download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

132 metamorfose Afb. 1 Een ansichtkaart uit de jaren twintig van de vorige eeuw met daarop de Jan Schillemansstede in Oud-Beijerland. Collectie: A. Nobel. Afb. 2 De plaats in Oud-Beijerland waar tot 1954 de Jan Schillemansstede stond. Foto: A. Nobel, 2010.
metamorfose 133 Symbool Aan de hand van de Jan Schillemansstede zou men de geschiedenis van Oud-Beijerland kunnen schrijven. Ja, het pand kan misschien wel symbool staan voor de historie van de Hoeksche Waard. De ontstaansgeschiedenis, de landbouwgeschiedenis en de geschiedenis van dorp en eiland zijn allemaal met het gebouw verweven. Na de Sint Elisabethsvloed van 1421 veranderde dit gebied in een waterrijk landschap vol gorzen en kreken. In de 16de en 17de eeuw kwam het land in handen van rijke edelen en kooplieden die het lieten bedijken. In 1557 liet Lamoraal van Egmont, die in 1568 op het schavot zou sterven, de polder Oud-Beijerland aanleggen. In het nieuwe land verrezen huizen en boerderijen. Eén van die boerenwoningen kwam in 1599 in handen van de Utrechtse edelman Reynier van Aeswijn van Brakel. In zijn gewest bekleedde hij verschillende functies. Zo was hij lid van de ridderschap, tresorier-generaal van de Nadere Unie en vanaf 1580 enige jaren burgemeester van Utrecht. Vanaf 1610 verhuurde hij de boerderij aan een zekere Jan Schillemans. Diens naam zou voor altijd aan het pand verbonden blijven. 1 In 1617 liet Van Aeswijn tegen de bestaande boerderij een monumentaal gebouw neerzetten. Eén van de vertrekken, de herenkamer, reserveerde hij voor zichzelf. Hij was niet de enige stedeling met een optrekje in de polder. Talloze regentenfamilies kochten in de 17de eeuw een boerderij, waar ze in de zomermaanden verbleven. Het gebruik van een enkele kamer, als een tijdelijke pied-à-terre, was overigens slechts een tussenstadium in een veel grotere ontwikkeling die eindigde met het bouwen van speciale buitenverblijven door de stedelijke elites. 2 Na de dood van Reynier van Aeswijn vererfde het complex verschillende malen, waarna de herenboerderij in het laatste kwart van de 17de eeuw in handen kwam van een lokale boerenfamilie. Ook dat is weer tekenend. In deze periode werd de Republiek getroffen door een ernstige landbouwcrisis. Steeds meer regentenfamilies verkochten hun landerijen. In de Hoeksche Waard kwamen veel van deze gronden in handen van de plaatselijke boeren en zo ontwikkelde zich hier een boerenstand. In het geval van de Jan Schillemansstede was dat de familie Verhagen, die vanaf 1723 tot 1952 eigenaar van de hoeve bleef. Leendert Verhagen, eigenaar van 1763 tot 1812, restaureerde het gebouw en breidde het uit met een schuur. Verhagen stond bekend als een overtuigde patriot. Net als andere leden uit de familie vervulde hij verschillende ambten in het dorps- en polderbestuur. In deze periode bereikte het landbouwbedrijf zijn hoogtepunt. Daarna ging het echter neerwaarts. Aan het begin van de 20ste eeuw was het bedrijf zo ver geslonken dat de grote schuur overbodig bleek. Deze werd afgebroken en verkocht. De eens zo fraaie herenkamer deed dienst als rommelkamer en opslagplaats voor het fruit. Toen het laatste lid van de familie Verhagen in 1952 overleed, restte slechts een vervallen woonhuis. 1 Informatie over de bouwen bewoningsgeschiedenis van de Jan Schillemansstede is te vinden in: C.Th. Kokke, ‘De here - boerderij Jan Schillemansstede uit Oud-Beijerland’, Bouw 42 (21 oktober 1961) 1327-1329. De Beijerlandse bezittingen van Reynier van Aeswijn worden uitvoerig beschreven C. Baars, ‘De geschiedenis van het grondbezit van Gelderse en Utrechtse edelen in de Beijerlanden’, A.A.G. Bijdragen 28 (Wageningen 1986) 109-144. Volgens Baars kocht Reynier van Aeswijn het complex in 1599, Kokke noemt het jaar 1610. 2 C. Baars, Geschiedenis van de landbouw in de Beijerlanden (Wageningen 1973) 162-164; J.D.H. Harten, ‘Stedelijke invloeden op het Hollandse landschap in de 16de, 17de en 18de eeuw’, Holland, regionaal-historisch tijdschrift 10 (1978) 114-134, aldaar 122-126. 3 Nieuw Rotterdamsche Courant, 30-06-1938. Aanvullende informatie in: Streekmuseum Hoeksche Waard, Heinenoord, Collectie genealogie en streekhistorie, map Jan Schillemansstede/Scheermansvliet.
Page 1 and 2:
nummer 2 42ste jaargang * 2010
Page 3 and 4:
M. Gubbels Boeren, bezit en bodempr
Page 5 and 6:
oeren, bezit en bodemproblemen 67 t
Page 7 and 8:
oeren, bezit en bodemproblemen 69 A
Page 9 and 10:
oeren, bezit en bodemproblemen 71 l
Page 11 and 12:
oeren, bezit en bodemproblemen 73 p
Page 13 and 14:
oeren, bezit en bodemproblemen 75 S
Page 15 and 16:
oeren, bezit en bodemproblemen 77 g
Page 17 and 18:
oeren, bezit en bodemproblemen 79 c
Page 19 and 20: oeren, bezit en bodemproblemen 81 v
Page 21 and 22: oeren, bezit en bodemproblemen 83 a
Page 23 and 24: Adri P. van Vliet De visserij van
Page 25 and 26: de visserij van ‘het arme seedorp
Page 41 and 42: Afb. 1 Machteld Muilman (1718-1773)
Page 43 and 44: Afb. 2 Koffie- en theewinkel Het Kl
Page 45 and 46: huishoudens, werk en consumptievera
Page 47 and 48: Afb. 6 Een aanslagbiljet voor het g
Page 63 and 64: Reviewartikel Nieuwe vergezichten o
Page 65 and 66: nieuwe vergezichten op het rampjaar
Page 67 and 68: nieuwe vergezichten op het rampjaar
Page 69: Metamorfose Holland in Arhem In de
Page 73 and 74: metamorfose 135 innert aan het rijk
Page 75 and 76: Afb. 2 Matthijs Maris (Den Haag 183
Page 77 and 78: Afb. 5 Jan Buijs (Soerakarta 1889-D
Page 79 and 80: schilderde hij vaak een ideaal para
Page 81 and 82: J.C.H. Blom, R.C.J. van Maanen, C.B
Page 83 and 84: zeer summiere poging te achterhalen
Page 85 and 86: Joke Korteweg e.a. (red.), Maritiem
Page 87 and 88: Rechtspleging een onderzoek heeft i
Page 89 and 90: In het bovenstaande heb ik slechts
Page 91 and 92: De eerste belangrijke ‘Rotterdams
Page 93 and 94: S. Groenveld, Het Twaalfjarig Besta
Page 95 and 96: Historisch Tijdschrift Holland zoek
Page 97 and 98: Speciale aanbieding Word nu lid van
Page 99 and 100: Holland, Historisch Tijdschrift Hol
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?