Een groene economie, de oplossing voor een levende planeet?

WATER, VOEDSEL
EN ENERGIE
groei.
Wouter Vanneuville
Europees Milieuagentschap
Water, voedingsmiddelen en energie zitten vervat in het strategisch
initiatief Europa 2020 voor ‘een efficiënt grondstoffengebruik
in Europa’ (januari 2011). Die strategie bevordert de overgang
naar een koolstofzuinige economie, die op rationele wijze
gebruik maakt van grondstoffen, om te komen tot duurzame
De zoetwatervoorraden in Europa zijn van cruciaal belang voor de gezondheid van de mens en
voor veel economische sectoren (zoals de landbouw en de energie). Hoewel er in Europa gemiddeld
maar weinig zoet water wordt onttrokken, komen er toch situaties van schaarste en uitputting
voor. Een duurzame aanpak van deze grondstof vergt dus een kwalitatief en kwantitatief beheer van
het water. Maar dat volstaat niet om te komen tot een groene economie. We moeten ook rekening
houden met de veerkracht van de ecosystemen waarop onze activiteiten steunen en werken aan een
doeltreffender grondstoffengebruik.
Een doeltreffend gebruik van een grondstof volstaat niet
noodzakelijk en kan contraproductief blijken (bijvoorbeeld
via het reboundeffect, waarbij een besparing volledig kan
worden tenietgedaan door een verhoogd verbruik). Rekening
houden met de ecologische grenzen moet deel uitmaken
van het beheer van een grondstof en het is de taak
van de samenleving om regels op te stellen zodat de economische
activiteit die grenzen niet overschrijdt.
Water wordt gebruikt door de landbouw (irrigatie) maar
ook door de energiesector (afkoeling), wat duidelijk aantoont
dat de beleidslijnen onlosmakelijk met elkaar verbonden
zijn. Er zijn nog andere voorbeelden die de nauwe
banden illustreren: de productie van waterkracht; de efficiëntie
van irrigatietechnieken; ontzilting voor de productie
van drinkwater, enz.
Die onderlinge afhankelijkheden leiden tot compromissen
en (zowel positieve als negatieve) onrechtstreekse gevolgen
voor het welzijn van de mens. De teelt van gewassen voor
de productie van biobrandstoffen staat in concurrentie met
de teelt van voedselgewassen en dat heeft gevolgen voor
de voedselzekerheid en de prijzen. Die teelten kunnen het
landschap en de biodiversiteit aantasten en kunnen zelfs
contraproductief blijken op het vlak van de uitstoot van
broeikasgassen als zij ontbossing veroorzaken.
Het afstemmen van het gebruik van de natuurlijke
rijkdommen op de menselijke noden blijkt dus een complexe ruimtelijke puzzel te zijn. En alles
wordt nog ingewikkelder als je rekening houdt met de manier waarop de noden in Europa impact
hebben op de gebieden en landen buiten Europa.
Het Europees scenario (voor een gemiddelde economische groei zonder bijkomende efficiëntie in
het gebruik van hulpbronnen) voorziet tegen 2030 een waterbehoefte die 40% hoger ligt dan de
toegankelijke en geverifieerde voorraden. De redenen voor dit grondstoffenprobleem hangen nauw
samen met de economische groei en ontwikkeling. Zelfs de bijkomende efficiëntie zal niet volstaan
om de kloof te dichten tussen het voorspelde aanbod en de voorspelde vraag.
De waterbehoeften van het milieu moeten worden beschouwd als een levensbelangrijke prioriteit
om de goede werking te garanderen van de ecosystemen die aan de basis liggen van sociaal en economisch
belangrijke diensten.
www.eea.europa.eu/themes/economy
Pagina 6 - Een groene economie, de oplossing voor een levende planeet?
© TINEKE D’HAESE