download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

Inhoud 42ste jaargang nr. 2, 2010 Artikelen Maarten Gubbels Boeren, bezit en bodemproblemen. Verklaringsmodellen voor de transitie van de Hollandse economie in de late middeleeuwen 65 Adri P. van Vliet De visserij van ‘het arme seedorp van der Heij’. De teloorgang van een bedrijfstak in de 17de eeuw 85 Danielle van den Heuvel en Elise van Nederveen Meerkerk Huishoudens, werk en consumptieveranderingen in vroegmodern Holland. Het voorbeeld van de koffie- en theeverkopers in 18de-eeuws Leiden 102 reviewartikel Wout Troost Nieuwe vergezichten op het Rampjaar 1672 125 Metamorfose Arjan Nobel Holland in Arnhem 131 Hollands Spoor Tessa Vos Gedroomd papier 136 Boekbesprekingen 142 over de auteurs 160 Omslagontwerp: Het Lab, Arnhem. Productie: Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 2122 ja Hilversum, telefoon 035-6859856, fax 035-6836557, e-mail info@verloren.nl
M. Gubbels Boeren, bezit en bodemproblemen Verklaringsmodellen voor de transitie van de Hollandse economie in de late middeleeuwen * In dit artikel wordt een analyse gegeven van belangrijke interpretaties aangaande de economische transitie van Holland gedurende de late middeleeuwen, circa 1350-1600, de periode dat de basis voor de gouden eeuw werd gelegd, in het licht van het Brenner-debat. Dit debat over economische transformatie in middeleeuws en vroegmodern Europa inspireerde een aantal Nederlandse historici om deze voor Holland cruciale periode opnieuw te bestuderen vanuit verschillende theoretische invalshoeken. Hier worden uiteenlopende modellen besproken en kritisch geëvalueerd. Uiteindelijk zal blijken dat het economisch-historische onderzoekswerk voor Holland – en andere Nederlandse gewesten – nog lang niet voltooid is, maar dat er belangrijke en inspirerende benaderingen voor vervolgonderzoek zijn ontwikkeld. Inleiding De economische geschiedenis van Holland, volgens Karl Marx ‘de kapitalistische modelnatie van de 17de eeuw’, 1 heeft in het verleden op aanzienlijke historiografische interesse kunnen rekenen. Het gewest was binnen de Republiek der Verenigde Nederlanden immers dominant op allerlei gebieden; politiek, maar toch zeker ook economisch. Niet geheel verrassend heeft een aanzienlijk deel van het onderzoek zich gericht op de gouden eeuw en dan veelal op steden en handel, de pijlers waar de Republiek op rustte. Deze preoccupatie met de paradepaardjes van de gouden eeuw leidde ertoe dat de middeleeuwse periode, zeker op economisch gebied, een ondergeschoven kindje is gebleven. 2 Daarnaast heeft de landbouw als economische sector ook niet de aandacht gekregen die hij verdient. 3 De Hollandse middeleeuwen, zeker voor circa 1350, zijn op het eerste gezicht ook niet het meest interessante onderwerp van studie. Van de gebieden die later de Republiek zouden vormen, was Gelre in de 13de en 14de eeuw de meest toonaangevende landsheerlijkheid, ook op economisch gebied. Er is wel eens provocerend opgemerkt dat dit gewest al participeerde in de internationale politiek ‘toen men in het westen nog moest trachten de voeten droog te houden op een dam in de Amstel’. 4 Toch is het de moeite waard de economische geschiedenis van Holland te bestuderen. Het unieke karakter van Hollands economische ontwikkeling is al vaak benadrukt. In de inmiddels klassieke visie van Jan de Vries speelde de transformatie van de Hollandse – al spreekt hij over ‘the northern Netherlands’, i.e. de zeegewesten – landbouw tussen 1580 en * De auteur bedankt prof. dr. B.J.P. van Bavel en V. Wissink MA voor hun hulp bij de totstandkoming van dit artikel. 1 K. Marx, Het kapitaal. Een kritische beschouwing over de economie. I. Het productieproces van het kapitaal, I. Lipschits (ed.) (9de druk; Haarlem 1977) 586. 2 P. Hoppenbrouwers, ‘Dutch rural economy and society in the later medieval period (c. 1000-1500): an historiographical survey’ in: E. Thoen en L. van Molle (red.), Rural history in the North Sea area. An overview of recent research, Middle Ages-twentieth century corn publication series i (Turnhout 2006) 249-283, aldaar 287. 3 J. de Vries en A.M. van der Woude, The first modern economy: success, failure and perseverance of the Dutch economy 1500-1815 (Cambridge etc. 1997) 195. 4 Mr. H.W. Bloemers, geciteerd in: O. Moorman van Kappen, ‘Enige overdenkingen bij “de Gouden Eeuw van Gelre”’, Numaga 50 (2003) 96-113, aldaar 108-109.
Page 1: nummer 2 42ste jaargang * 2010
Page 5 and 6: oeren, bezit en bodemproblemen 67 t
Page 7 and 8: oeren, bezit en bodemproblemen 69 A
Page 9 and 10: oeren, bezit en bodemproblemen 71 l
Page 11 and 12: oeren, bezit en bodemproblemen 73 p
Page 13 and 14: oeren, bezit en bodemproblemen 75 S
Page 15 and 16: oeren, bezit en bodemproblemen 77 g
Page 17 and 18: oeren, bezit en bodemproblemen 79 c
Page 19 and 20: oeren, bezit en bodemproblemen 81 v
Page 21 and 22: oeren, bezit en bodemproblemen 83 a
Page 23 and 24: Adri P. van Vliet De visserij van
Page 25 and 26: de visserij van ‘het arme seedorp
Page 41 and 42: Afb. 1 Machteld Muilman (1718-1773)
Page 43 and 44: Afb. 2 Koffie- en theewinkel Het Kl
Page 45 and 46: huishoudens, werk en consumptievera
Page 47 and 48: Afb. 6 Een aanslagbiljet voor het g
Page 53 and 54:
huishoudens, werk en consumptievera
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Reviewartikel Nieuwe vergezichten o
Page 65 and 66:
nieuwe vergezichten op het rampjaar
Page 67 and 68:
nieuwe vergezichten op het rampjaar
Page 69 and 70:
Metamorfose Holland in Arhem In de
Page 71 and 72:
metamorfose 133 Symbool Aan de hand
Page 73 and 74:
metamorfose 135 innert aan het rijk
Page 75 and 76:
Afb. 2 Matthijs Maris (Den Haag 183
Page 77 and 78:
Afb. 5 Jan Buijs (Soerakarta 1889-D
Page 79 and 80:
schilderde hij vaak een ideaal para
Page 81 and 82:
J.C.H. Blom, R.C.J. van Maanen, C.B
Page 83 and 84:
zeer summiere poging te achterhalen
Page 85 and 86:
Joke Korteweg e.a. (red.), Maritiem
Page 87 and 88:
Rechtspleging een onderzoek heeft i
Page 89 and 90:
In het bovenstaande heb ik slechts
Page 91 and 92:
De eerste belangrijke ‘Rotterdams
Page 93 and 94:
S. Groenveld, Het Twaalfjarig Besta
Page 95 and 96:
Historisch Tijdschrift Holland zoek
Page 97 and 98:
Speciale aanbieding Word nu lid van
Page 99 and 100:
Holland, Historisch Tijdschrift Hol
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?