download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
Hollands Spoor Gedroomd papier In Hollands Spoor wordt een tentoonstelling, museum of monument uit Holland onder de aandacht gebracht. TESSA VOS bespreekt deze keer verschillende Hollandse kunstenaars en hun prenten en tekeningen uit de tentoonstelling ‘Gedroomd papier’ in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. De tentoonstelling ‘Gedroomd papier’ in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede toont tot en met 12 september de ontwikkeling van de Nederlandse teken- en prentkunst tussen 1850-1935. Aan het einde van de 19de eeuw zetten jonge kunstenaars zich af tegen de traditionele manier van uitbeelden van de werkelijkheid. Ze gebruikten hiervoor oorspronkelijke grafische technieken zoals de etskunst. De titel van de tentoonstelling verwijst naar de drang van kunstenaars om een nieuwe werkelijkheid te creëren. Sommige kunstenaars fantaseerden over een sprookjesachtige wereld (Matthijs Maris), andere kunstenaars droomden over een maatschappij waarin iedereen gelijk was (Jan Toorop) of zelfs een socialistisch paradijs (Peter Alma). Kunstenaars als Piet Mondriaan en Jacoba van Heemskerck zochten naar ‘vergeestelijking’ en vonden die in de theosofie en antroposofie. ‘Gedroomd papier’ laat ruim 200 tekeningen en prenten zien van onder anderen Jan Sluijters, Piet Mondriaan, Isaac Israëls, Jan en Charley Toorop, Carel Willink en Jan Mankes. Ze maken vrijwel allemaal deel uit van de grote verzameling teken- en prentkunst van Karel Levisson (1917-1999) die het Rijksmuseum Twenthe een warm hart toedroeg en het merendeel van zijn verzameling in 1993 aan het museum schonk. De tentoonstelling is samengesteld door Ton Geerts, conservator moderne en hedendaagse kunst van het rkd (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) in Den Haag. Een spinster en twee zaaiers De tentoonstelling toont enkele werken van de Fransman Jean-François Millet (1814-1875), die van groot belang is geweest voor de ontwikkeling van de teken- en schilderkunst in Nederland. Millet, afkomstig uit een boerenfamilie uit Normandië, verbaasde de traditionele kunstliefhebbers met zijn weergave van het boerenleven. Hij wilde het landleven idealiseren – maar het publiek zag enkel boeren en boerinnen met grove trekken zoals op zijn ets van een spinster die haar kudde bewaakt (afb. 1). Millet inspireerde met zijn werk vele kunstenaars, waaronder de Nederlandse schilder Matthijs Maris (1839-1917). Op afbeelding 2 is een ets van de hand van Maris te zien van een van de bekendste schilderijen van Millet, ‘De Zaaier’. Met dit schilderij veroorzaakte Millet in 1850 grote opschudding op de Parijse Salon. Op monumentale wijze heeft Millet in dit schilderij een zaaiende boer afgebeeld. Het kunstminnende publiek was van mening dat deze gewone man veel te prominent was Afb. 1 Jean-Francois Millet (Gruchy 1814- Barbizon 1875), La Fileuse Auvergnate, 1868, ets, 19.9 x 13.0 cm, Rijksmuseum Twenthe, inv.nr. 1833.
Afb. 2 Matthijs Maris (Den Haag 1839-Londen 1917), De zaaier, 1883, ets, 50.2 x 40.2 cm, Rijks-museum Twenthe, inv.nr. 1417. Afb. 3 Jan Toorop (Poerworedjo 1858 - Den Haag 1928), De zaaier, 1896, lithografie, 22 x 33 cm, Rijksmuseum Twenthe, inv.nr. 1483. gedroomd papier 137 weergegeven, terwijl een aantal jonge kunstenaars (zoals Matthijs Maris) juist zeer onder de indruk was van dit werk. Maris, de middelste van drie schilderende broers, kwam oorspronkelijk uit Den Haag. Hij maakte echter veel reizen waarbij hij nieuwe invloeden opdeed. Gaandeweg maakte hij zich los van het zuiver realistisch schilderen, zoals dat gebruikelijk was onder schilders van de Haagse School en legde hij zich meer toe op een symbolische weergave. Na een verblijf in Parijs verhuisde hij naar Londen waar hij rond 1882 een aantal etsen maakte. Op deze etsen zijn vaak dromerige vrouwen en sprookjesachtige landschappen te zien. Maris had geen hoge pet op van artistieke reproducties. Volgens hem kon geen enkele kopie beter zijn dan het origineel. Zijn etsen bewerkte hij dan ook altijd na met potlood of inkt. Hierdoor werden al zijn etsen in feite uniek en al vroeg gewild onder verzamelaars. Ook bij het maken van ‘De Zaaier’ was dit zijn werkwijze. Maris wilde bovendien niet alleen een artistieke reproductie maken, maar ook echt proberen om in de ‘geest van de kunstenaar’ werken en zelfs Millet evenaren. Bij Maris draaide het ook nog meer om de symbolische betekenis van de zaaier. Een zaaier staat van oudsher voor nieuw leven en ontkieming. Maris deed drie maanden over de ets van de zaaier, maar was uiteindelijk nog niet tevreden. Van deze ets
