download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

124 danielle van den heuvel en elise van nederveen meerkerk
fie- en theeconsumptie, en de toegankelijkheid van de nieuwe sector, bijvoorbeeld in de
vorm van (het ontbreken van) financiële belemmeringen, lijken hierin cruciaal. Het is dan
ook aannemelijk dat de Hollandse steden, waarin een aanzienlijke bevolking zorgde voor
een grote afname van de alsmaar in populariteit stijgende nieuwe consumptiegoederen, en
waar de kleinhandel bovenal relatief weinig institutionele en financiële belemmeringen
kende, een voortrekkersrol hebben gespeeld in deze ontwikkeling. Om erachter te komen
in hoeverre het openen van een koffie- en theewinkel noodzaak was of een kwestie van het
verruimen van de consumptiemogelijkheden door deze gezinnen, is uiteraard meer onderzoek
op microniveau nodig naar de inkomensontwikkeling en consumptiepatronen van
dergelijke huishoudens. Desondanks kunnen we op basis van de in dit artikel gepresenteerde
resultaten stellen dat de industrious revolution waarschijnlijk niet zozeer een verschijnsel
was dat zich voordeed onder verarmde loonarbeiders in de 17de eeuw, zoals Jan de Vries
stelt, maar eerder onder de lagere middengroepen in het 18de-eeuwse Holland.
Appendix 1
Match vergunningen – kohier 1749
Huwelijkse staat volgens vergunning
Beroep vergunninghouder zelf Totaal Gehuwd Alleenstaand Verweduwd Onbekend
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
man 72 72
weduwe (v) 38 3 31 4
ongehuwde vrouw 22 5 1 16
gehuwde vrouw 2 1 1
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
subtotaal 134
Huwelijkse staat volgens vergunning
Beroep partner vergunninghouder Totaal Gehuwd Alleenstaand Verweduwd Onbekend
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
man, beroep weduwe 1 1
man, beroep vrouw 1 1
vrouw, beroep man als weduwnaar 3 1 2
vrouw, beroep man als ongehuwde 8 8
vrouw, beroep man 199 164 2 27 6
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
subtotaal 212
Totaal 346