Cursus “Algemeen boekhouden – deel 2” - Lessius

Algemeen 

boekhouden 

DEEL 2 

Bachelor: 1 ste opleidingsfase 

Schakelprogramma 

2012-2013 

Herman Van den Brande

Inhoudstafel: DEEL II 

1 ACTIVA-rekeningen 6 

Inleiding: Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen 7 

1. Verwerving 7 

2. Waardering 8 

3. Buitengebruikstelling 12 

4. Meer- of minderwaarde bij realisatie 12 

EXTRA: Overzicht waardering 13 

I Klasse 2: 20 Oprichtingskosten 14 

1. Inhoud van de rekeningen 14 

2. Boekingen 15 

II Klasse 2: 21 Immateriële vaste activa 20 



3. Voorbeeld 28 

III Klasse 2: 22 27 Materiële vaste activa 30 



3. Twee bijzonder boekingen 42 

3.1 Topic: "uitgestelde belastingen" op de gerealiseerde meerwaarden 42 

3.2 Topic: "intercalaire intresten" 44 

3.3 Topic: “vaste activa in leasing” 45 

IV Klasse 2: 28 Financiële vaste activa 51 


2. Boekingen in verband met het aandelenbezit 52 

3. Boekingen in verband met de vorderingen op ondernemingen 

waarmee een duurzame band bestaat 59 

V Klasse 2: 29 Vorderingen op meer dan 1 jaar Zie rubriek VII vanaf blz. 70 

1. Bespreking van de handelsvorderingen 

2. Bespreking van de overige vorderingen 

VI Klasse 3: 30 37 Voorraden en bestellingen in uitvoering 64 


2. Inventarisopname en waardering van de voorraad 64 

3. Boekingen in verband met voorraden 64 

4. Bijlage: berekening ‘gewogen gemiddelde’, FIFO en LIFO 68 

VII Klasse 4: 40 41 Vorderingen 71 

1. Bespreking van de handelsvorderingen 72 

2. Bespreking van de overige vorderingen 82 

VIII Klasse 5: 50 58 Geldbeleggingen 

IX Klasse 5: 54 58 Liquide middelen 90 

1. Bespreking van de geldbeleggingen 90 

2. Bespreking van de liquide middelen 94 

X Klasse 4 49 Overlopende rekeningen van het actief 

zie rubriek X bij PASSIVA vanaf blz. 133 

Deel II - Inhoudstafel 3

2 PASSIVA-rekeningen 97 

I Klasse 1: 10 Kapitaal 98 




II Klasse 1: 11 Uitgiftepremies: zie cursus 2 de kandidatuur 101 

III Klasse 1: 12 Herwaarderingsmeerwaarden 101 

IV Klasse 1: 13 Reserves 102 




V Klasse 1: 14 Overgedragen resultaat 105 



3. EXTRA: Voorbeelden bij resultaatsbestemming 107 

VI Klasse 1: 15 Kapitaalsubsidies 109 




VII Klasse 1: 16 Voorzieningen 112 




4. Voorbeelden 118 

VIII Klasse 1: 17 Schulden op meer dan 1 jaar 

IX Klasse 4: 4248 Schulden die binnen het jaar vervallen 122 

1. Indeling der rekeningen 122 

2. Bespreking van de inhoud en het gebruik der rekeningen 123 

X Klasse 4 49 Overlopende rekeningen van het passief 135 

1. Gebruik van de overlopende rekeningen 135 

2. Inhoud en gebruik van de rekeningen 136 


3 KOSTEN-rekeningen 142 

1. De bedrijfskosten (rekeningen 60 tot en met 64) 142 

2. De financiële kosten (rekeningen 65) 147 

3. De uitzonderlijke kosten (rekeningen 66) 150 

4. De belastingen op de winst (rekeningen 67) 151 

5. De rekeningen voor verwerking van de resultaten 151 

4 OPBRENGSTEN-rekeningen 152 

1. De bedrijfsopbrengsten (rekeningen 70 tot en met 74) 153 

2. De financiële opbrengsten (rekeningen 75) 154 

3. De uitzonderlijke opbrengsten (rekeningen 76) 157 

4. De regulariseringen van belastingen (rekeningen 77) 158 

5. De rekeningen voor verwerking van de resultaten 158 

5 EINDEJAARSVERRICHTINGEN 159 

5.1 Proef- en saldibalans 160 

5.2 Inventarisopname 160 

5.3 Regularisaties 161 

5.4 Proef- en saldibalans na correctieboekingen 161 

5.5 Belastingen op het resultaat 162 

5.6 Bestemmen van het resultaat 170 

5.7 Afsluiting van de boekhouding 177 

5.8 Opstellen van de jaarrekening 177 


1. 

ACTIVA- 

rekeningen

Inleiding: Enkele belangrijke boekhoudkundige begrippen 

Vooraleer de bespreking aan te vatten van de activarekeningen, is het noodzakelijk enkele 

belangrijke boekhoudkundige begrippen nader te bekijken. De betekenis van sommige elementen 

van deze uiteenzetting zal zeker duidelijker worden bij de verdere uitdieping van de verschillende 

rekeningen. 

1 Verwerving 

Een onderneming zal op een ogenblik een bezit of een vordering toevoegen aan het actief, of 

m.a.w. de onderneming verwerft een activum. 

Een onderneming kan een activum verwerven door aanschaffing (vb een terrein), maar ook 

door aan een klant een betalingsuitstel toe te staan toestaan bij een verkoop. 

In de boekhouding moet deze verwerving geregistreerd worden. 

1.1 Investering versus kost 

Een onderneming koopt goederen en diensten die ze nodig heeft voor haar productie van 

handelsgoederen en/of diensten en voor haar commerciële activiteiten. 

Deze uitgaven kunnen gerangschikt worden als: 

investeringen: de uitgaven voor goederen en diensten met een duurzaam karakter, 

gedurende langere periode nuttig voor de onderneming. Deze 

investeringen worden geregistreerd op een rekening van klasse 2. 

voorbeelden: . installaties en machines 

. gebouwen en terreinen, 

. rollend materieel, 

. meubilair enz... 

maar ook: . oprichtingskosten, 

. concessies, octrooien, knowhow 

. goodwill enz... 

kosten: alle andere uitgaven zonder dit duurzame karakter, worden geboekt 

in klasse 6. 

1.2 Activering van kosten 

voorbeelden: . bezoldigingen van het personeel, 

. telefoon, water, energie, 

. betaalde huurgelden, commissies, intresten, 

verbruiksgoederen enz... 

Sommige uitgaven van de onderneming die aanvankelijk als kosten in klasse 6 werden 

geboekt, hebben echter een meer duurzaam karakter en zullen langere tijd - gedurende 

meerdere boekhoudperiodes - nuttig zijn voor de onderneming. 

De boekhoudwetgeving laat toe in enkele welbepaalde gevallen deze kost te activeren, met 

andere woorden over te brengen van een rekening van klasse 6 naar klasse 2 en als een 

activum te beschouwen. 

De keuze om al dan niet te activeren wordt aan de onderneming overgelaten. 

Deel II - Actief van de balans – Inleiding 7

Voorbeelden: - oprichtingskosten, 

- intercalaire intresten, 

- kosten van onderzoek en ontwikkeling, 

- herstructureringskosten. 

1.3 Aanschaffingswaarde 

De aangekochte goederen en diensten worden in de boekhouding opgenomen tegen hun 

aanschaffingswaarde. Deze wordt uitgedrukt door: 

ofwel de aanschaffingsprijs bij aankoop 

= aankoopprijs + bijkomende kosten van aanschaffing 

voorbeeld: aankoopprijs van een machine 

+ vervoerkosten 

+ installatiekosten 

voorbeeld: aankoopprijs van een personenwagen 

+ niet-aftrekbare BTW 

ofwel de vervaardigingprijs bij eigen productie 

= kostprijs van het zelf produceren van vaste activa. 

Deze kostprijs omvat de volgende elementen: 

- aanschaffingsprijs van de materialen nodig om de vaste activabestanddelen te 

vervaardigen; 

- alle directe productiekosten, die rechtstreeks aan de vervaardiging van de vaste 

activa verbonden zijn; 

- eventueel een evenredig deel van de productiekosten die slechts onrechtstreeks aan 

de vervaardiging toegerekend kunnen worden. 

ofwel de inbrengwaarde bij inbreng 

= conventionele waarde (zoals overeengekomen tussen de partijen) 

Deze inbrengwaarde mag niet hoger zijn dan de marktwaarde. 

2 WAARDERING 

Bij de verwerving worden de activa opgenomen in de boekhouding tegen hun 

aanschaffingswaarde. 

Maar de waarde van een activum kan wijzigen met verloop van tijd.. De boekhouding mag of 

moet in bepaalde situaties, aangepast worden bij een wijziging van de waarde van het 

activum. 

De “netto-boekwaarde” van het activum zal gecorrigeerd worden: 

bij een waardedaling mag/moet naargelang de aard van het activum 

een afschrijving 

of een uitzonderlijke afschrijving 

of een waardevermindering geboekt worden. 

bij een toename van de waarde mag/moet naargelang de aard van het activum 

een terugneming van afschrijvingen 

of een terugneming van uitzonderlijke afschrijvingen 

of een terugneming van waardeverminderingen 

en/of een herwaardering geboekt worden. 


2.1 Afschrijvingen 

Een aantal vaste activa - oprichtingskosten, immateriële vaste activa en materiële vaste 

activa - met een beperkte levensduur dalen over deze levensduur in waarde. 

In geval van een jaarlijkse systematische waardedaling worden afschrijvingen 

toegepast. 

Voorbeeld: een machine met: - een aanschaffingswaarde = € 100 000,00 

- een verwachte levensduur van 5 jaar 

Deze machine zal 1 jaar na haar aankoop, in de boekhouding nog steeds 

geregistreerd staan tegen haar aanschaffingswaarde. Nochtans zal door het 

gebruik en de hierdoor ontstane slijtage haar waarde gedaald zijn. Door de 

afschrijving zullen we op systematische wijze haar netto boekwaarde 

aanpassen. 

Afschrijvingen zijn de bedragen die ten laste van de resultatenrekening gelegd worden. 

De afschrijvingen moeten wettelijk toegepast worden op de: 

- oprichtingskosten 

- de immateriële vaste activa waarvan de gebruiksduur beperkt is. 

- materiële vaste activa 

De afschrijvingen zijn specifiek voor de activa waarop ze betrekking hebben en beogen de 

aanschaffingswaarde van een activum in de kosten op te nemen gespreid over de 

waarschijnlijke nuttigheids- of gebruiksduur van het activum of over de door de 

wetgeving toegelaten periode. 

De wetgeving heeft de boeking van de afschrijvingen verplicht gesteld. 

Het beheersorgaan moet in zijn waarderingsregels het afschrijvingsplan vastleggen en dit 

plan moet daarna op consistente wijze toegepast worden. 

Het opgestelde plan moet rekening houden met de normen van: 

- voorzichtigheid, 

- oprechtheid 

- goede trouw. 

De uitvoering van het plan mag niet afhangen van het resultaat van het boekjaar. 

De afschrijvingen kunnen berekend worden volgens verschillende methodes; de voornaamste 

methodes zijn de lineaire en degressieve afschrijvingen, die in België fiscaal aanvaard zijn. 

a. De lineaire afschrijvingen: 

Bij de lineaire afschrijvingen wordt er elk jaar een zelfde bedrag als kosten geboekt. Het 

bedrag van de afschrijving wordt berekend als een percentage op de 


Voorbeeld: - aanschaffingswaarde van het activum = €,100 000,00 

- verwachte levensduur = 5 jaar, 

- dus afschrijvingspercentage = 20% per jaar. 

aanschaffingswaar 

de 

netto 

boekwaarde 

afschrijving 

eindejaar 

1ste jaar 100 000,00 100 000,00 20 000,00 

2de jaar 100 000,00 80 000,00 20 000,00 

3de jaar 100 000,00 60 000,00 20 000,00 

4de jaar 100 000,00 40 000,00 20 000,00 

5de jaar 100 000,00 20 000,00 20 000,00 

einde 5de jaar 100 000,00 0,00 


. De degressieve afschrijving: 

De degressieve afschrijvingen zijn versnelde afschrijvingen. Door toepassing van deze 

methode wordt het activum op een kortere tijd afgeschreven dan met het lineair 

systeem. 

De methode berekent de afschrijvingsbedragen op de netto boekwaarde met een 

percentage dat het dubbel is van dat van de lineaire methode. Zodra het 

afschrijvingsbedrag met deze methode kleiner is dan dat bekomen volgens de lineaire 

methode, wordt overgegaan op de lineaire methode. 

aanschaffingswaar 

de 

netto 

boekwaarde 

afschrijving 

eindejaar 

1ste jaar 100 000,00 100 000,00 40 000,00 

2de jaar 100 000,00 60 000,00 24 000,00 

3de jaar 100 000,00 36 000,00 (*) 20 000,00 

4de jaar 100 000,00 16 000,00 16 000,00 

5de jaar 100 000,00 0,00 0,00 

einde 5de jaar 100 000,00 0,00 

(*) afschrijving 3de jaar: het grootste bedrag wordt gebruikt 

- degressief: 36 000,00 * 40% = 14 400,00 

- lineair: 100 000,00 * 20% = 20 000,00 

2.2 Uitzonderlijke afschrijvingen 

De waardedaling van een actiefelement wordt veroorzaakt door het gebruik (= technische 

slijtage) doch kan ook worden veroorzaakt door economische en technologische evolutie (= 

economische slijtage). 

Daarom kan het nodig zijn meer afschrijvingen te boeken dan in het oorspronkelijk plan 

voorzien was, of bij de aanpassing van het plan "inhaalafschrijvingen" voor de vorige jaren te 

boeken. 

In dit geval spreekt men van uitzonderlijke afschrijvingen. 

Indien per inventarisdatum zou blijken dat een aanschaffingswaarde min de afschrijvingen tot 

op dat moment hoger is dan de reële waarde, dan moet een uitzonderlijke afschrijving 

worden toegepast. 

Voorbeeld: Een computergestuurde machine, aangekocht in 20X1, wordt lineair 

afgeschreven over een periode van 5 jaar. 

Door de technische evolutie zijn de prijzen van de computers en dus ook van de 

computergestuurde machines sterk gedaald. 3 jaar later -in 20X4- is de netto 

boekwaarde van de machine te hoog in vergelijking met de aanschaffings waarde 

van een nieuwe machine: een uitzonderlijke afschrijving is noodzakelijk. 

2.3 Waardeverminderingen 

Activa met onbeperkte levensduur moeten een waardevermindering ondergaan wanneer op 

de inventarisdatum blijkt dat de reële waarde blijvend lager is dan de boekwaarde. 

Onder "waardeverminderingen" verstaat de wet correcties op de aanschaffingswaarde van de 

actiefbestanddelen, andere dan deze waarop afgeschreven wordt, om rekening te houden 

met al dan niet als definitief aan te merken ontwaardingen bij het afsluiten van het boekjaar. 

De waardeverminderingen zijn specifiek voor de betrokken activa en moeten aangelegd 

worden volgens de regels die vooraf door de leiding moeten vastgelegd worden. 


Voormelde regels mogen niet afhankelijk gesteld worden van het resultaat van het boekjaar. 

Het onderscheid tussen afschrijvingen en waardeverminderingen is te vinden in het feit dat 

de afschrijvingen een planmatig verloop kennen en aansluiten op een bij voorbaat gekende 

waardedaling door technische of economische slijtage; waardeverminderingen daarentegen 

beantwoorden aan plotse niet voorziene waardedalingen door externe omstandigheden. 

Voorbeeld: Terreinen zijn in principe niet onderhevig aan slijtage, en worden dus niet 

afgeschreven. 

Wel kunnen terreinen door omstandigheden in waarde dalen, en zal deze 

waardevermindering in de boekhouding moeten geboekt worden. Bij 

voorbeeld door een wijziging van het gewestplan kan een terrein een deel van 

zijn waarde verliezen: bouwgrond wordt natuurgebied. 

