download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

de visserij van ‘het arme seedorp van der heij’ 101
ten op. Hooguit konden zij rekenen op een nieuwe huurovereenkomst voor een meer land -
inwaarts gelegen perceel. Pas rond 1800 slaagde men er in met behulp van stenen strekdammen
de kustafslag een halt toe te roepen. 54
Conclusie
Gedurende de hele 17de eeuw was de visserij voor de inwoners van Ter Heijde hèt bestaans -
middel. In normale tijden was de visse rij een lonende bedrijfs tak, maar als door oorlogs- of
natuurgeweld schepen of netten verlo ren gingen, konden alleen hoge winsten tijdens de
volgende teelt de gele den schade compenseren. Tijdens de 17de eeuw ging er bijna geen decennium
voorbij dat de Republiek niet in conflict was met een of meer Europese mogendheden.
Al deze oorlogen hadden een enorme impact op de visserij. Schepen werden genomen,
opgebracht of tot zinken gebracht. Vissers lieten het leven of brachten maandenlang
door in Vlaamse of Engelse gevangenissen. De schade was enorm en kon uiteindelijk niet
meer gecompenseerd worden. Investeerders van buiten Ter Heijde lieten het dan ook afweten.
Het dorp verarmde. Het werd een gemeenschap met een hoog aantal armlastigen. Daarnaast
werd de woonsituatie steeds moeilijker. Zware stormen gecombineerd met slecht onderhoud
van duinen en dijken zorgden ervoor dat de duinengordel voortdurend afkalfde en
talloze vissershuizen in de golven verdwenen.
Aan het einde van de 17de eeuw moest zelfs het hele dorp worden verplaatst. Door kapitaalschaarste
miste Ter Heijde de mogelijkheid om net als in Scheveningen en Katwijk grotere
en rendabelere zeeschuiten, de zogenoemde bomschuiten, uit te rusten. De meeste reders
en investeerders hielden het voor gezien. Noodgedwongen maakten veel Heijenaars de
overstap naar de agrarische sector of gingen werken op de Maassluise en Vlaardingse vissersvloot.
De eens zo bloeiende visserij van Ter Heijde verdween grotendeels (afb. 4). In het
midden van 19de eeuw voer nog slechts een zeeschuit vanaf het Heijdse strand naar zee. 55
54 Van der Valk, ‘Het wandelende dorp’, 247-248.
55 Zie: Kramer, ‘De visserij van de Zijde’, 183.