the Netherlands 1600-
1870. A Comparative Institutional Approach (Amsterdam:
Aksant, 2009, 332 blz., tabellen, bibl., index,
isbn 9-789-05260343-8, prijs: ¤33,90).
In haar Engelstalige proefschrift Marine Insurance in
the Netherlands 1600-1870 vergelijkt Sabine Go het
maritieme verzekeringswezen in drie verschillende
plaatsen in Nederland van de 17de tot eind 19de
eeuw. De studie is een voorbeeld van institutioneel
historisch onderzoek, een methode die sinds enkele
decennia in de sociaaleconomische geschiedschrijving
opgang vindt. Door onderzoek naar de
wederzijdse beïnvloeding van formele en informele
instituties en de betrokken actoren, zoals in dit
geval de schippers, kooplieden, assuradeurs en autoriteiten,
wil de auteur niet alleen een beeld geven
van de bedrijfstak en de regionale verschillen, maar
ook de ontwikkelingen op de lange termijn in kaart
brengen. Onder instituties wordt de verzameling
gebruiken, mores, routines, wetgeving en reglementen
verstaan, die de interactie tussen de diverse
groepen actoren vormgeven en de ontwikkeling
van de bedrijfstak beïnvloeden. Na een uitgebreide
inleiding schetst de auteur achtereenvolgens de situatie
in Groningen, Amsterdam en tenslotte Rotterdam.
Ieder hoofdstuk heeft een heldere indeling,
al is die om inhoudelijke redenen telkens iets
verschillend. Het boek wordt afgesloten met een
lijvige conclusie en een samenvatting in het Nederlands.
De drie gekozen cases zijn verhelderend in hun
onderscheid: het bescheiden systeem van onderlinge
waarborg met de Gildebussen dat in Groningen
in de 17de en 18de eeuw gebruikelijk was, ver-
boekbesprekingen 149
schilt volslagen van de vrijgevochten Amsterdamse
verzekeringsmarkt in diezelfde tijd. Daar sloegen
makelaars, beunhazen, assuradeurs en hun
klanten de formele regelgeving steeds weer in de
wind en domineerde de dagelijkse praktijk. In Amsterdam,
zo heette het, kon alles verzekerd worden.
Het zelfregulerend karakter van de Groningse
schippersgilden onderscheidt zich ook weer
volledig van de Rotterdamse situatie, waar het
stadsbestuur in 1720 actief deelnam aan de oprichting
van een verzekeringsmaatschappij, iets wat in
Amsterdam, waar men bang was voor monopolievorming,
pas vijftig jaar
later mogelijk zou worden.
Juist de zwakte van
het Rotterdamse verzekeringswezen
en het gebrek
aan kapitaal, waardoor
Rotterdamse schippers
en handelaren zich steeds
weer op Amsterdamse
verzekeraars aangewezen
zagen, lagen ten grondslag
aan de oprichting van
de Stad Rotterdam, zoals die maatschappij genoemd
werd. Een vergelijkbaar initiatief van Josias
van Asperen in Amsterdam werd datzelfde jaar
door het Amsterdamse stadsbestuur afgewezen.
Bijna ging de Rotterdamse maatschappij, die op
het voorstel van twee Britten was opgericht, al meteen
te gronde in de gekte van de windhandel die op
dat moment in Europa woedde, maar door de
standvastigheid van het stadsbestuur en de Rotterdamse
beleggers werd zij overeind gehouden – in
2000 bestond de maatschappij nog (de asr) en
werd toen door Fortis overgenomen.
Telkens weet de auteur een treffend en helder
beeld van het maritieme verzekeringswezen in de
betreffende regio neer te zetten, al zal het hoge abstractieniveau
voor sommige lezers hier en daar
taai zijn. Dat is mede het gevolg van de institutionele
aanpak, waardoor de mens van vlees en bloed
enigszins op de achtergrond blijft. Of de institutionele
vraagstelling iets aan de analyse toevoegt,
laat ik aan het oordeel van de lezer over. Wat ik persoonlijk
jammer vond is dat de hoofdstukken Groningen
en Amsterdam bij 1800 stoppen, terwijl de
auteur ons met het Rotterdamse voorbeeld ver de
19de eeuw in trekt. Dolgraag had ik daar ter vergelijking
de ontwikkelingen in Groningen en Amsterdam
in diezelfde periode tegenover gezien:
mijn nieuwsgierigheid is door deze studie zeker