Andere voorbeelden: - deelnemingen in andere ondernemingen, 

- voorraden, 

- handelsvorderingen, 

- geldbeleggingen, enz. 

2.4 Terugneming van afschrijvingen en van waardeverminderingen 

Geboekte afschrijvingen voortvloeiende uit het "normale plan" worden niet teruggenomen. 

Een uitzondering hierop vormen de gewijzigde technische economische of technische 

omstandigheden die maken dat dit plan een te snelle afschrijving tot gevolg had. 

Geboekte "uitzonderlijke" afschrijvingen mogen daarentegen wel teruggenomen worden 

zodra de voorwaarden die aanleiding gaven tot uitzonderlijke afschrijvingen niet langer 

vervuld zijn. 

Geboekte waardeverminderingen moeten wel teruggenomen worden zodra de voorwaarden 

die aanleiding gaven tot deze waardevermindering niet langer vervuld zijn. 

2.5 Herwaarderingsmeerwaarden 

Wanneer de waarde van materiële en/of financiële vaste activa -bepaald in functie van hun 

nut voor de onderneming- op vaststaande en duurzame wijze uitstijgt boven hun 

boekwaarde, mag de onderneming deze waarden herwaarderen. 

De volgende regels moeten in acht worden genomen: 

De waardestijging moet een vaststaand en blijvend karakter hebben. 

De activa die noodzakelijk zijn voor de voortzetting van het bedrijf mogen slechts worden 

geherwaardeerd in de mate waarin deze meerwaarde wordt verantwoord door de 

rentabiliteit van de onderneming. 

De boeking van deze herwaarderingsmeerwaarde heeft geen invloed op het resultaat van 

de onderneming. Tegenover de stijging in waarde van een activa -op de actiefzijde van 

de balans- staat de rekening "herwaarderingsmeerwaarden" op het passiefzijde van de 

balans. 

Bij vaste activa met een beperkte levensduur moet de geboekte herwaarderingswaarde 

ook afgeschreven worden over de resterende levensduur. 

De afschrijving van deze herwaarderingsmeerwaarde heeft echter wel een invloed op het 

resultaat van de onderneming 

Voorbeelden: terreinen en gebouwen, machines, deelnemingen. 


3 Buitengebruikstelling 

Bij buitengebruikstelling wordt het activum niet meer voor de productie of voor commerciële 

activiteiten aangewend, het blijft echter wel in bezit van de onderneming. 

Het buitengebruikgestelde activum wordt overgebracht naar rekening 26 “Overige materiële 

vaste activa”. 

4 Meer- of minderwaarde bij realisatie 

Na een bepaalde tijd zal het activum verwijderd worden uit het patrimonium van de 

onderneming, of m.a.w. het activum wordt gerealiseerd. 

De verkoop van een vast activa geeft aanleiding tot de realisatie van een meerwaarde of van 

een minderwaarde. Deze wordt berekend door het verschil te maken tussen de netto 

boekwaarde en de verkoopprijs. 

Deze meer- of minderwaarde heeft een rechtstreekse invloed op het resultaat van de 

onderneming. 


Waardering van 

activa 

verwerving afschrijvingen 

uitzonderlijke 

afschrijvingen & 

waardeverminderingen 

terugneming van 

(uitz.) afschrijvingen & 


herwaardering 

realisatie met 

minderwaarde meerwaarde 

VASTE activa 

oprichtingskosten 

200 Kosten van oprichting 2000 6300 aan 200 6600 aan 200 o o o o 

202 Overige oprichtingskosten 2020 6300 aan 202 6600 aan 202 o o o o 

204 Herstructureringskost 2040 6300 aan 204 6600 aan 204 o o o o 

immateriële vaste activa gewone bedrijfskost: 

21X Kosten van onderzoek ... 21X0 6301 aan 6308 aan 21X9 21X9 aan 7600 o 663 763 

Concessies, ... uitzonderlijke kost: 

Vooruitbetalingen 6601 aan 21X9 

materiële vaste activa 

220 Terreinen 2200 o gewone bedrijfskost: courante realisatie: 

2XX Gebouwen 2XX0 6302 aan 6309 aan 2XX9 2XX9 aan 7601 2XX8 aan 121 641 741 

Installaties, ... " uitzonderlijke kost: uitzonderlijke realisatie: 

Meubilair, ... " 6602 aan 2XX9 663 763 

financiële vaste activa 

280/282/284 participatie 2800 / ... o 661 aan 28X9 28X9 aan 761 28X8 aan 122 663 763 

281/283/285 vorderingen 2810 / ... o 661 aan 28X9 28X9 aan 761 o 663 763 

VLOTTENDE activa 

290 Handelsvorderingen > 1 j. 2900 o 6330 aan 2909 2909 aan 6331 o 642 742 

291 Overige vorderingen > 1 j. 2910 o 6510 aan 2919 2919 aan 6511 o 652 752 

3X Voorraden 3X0 o 6310 aan 3X9 3X9 aan 6311 o 

37 Bestellingen in uitvoering 370 o 6320 aan 379 379 aan 6321 o 

via rekening 70 Omzet 

40 Handelsdebiteuren 400 o 6340 aan 409 409 aan 6341 o 642 742 

41 Overige vorderingen 410 o 6510 aan 419 419 aan 6511 o 652 752 

51/52/53 Geldbeleggingen 510 / ... o 6510 aan 5X9 5X9 aan 6511 o 652 752 

54->58 Liquide middelen 540 / ... o 6510 aan 5X9 5X9 aan 6511 o 652 752 

De VERWERVING van een activa kan op verschillende manieren gebeuren, o.a.: 

- aanschaffing van een investeringsgoederen, zie 'vaste activa'; 

- voorraadwijziging van (handels)goederen, zie klasse 3: 3X0 aan 71 en 340 aan 6094 

- facturatie van een verkoop, zie rekeningen 29, 40 en 41; 

- ontvangst van een betaling, zie rekeningen van klasse 5; 

- ook door activering van kosten kunnen activa ontstaan: 

. door derden geproduceerde goederen en gepresteerde diensten in het kader van een herstructurering: 204 

. intercalaire intresten: 2XXX aan 6503 

. zelf geproduceerde vaste activa: 2XXX aan 72 


Actief van de balans 

Rubriek I 

20 Oprichtingskosten 

1. Inhoud van de rekeningen 

Onder deze post worden vermeld, voor zover zij niet rechtstreeks op kostenrekeningen worden 

geboekt in het jaar van de besteding, de kosten verbonden met de oprichting, de verdere 

ontwikkeling of de herstructurering van de onderneming. Daarbij worden volgende elementen 

bedoeld en de corresponderende onderrekeningen aangelegd: 

200 kosten van oprichting en kapitaalverhoging 

Deze rekening omvat notariskosten, publicatiekosten voor oproeping van buitengewone 

algemene vergaderingen evenals de kosten voor publicatie van stichtings- en 

wijzigingsakten in het Belgisch Staatsblad, kosten van drukken van aandelen, kost van 

inschrijving in het handelsregister, enz. 

201 kosten van uitgifte van leningen 

Vele vennootschappen boeken hieronder tevens de aktekosten en kosten van 

waarborgstelling (vb. hypotheek) van leningen aangegaan bij financiële instellingen. 

In de 2de kandidatuur wordt deze rekening in detail besproken. 

202 overige oprichtingskosten 

Hieronder worden de kosten in verband met de oprichting gebracht dewelke niet onder 

de rekeningen 200 en 201 kunnen worden geboekt. Hieronder kunnen o.a. de 

studiekosten in verband met de vestingplaats enz. geboekt worden. 

204 herstructureringskosten 

Volgens het artikel van het KB. van 8 oktober 1976 mogen alleen die kosten, die worden 

gemaakt in het kader van een herstructurering, onder de activa opgenomen worden, 

wanneer het gaat om welbepaalde kosten die verband houden, met een ingrijpende 

wijziging in de structuur of de organisatie van de onderneming en die kosten die ertoe 

strekken een gunstige en duurzame invloed te hebben op de rentabiliteit van de 

onderneming. 

Volgens het commentaar van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen in haar 

publicatie van januari 1980, kunnen herstructureringskosten van verschillende aard zijn: 

uitzonderlijke afschrijvingen, studiekosten, verhuizingkosten, opzeggingsvergoedingen, 

invoering van conventioneel brugpensioenstelsel, kosten voor herscholing van personeel, 

aankoop van nieuw materieel, enz. 

Algemeen gesproken betreft het hier kosten die op een actiefrekening geboekt worden, met het 

doel ze daarna gespreid over meerdere jaren, ten laste van het resultaat te brengen. 

Toch moet steeds voor ogen gehouden worden dat het elementen zonder realisatiewaarde 

betreft, en dat de meest voorzichtige politiek is van dergelijke kosten onmiddellijk ten laste van 

de resultatenrekening te leggen. Deze laatste werkwijze wordt wel degelijk toegelaten door de 

wetgeving. 

Indien de onderneming kiest voor de activering van de voormelde oprichtingskosten, gebeurt 

het ten laste brengen van het resultaat in volgende boekjaren via de techniek van de 

afschrijvingen (cfr. hierna bij de boekingen). 

Deel II – Actief van de balans – KLASSE 2: Oprichtingskosten 14

2 Boekingen 

2.1 Verwerving van oprichtingskosten 

Deze uitgaven kunnen dadelijk als kosten geboekt worden op de rekeningen van klasse 6 en zo 

geheel ten laste gelegd worden van het resultaat van dat boekjaar. 

Voorbeeld: een aankoopfactuur van de drukker: aandelen van de vennootschap 

61XX Drukkosten 

4111 Aftrekbare BTW 

440 aan Leveranciers 

Ze kunnen ook op een activarekening geboekt worden en gespreid ten laste gelegd worden van 

de resultatenrekening. 

Voor de rekeningen 200 "kosten van oprichting en kapitaalverhoging" en 202 "overige 

oprichtingskosten" wordt geboekt tegen aanschaffingswaarde: 

bij ontvangst van de factuur 

Voorbeeld: 

De n.v. Delta ontvangt een aankoopfactuur van de drukker: 

- drukkosten van de aandelen van de vennootschap € 2 000,00 

- drukkosten van brochures voor de naambekendheid 

van de jonge onderneming te verhogen € 5 400,00 

- BTW 21% 

200 Kosten van oprichting en 

kapitaalverhoging 

2 000,00 

202 Overige oprichtingskosten 5 400,00 

4111 Aftrekbare BTW 1 554,00 

440 aan Leveranciers 8 954,00 

wanneer geen factuur ontvangen wordt en het element rechtstreeks via de betaling 

geboekt wordt: (aankopen niet onderworpen aan de BTW) 

Voorbeeld 

De n.v. Delta heeft € 2 600,00 betaald voor registratierechten en voor erelonen aan 

de notaris bij het verlijden van de oprichtingsakte. 


kapitaalverhoging 

2 600,00 

5501 aan Uitgeschreven cheques 2 600,00 



kapitaalsverhoging 5501 Uitgeschreven cheques 

(1) 2 000,00 

(2) 2 600,00 

(2) 2 600,00 

202 Overige oprichtingskosten 440 Leveranciers 

(1) 5 400,00 (1) 8 954,00 


(1) 1 554,00 

Voor de rekening 201 "kosten bij uitgifte van lening" wordt verwezen naar de cursus van 

het 2 de jaar van bacheloropleiding. 

Voor de rekening 204 "herstructureringskosten" geldt dat de kosten zelf, naargelang hun 

aard, onder de bedrijfskosten of de uitzonderlijke kosten onder klasse 6 geboekt worden. 

De activering moet op zichtbare wijze geboekt worden. 

voor de activering van de herstructureringkosten, geboekt als bedrijfskosten: 

204 Herstructureringskosten 

649 aan Als herstructureringskosten 

geactiveerde bedrijfskosten 

voor de activering van de herstructureringkosten, geboekt als uitzonderlijke kosten: 


669 aan Uitzonderlijke kosten als 

herstructureringskosten 

opgenomen onder de activa 

Voorbeeld: activering van herstructureringskosten 

Een onderneming beslist te reorganiseren om beter het hoofd te kunnen bieden aan de 

economische crisis. De volgende kosten werden gemaakt: 

- bezoldigingen € 900 000,00 

waarvan € 100 000,00 aan opzeggingsvergoedingen 

- studiekosten voor doorlichting van de onderneming: € 60 000,00 

- herscholingskosten, verhuiskosten, … : € 50 000,00 

- BTW op studiekosten, herscholing en verhuiskosten = 21% 


Boeking van de kostenfacturen 

61XX Div. goederen & diensten 440 Leveranciers 

(1) 60 000,00 (1) 72 600,00 

(2) 60 500,00 

664 Andere uitz. kosten 4111 Aftrekbare BTW 

(2) 50 000,00 (1) 12 600,00 

(2) 10 500,00 

Boeking van de loonkost op basis van de loonstaat: 

6202 Bezoldigingen bedienden 45XX Bezoldigingen 

800 000,00 800 000,00 

100 000,00 100 000,00 

De onderneming beslist de opzeggingsvergoedingen en de studiekosten volledig te 

activeren en de andere kosten voor 50%. 

649 Als herstructureringskosten 

204 Herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten 

studiekost 60 000,00 studiekost 60 000,00 

lonen 100 000,00 

uitz. kost 25 000,00 

lonen 100 000,00 

2.2 Boeking van de afschrijvingen 

669 Uitzonderlijke kosten als 

herstructureringskost opgenomen … 

De afschrijvingen moeten wettelijk toegepast worden op de oprichtingskosten. 

uitz. kost 25 000,00 

Inzake de afschrijvingen van de oprichtingskosten heeft de wetgever maximum termijnen 

bepaald, rekening houdend met het feit dat het hier om elementen gaat die geen 

realisatiewaarde hebben. 

De opgelegde termijnen voor kosten van oprichting en kapitaalverhoging, de overige 

oprichtingskosten en de herstructureringskosten bedragen maximum 5 jaar, waarbij het jaar 

van uitgave begrepen is. 

Gezien de afschrijvingen onmiddellijk op de actiefrekening (rekening eindigend op het cijfer 0, 

en niet op 9 ) afgeboekt worden, verdwijnt het element bij volledige afschrijving automatisch 

uit de boekhouding, daar de rekeningen op dat ogenblik een nulsaldo gaan vertonen. 


De afschrijvingen voor de rekeningen 200, 202 en 204 worden als volgt geboekt: 

6300 Afschrijvingen op oprichtingskosten 

200 aan Kosten van oprichting en 

kapitaalsverhoging 

202 Overige oprichtingskosten 


Voorbeeld : afschrijvingen op oprichtingskosten 

Een onderneming beslist een bijkomende vestiging te openen, en tegelijkertijd haar 

productie over de verschillende vestigingen te herverdelen. Deze investering wordt 

gefinancierd met een kapitaalverhoging. 

De volgende kosten werden geactiveerd: 

- kosten van kapitaalsverhoging: € 10 000,00 

- studiekosten i.v.m. de vestigingsplaats: € 50 000,00 

- herstructureringskosten : € 450 000,00 

Voor de afschrijvingen worden de maximaal toegelaten wettelijke termijnen toegepast: 

maximaal over 5 jaar of minimaal 20% per jaar. 

1ste jaar 



BS 10 000,00 

2 000,00 


6300 Afschrijvingen op 


BS 50 000,00 2 000,00 

10 000,00 10 000,00 

90 000,00 


BS 450 000,00 

90 000,00 

2de jaar 



BS 8 000,00 

2 000,00 





BS 40 000,00 2 000,00 

10 000,00 10 000,00 

90 000,00 


BS 360 000,00 

90 000,00 

3de jaar, 4de jaar en 5de jaar: gelijkaardige boekingen. 

Uitzonderlijke afschrijvingen moeten geboekt worden 

- als de gebruikswaarde voor de onderneming lager is dan de netto boekwaarde, 

- als de onderneming in vereffening wordt gesteld. 

Voorbeeld: uitzonderlijke afschrijvingen op oprichtingskosten 

Een onderneming heeft – bij haar oprichting - € 60 000,00 uitgegeven voor een studie in 

verband met een vestigingsplaats. Deze studiekosten werden geactiveerd. 