- Page 23 and 24: Adri P. van Vliet De visserij van
- Page 25 and 26: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 27 and 28: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 29 and 30: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 31 and 32: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 33 and 34: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 35 and 36: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 37 and 38: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 39 and 40: de visserij van ‘het arme seedorp
- Page 41 and 42: Afb. 1 Machteld Muilman (1718-1773)
- Page 43 and 44: Afb. 2 Koffie- en theewinkel Het Kl
- Page 45 and 46: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 47 and 48: Afb. 6 Een aanslagbiljet voor het g
- Page 49 and 50: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 51 and 52: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 53 and 54: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 55 and 56: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 57 and 58: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 59 and 60: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 61 and 62: huishoudens, werk en consumptievera
- Page 63 and 64: Reviewartikel Nieuwe vergezichten o
- Page 65 and 66: nieuwe vergezichten op het rampjaar
- Page 67 and 68: nieuwe vergezichten op het rampjaar
- Page 69 and 70: Metamorfose Holland in Arhem In de
- Page 71 and 72: metamorfose 133 Symbool Aan de hand
- Page 73: metamorfose 135 innert aan het rijk
- Page 77 and 78: Afb. 5 Jan Buijs (Soerakarta 1889-D
- Page 79 and 80: schilderde hij vaak een ideaal para
- Page 81 and 82: J.C.H. Blom, R.C.J. van Maanen, C.B
- Page 83 and 84: zeer summiere poging te achterhalen
- Page 85 and 86: Joke Korteweg e.a. (red.), Maritiem
- Page 87 and 88: Rechtspleging een onderzoek heeft i
- Page 89 and 90: In het bovenstaande heb ik slechts
- Page 91 and 92: De eerste belangrijke ‘Rotterdams
- Page 93 and 94: S. Groenveld, Het Twaalfjarig Besta
- Page 95 and 96: Historisch Tijdschrift Holland zoek
- Page 97 and 98: Speciale aanbieding Word nu lid van
- Page 99 and 100: Holland, Historisch Tijdschrift Hol
Afb. 2 Matthijs Maris (Den Haag 1839-Lon<strong>de</strong>n<br />
1917), De zaaier, 1883, ets, 50.2 x 40.2 cm, Rijks-museum<br />
Twenthe, inv.nr. 1417.<br />
Afb. 3 Jan Toorop (Poerworedjo 1858 - Den Haag<br />
1928), De zaaier, 1896, lithografie, 22 x 33 cm, Rijksmuseum<br />
Twenthe, inv.nr. 1483.<br />
gedroomd papier 137<br />
weergegeven, terwijl een aantal jonge kunstenaars<br />
(zoals Matthijs Maris) juist zeer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk<br />
was van dit werk.<br />
Maris, <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>lste van drie schil<strong>de</strong>ren<strong>de</strong><br />
broers, kwam oorspronkelijk uit Den Haag. Hij<br />
maakte echter veel reizen waarbij hij nieuwe invloe<strong>de</strong>n<br />
op<strong>de</strong>ed. Gaan<strong>de</strong>weg maakte hij zich los<br />
van het zuiver realistisch schil<strong>de</strong>ren, zoals dat gebruikelijk<br />
was on<strong>de</strong>r schil<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> Haagse<br />
School en leg<strong>de</strong> hij zich meer toe op een symbolische<br />
weergave. Na een verblijf in Parijs verhuis<strong>de</strong><br />
hij naar Lon<strong>de</strong>n waar hij rond 1882 een aantal etsen<br />
maakte. Op <strong>de</strong>ze etsen zijn vaak dromerige vrouwen<br />
en sprookjesachtige landschappen te zien.<br />
Maris had geen hoge pet op van artistieke reproducties.<br />
Volgens hem kon geen enkele kopie<br />
beter zijn dan het origineel. Zijn etsen bewerkte hij<br />
dan ook altijd na met potlood of inkt. Hierdoor<br />
wer<strong>de</strong>n al zijn etsen in feite uniek en al vroeg gewild<br />
on<strong>de</strong>r verzamelaars. Ook bij het maken van<br />
‘De Zaaier’ was dit zijn werkwijze. Maris wil<strong>de</strong> bovendien<br />
niet alleen een artistieke reproductie maken,<br />
maar ook echt proberen om in <strong>de</strong> ‘geest van <strong>de</strong><br />
kunstenaar’ werken en zelfs Millet evenaren. Bij<br />
Maris draai<strong>de</strong> het ook nog meer om <strong>de</strong> symbolische<br />
betekenis van <strong>de</strong> zaaier. Een zaaier staat van<br />
oudsher voor nieuw leven en ontkieming. Maris<br />
<strong>de</strong>ed drie maan<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> ets van <strong>de</strong> zaaier, maar<br />
was uitein<strong>de</strong>lijk nog niet tevre<strong>de</strong>n. Van <strong>de</strong>ze ets
Change language