download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

de visserij van ‘het arme seedorp van der heij’ 95
Investeerders
De uitreding van pinken, zeeschuiten en haringbuizen vergden enorme investeringen. Omdat
voor de aankoop van een nieuwe pink of zeeschuit beduidend minder kapitaal nodig was
dan voor een haringbuis, werden deze schepen vooral door de stuurlieden zelf aangekocht.
Gemiddeld kostte een zeeschuit inclusief zeilen en viswant zo’n 450 à 750 gulden. De schrijvers
van de afslag speelden hierbij als kredietverstrekker een cruciale rol. Zodra iemand voldoende
kennis in huis had om met een zeeschuit uit te varen, kon hij bij de schrijver geld lenen
voor de aankoop van een romp, want en netten.
Voor de financiering van grotere reparaties deden de stuurlieden eveneens een beroep op
de schrijvers. De schrijvers liepen grote financiële risico’s en procedeerden geregeld voor
schout en schepenen ten einde wanbetalers te dwingen hun verplichtingen na te komen.
Schrijver Cornelis Willemsz. Coucx had in 1657 van diverse stuurlieden 786 gulden tegoed.
Zijn collega Arie Blasen Vos voerde tegen de weduwe van een andere stuurman een langdurig
proces om het restant terugbetaald te krijgen van de koopsom van de zeeschuit van haar
overleden man. Soms sprongen de Heijdse diaconie of ouders bij. 32
In sommige gevallen maakte een stuurman toch dankbaar gebruik van derden die in een
zeeschuit wilden participeren. Een mooi voorbeeld is stuurman Magnus Robbrechtsz. Hij
en zijn bemanningsleden kregen van de baljuw van Monster jonkheer Johan Polyander en
van enkele Haagse patriciërs een schitterend ‘lease’-aanbod (tabel 1) 33 . Robbrechtsz. kon
met hun zeeschuit uitvaren op voorwaarde dat hij twee van de vier netten leverde, zelf voedsel
en drank betaalde, gedurende een jaar met zijn bemanningsleden beschikbaar bleef, zich
niet ter haringvangst zou verhuren, zolang het weer het toeliet elke dag uit vissen zou gaan,
eventuele schade voor de helft betaalde en in voorkomende gevallen bereid was om enkele
reizen naar Engeland, Frankrijk of Zeeland te maken. De reders konden aanspraak maken
op 30% van de opbrengsten. De overige 70% werd verdeeld onder de stuurman en de bemanningsleden.
Hoogstwaarschijnlijk hebben alle betrokkenen baat gehad bij deze constructie.
34
Rond 1640 bedroegen de uitrustings kosten van een volledig uitgeruste haringbuis ongeveer
7.500 gulden. Sinds de 15de eeuw was de meest gebruikelijke investe rings vorm in deze
branche het kopen van scheepsparten. Het benodigde kapitaal om een vissersschip uit te
rusten werd dan door verschillende geldschieters bijeenge bracht. Zij kregen voor hun
kapitaalin breng een 1/2, 1/4, 1/8, 1/16, 1/28 of 1/32 part in het betreffende schip. De eigenaars
van de scheeps parten waren de reders en de reders van alle parten vormden samen een
rederij. Elk schip had dus zijn eigen rederij. Het aantal reders dat een vissersschip kon hebben,
was zeer verschillend. De risico’s die het bezit van een schip met zich meebracht, werden
op deze manier over meerdere personen gespreid. Zeker in een tijd toen het verzeke -
ringswe zen nog niet volledig was ontwikkeld, was deze vorm van risicosprei ding van groot
belang. In Ter Heijde was onvoldoende kapitaal voor handen. Het waren met name de rijke
inwoners uit Delft, Den Haag, Maassluis, Vlaardingen en Rotterdam die in haringbuizen en
in grotere zeeschuiten van Heijdse stuurlieden hun geld belegden. In 1621 verklaarden twee
32 ha Westland, ona Monster, inv.nr. 6101 (22 juni 1670, 1674); ha Westland, ra Monster, inv.nrs. 5 (7 maart 1657), 6 (13
februari 1686), 62 (1610), 170 (26 januari 1686); ha Westland, Weeskamer Monster, inv.nrs. 17 (14 april 1619), 18 (16 november
1655); ha Westland, oa Monster, inv.nr. 234.
33 ha Westland, oa Monster, inv.nr. 186 (27 december 1658).
34 Ibidem, inv.nr. 186 (27 december 1658); ha Westland, Weeskamer Monster, inv.nr. 18.