Het jaar van de uitgave wordt 20% afgeschreven. 

1ste jaar 


BS 60 000,00 



12 000,00 12 000,00 

2de jaar 

Voor de gekozen vestigingsplaats wordt echter de aangevraagde 

exploitatievergunning geweigerd. De gemaakte studiekosten zijn dus waardeloos. 


BS 48 000,00 

48 000,00 48 000,00 

Voorbeeld: uitzonderlijke afschrijvingen bij vereffening 

6600 Uitzonderlijke afschrijvingen en 

waardevermind. op oprichtingskost 

Een onderneming wordt na drie jaar in vereffening gesteld. De nettoboekwaarde van de 

oprichtingskosten bedraagt € 30 000,00 , en wordt volledig ten laste gelegd van het 

resultaat. 

4de jaar (dus reeds 3x afgeschreven) 

200 Oprichtingskosten 

BS 30 000,00 

30 000,00 

6600 Uitzonderlijke afschrijvingen en 

waardevermind. op oprichtingskost 

30 000,00 



Rubriek II 

21 Immateriële vaste activa 

1 Inhoud van de rekening 

Op deze rekeningen worden verschillende onstoffelijke activa samengebracht die binnen de 

onderneming een aanzienlijke gebruikswaarde kunnen vertonen. 

Deze rubriek omvat: 

210 de kosten van onderzoek en ontwikkeling: dit zijn de kosten van onderzoek, 

vervaardiging en ontwikkeling van prototypes en van producten, uitvindingen en 

knowhow, die nuttig zijn voor de ontwikkeling van de toekomstige activiteiten van de 

onderneming. Deze elementen worden dikwijls aangeduid als R(research) en 

D(development) kosten. 

211 de concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken en andere gelijkaardige 

rechten waarvan de onderneming eigenaar is, anderzijds de rechten tot exploitatie van 

onroerende goederen, octrooien, licenties, merken en andere gelijkaardige rechten die 

eigendom zijn van derden, evenals de aanschaffingswaarde van het recht van de 

onderneming om van derden dienstverleningen van knowhow te verkrijgen, wanneer die 

rechten door de onderneming ten bezwarende titel werden verworven. 

Ook de verworven rechten op software worden op rekening 211 geregistreerd: 

de bij derden aangekochte of via gebruiksrecht verkregen toepassingssoftware voor 

intern gebruik, 

de zelf ontwikkelde software zowel voor intern gebruik als de standaardsoftware voor 

commercialisatie. 

212 de goodwill duidt de prijs aan die betaald werd voor de verwerving van een 

onderneming of van een activiteitsbranche voor zover die hoger is dan de netto waarde 

van het actief minus passiefbestanddelen van de verworven onderneming of branche. 

Voorbeeld: 

De onderneming KAPPA zal de onderneming ALFA verwerven. 

De onderneming ALFA houdt op te bestaan, en wordt volledig geïntegreerd in KAPPA. 

De eigenaars van ALFA ontvangen hiervoor een vergoeding gelijk aan de waarde van het 

eigen vermogen verhoogd met een goodwill van € 20 000,00. 

Hieronder staan de balansen van de twee ondernemingen vóór de overname. 

Balans ALFA Balans Kappa 

Vaste activa Eigen vermogen Vaste activa Eigen vermogen 

120 000 Kapitaal 62 500 270 000 Kapitaal 100 000 

Reserves 7 500 Reserves 20 000 

Vlottende activa Vreemd vermogen Vlottende activa Vreemd vermogen 

Vooraden 55 000 Liquiditeiten 100 000 Banklening 200 000 

Leveranciers 105 000 Leveranciers 50 000 

totaal 175 000 totaal 175 000 totaal 370 000 totaal 370 000 

Deel II – Actief van de balans – KLASSE 2: Immateriële vaste activa 20

Na de overname blijft nog enkel onderneming KAPPA over. De activa en passiva van 

ALFA (cursief vermeld) werden opgenomen in de balans van KAPPA. 

Ook de betaalde goodwill van € 20 000,00 wordt vermeld op het actief. 

Vaste activa 

Balans KAPPA 

Eigen vermogen 

Goodwill 20 000 Kapitaal 100 000 

Vaste activa ALFA 120 000 Reserves 20 000 

Vaste activa. Kappa 270 000 

Vlottende activa Vreemd vermogen 

Voorraden ALFA 55 000 Banklening 200 000 

Liquiditeiten 10 000 Leveranciers ALFA 105 000 

Leveranciers KAPPA 50 000 

totaal 475 000 totaal 475 000 

213 de vooruitbetalingen op immateriële activa omvatten de voorschotten op elementen 

welke op de rekeningen 210 tot en met 212 geboekt worden. Zodra de onderneming in 

het bezit is van de betreffende immateriële activa, moeten de op deze rekening geboekte 

bedragen naar de gepaste rekening, namelijk 210, 211 of 212 overgeboekt worden. 

Belangrijk is dat de voormelde elementen zowel van derden kunnen verworven worden als 

binnen de onderneming zelf tot stand kunnen worden gebracht. De zelf tot stand gebrachte 

immateriële vaste activa mogen slechts tegen hun vervaardigingprijs op het actief worden 

geboekt (uitgezonderd de goodwill). 

Indien de vervaardigingprijs hoger is dan een voorzichtige schatting van de gebruikswaarde of 

het te verwachten toekomstig rendement van deze activa voor de onderneming, dient de 

boeking op het actief beperkt te worden tot voormelde gebruikswaarde of rendementswaarde. 

Tot 31 december 1983 mochten immateriële vaste activa geherwaardeerd worden. Vanaf het 

boekjaar ingaande na voormelde datum mogen deze elementen om voorzichtigheidsredenen 

niet langer geherwaardeerd worden. De bestaande herwaarderingen uit vroegere boekjaren 

mogen behouden blijven. Gezien geen nieuwe herwaarderingen meer mogen geboekt worden, 

wordt op deze problematiek niet ingegaan. 

Voor de afschrijvingen moet een afschrijvingsplan opgesteld worden en de immateriële vaste 

activa met beperkte gebruiksduur moeten worden afgeschreven. Alhoewel geen 

afschrijvingstermijn opgelegd werd, zoals voor de oprichtingskosten, spoort de wetgever in 

artikel 28, par. 2, vierde lid aan tot voorzichtigheid. Voormelde wetsbepaling stelt immers dat 

wanneer "in uitzonderlijke gevallen de afschrijving van kosten van onderzoek en ontwikkeling 

of van goodwill over meer dan 5 jaar gespreid worden" deze werkwijze moet verantwoord 

worden in de toelichting bij de jaarrekening. 


2 Boekingen 

Voor de boekingen zijn de volgende rekeningen voorzien door het algemeen rekeningstelsel: 

2100 Kosten van onderzoek en ontwikkeling: aanschaffingswaarde 

2109 Kosten van onderzoek en ontwikkeling: geboekte afschrijvingen 

2110 Concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken en soortgelijke rechten: 

aanschaffingswaarde 

2119 Concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken en soortgelijke rechten: geboekte 

afschrijvingen 

2120 Goodwill: aanschaffingswaarde 

2129 Goodwill: geboekte afschrijvingen 

2130 Vooruitbetalingen op immateriële vaste activa: aanschaffingswaarde 

2139 Vooruitbetalingen op immateriële vaste activa: geboekte 


2.1 Verwerving van de immateriële activa 

Aanschaffing door aankoop bij derden 

De aanschaffingswaarde van de immateriële vaste activa, die onder bezwarende titel 

verworven werden, worden als volgt geboekt indien er een factuur ontvangen wordt: 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft een licentie aangekocht om voor een bepaalde markt en voor een 

beperkte periode een product te mogen produceren. 

Aanschaffingswaarde: € 80 000,00 exclusief 21% BTW. 

2100 Kosten van onderzoek en ontwikkeling: 


2110 Concessies, octrooien, licenties, …en 

soortgelijke rechten: aanschaffingswaarde 

80 000,00 



Aanschaffing door eigen werken 

Wanneer de immateriële vaste activa binnen de onderneming tot stand werden gebracht, 

kunnen de gemaakte kosten worden geactiveerd. 

Let op: goodwill en vooruitbetalingen kunnen niet intern tot stand gebracht worden. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft intern toepassingssoftware laten ontwikkelen. 

De loonkost van de EDP-afdeling voor de ontwikkeling van dit programma bedraagt 

€ 45 000,00 en er werden voor € 1 100,00 aan grondstoffen aangekocht. 


620 Bezoldigingen 600 Aankopen van grondstoffen 

45 000,00 1 100,00 





46 100,00 


72 aan Geactiveerde interne productie 46 100,00 

4511 BTW op verkopen 9 681,00 

2110 Concessies, octrooien, licenties, en 


72 Geactiveerde interne productie 

46 100,00 46 100,00 

4111 Aftrekbare BTW 4511 BTW op verkopen 

9 681,00 9 681,00 

Vooruitbetalingen op verwerving van immateriële vaste activa: zie punt 2.5. 

2.2 Afschrijvingen van de immateriële vaste activa 

In tegenstelling met de oprichtingskosten moeten hier de afschrijvingen op een afzonderlijke 

rekening gebracht worden, teneinde ten allen tijde in de boekhouding de oorspronkelijke 

aanschaffingswaarde te behouden en aan te geven hoeveel de gecumuleerde afschrijvingen 

belopen. 

Het kenmerk van de rekening van de aanschaffingswaarde is een achtercijfer "0", dat van de 

rekening voor de geboekte afschrijvingen een achtercijfer "9". Deze achternummering zal ook 

gelden voor de materiële activa (cfr. hierna). 

Afschrijvingen volgens het plan 

Voorbeeld: 

De toepassingssoftware wordt lineair afgeschreven over een periode van 5 jaar. 


soortgelijke rechten: aanschaffingswaarde. 

46 100,00 


6301 Afschrijvingen op immateriële vaste activa 9 220,00 

2109 aan Kosten van onderzoek en 

ontwikkeling: geboekte 


2119 Concessies, octrooien, licenties 

merken en soortgelijke rechten: 

geboekte afschrijvingen 


2139 Vooruitbetalingen op immateriële 

vaste activa: geboekte 



soortgelijke rechten: geboekte afschr.ijv 

Uitzonderlijke afschrijvingen 

9 220,00 


immateriële vaste activa 

9 220,00 9 220,00 

Wanneer de netto boekwaarde van een immaterieel vast activum hoger is dan de 

gebruikswaarde als gevolg van een technologische of economische evolutie wordt een 

uitzonderlijke afschrijving geboekt. 

6601 Uitzonderlijke afschrijvingen en waarde- 

verminderingen op immateriële vaste 

activa: toevoeging 




2119 Concessies, octrooien, licenties 

merken en soortgelijke rechten: 







Op immateriële vaste activa met een onbeperkte levensduur –bij voorbeeld ‘merken’- moeten 

waardeverminderingen geboekt worden indien een duurzame waardedaling is ontstaan. 


2.4 Terugneming van reeds geboekte afschrijvingen 

Bij de bespreking van de inhoud van de rekening werd gesteld dat immateriële vaste activa niet 

langer in aanmerking komen voor herwaarderingen. Hiermede wordt bedoeld dat de waarde 

niet kan worden opgetrokken boven de originele aanschaffingswaarde. 

Wel is het toegelaten reeds geboekte afschrijvingen, geheel of gedeeltelijk, terug te nemen in 

het geval dat blijkt dat het voorheen toegepaste afschrijvingsplan, wegens gewijzigde 

economische of technologische omstandigheden, tot een te snelle afschrijving heeft geleid. 

Daartoe worden de in vroegere boekjaren te veel geboekte afschrijvingen naar de creditzijde 

van een opbrengstrekening overgeboekt. Deze opbrengstrekening wordt gevonden in de 

uitzonderlijke opbrengsten. De passende journaalpost luidt als volgt: 



2119 Concessies, octrooien, licenties merken en 

soortgelijke rechten: geboekte 



2139 Vooruitbetalingen op immateriële vaste 

activa: geboekte afschrijvingen 

7600 aan Terugneming van afschrijvingen en 

waardeverminderingen op IVA 

Vanzelfsprekend moet tegelijkertijd een aanpassing van het afschrijvingsplan doorgevoerd 

worden, teneinde dit af te stemmen op de realiteit. Daarna dient het nieuwe plan consistent 

gevolgd te worden. 

2.5 Gebruik van de rekening 213 "vooruitbetalingen op IVA" 

De vooruitbetalingen uitgevoerd bij de bestelling van immateriële vaste activa worden geboekt 

op rekening 213. 

Voorbeeld: 

De onderneming laat een studie uitvoeren door een aantal experten in verband met een 

kwaliteitsverbetering van de producten. De bestelling wordt geplaatst 20X1-03-05. De studie 

zal worden afgeleverd een jaar later op 20X2-01-20. 

Bij de bestelling op 20X1-03-05 wordt door het studiebureau een voorschot van 

€ 200 000,00 (exclusief 21% BTW) gefactureerd. 


activa: aanschaffingswaarde 

200 000,00 


440 aan Leveranciers 242 

000,00 



vaste activa: aanschaffingswaarde 

200 000,00 

4111 Aftrekbare BTW 440 Leveranciers 

42 000,00 242 000,00 

Indien de definitieve verwerving in een volgend jaar plaatsheeft: jaarlijkse afschrijving. 

Op basis van het voorzichtigheidsprincipe wordt vanaf het jaar waarin het voorschot 

wordt geboekt reeds afgeschreven op dit bedrag. 

De studiekosten worden degressief afgeschreven tegen 40% per jaar. 

6301 Afschrijvingen op immateriële vaste activa 80 000,00 





Vaste activa: geboekte afschrijvingen 

80 000,00 

6301 Afschrijvingen op immateriële 

vaste activa 

X1-12-31 80 000,00 X1-12-31 80 000,00 

Definitieve verwerving en overdracht naar de definitieve actiefrekening: 

De definitieve resultaten van deze studie worden afgeleverd op X2-03-10. De totale kost 

van de studie beloopt € 500 000,00. Het te betalen saldo bedraagt dus nog € 300 

000,00. 



500 000,00 

2110 Concessies, …: aanschaffingswaarde 

2120 Goodwill: aanschaffingswaarde 





200 000,00 

2100 Kosten van onderzoek en 

ontwikkeling: aanschaffingswaarde 

(1) 200 000,00 

440 Leverancier 

(2) 300 000,00 (2) 363 000,00 




BS 200 000,00 

(1) 200 000,00 

(2) 63 000,00 


Overboeking van de toegepaste afschrijvingen op de gedane vooruitbetalingen 


activa: geboekte afschrijvingen 




2119 Concessies, octrooien, .en 





ontwikkeling: geboekte afschrijvingen 

2.5 Realisatie van een immaterieel vast activa 

80 000,00 

80 000,00 


vaste activa: geboekte afschrijvingen 

X2-12-31 80.000 X2-12-31 80.000 BS 80.000 

Indien IVA verkocht worden, krijgt men volgende boekingen: 

Boeking van de verkoopfactuur 

416 Diverse vorderingen 



2110 Concessies, octrooien, licenties, 

…en soortgelijke rechten: 


4511 BTW op verkopen 

Overboeking van de toegepaste afschrijvingen 



2119 Concessies, octrooien, licenties merken en 









Overboeking van het resultaat 

in geval van winst: 





763 aan Meerwaarde op de realisatie van 

vaste activa 

in geval van verlies: 

663 Minderwaarde op de realisatie van vaste 

activa 






3 Voorbeeld: verwerving en afschrijving van IVA 

1ste jaar 

De onderneming Delta heeft de Universiteit gevraagd een studie te maken in verband met een 

nieuw productieproces. 

De factuur (dd. X1-04-12) voor deze studie bedraagt € 100 000,00. Op X1-04-30 wordt deze 

factuur betaald via een bankoverschrijving. 

Deze kost wordt lineair afgeschreven over de door de wet aanbevolen termijn. 

