download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

100 adri p. van vliet
Afb. 4 Gezicht op het dorp Ter Heijde met links en rechts boerenwoningen. Op de voorgrond
links zijn spelende kinderen met een hond afgebeeld. Links in het midden staat een man met een
vismand op zijn rug. Rechts zijn mensen in gesprek. In de verte staat de kerktoren van Monster.
Tekening in sepia van P.C. la Fargue uit circa 1775. Gemeentearchief Den Haag, inv.nr. 12134.01.
De stormvloeden van 1660, 1665, 1682 en latere jaren richtten telkens grote schade aan. 51
De gevolgen van een stormvloed uit 1660 zijn door landmeter Pieter Floris van der Salm
nauwkeurig op een kaart vastgelegd. Het betrof de toen aangerichte ravage. Opnieuw was
een aantal huizen van de duinrand in zee gestort. Afgezien van de schade aan gebouwen veroorzaakte
elke stormvloed schade aan het schuitengat en het wagenslag. In de wintermaanden
bemoeilijkte dit in toenemende mate het vertrek van de zeeschuiten en de aan- en afvoer
van de visvangsten. 52 In 1671 verklaarden enkele inwoners van Ter Heijde dat er de laatste decennia
wel honderd huizen waren weggespoeld, en dat waar vroeger hun (voor)ouders
woonden, nu werd gevist. 53
Vanwege de voortdurende kustafslag werd in 1661 een begin gemaakt met de verplaatsing
van het dorp. Aan de oostelijke buitenkant van de oude dorpskern werd in 1667 een nieuwe
kerk gebouwd. Daarna volgden andere openbare gebouwen, zoals de pastorie, het dorpshuis
en het gasthuis. Bijna veertig jaar later was de zee tot enkele tientallen meters van de
nieuwe dorpskern opgerukt, waarna een volgde verplaatsing werd voorbereid. De slachtoffers
werden echter aan hun lot overgelaten. Iedereen draaide zelf voor de verplaatsingskos-
51 M.E.K. Gottschalk, Stormvloeden en rivieroverstromingen in Nederland (Assen/Amsterdam 1977) deel iii, 183, 218, 355, 410;
A.J. van der Valk, ‘Het wandelende dorp. Ruimtelijke veranderingen, overheidsbemoeienis en planning in Ter Heijde’,
Rooilijn 8 (1988) 245-251, aldaar 247.
52 ha Delfland, oa Delfland, inv.nr. 2144.
53 ha Westland, ona Monster, inv.nr. 6101 (23 maart 1673).