Boeking van de aankoopfactuur en van de betaling 



X1-04-12 100 000 


X1-04-12 21 000 X1-04-12 121 000 

X1-04-30 121 000 

5500 Bank R/C 

BS 196 432 

X1-04-30 121 000 


Boeking van de afschrijving 



2de jaar 

X1-12-31 20 000 X1-12-31 20 000 


immateriële vaste activa 

Tijdens de eerste helft van jaar X2 wordt het onderzoek voortgezet met eigen personeel. 

Op X2-06-30 worden voor € 60.000 aan lonen geactiveerd (dit bedrag is begrepen in de totale 

loonkost van € 240.000). 

De loonkost werd geboekt op rekening 6202 

62XX Bezoldigingen bedienden 45X Bezoldigingen 

240 000,00 240 000,00 

Voor € 60.000,00 aan loonkost wordt geactiveerd: 



BS 100 000,00 

72 Geproduceerde vaste activa 

60 000,00 60 000,00 


12 600,00 12 600,00 

Op X2-12-31 wordt de normale afschrijving geboekt: 


6301 Afschrijvingen op immateriële 


BS 20 000,00 

vaste activa 

X2-12-31 32 000,00 X2-12-31 32 000,00 

3de jaar 

Op het einde van het derde jaar (= X3) wordt beslist tot een uitzonderlijke afschrijving omdat 

wegens milieuproblemen dit nieuwe productieproces geen kans maakt ooit te worden 

toegepast. 



BS 160 000,00 



6601 Uitzonderlijke afschrijvingen 

op immateriële vaste activa 

BS 52 000,00 

X3-12-31 108 000,00 X3-12-31 108 000,00 



Rubriek III 

22 27 Materiële vaste activa 

1 Inhoud van de rekeningen 

De materiële vaste activa blijven op een duurzame wijze dienstbaar voor de 

ondernemingsactiviteit. Met uitzondering van de terreinen is hun gebruiksduur beperkt. 

22 Terreinen en gebouwen 

Op deze rekening komen alle gronden en gebouwen die aangekocht of opgericht 

worden en bestemd zijn om gedurende een lange tijd in de onderneming te blijven en 

tot bedrijfsdoeleinden te worden aangewend. 

Investeringen in onroerende goederen met beleggingsdoeleinden horen thuis op 

rekening 26 "andere materiële vaste activa". De aankopen of oprichtingen bestemd 

voor herverkoop worden onder de rekeningen van de voorraden gebracht in klasse 3, 

rekening 35 "onroerende goederen bestemd voor verkoop". 

De rekening 222 "bebouwde terreinen" wordt slechts gebruikt wanneer het onderscheid 

tussen de terreinen gebouwwaarde niet kan gemaakt worden. 

Op de rekening 223 “overige zakelijke rechten op onroerende goederen” worden 

erfpachtovereenkomsten en andere zakelijke rechten waarbij de huursom in eenmaal 

bij aanvang wordt betaald, geboekt. 

23 Installaties, machines en uitrusting 

De benaming van deze rekening is voldoende duidelijk: hierop komen de materiële 

uitrustingen voor de productie, voor goederenbehandeling, enz. 

24 Meubilair en rollend materieel 

Het meubilair en het rollend materieel zijn in vele ondernemingen minder belangrijk 

dan de voorgaande posten. Om die reden werden zij samen gegroepeerd. 

Vanzelfsprekend kan de onderneming wanneer nodig, tot verdere onderverdeling 

overgaan (vb. in transportonderneming). 

25 Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht (K.B. van 30 

januari 2001) 

Het handelt hier over gebruiksrechten op lange termijn op bebouwde onroerende 

goederen, waarover de onderneming beschikt op basis van erfpacht, recht van opstal, 

leasing of soortgelijke overeenkomsten. De te storten termijnen moeten naast de 

integrale wedersamenstelling van het geïnvesteerde kapitaal ook de renten en kosten 

van de verrichting dekken. 

Ook de gebruiksrechten op roerende goederen waarover de onderneming beschikt op 

grond van leasing of soortgelijke rechten worden hier geboekt. 

Ook hier moeten de te storten termijnen verhoogd met het bedrag van de 

aankoopoptie, naast de integrale wedersamenstelling van het geïnvesteerde kapitaal 

ook de renten en kosten van de verrichting dekken. 

Belangrijke voorwaarde is wel dat de koopoptie maximaal 15% mag bedragen van het 

kapitaal dat de leasinggever in het goed heeft geïnvesteerd. 

Erfpacht is de overeenkomst waardoor de eigenaar het gebruiksrecht voor een 

onroerend goed -tegen betaling van een jaarlijkse vergoeding- voor een langere tijd 

afstaat aan de gebruiker. 

Recht van opstal is het zakelijk recht dat een eigenaar van een onroerend goed aan 

de gebruiker verleent om daarop gebouwen, werken of beplantingen aan te brengen. 

Deel II – Actief van de balans – KLASSE 2: Materiële vaste activa 30

Leasing van onroerend goed (=huurfinanciering) 

Dit is een overeenkomst waarbij de financier de verplichting aangaat om een 

onroerend goed te verwerven, in te richten of te bouwen volgens de plannen door de 

gebruiker opgesteld. De gebruiker gaat de verbintenis aan dit onroerend goed te huren 

tegen een vaste prijs. 

Leasing van roerend goed 

Dit is een verbintenis waarbij de financier de verplichting aangaat een roerend goed – 

overeenkomstig de instructies van de huurder - te verwerven of te vervaardigen. 

Maar dit roerend goed 

zal door de huurder uitsluitend voor beroepsdoeleinden gebruikt worden, 

heeft een huurtijd die overeenstemt met de gebruikelijke levensduur (cfr 

afschrijvingen), 

heeft een huurprijs, die zo werd vastgelegd dat de waarde van het gehuurde goed 

erdoor wordt wedersamengesteld tegen het aflopen van het contract, 

kan op het einde van het contract door de huurder gekocht worden tegen de 

vermoedelijke residuwaarde. 

Handelshuur 

Dit is een overeenkomst waarbij de eigenaar het onroerend goed in huur geeft aan een 

exploitant voor tenminste 9 jaar. 

26 Andere materiële vaste activa 

Op deze rekening worden o.a. geboekt: 

- onroerende goederen die worden aangehouden met het oog op een mogelijke 

toekomstige uitbreiding; 

- woongebouwen; 

- materiële vaste die nog een waarde hebben, maar niet langer tot bedrijfsdoeleinden 

aangewend worden; 

- roerende en onroerende goederen die verhuurd worden. 

27 Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 

Voor de vaste activa die in aanbouw zijn, wordt in afwachting van hun afwerking 

tijdelijk de rekening 27 gebruikt. 

2 Boekingen 

Volgende rekeningnummers worden voorzien: 

2XY0 de rekening waarop de aanschaffingswaarde wordt geboekt 

2XY8 de rekening waarop de herwaarderingsmeerwaarde wordt geboekt 

2XY9 de rekening waarop de afschrijvingen of waardeverminderingen worden 

geboekt 

2.1 Verwerving van de materiële vaste activa 

Aanschaffing door aankoop bij derden 

De aanschaffingswaarde van de materiële vaste activa wordt gedebiteerd op de rekening 

"aanschaffingswaarde" (laatste cijfer = 0). 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft een pand aangeschaft voor de prijs van € 180 000,00. De 

registratierechten en het ereloon voor de notaris bedraagt € 30 600,00. 

2220 Bebouwde terreinen: aanschaffingswaarde 210 600,00 

5500 aan Bank R/C 210 600,00 


De waarde van het gebouw wordt bepaald op 70% van de aanschaffingswaarde: 

of € 147 420,00. 

2200 Terrein: aanschaffingswaarde 63 180,00 

2210 Gebouw: aanschaffingswaarde 147 420,00 

2220 aan Bebouwde terreinen: 


2220 Bebouwde terreinen: 


5500 Bank R/C 

210 600,00 

(1) 210 600,00 (1) 210 600,00 

(2) 210.600 

2200 Terrein: aanschaffingswaarde 2210 Gebouw: aanschaffingswaarde 

(2) 63 180,00 (2) 147 420,00 

Materiële vaste activa door de onderneming zelf vervaardigd 

De materiële vaste activa die door de onderneming zelf worden vervaardigd, worden op 

de actiefrekening opgenomen voor hun vervaardigingprijs. 

De vervaardigingprijs omvat naast de aanschaffingskosten van de grondstoffen, 

verbruiksgoederen en hulpstoffen, de productiekosten die rechtstreeks aan het activum 

toewijsbaar zijn. Het is toegelaten eveneens een deel van de onrechtstreekse 

productiekosten in de vervaardigingprijs te verrekenen. 

In de vervaardigingprijs van vaste activa mag echter geen rente worden opgenomen van 

vreemd vermogen dat wordt gebruikt voor de financiering van hun constructie of 

productie. Uitzondering op deze regel zijn de ‘Intercalaire intresten’ zie topic: 3.2 op 

pagina 41. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft door de eigen personeelsleden een machine voor de productie 

laten bouwen. 

De loonlast van deze personeelsleden voor de periode van de constructie bedraagt 

€ 50.000,00; bovendien werden materialen aangekocht bij leveranciers voor een totale 

waarde van € 80 000,00 exclusief 21% BTW. 

Deze kosten werden op de adequate rekeningen geboekt; 

62 Bezoldigingen, sociale lasten 6XXX Materiaalkosten 

(1) 50 000,00 (2) 80 000,00 

Bij de activering via ‘interne facturatie’: 

230 Machines: aanschaffingswaarde 130 000,00 


72 Aan Geproduceerde vaste activa 130 000,00 



230 Machines: aanschaffingswaarde 72 Geproduceerde vaste activa 

130 000,00 130 000,00 


27 300,00 27 300,00 

Elementen in aanbouw en vooruitbetalingen: rekening 27 zie bespreking in punt 2.6 

2.2 Afschrijvingen en uitzonderlijke afschrijvingen 

Voor de materieel vaste activa waarvan de gebruiksduur beperkt is, moeten de 

afschrijvingen worden geboekt overeenkomstig het plan dat vooraf door de leiding van de 

onderneming vastgelegd werd. 

Versnelde afschrijvingen zijn toegelaten, terwijl uitzonderlijke afschrijvingen dienen 

toegepast te worden telkens als technologische of economische redenen dit vereisen. 

Voorbeeld 1: afschrijvingen volgens plan 

machine met - aanschaffingswaarde van € 80 000,00 

- levensduur van 5 jaar, wordt degressief afgeschreven 

Jaar Aanschaffingswaarde Netto boekwaarde Afschrijving 

20X1 80 000,00 80 000,00 32 000,00 

20X2 80 000,00 48 000,00 19 200,00 

20X3 80 000,00 28 800,00 16 000,00 

20X4 80 000,00 12 800,00 12 800,00 

20X5 80 000,00 0,00 0,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 1 ste jaar 

6302 Afschrijvingen op materiële vaste activa 32 000,00 

239 aan Installaties, machines en uitrusting: 

geboekte afschrijving 

239 Installaties, machines en uitrusting: 


32 000,00 

6302 Afschrijvingen op materiële 

vaste activa 

X1-12-31 32 000,00 X1-12-31 32 000,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 2 de jaar 




19 200,00 

239 Installaties, machines en uitrusting: 6302 Afschrijvingen op materiële 


BS 32 000,00 

vaste activa 

X2-12-31 19 200,00 X2-12-31 19 200,00 


oeking van de afschrijving op het einde van het 3 de jaar: € 16 000,00 



BS 51 200,00 

vaste activa 

X3-12-31 16 000,00 X3-12-31 16 000,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 4 de jaar: € 12 800,00 

Voorbeeld 2: afschrijvingen volgens plan + uitzonderlijke afschrijving 

machine met - aanschaffingswaarde van € 60 000,00 

- levensduur van 4 jaar, wordt lineair afgeschreven 

Jaar Aanschaffingswaarde Netto boekwaarde Afschrijving 

20X1 60 000,00 60 000,00 15 000,00 

20X2 60 000,00 45 000,00 15 000,00 

20X3 60 000,00 30 000,00 15 000,00 

20X4 60 000,00 15 000,00 15 000,00 

20X5 60 000,00 0,00 0,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 1 ste jaar 






15 000,00 

6302 Afschrijvingen op materiële 

vaste activa 

X1-12-31 15 000,00 X1-12-31 15 000,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 2 de jaar 




15 000,00 

boeking van de uitzonderlijke afschrijving op het einde van het 2 de jaar: 

Door technologische veroudering heeft deze machine slechts een marktwaarde van 

€ 12 000,00 op het einde van het 2 de jaar, er wordt een uitzonderlijke afschrijving van 

€ 18 000,00 geboekt. 

6602 Uitzonderlijke afschrijvingen op materiële 

vaste activa 



18 000,00 

18 000,00 




vaste activa 

BS 15 000,00 

X2-12-31 15 000,00 X1-12-31 15 000,00 

X2-12-31 18 000,00 

6602 Uitzonderlijke afschrijvingen op 


X1-12-31 18 000,00 

boeking van de afschrijving op het einde van het 3 de jaar: € 12 000,00 


Activa met onbeperkte levensduur moeten een waardevermindering ondergaan wanneer op 

de inventarisdatum blijkt dat de reële waarde blijvend lager is dan de boekwaarde. Indien 

deze waardevermindering het logisch gevolg is van de bedrijfsactiviteit, dan wordt een 

bedrijfskost (rekening 6309) geboekt. Is deze waardevermindering het gevolg van een fout, 

een ongeluk of een onvoorzienbare gebeurtenis, dan wordt een uitzonderlijke kost 

(rekening 6602) geboekt. 

Voorbeeld : waardevermindering 

Terrein met aanschaffingswaarde van € 800 000,00 

Door een lek in een opslagtank is het terrein vervuild, de werkelijke (markt)waarde wordt 

geschat op € 300 000,00. 

boeking van de waardevermindering 

6602 Uitzonderlijke waardeverminderingen op 


2209 aan Terreinen: geboekte 

waardevermindering 

2200 Terrein: aanschaffingswaarde 

BS 800 000,00 

2209 Terrein: geboekte 


500 000,00 

500 000,00 

6602 Uitzonderlijk waardevermindering 

op materiële vaste activa 

X1-12-31 500 000,00 X1-12-31 500 000,00 

2.4 Terugneming van geboekte afschrijvingen en waardeverminderingen 

Terugneming van geboekte afschrijvingen volgens plan 

Indien blijkt dat de boekwaarde (aanschaffingswaarde min de geboekte afschrijvingen) 

van een activum beneden de werkelijke waarde ligt door het toepassen van een 

afschrijvingsplan dat, gelet op de gewijzigde economische of technologische 

omstandigheden, een te snelle afschrijving tot gevolg gehad, mogen de geboekte 

afschrijvingen, geheel of gedeeltelijk, naargelang het geval, teruggenomen worden. 

Te onderlijnen valt dat deze werkwijze een mogelijkheid, toch geenszins een verplichting 

is. Merk op dat natuurlijk niet meer afschrijvingen kunnen teruggenomen worden als er 

voorheen geboekt werden! 


Terugneming van geboekte uitzonderlijke afschrijvingen 

Indien blijkt dat de boekwaarde van een activum beneden de werkelijke waarde ligt door 

het toepassen van uitzonderlijke, dan moeten deze geboekte afschrijvingen, geheel of 

gedeeltelijk, naargelang het geval, teruggenomen worden. 

22X9 Activum: geboekte afschrijvingen 

7601 aan Terugneming van uitzonderlijke 

afschrijvingen op materiële vaste 

activa 

Terugneming van waardeverminderingen 

Indien later blijkt dat de voorwaarde die aanleiding gaf tot de waardevermindering niet 

langer (geheel of gedeeltelijk) vervuld is , moet de geboekte waardevermindering 

(geheel of gedeeltelijk) worden teruggenomen. 

Voorbeeld : terugneming van geboekte waardevermindering 

Terrein met aanschaffingswaarde van € 800 000,00 

Ter wille van vervuiling was eerder een waardevermindering geboekt van € 500 000,00. 

De werkelijke (markt)waarde wordt bepaald op € 700 000,00. 

boeking van de terugneming van de waardevermindering 

2209 Terreinen: geboekte waardevermindering 400 000,00 

7601 aan Terugneming van waardeverminderingen 


2200 Terrein: aanschaffingswaarde 

BS 800 000,00 

2209 Terrein: geboekte 


400 000,00 

7601 Terugneming van waardevermind. 


X1-12-31 500 000 

X1-12-31 400 000 X1-12-31 400 000,00 

2.5 Herwaarderingsmeerwaarde 

Indien de materiële vaste activa een vaststaande en blijvende meerwaarde boven hun 

boekwaarde vertonen, mogen zij worden geherwaardeerd. 

Wanneer de betrokken activa noodzakelijk zijn voor de voortzetting van het bedrijf van de 

onderneming, mogen zij slechts worden geherwaardeerd in de mate waarin de aldus 

uitgedrukte meerwaarde wordt verantwoord door de rentabiliteit van de onderneming. 

In elk geval blijft ook herwaardering een mogelijkheid en geen verplichting. 

Daarbij dient tevens voor ogen gehouden te worden dat de boekhoudwetgeving thans 

verplicht om de geboekte herwaardering af te schrijven over de nog resterende 

gebruiksduur van het betrokken actiefbestanddeel. 

De rekening ‘121 Herwaarderingsmeerwaarde’ is een passiefrekening. In geen geval mag 

de herwaardering het resultaat beïnvloeden. Dit is een maatregel om foutieve 

resultaatsvoorstelling te beletten. 

Tenslotte mag de meerwaarde ten belopen van het afgeschreven gedeelte naar een reserve 

overgebracht worden. 


Voorbeeld: herwaardering 

Bedrijfsterrein: - aanschaffingswaarde = € 1 000 000,00 

- aangekocht in 20X0 

- er werden geen waardeverminderingen geboekt 

Bedrijfspand: - aanschaffingswaarde = € 4 000 000,00 

- gebouwd in 20X1 

- levensduur van 40 jaar, lineaire afschrijving 

In 20X9 wordt het terrein geherwaardeerd met € 200 000,00 en het gebouw met 

€ 800 000,00. 

De marktwaarde en de rentabiliteit van de onderneming laten deze herwaardering toe. 

2200 Terrein: aanschaffingswaarde 2210 Gebouw: aanschaffingswaarde 

BS 1 000 000,00 BS 4 000 000,00 

2208 Terrein: 

herwaarderingsmeerwaarde 

2219 Gebouw: geboekte afschrijvingen 

BS 800 000,00 

(2) 125 000,00 

2218 Gebouw: herwaarderingswaarde 

(1) 200 000,00 (1) 800 000,00 

6302 Afschrijvingen op MVA 121 Herwaarderingsmeerwaarde MVA 

(2) 125 000,00 (1) 1 000 000,00 

Voor de herwaardering van terrein en gebouw wordt geboekt: 

2208 Terreinen: geboekte meerwaarden 200 000,00 

2218 Gebouwen: geboekte meerwaarden 800 000,00 

121 aan Herwaarderingsmeerwaarden 


Boeking van de jaarlijkse afschrijving 


1 000 000,00 

2219 aan Gebouwen: geboekte afschrijving 125 000,00 

Indien de meerwaarde niet langer verantwoord is, moet zij passend verminderd worden: 

121 Herwaarderingsmeerwaarden materiële 

vaste activa 

2228 aan Bebouwde terreinen: meerwaarden 


2.6 Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 

Inzake de elementen die in aanbouw zijn, wordt in afwachting van hun afwerking tijdelijk 

de rekening 27 gebruikt. 

Voorbeeld 

Een aannemersbedrijf bouwt voor de onderneming een nieuw kantoorgebouw. Tegen eind 

juni 20X1 zal de ruwbouw klaar zijn. Het einde van de werken en de oplevering van het 

gebouw is voorzien voor 30 april 20X2. 

bij de boeking van de 1 ste aankoopfactuur 

Na de beëindiging van de ruwbouw ontvangt de onderneming –zoals contractueel werd 

afgesproken- een eerste factuur van de aannemer voor de uitgevoerde werken: 

- factuur z/nr. 241 van 20X1-06-30 

- waarde van uitgevoerde werken: € 600 000,00 

- factuur vrij van BTW: werken in onroerende staat 

270 Vaste activa in aanbouw en 

vooruitbetalingen: aanschaffingswaarde 

600 000,00 

4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 126 000,00 


4513 BTW-medecontractant 126 000,00 

bij de afschrijving per einde jaar wordt geboekt 

Het gebouw heeft een levensduur van 40 jaar. 

6302 Afschrijving op mat. vaste activa 15 000,00 

en/of 

6602 

Uitz. afschrijvingen en 

waardeverminderingen op MVA: 

toevoeging 

279 aan Vaste activa in aanbouw en 


270 Vaste activa in aanbouw 440 Leveranciers 

15 000,00 

(1) 600 000,00 (1) 600 000,00 

4111 Aftrekbare BTW 4513 BTW mede-contractant 

(1) 126 000,00 (1) 126 000,00 

6302 Afschrijvingen op MVA 279 Vaste activa in aanbouw: afschrijv. 

(2) 15 000,00 (2) 15 000,00 

bij de definitieve oplevering 

Na de afwerking en de oplevering van het gebouw ontvangt de onderneming –zoals 

contractueel werd afgesproken- de tweede factuur van de aannemer voor de 

uitgevoerde werken: 

- factuur z/nr. 114 van 20X2-04-30 

- waarde van uitgevoerde werken: € 500 000,00 

- factuur vrij van BTW: werken in onroerende staat 



vooruitbetalingen: aanschaffingswaarde 

500 000,00 

4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 105 000,00 



270 Vaste activa in aanbouw 440 Leveranciers 

BS 600 000,00 

(3) 500 000,00 (3) 500 000,00 

4111 Aftrekbare BTW 4513 BTW mede-contractant 

(1) 105 000,00 (1) 105 000,00 

Bij de definitieve ingebruikname worden de aanschaffingswaarde en de reeds geboekte 

afschrijvingen overgeboekt naar een passende rekening uit de nummers 22 tot en met 

26. 

2210 Gebouwen: aanschaffingswaarde 1 100 000,00 

270 aan Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen: 



vooruitbetalingen: geboekte afschrijving 

15 000,00 

1 100 000,00 

2219 aan Gebouwen: geboekte afschrijvingen 15 000,00 

270 Vaste activa in aanbouw 279 Vaste activa in aanbouw: afschrijv 

BS 1 100 000,00 BS 150 000,00 

(4) 1 100 000,00 (4) 150 000,00 

2210 Gebouwen: aanschaffigswaarde 2219 Gebouwen: afschrijvingen 

(4) 1 100 000,00 (4) 150 000,00 

2.7 Buitengebruikstelling 

Bij buitengebruikstelling wordt het activum niet meer voor de productie of voor 

commerciële activiteiten gebruikt, het blijft echter wel in bezit van de onderneming. 

Het buitengebruik gestelde activum wordt overgebracht naar rekening ‘26 Overige 

materiële vaste activa’. 

Voorbeeld: 

De vrachtwagen aangeschaft in 20X1 voor € 75 000,00, wordt tijdens 20X5 buitengebruik 

gesteld. De levensduur werd bepaald op 5 jaar (lineaire afschrijving). 

De vermoedelijke verkoopwaarde bedraagt € 10 000,00. 


ij de buitengebruikstelling in de loop van 20X5 wordt geboekt 

260 Overige materiële vaste activa: 


75 000,00 

249 Rollend materieel: geboekte afschrijvingen 60 000,00 

240 aan Rollend materieel: 




boeking van de uitzonderlijke afschrijving 

2.8 Realisatie 

6602 Uitzonderlijke afschrijvingen op materiële 

vaste activa 



5 000,00 

75 000,00 

60 000,00 

5 000,00 

240 Rollend mat.: aanschaffingswaarde 249 Rollend mat.: geboekte afschrijv. 

BS 75 000,00 BS 60 000,00 

(1) 75 000,00 (2) 60 000,00 





(1) 75 000,00 (2) 60 000,00 

(3) 5 000,00 

6602 Uitzonderlijke afschrijvingen op 


(3) 5 000,00 

Indien een materieel vast actief waarop geen herwaardering geboekt werd, verkocht wordt, 

krijgt men volgende boekingen. 

Voorbeeld: 

Een machine van de onderneming aangeschaft in 20X1 voor € 200 000,00, wordt tijdens 

20X4 verkocht. De levensduur werd bepaald op 4 jaar (lineaire afschrijving). 

De verkoopprijs bedraagt € 70 000,00 exclusief 21% BTW. 

boeking van de verkoopfactuur 

416 Overige vorderingen 84 700,00 



70 000,00 



overboeking van de toegepaste afschrijvingen 





overboeking van het resultaat 

150 000,00 

bij winst op elementen die regelmatig vervangen worden 



741 aan Meerwaarde op de courante 

realisatie van materiële vaste activa 

150 000,00 

bij winst op elementen die niet regelmatig vervangen worden, en waardoor de 

verrichting niet langer een bedrijfskarakter heeft, doch een exceptioneel karakter 

gaat vertonen: 





20 000,00 

20 000,00 

230 Machine: aanschaffingswaarde 239 Machine: geboekte afschrijvingen 

BS 200 000,00 BS 150 000,00 

(1) 70 000,00 

(2) 150 000,00 

(3) 20 000,00 

(2) 150 000,00 

416 Diverse vorderingen 4511 BTW op verkopen 

(1) 84 700,00 (1) 14 700,00 

763 Meerwaarde op de realisatie van 


bij verlies 

(3) 20 000,00 

641 Minderwaarde op de courante realisatie 

van materiële vaste activa 

of 663 Minderwaarde op de realisatie van 


230 aan Installaties, machines en uitrusting 



3 Drie bijzondere boekingen 

3.1 Topic: "uitgestelde belastingen" op de gerealiseerde meerwaarden 

Meerwaarden gerealiseerd bij de verkoop van immateriële en materiële vaste activa maken 

principieel deel uit van de belastbare winst van de onderneming. 

De belastingen op deze meerwaarden mogen gespreid worden in de tijd, indien aan de 

volgende voorwaarden wordt voldaan: 

het verkochte activa moet reeds 5 jaar in de onderneming aanwezig zijn, 

de meerwaarde wordt behouden in het vermogen van de onderneming, 

het totaal bedrag verkregen bij de realisatie -dus niet enkel de meerwaarde- moet 

geherinvesteerd worden in vaste activa binnen een termijn van 5 jaar. 

Overboeking van de gerealiseerde meerwaarde 

De gerealiseerde meerwaarden worden opgesplitst in 2 delen: 

- de belastingvrije reserves = de netto winst na belastingen 

- de uitgestelde belastingen = de belastingen die gespreid moeten betaald worden 

De raming van de uitgestelde belasting dient te gebeuren tegen de normale aanslagvoet 

die op de meerwaarde van toepassing zou zijn, mocht de belasting niet zijn uitgesteld. 

Voorbeeld: 

Verkoop van een machine van de onderneming voor € 200 000,00 (excl. 21% BTW) 

- deze machine werd 7 jaar geleden aangeschaft tegen € 800 000,00 

- er werden 7 afschrijvingen geboekt voor een totale waarde van € 700 000,00 

- de gerealiseerde meerwaarde bedraagt dus € 100 000,00 

- belastingaanslagvoet = 35% 

- 

of 741 Meerwaarde op de courante realisatie MVA 

of 763 Meerwaarde op de realisatie van vaste activa 

100 000,00 

overboeking naar de belastingvrije reserves: 

689 Overboeking naar de belastigvrije reserves 65 000,00 

132 aan Belastingvrije reserves 65 000,00 

overboeking naar de uitgestelde belastingen 

680 Overboeking naar de uitgestelde 

belastingen 

1682 aan Uitgestelde belastingen op 

gerealiseerde meerwaarden op MVA 

35 000,00 

35 000,00 


Herinvestering 

Aankoopfactuur voor een nieuwe machine: 

- aanschaffingswaarde € 1 200 000,00 (BTW wordt buiten beschouwing gelaten) 

- levensduur 5 jaar, degressieve afschrijving 

230 Machine: aanschaffingswaarde 1 200 000,00 

440 aan Leveranciers 1 200 000,00 

Afschrijving en in resultaatneming 

Indien aan de voorwaarden van herinvestering wordt voldaan, moeten de uitgestelde 

belastingen en de belastingvrije reserves in resultaat genomen worden tegen hetzelfde 

ritme als het nieuw aangeschafte activa wordt afgeschreven. 

1 ste jaar 

afschrijving nieuw activa (40% degressief) 

6302 Afschrijving op materiële vaste activa 480 000,00 

239 aan Machine: geboekte afschrijving 480 000,00 

in resultaatneming van de belastingvrije reserves: 

132 Belastingvrije reserves 26 000,00 

789 aan Onttrekking aan de belastingvrije 

reserves 

in resultaatneming van de uitgestelde belastingen: 

1682 Uitgestelde belastingen op gerealiseerde 

meerwaarden op vaste activa 

780 aan Onttrekkingen aan de uitgestelde 

belastingen 

14 000,00 

26 000,00 

14 000,00 

2 de jaar en volgende jaren 

Gelijkaardige boekingen, de bedragen verschillen als gevolg van de degressieve 

afschrijvingen. 

Op het 

einde van 

het 2 de jaar 

Op het 

einde van 

het 3 de jaar 

Op het 

einde van 

het 4 de jaar 

Afschrijving op materiële vaste activa: 288 000,00 240 000,00 192 000,00 

Onttrekking aan de belastingvrije 

reserves 

15 600,00 13 000,00 10 400,00 

Onttrekking aan de uitgestelde 

belastingen 

8 400,00 7 000,00 5 600,00 


3.2 Topic: "intercalaire intresten" 

De investering in materie vaste activa wordt vaak gefinancierd door leningen. 

De betaalde intresten betekenen een financiële kost (rekening 65) voor de onderneming. 

Het is toegelaten -maar niet verplicht- deze intresten als een aanschaffingskost te activeren 

onder de rubriek van de materiële vaste activa. 

Om te mogen activeren moet aan 2 voorwaarden voldaan zijn: 

♦ de lening moet betrekking hebben op het materiële vaste activa, 

♦ enkel die intresten die betrekking hebben op de periode tot het activum gebruiksklaar 

is. 

(Let op: vaak is de datum van bedrijfsklaarheid =/= datum van ingebruikname) 

Dergelijke geactiveerde intresten worden "intercalaire intresten" genoemd. Ze worden 

afgeschreven als een bijkomende aanschaffingskost samen met het activa vanaf de datum 

van ingebruikname. 

Voorbeeld: 

De onderneming laat een nieuw bedrijfsgebouw optrekken. De investering van € 400.000 

wordt deels gefinancierd met een banklening: 

- het gebouw was gebruiksklaar op 20X1-09-30, 

- het gebouw werd in gebruik genomen op 20X1-11-30. 

- betaalde intresten : 

voor de periode 20X1-01-01 tot 20X1-03-31 € 4 400,00 




De intresten werden bij betaling aan de bank geboekt op rekening: 

6500 Rente, commissies en kosten 

verbonden aan schulden 

X1-04-01 4 400,00 

X1-07-01 8 800,00 

X1-10-01 13 200,00 

X1-12-31 17 600,00 

Totaal 44 000,00 

Bij de activering van de intercalaire intresten op 20X1-12-31: 

2210 Gebouwen: aanschaffingswaarde 26 400,00 

6503 aan Geactiveerde intercalaire intresten 26 400,00 

2210 Gebouwen: aanschaffingswaarde 6503 Geactiveerde intercalaire intresten 

BS 400 000,00 

26 400,00 26 400,00 


3.3 Topic: "Vaste activa in leasing” 

Wat is leasing? 

Leasen is voor ondernemingen een manier om het gebruik van bedrijfspanden, goederen en 

apparatuur te financieren, zonder zware investeringen te doen. De meest gebruikelijke 

objecten van leasing zijn wagens, machines en computermaterieel. 

leasing- 

contract (2) 

leasinggever 

keuze (1) 

bestelling & aankoop (3) 

facturatie en betaling (5) 

levering(4) 

De leasingnemer of lessee is de gebruiker van de in leasing genomen bedrijfsmiddelen in 

een leasingovereenkomst. Deze betaalt hiervoor geregeld leasingtermijnen (meestal 

maandelijks of trimestrieel) aan de lessor. 

De leasinggever of lessor is de eigenaar van de in leasing gegeven bedrijfsmiddelen in 

een leasingovereenkomst. Meestal is de lessor de producent van de objecten of een 

onafhankelijke leasingmaatschappij, die de objecten van de leasing koopt. 

Als de leasingovereenkomst afloopt kan er een aankoopoptie voorzien zijn. 

Leasingnemer 

= centrale figuur 

leasingnemer 

- neemt het initiatief voor het 

leasingcontract 

- krijgt het gebruiksrecht voor een 

lange periode (contractduur) 

- neemt het goed op bij de activa en 

schrijft het af 

- heeft een koopoptie 

leverancier 

Leasinggever 

= tussenpersoon 

- is juridisch eigenaar tijdens 

contractduur 

- financiert de aankoop van het 

activum 

- vraagt een vergoeding, om het 

kapitaal weder samen te stellen en 

een rente 

Leasing van onroerend goed (=huurfinanciering) 

Dit is een overeenkomst waarbij de financier de verplichting aangaat om een onroerend 

goed te verwerven, in te richten of te bouwen volgens de plannen door de gebruiker 

opgesteld. De gebruiker gaat de verbintenis aan dit onroerend goed te huren tegen een 

vaste prijs. 

Leasing van roerend goed 

Dit is een verbintenis waarbij de financier de verplichting aangaat een roerend goed – 

overeenkomstig de instructies van de huurder - te verwerven of te vervaardigen. 

Maar dit roerend goed 

zal door de huurder uitsluitend voor beroepsdoeleinden gebruikt worden, 

heeft een huurtijd die overeenstemt met de gebruikelijke levensduur (cfr 

afschrijvingen), 

heeft een huurprijs, die zo werd vastgelegd dat de waarde van het gehuurde goed 

erdoor wordt wedersamengesteld tegen het aflopen van het contract, 

kan op het einde van het contract door de huurder gekocht worden tegen de 

vermoedelijke residuwaarde. 


Leasing is een financieringstechniek die twee vormen kan aannemen: 

Een financiële leasing: 

Het betreft een financiering bestaande uit een huurovereenkomst met een aankoopoptie. 

Boekhoudkundig wordt het geleasde goed opgenomen in de activa van de leasingnemer, 

voor zover de aankoopoptie niet hoger ligt dan 15% van het investeringsbedrag. 

De leasingnemer verkrijgt het gebruiksrecht, en zal het goed opnemen op de 

activa zijde van de balans en zal het ook afschrijven. 

Een operationele leasing: 

Het betreft een huurovereenkomst die vaak bijkomende diensten omvat. 

Het geleasde goed is terug te vinden in de activa van de leasinggever maar de huurgelden 

vormen een kost voor de leasingnemer. 

Een operationele leasing komt overeen met gewone huur. 

De voordelen van financiële leasing zijn: 

- de beperkte waarborgen 

- een voorfinanciering van de B.T.W. door de leasingmaatschappij 

- een 100% financiering van de investering 

- een bron van bijkomende kredietverlening 

Voorbeeld: 

Leasing van een machine 

- aanschaffingswaarde van deze machine = € 105 000,00 (excl. 21% BTW) 

- levensduur van deze machine: 3 jaar 

- duur van het contract is 5 jaar, met jaarlijkse annuïteit van € 38 105,17 

- vervaldag telkens op 31 december 

- optie tot aankoop bij het einde van het contract tegen € 5 000,00 

jaar annuïteit kapitaalgedeelte intrestgedeelte openstaand kapitaal 

20X1 38 105.17 31 105,17 7 000,00 68 894,98 

20X2 38 105.17 33 282,52 4 822,65 35 612,46 

20X3 38 105.17 35 612,30 2 492,87 0 

100 000,00 38 105,17 

Boekhouding van de LEASINGGEVER (= verhuurder) 

De leasinggever blijft tijdens de duur van het leasingcontract juridisch eigenaar van het 

in leasing gegeven goed. 

Verwerving van het actief overeenkomstig de instructies van de huurder 

2600 Overige materiële vaste activa 105 000,00 



Boeking bij het afsluiten van het leasingcontract 

2900X Handelsdebiteuren uit leasing > 1 jaar 68 894,83 

400X Handelsdebiteuren uit leasing < 1 jaar 31 105,17 

2600 aan Overige materiële vaste activa 100 000,00 

De rekening “2900 Handelsvorderingen uit leasing” wordt vervangen door “2910 / 

4160 Overige vordering uit leasing” als de leasing slechts een toevallige activiteit is, 

en dus geen deel uitmaakt van de normale ondernemingsactiviteit. 


De koopoptie verbonden aan het leasingcontract kan geboekt worden als een 

verbintenis tegen de residuwaarde in de klasse 0 “niet in de balans opgenomen 

rechten en verplichtingen” 

052 Debiteuren wegens verplichting tot 

verkoop van vaste activa 

053 aan Verplichting tot verkoop van vaste 

activa 

Facturatie van de huursom 

5 000,00 

5 000,00 

400 Handelsdebiteuren

Indien de vervaldag van de leasingsom niet samenvalt met de inventarisdatum, 

moeten de verworven renten toegewezen worden aan het boekjaar 

491 Verkregen opbrengsten 

751 aan Opbrengsten uit vlotten activa 

Einde van het contract 

Ofwel wordt de aankoopoptie WEL uitgeoefend. 

De huurder neemt het activum over voor de restwaarde. Nu is er 

eigendomsoverdracht van de leasinggever naar de leasingnemer. 

400 Handelsdebiteuren 1 jaar 68 894,82 

4220 Leasingschulden op

Facturatie van de huursom 

4220 Leasingschulden op 1 jaar 33 282,52 

4220 aan Leasingschulden op

230 Machines:aanschaffingswaarde (2) 100 000,00 

2519 Machines in leasing: geboekte afschrijv (3) 100 000,00 

2510 aan Machines in leasing: 

aanschaffingswaarde (2) 

100 000,00 

239 Machines: geboekte afschrijv (3) 100 000,00 

230 Machines: aanschaffingswaarde 239 Machines: geboekte afschrijving 

(1) 5 000,00 

(2) 100 000,00 (3) 100 000,00 

2510 Machines in leasing: 

2519 Machines in leasing: 



BS 100 000,00 BS 100 000,00 

(2) 100 000,00 (3) 100 000,00 

Ofwel wordt de aankoopoptie NIET uitgeoefend. 

De leasinggever geeft het geleasde goed terug aan de leasingnemer. De rekeningen 

worden tegengeboekt. 

2519 Machines in leasing: geboekte afschrijving 100 000,00 

2510 aan Machines in leasing: 


Aangezien het leasingcontract afgelopen is, worden de orderrekeningen 

tegengeboekt. 

100 000,00 

051 Crediteuren wegens verplichting tot 

aankoop 

5 000,00 

050 aan Verplichting tot aankoop 5 000,00 



Rubriek IV 

28 Financiële vaste activa 


De opgelegde rekeningen willen een inzicht bewerkstelligen in de relaties tussen diverse 

ondernemingen welke onderlinge financiële bindingen hebben en/of in elkaars invloedssfeer 

liggen. 

Op deze rekeningen komen de ondernemingswaarden ten gevolge van duurzame 

banden tussen ondernemingen, welke niet kunnen opgeheven worden zonder 

aanzienlijke gevolgen op de exploitatie van de betrokken ondernemingen. 

Om de belangrijkheid van de bindingen te kunnen indelen in categorieën, hanteert de wetgever 

de begrippen "verbonden" ondernemingen" en "deelnemingen". Beide begrippen kunnen 

samengaan, doch overlappen elkaar niet noodzakelijk. 

Hierna volgen de grote lijnen van de definities van de termen "verbonden ondernemingen" en 

"ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding" bestaat. 

"Verbonden ondernemingen" doelt op het bestaan van controle of een 

doorslaggevende invloed. 

Dit betekent dat een onderneming in rechte (onweerlegbaar) of in feite (behoudens 

tegenbewijs) een doorslaggevende invloed kan uitoefenen op de oriëntatie van het beleid 

van de dochteronderneming. 

Indien aan één van de volgende criteria wordt voldaan, spreekt men van "verbonden 

ondernemingen": 

1) de onderneming waarin een andere onderneming een doorslaggevende invloed kan 

uitoefenen op de benoeming van tenminste de helft van haar leiders of op de 

oriëntering van haar beleid, 

2) de onderneming waarvan men tenminste 50% van het kapitaal bezit, 

3) de onderneming waarvan men tenminste 50% van de bestaande stemrechten in zijn 

bezit heeft, 

4) de onderneming waarvan men tenminste 50% van de aanwezige of vertegenwoordigde 

stemrechten op de 2 laatst gehouden vergaderingen bezit (behoudens tegenbewijs). 

"Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat" 

Deelneming duidt op een aandelenbezit of op maatschappelijke rechten in andere 

ondernemingen met het doel een duurzame band te doen ontstaan. De onderneming heeft 

een invloed op de oriëntatie van het beleid. 

Indien de ondernemingen die geen verbonden ondernemingen zijn, maar aan ‚‚n van de 

volgende criteria voldoen, spreekt men van een deelnemingsverhouding: 

1) de onderneming waarvan men tenminste 10% van het kapitaal bezit, 

2) de onderneming waarvan men tenminste 10% van een categorie van de aandelen bezit 

indien er meerdere soorten aandelen uitgegeven zijn, 

3) de onderneming waarvan men minder dan 10% van de aandelen bezit, doch waarbij de 

vervreemding van deze aandelen aan bepaalde eenzijdige of bilaterale verbintenissen 

onderworpen is (zgn. samenwerkingscontracten) 

"Andere aandelen" (in de regel minder dan 10%) 

Onder de post "andere aandelen" boekt men de waarde van de aandelen, die aangehouden 

worden in de onderneming teneinde een duurzame band met de andere vennootschap te 

creëren, zonder dat het volume van het aangehouden aandelenpakket als een 

deelnemingsverhouding kan aangemerkt worden. 

Deel II – Actief van de balans – KLASSE 2: Financiële vaste activa 51

Voorbeeld: 

35% 7% 

B 

A 

60 

% 75% 

C D F 

40% 20 

% 60% 

E G 

Verbonden ondernemingen: A & D / A & F / A &E / A & G / F &G 

Deelnemingsverhouding: A & B / F & E 

Andere aandelen:: A & C 

Het MAR voorziet onderscheiden rekeningen naargelang de belangrijkheid van de duurzame 

band die tussen de beide ondernemingen bestaat. Ook worden afzonderlijke rekeningen 

gebruikt voor het aandelenbezit en voor de andere vorderingen. 

Deel II – Actief van de balans – KLASSE 2: Financiële vaste activa 52 

40 

% 

aandelenbezit vorderingen 

verbonden ondernemingen 280 281 

onderneming met deelnemingsverhouding 

282 283 

andere aandelen 284 285 

2 Boekingen in verband met het aandelenbezit 

De rekeningen voor de verschillende categorieën aandelenbezittingen hebben een zelfde 

structuur. De boekingen voor de verschillende categorieën verlopen bijgevolg op dezelfde 

wijze. 

verbonden 

ondernemingen 

onderneming 

met 

deelnemings- 

verhouding 

andere aandelen 

aanschaffingswaarde 2800 2820 2840 

nog te storten bedragen 2801 2821 2841 

geboekte meerwaarden 2808 2828 2848 

geboekte waardevermindering 2809 2829 2849 

2.1 Verwerving 

Een onderneming kan op verschillende wijzen financiële vaste activa verwerven, onder andere: 

- door de gehele of gedeeltelijke aankoop (overname) van een bestaande onderneming 

- door inbreng van kapitaal bij de oprichting van een nieuwe onderneming 

- door ‘inbreng in natura’ van haar eigen eigenaar(s) (zie passief van de balans) 

- door fusie

Voorbeeld: Onderschrijving en betaling van de aandelen 

Op 20X1-04-15 neemt de onderneming "M" (=moeder) een participatie of deelneming van 80% 

bij de stichting in een onderneming "D" (=dochter). 

Het totale onderschreven kapitaal van “D” bedraagt € 100.000,00 ,verdeeld over 5000 

aandelen. 

Bij de onderschrijving van het kapitaal wordt reeds 25% van de aanschaffingswaarde 

volstort via een bankoverschrijving. 

In de boekhouding van de onderneming "M" wordt geboekt: 

2800 Deelneming in verbonden onderneming: 


80 000,00 

5500 aan Bank R/C 20 000,00 

2801 Deelneming in verbonden 

onderneming: nog te storten 

bedragen 

60 000,00 

Op 20X1-04-30 volstort de onderneming "M" de overige 75% van de aanschaffingswaarde 

van de aandelen. 


nog te storten bedragen 

60 000,00 

5500 aan Bank R/C 60 000,00 


ondernemingen: aanschaffingswaarde 

X1-04-15 80 000,00 


ondernemingen: te storten bedragen (-) 

5500 Bank R/C 

BS 987 654,32 

X1-04-15 60 000,00 X1-04-15 20 000,00 

X1-04-30 60 000,00 X1-04-30 60 000,00 


2.2 Waardevermindering 

Zodra blijkt dat de waarde van de aandelen lager ligt dan de boekwaarde, moet conform de 

vroeger vastgelegde waarderingsregels, tot boeking van waardeverminderingen overgegaan 

worden om rekening te houden met als blijvend aan te merken ontwaardingen bij het afsluiten 

van het boekjaar. 

Dergelijke blijvende minderwaarde kan voortkomen uit de toestand, de rendabiliteit of de 

vooruitzichten van de vennootschap waarin deelgenomen wordt. 

De waardering van de aandelen dient te worden geboekt volgens de waarderingsnormen 

vastgelegd door de leiding van de onderneming. 

Voorbeeld: (vervolg van bovenvermeld voorbeeld) 

Bij het afsluiten van het boekjaar 20X2 wordt vastgesteld dat de dochteronderneming zeer 

slecht heeft gepresteerd. Ook de vooruitzichten voor de onderneming ”D” zijn slecht. 

actief 

BALANS 20X2 

Onderneming “D” 

passief 

Immateriële vaste activa 14 000,00 Kapitaal 100 000,00 

Materiële vaste activa 42 000,00 Overgedragen verlies - 62 500,00 

Voorraden 56 000,00 Leveranciers 102 500,00 

Handelsvorderingen 28 000,00 

140 000,00 140 000,00 

Deze daling van het eigen vermogen van de dochteronderneming is van duurzame aard, en 

noodzaakt de moederonderneming tot het boeken van een waardevermindering op haar 

deelneming. 

661 Waardeverminderingen op financiële vaste 

activa 

2809 aan Deelneming in verbonden 

onderneming: geboekte 

waardeverminderingen (-) 



BS 80 000,00 

2809 Deelneming in verbonden onderemingen: 

geboekte waardevermind (-) 

50 000,00 

50 000,00 

661 Waardevermindering op financiële 

vaste activa 

X2-12-31 50 000,00 X2-12-31 50 000,00 


2.3 Terugneming van geboekte waardevermindering & herwaardering 

De vroegere geboekte waardeverminderingen mogen niet worden gehandhaafd in de mate dat 

zij op het einde van het boekjaar hoger zijn, dan wat vereist is door een nieuwe beoordeling 

van de feiten waarvoor de waardeverminderingen vroeger gevormd werden. 

Waardeverminderingen zonder oorzaak mogen echter niet aangehouden worden. 

Tenslotte mogen de deelnemingen geherwaardeerd worden indien hun waarde op vaststaande 

en duurzame wijze de boekwaarde overtreft. 


In 20X1 had de onderneming “M” 80% van het kapitaal van een dochteronderneming “D” 

verworven; aanschaffingswaarde € 80 000,00. (zie punt 2.1 Verwerving) 

Op 20X2-12-31 had de onderneming “D” slecht gepresteerd. Onderneming “M” boekte een 

waardevermindering van € 50 000,00. (zie punt 2.2 Waardevermindering) 

Bij het afsluiten van het boekjaar 20X4 wordt vastgesteld dat de dochteronderneming opnieuw 

beter heeft gepresteerd. 

actief 

BALANS 20X4 

Onderneming “D” passief 

Immateriële vaste activa 10 000,00 Kapitaal 100 000,00 

Materiële vaste activa 55 000,00 Overgedragen winst 25 000,00 

Voorraden 60 000,00 Leveranciers 80 000,00 

Handelsvorderingen 80 000,00 

205 000,00 205 000,00 

Deze stijging van het eigen vermogen van de dochteronderneming is van duurzame aard, en 

laat de moederonderneming desgewenst toe een herwaardering op haar deelneming te boeken. 

Terugneming van geboekte waardevermindering 


geboekte waardeverminderingen (-) 

761 

aan Terugneming van 

waardeverminderingen op financiële 

vaste activa 



BS 80 000,00 

2809 Deelneming in verbonden ondernemingen: 

geboekte waardevermind (-) 

50 000,00 

50 000,00 

761 Terugneming van waardevermindering 

op financiële vaste activa 

BS 50 000,00 

X4-12-31 50 000,00 X4-12-31 50 000,00 


Herwaardering 

2.4 Realisatie 

Indien een vaststaande en blijvende meerwaarde op de aandelen bestaat mogen zij 

geherwaardeerd worden als volgt: 


geboekte meerwaarden 

122 aan Herwaarderingsmeerwaarden op 



ondernemingen: geboekte meerwaarden 

20 000,00 

20 000,00 

122 Herwaarderingsmeerwaarden op 


X4-12-31 20 000,00 X4-12-31 20 000,00 

Wanneer de meerwaarde niet langer verantwoord is, moet zij gepast verminderd 

worden door te boeken: 

122 Herwaarderingsmeerwaarden op financiële 

vaste activa 

2808 Aan Deelneming in verbonden 

onderneming: geboekte meerwaarden 

Bij verkoop van een deelneming krijgt men volgende boekingen. 

Let op: Voor zover de gerealiseerde meerwaarden op aandelen groter zijn dan de eventueel 

geboekte waardeverminderingen, zijn deze meerwaarden vrij van belasting, zodat 

uitgestelde belastingen niet van toepassing zijn op de meerwaarden gerealiseerd op 

financiële vaste activa. 

Voorbeeld 1: (is geen vervolg op vorige voorbeelden) 

In 20X1 had de moederonderneming “H” 40% van het kapitaal van een dochteronderneming 

“F” verworven; aanschaffingswaarde € 100 000,00. 

Op 20X2-12-31 had de onderneming “F” slecht gepresteerd. Onderneming “H” boekte een 

waardevermindering van € 20 000,00. 

In de loop van de maand april 20X3 verkoopt de moederonderneming ”H” haar deelneming in 

dochteronderneming “F” voor een bedrag van € 63 000,00. 

boeking van de ontvangst van de betaling via bankrekeninguittreksel) 

5500 Bank R/C 63 000,00 

2820 aan Deelneming in onderneming waarmee 

deelnemingsverhouding bestaat: 


63 000,00 


afboeking van eventueel geboekte waardeverminderingen 

2829 Deelneming in onderneming waarmee 

deelnemingsverhouding bestaat: geboekte 





boeking van het resultaat indien verlies 

20 000,00 

663 Minderwaarde op de realisatie van vaste activa 17 000,00 




2820 Deelneming in onderneming 

waarmee deelnemingsverhouding 

bestaat: 


5500 Bank R/C 

BS 100 000,00 

(1) 63 000,00 (1) 63 000,00 

(2) 20 000,00 

(3) 17 000,00 


waarmee deelnemingsverhouding bestaat: 

geboekte waardevermindering 

(2) 20 000,00 

20 000,00 

17 000,00 

663 Minderwaarde op de realisatie 

van vaste activa 

BS 20 000,00 (3) 17 000,00 

Voorbeeld 2: (is geen vervolg op vorige voorbeelden) 

In 20X1 had de moederonderneming “K” 30% van het kapitaal van een dochteronderneming 

“Q” verworven; aanschaffingswaarde € 60 000,00. 

Op 20X2-12-31 had de onderneming “Q” prima gepresteerd.. Omdat het duurzame en 

blijvende waardestijging betreft, boekt onderneming “K” een herwaardering van € 14 000,00. 

In de loop van de maand april 20X3 verkoopt de moederonderneming ”K” haar deelneming in 

dochteronderneming “Q” voor een bedrag van € 78 000,00. 

boeking van de ontvangst van de betaling via bankrekeninguittreksel) 

5500 Bank R/C 78 000,00 




78 000,00 


afboeking van eventueel geboekte herwaarderingsmeerwaarden 

122 Herwaarderingsmeerwaarden op financiële 

vaste activa 

2828 Aan Deelneming in onderneming waarmee 


geboekte meerwaarden 

boeking van het resultaat indien winst 

2820 Deelneming in onderneming waarmee 



763 aan Meerwaarde op de realisatie van vaste 

activa 

14 000,00 

18 000,00 




5500 Bank R/C 

BS 60 000,00 

(1) 78 000,00 (1) 78 000,00 

(3) 18 000,00 



geboekte meerwaarde 

14 000,00 

18 000,00 

763 Meerwaarde op de realisatie 

van vaste activa 

(3) 18 000,00 

122 Herwaarderingsmeerwaarde op 

vaste activa 

BS 14 000,00 BS 14 000,00 

(2) 14 000,00 (2) 14 000,00 


3 Boekingen in verband met de vorderingen op ondernemingen 

waarmee een duurzame band bestaat 

De vorderingen op "verbonden ondernemingen", "ondernemingen waarmee een 

deelnemingsverhouding bestaat” en ondernemingen waarvan het aandelenbezit onder "andere 

aandelen" geboekt wordt, die tot doel hebben de activiteiten van deze ondernemingen 

duurzaam te steunen, ongeacht hun looptijd, komen op de rekeningen 281, 283, 285. 

Vorderingen welke dus niet tot doel hebben permanente financieringsbron te zijn, maar b.v. 

ontstaan uit courante handelstransacties, welke op normale betalingstermijnen moeten betaald 

worden, komen op de rekeningen van de gewone commerciële vorderingen (klasse 4). 

28X0 Vordering op rekening 

Dit is het gewone geval van een vorderingen op basis van een leningscontract. 

28X1 Te innen wissels 

Het betreft een vordering op basis van een wisselbrief geaccepteerd door de 

dochteronderneming. 

28X2 Vastrentende effecten 

Dit zijn de vorderingen die vertegenwoordigd zijn door effecten (zgn obligatielening) die 

een vaste rente opbrengen, en zijn uitgegeven door de dochteronderneming. 

(zie ook: bespreking van de ‘geldbeleggingen’ bij klasse 5) 

28X7 Dubieuze debiteuren 

Zodra blijkt dat de inning van een vordering, omwille van de toestand van de debiteur, 

twijfelachtig zou worden, moet de rekening overgeboekt worden naar een rekening 

"dubieuze debiteuren" in dezelfde rekeningenreeks als deze waarin de oorspronkelijke 

vordering geboekt werd. 

28X9 Geboekte waardeverminderingen 

Bovendien moet tevens volgens een voorzichtige schatting de nodige 

waardevermindering geboekt worden. De waardeverminderingen mogen niet 

gehandhaafd worden voor bedragen die hoger zijn, dan wat vereist is volgens een 

actuele beoordeling. 

288 Borgtochten betaald in contanten 

Onder de borgtochten in contanten komen de waarborgsommen die als doorlopende 

waarborg gestort werden aan openbare nutsbedrijven (Belgacom, Electrabel, enz.) en 

deze borgsommen waarvan de afrekening meer dan een jaar verwijderd is. 

De rekeningen van de vorderingen hebben een gelijkaardige structuur voor de verschillende 

soorten ondernemingen waarop zij gelden. De boekingen verlopen dan ook voor de 

verschillende categorieën op dezelfde wijze. 

Vorderingen op 

verbonden 

ondernemingen 

vorderingen op 

ondernemingen 

waarmee een 

deelnemingsver- 

houding bestaat 

Overige 

vorderingen 

vorderingen op rekening 2810 2830 2850 

te innen wissels 2811 2831 2851 

vastrentende effecten 2812 2832 2852 

dubieuze debiteuren 2817 2837 2857 

geboekte 


2819 2839 2859 


3.1 Ontstaan van de vordering 

Vorderingen op ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat, kunnen 

ontstaan door: - het toestaan van een lening 

- het geven van een voorschot 

- het trekken van een wissel (ter vervanging van een vordering op rekening) 

- de aankoop van vastrentende effecten uitgeven door de dochteronderneming 

Bij het toestaan van de lening 

Voorbeeld: 

Onderneming "M", die reeds een deelneming van 80% bezit in onderneming "D", staat 

een lening toe van € 30.000 aan "D" als bijkomende maar ook duurzame financiering. 

In de boekhouding van "M" wordt geboekt op basis van het bankrekeninguittreksel: 

2810 Vordering op verbonden onderneming: 

vordering op rekening 

30 000,00 

5500 aan Bank R/C 30 000,00 

2810 Vordering op verbonden 

onderneming: vordering op rekening 

5500 Bank R/C 

BS 98 765,43 

30 000,00 30 000,00 

Bij het accepteren van wissels voor de vordering in rekening: 

2811 Vordering op verbonden onderneming: te 

innen wissels 

2810 aan Vordering op verbonden onderneming: 


Bij de aankoop van vastrentende effecten: zie bespreking ‘geldbeleggingen’ bij klasse 5. 


vastrentende effecten 

5500 aan Bank R/C 

3.2 Dubieuze debiteuren 

Zodra de inning van de vordering –zowel vordering op rekening, te innen wissel als 

vastrentende effecten- geheel of gedeeltelijk twijfelachtig wordt, moet dit in de boekhouding 

worden geregistreerd. 


Voorbeeld: (vervolg van bovenstaand voorbeeld) 

De moederonderneming “M” heeft een ‘vordering op rekening’ van € 30 000,00 op haar 

dochteronderneming “D”. 

De dochteronderneming komt echter in financiële moeilijkheden. 


dubieuze debiteuren 



30 000,00 

30 000,00 



onderneming: vordering op rekening 

BS 30 000,00 

onderneming: dubieuze debiteuren 

30 000,00 30 000,00 

3.3 Waardevermindering en terugneming van geboekte waardevermindering 

Op de vorderingen, inclusief de vastrentende effecten, die in de financiële vaste activa zijn 

opgenomen, moeten waardeverminderingen worden toegepast, zo er voor het geheel of een 

gedeelte van de vordering onzekerheid bestaat over de betaling hiervan op de vervaldag. 

Een terugneming van de geboekte waardevermindering moet gebeuren voor het deel dat van 

de vroeger geboekte waardevermindering niet meer verantwoord is. 

Boeking van de waardevermindering 


Onderneming "M" vreest dat 2/3 van haar "vordering op rekening" van € 30 000,00 nooit 

zal terugbetaald worden. 

661 Waardevermindering op financiële vaste 

activa: toevoeging 





BS 30 000,00 



20 000,00 

20 000,00 

661 Waardevermindering op financiële 

vaste activa: toevoeging 

20 000,00 20 000,00 


Terugneming van de geboekte waardevermindering 


De vooruitzichten op een terugbetaling door onderneming "D" verbeteren. Vermoedelijk 

zal onderneming “D” toch nog € 16 000,00 betalen. 

Een deel van de geboekte waardevermindering moet worden teruggenomen. 



761 Aan Terugneming van waardevermindering 

op financiële vaste activa 



BS 30 000,00 




BS 20 000,00 

3.4 Realisatie: inning van de vordering 

6 000,00 

6 000,00 

761 Terugneming van waardevermindering 

op financiële vaste activa: 

6 000,00 6 000,00 

De onderneming zal meestal op de vervaldag van de vordering de betaling ontvangen. 

Uitzonderlijk zal de schuldenaar laattijdig of zelfs niet betalen. Ook is het mogelijk dat het 

geïnde bedrag afwijkt van de (dubieuze) vordering verminderd met een eventueel geboekte 

waardevermindering. 


Uiteindelijk ontvangt onderneming "M" toch maar een definitieve en laatste betaling van 

€ 13 000,00. 

5500 Bank R/C 13 000,00 

2817 Aan Vordering op verbonden onderneming: 




2817 Aan Vordering op verbonden onderneming: 


14 000,00 

13 000,00 

14 000,00 


Indien het geïnde bedrag de boekwaarde van de vordering (bedrag op rekening dubieuze 

debiteuren minus geboekte waardevermindering) overtreft, volgt: 



763 aan Meerwaarde op de realisatie van vaste 

activa 

Indien het geïnde bedrag lager ligt dan de boekwaarde van de vordering, boekt men: 

663 Minderwaarde op de realisatie van vaste activa 3 000,00 





BS 30 000,00 

5500 Bank R/C 

(1) 13 000,00 

(2) 14 000,00 

(3) 3 000,00 

(1) 13 000,00 




BS 14 000,00 

3 000,00 


van vaste activa: 

(2) 14 000,00 (3) 3 000,00 



Rubriek VI 

30 37 Voorraden en bestellingen in 

uitvoering 


Per soort voorraad wordt een rekening aangelegd: 

30 Grondstoffen: goederen die werden ingekocht en een belangrijke rol hebben in het 

productie- of transformatieproces 

31 Hulpstoffen: goederen die werden ingekocht en een bijkomstige functie hebben in het 

productie- of transformatieproces. 

32 Goederen in bewerking: gedeeltelijk afgewerkte goederen, geproduceerd door de 

onderneming. 

33 Gereed product: afgewerkte goederen door de onderneming zelf geproduceerd en 

bestemd voor de verkoop. 

34 Handelsgoederen: goederen die werden ingekocht om zonder bewerking of na 

beperkte bewerking te worden doorverkocht. 

35 Onroerende goederen bestemd voor de verkoop: onroerende goederen 

aangekocht of zelf geproduceerd door de onderneming met de intentie tot verkoop. 

36 Vooruitbetalingen op voorraadinkopen: vooruitbetalingen aan de leverancier bij 

het plaatsen van een bestelling. 

37 Bestellingen in uitvoering: goederen of diensten die op bestelling en voor rekening 

van derden worden gerealiseerd, geen standaardproductie. 

2 Inventarisopname en waardering van de voorraad 

Tegen welke waarde moet de aanwezige voorraad gewaardeerd worden? 

Bij de opname van de inventaris ontstaat een opsomming van de aanwezige voorraden 

uitgedrukt in aantallen, lengte, gewicht of volume. 

Deze gegevens moeten worden gewaardeerd in een munteenheid om te worden verwerkt in 

de boekhouding. 

Verschillende waarderingsmethodes worden door de wetgever toegelaten: 

aanschaffingswaarde: - de individueel identificeerbare prijs 

- de methode gewogen gemiddelde prijs 

- de methode FIFO 

- de methode LIFO 

vervaardigingprijs 

marktwaarde 

Deel II - Actief van de balans – KLASSE 3: Voorraden 64

Schematisch kunnen de waarderingsregels voor voorraden en voor bestellingen in 

uitvoering als volgt worden voorgesteld: 

30 Grondstoffen 

31 Hulpstoffen 

34 Handelsgoederen 

35 Onroerende goederen 

bestemd voor de verkoop 

waardering tegen de laagste 

OFWEL tegen de marktwaarde 

OFWEL tegen de aanschaffingsprijs 

- individuele prijzen 

- gewogen gemiddelde prijzen 

- FIFO 

- LIFO 

32 Goederen in bewerking waardering tegen vervaardigingprijs 

33 Gereed product 

37 Bestelling in uitvoering 

waardering tegen de laagste 

OFWEL de marktwaarde 

OFWEL de vervaardigingprijs 

3 Boekingen in verband met voorraden 

3.1 Voorraadwijziging 

waardering tegen vervaardigingprijs 

eventueel verhoogd met een winstmarge 

Periodieke of niet-permanente inventaris 

In een financiële boekhouding wordt de voorraadrekening tijdens de boekhoudkundige 

periode niet aangepast aan de werkelijke aanwezige voorraad. Enkel op het einde van het 

jaar, nl. op het ogenblik van de regularisatie van de boekhouding, wordt de 

voorraadrekening in overeenstemming gebracht met de opgenomen en gewaardeerde 

goedereninventaris. 

Ook een systeem met permanente inventaris is mogelijk. De voorraadrekening wordt 

dan aangepast bij elke aankoop- en verkoopverrichting. 

Voor handelsgoederen wordt een voorraadwijziging geboekt via rekening 6094. 

bij afname van de voorraad: 

6094 Voorraadwijziging handelsgoederen 

340 aan Voorraad handelsgoederen 

bij toename van de voorraad: 

340 Voorraad handelsgoederen 

6094 aan Voorraadwijziging handelsgoederen 


In productie-ondernemingen wordt een voorraadwijziging geboekt volgens 

onderstaand schema: 

30 Grondstoffen via 6090 Voorraadwijzigingen van grondstoffen 

31 Hulpstoffen via 6091 Voorraadwijzigingen van hulpstoffen 

32 

Goederen in 

bewerking 

via 712 

33 Gereed product via 713 

35 

37 

Onroerende 

goederen bestemd 

voor de verkoop 

Bestellingen in 

uitvoering 


via 715 

via 717 

Voorraadwijzigingen van goederen in 

bewerking 

Voorraadwijzigingen van gereed 

product 

Voorraadwijzigingen van van 

onroerende goederen bestemd voor de 

verkoop 

Voorraadwijzigingen vanbestellingen in 

uitvoering 

Bij de waardering van de aanwezige voorraden van handelsgoederen (zie punt 3.1) werd 

reeds de minimum waarderingsregel toegepast: 

aanschaffingswaarde > marktprijs 

marktprijs > aanschaffingswaarde 

waardering voorraad 

marktprijs 


Soms volstaat deze minimum waarderingsregel niet, en moeten aanvullende 

waardeverminderingen geboekt worden om rekening te houden hetzij met de evolutie van 

de realisatie- of marktwaarde, hetzij met de risico's inherent aan de aard van de betrokken 

producten. 

Door de toestand van sommige goederen zal de verkoopprijs onder de aanschaffingsprijs of 

vervaardigingprijs liggen: beschadigde goederen, einde reeksen, of demonstratiemateriaal. 

Het is ook mogelijk dat de goederen bij latere verkoop –door een verdere prijsdaling op de 

markt-, een lagere realisatiewaarde zouden hebben dan de in de inventaris gebruikte 


Dus indien er op balansdatum een toekomstige prijsdaling van de goederen verwacht 

wordt, moet een aanvullende waardevermindering geboekt worden. 

6310 Waardeverminderingen op voorraden: 

toevoeging 

349 aan Handelsgoederen: geboekte 


Wanneer de goederen, waarvoor een waardevermindering werd geboekt, 

verkocht zijn of uit de voorraad zijn verwijderd, heeft de waardevermindering 

geen oorzaak meer. 

De waardevermindering moet dan worden teruggenomen. 

349 Handelsgoederen: geboekte waardevermind. 

6311 aan Waardeverminderingen op voorraden: 

terugneming 


3.3 Voorbeeld 

Op 20X1-01-01 was de waarde van de beginvoorraad handelsgoederen = € 200 000,00. 

Een gedeelte van deze voorraad was beschadigd, daarom werd een waardevermindering 

geboekt van € 7500,00. 

Bij het afsluiten van het boekjaar op 20X1-12-31, wordt de inventaris opgenomen en 

gewaardeerd. 

De waarde van de voorraad bedraagt: 

- volgens de aanschaffingswaarde = € 265 000,00. 

- volgens de marktwaarde = € 250 000,00. 

De beschadigde goederen in de voorraad van 20X1-01-01 zijn allemaal verkocht. 

Voor de nabije toekomst wordt echter een prijsdaling van 20% verwacht. De aanwezige 

voorraden zullen gerealiseerd worden tegen een lagere prijs dan de inventariswaarde. 

Voor de rekening "340 Handelsgoederen: aanschaffingswaarde" wordt geboekt: 

voor de overboeking van de beginvoorraad naar de kosten: 

6094 Voorraadwijziging handelsgoederen 200 000,00 

340 aan Voorraad handelsgoederen 200 000,00 

voor de inboeking van de eindvoorraad 

340 Voorraad handelsgoederen 250 000,00 

6094 aan Voorraadwijziging handelsgoed 250 000,00 

De beschadigde goederen uit de beginvoorraad van 20X1-01-01, zijn ondertussen 

allemaal verkocht. De geboekte waardevermindering moet worden teruggenomen: 

349 Handelsgoederen: geboekte 


6311 aan Waardeverminderingen op voorraden: 

terugneming 

7 500,00 

7 500,00 

Voor de verwachte prijsdaling van 20% in 20X2rekening, verlopen de boekingen als 

volgt: 

6310 Waardeverminderingen op voorraden: 

toevoeging 

349 aan Handelsgoederen: geboekte 


50 000,00 

50 000,00 


3.4 Vooruitbelingen op voorraadinkopen 

Deze rekening wordt gebruikt om voorschotten betaald aan leveranciers vòòr de levering 

van de goederen, op te boeken 

Voorbeeld: 

Op 20X1-04-10 wordt € 12 500,00 (excl. 21% BTW) vooruitbetaald bij de bestelling van 

een partij handelsgoederen. Deze goederen zullen geleverd worden op 30 augustus 20X1, 

de totale waarde van de bestelling bedraagt € 50 000,00 exclusief 21% BTW. 

Bij ontvangst van de factuur voor het voorschot wordt geboekt: 

360 Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 12 500,00 



360 Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 

12 500,00 

Op 20X1-08-30 wordt de bestelde partij handelsgoederen afgeleverd door de 

leverancier. 

De factuur bedraagt € 37 500,00 (excl. 21% BTW). 

De totale waarde van de levering bedraagt € 50 000,00 exclusief 21% BTW, waarvoor 

reeds een vooruitbetaling van 25% werd gefactureerd en betaald bij de bestelling. 

604 Aankopen handelsgoederen 37 500,00 




360 aan Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 12 500,00 

360 Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 

BS 12 500,00 

(2) 12 500,00 

604 Aankopen handelsgoederen 440 Leveranciers 

(1) 37 500,00 (1) 45 375,00 

(2) 12 500,00 


(1) 7 875,00 

Op de vervaldag wordt de leverancier betaald. 


4 Bijlage: berekening van ‘gewogen gemiddelde’, FIFO en LIFO 

Opgave: 

datum aantal prijs 

beginvoorraad: 1 maart 100 stuks aan € 40,00 

aankopen: 

verkopen: 

3 maart 

13 maart 

19 maart 

4 maart 

15 maart 

22 maart 

40 

60 

60 

80 

80 

30 

stuks aan 

stuks aan 

stuks aan 

stuks aan 

stuks aan 

stuks aan 

Waardering voorraad: GEWOGEN GEMIDDELDE 

beginvoorraa 

d 

aantal 

stuks 

eenheidsprij 

s 

totale 

waarde 

voorraad 

€ 42,00 

€ 44,00 

€ 49,00 

€ 48,00 

€ 50,00 

€ 58,00 

aantal stuks 

in voorraad 

gemiddelde 

waarde per stuk 

100 40,00 4 000,00 100 40,00 

3 maart + 40 42,00 5 680,00 140 40,57 

4 maart - 80 60 

13 maart + 60 44,00 5 074,29 120 42,86 

15 maart - 80 40 

19 maart + 60 49,00 4 631,43 100 46,31 

22 maart - 30 70 

eindvoorraa 

d 

VERKOPEN 

waardering 

F I F O 

4 maart 

80 stuks 

15 maart 

80 stuks 

22 maart 

30 stuks 

beginvoorraad 

100 stuks 

aan € 40,00 

- 80 

Voorraadwaardering FIFO 

3 242,00 70 

A A N K O P E N 

3 maart 

40 stuks 

aan € 42,00 

13 maart 

60 stuks 

aan € 44,00 

- 20 - 40 - 20 

19 maart 

60 stuks 

aan € 49,00 

Deel II - Actief van de balans – KLASSE 3: Voorraden 69 

- 30 

0 0 10 60 

0 stuks aan € 40,00 = 0 

0 stuks aan € 42,00 = 0 

10 stuks aan € 44,00 = 440,00 

60 stuks aan € 49,00 = 2 940,00 

totale voorraad = 70 waarde voorraad = 3 380,00

VERKOPEN 

waardering 

L I F O 

4 maart 

80 stuks 

15 maart 

80 stuks 

22 maart 

30 stuks 

beginvoorraad 

100 stuks 

aan € 40,00 

Voorraadwaardering LIFO 

A A N K O P E N 

3 maart 

40 stuks 

aan € 42,00 

- 40 - 40 

13 maart 

60 stuks 

aan € 44,00 

- 20 - 60 

19 maart 

60 stuks 

aan € 49,00 

Deel II - Actief van de balans – KLASSE 3: Voorraden 70 

- 30 

40 0 0 30 

40 stuks aan € 40,00 = 1 600,00 

0 stuks aan € 42,00 = 0 

0 stuks aan € 44,00 = 0 

30 stuks aan € 49,00 = 1 470,00 

totale voorraad = 70 waarde voorraad = 3 070,00


Rubriek V 

290 & 291 Vorderingen op meer dan één 

jaar 


Rubriek VII 

40 & 41 Vorderingen op ten hoogste één jaar 

In het ‘Minimum algemeen rekeningstelsel’ wordt een onderscheid gemaakt tussen: 

Vorderingen op meer dan één jaar 

Vorderingen op ten hoogste één 

jaar 

290 Handelsvorderingen 

291 Overige vorderingen 

40 Handelsvorderingen 

41 Overige vorderingen 

In dit hoofdstuk wordt eerst het gebruik van de rekeningen in verband met de handelsvorderingen 

behandeld. Omdat de boekingen voor handelsvorderingen -zowel op meer dan één jaar en als op 

ten hoogste één jaar- gelijkaardig zijn, worden ze gelijktijdig besproken. 

Vervolgens komt het gebruik van de rekeningen voor diverse vorderingen aanbod. 

Een overzicht van alle rekeningen die beschikbaar zijn voor de registratie van vorderingen: 

Handelsvorderingen Overige vorderingen 

op meer dan 

één jaar 

op ten 

hoogste één 

jaar 

Handelsdebiteuren 2900 400 

op meer dan 

één jaar 

op ten 

hoogste één 

jaar 

290 40 291 41 

Vorderingen op rekening 2910 416 

Opgevraagd niet gestort kapitaal 410 

Te innen wissels 2901 401 2911 

Terug te vorderen BTW 411 

Terug te vorderen belastingen en … 412 

Te innen opbrengsten 404 414 

Vooruitbetalingen 2906 406 

Dubieuze debiteuren 2907 407 2917 417 

Borgtochten 418 

Geboekte waardeverminderingen 2909 409 2919 419 

Deel II - Actief van de balans – KLASSE 2: Vorderingen op meer dan één jaar 71 

KLASSE 4: Vorderingen op ten hoogste één jaar

1 Bespreking van de handelsvorderingen 

1.1 Inhoud van de rekeningen 

Op de rekeningen 290X worden de vorderingen geboekt die ontstaan door uitgevoerde 

commerciële verrichtingen die een contractuele looptijd hebben van meer dan één jaar. 

Op de rekeningen 40X worden de vorderingen geboekt die ontstaan door uitgevoerde 

commerciële verrichtingen die een contractuele looptijd hebben van ten hoogste één jaar. 

Tevens worden op deze rekeningen de gedeelten geboekt van vorderingen op langer dan 

één jaar die binnen de twaalf maanden na balansdatum vervallen 

De vorderingen die door andere contracten ontstaan zijn (vb. leningen aan personeelsleden, 

enz.) vinden we terug op een rekening 291X en 41X. 

2900/400 Handelsdebiteuren 

Dit zijn de vorderingen die zijn ontstaan door leveringen van goederen of 

diensten, waarbij aan de klant op basis van de verkoopfactuur een uitstel van 

betaling is toegestaan. 

2901/401 Te innen wissels 

Zie bespreking cursus Deel 1, hoofdstuk 4. 

404 Te innen opbrengsten 

Deze rekening wordt gebruikt voor het boeken van opbrengsten die verworven 

zijn uit commerciële transacties doch waarvoor nog geen factuur uitgereikt 

en/of geboekt werd, vb. handelsgoederen en/of diensten zijn geleverd maar de 

factuur werd nog niet opgesteld en/of geboekt. 

2906/406 Vooruitbetalingen 

Deze rekeningen worden gebruikt om de betaalde voorschotten aan 

leveranciers voor aankopen van handelsgoederen, andere dan van immateriële 

of materiële vaste activa en voorraden, op te boeken. 

2907/407 Dubieuze debiteuren 

Zodra blijkt dat de inning van een vordering, omwille van de toestand van de 

debiteur, twijfelachtig zou worden, moet de rekening overgeboekt worden naar 

een rekening "dubieuze debiteuren" in dezelfde rekeningenreeks als deze 

waarin de oorspronkelijke vordering geboekt werd. 

2909/409 Geboekte waardeverminderingen (-) 

Bovendien moet tevens volgens een voorzichtige schatting de nodige 

waardevermindering geboekt worden. Dit is een toepassing van het 

voorzichtigheidsprincipe. 

1.2 Waarderingsregels 

Vorderingen worden in principe gewaardeerd tegen hun nominale waarde. 

Op deze vorderingen moeten waardeverminderingen geboekt worden, indien er onzekerheid 

bestaat over de gehele of gedeeltelijke betaling op de vervaldag. 

De waardeverminderingen mogen niet gehandhaafd worden voor bedragen die hoger zijn, 

dan wat vereist is volgens een actuele beoordeling. 



1.3 Boekingen 2900/400 Handelsdebiteuren 

2901/401 Te innen wissels 


1.3.1 Ontstaan van de vorderingen: 


Voorbeeld: 

Op 20X1-01-08 werden handelsgoederen verkocht. 

De verkoopfactuur wordt opgesteld en geboekt: 

- waarde van de handelsgoederen: € 8 000,00 

- 21% BTW 

- totaal van de factuur: € 9 680,00 ; betaalbaar voor 20X2-04-30 

2900 Handelsdebiteuren op meer dan één jaar 9 680,00 

70 aan Verkopen handelsgoederen 8 000,00 


De klant accepteert op 20X1-01-10 een wissel met een nominale waarde van € 9 

680,00 en met vervaldag 20X2-04-30. 

2901 Te innen wissels op meer dan één jaar 9 680,00 

2900 aan Handelsdebiteuren op meer dan één 

jaar 

9 680,00 

De klant komt in financiële moeilijkheden in de loop van oktober 20X1, en hij 

staakt zijn betalingen. 

2907 Dubieuze debiteuren op meer dan één jaar 9 680,00 

2901 aan Te innen wissels op meer dan één jaar 9 680,00 

Op 20X1-12-31 heeft de wissel nog een looptijd van 4 maanden tot zijn vervaldag. 

De vordering wordt herschikt: 

Per einde boekjaar moet het gedeelte van de vordering dat in de loop van 

het volgend jaar eisbaar wordt, overgeboekt worden naar een passende 

rekening van klasse 4, waarin de vorderingen op ten hoogste één jaar 

voorkomen. 

400 Handelsdebiteuren op ten hoogste één jaar 

401 Te innen wissels op ten hoogste één jaar 

407 Dubieuze debiteuren op ten hoogste één jaar 9 680,00 

2900 aan Handelsdebiteuren op meer dan één 

jaar 

2901 Te innen wissels op meer dan één jaar 

2907 Dubieuze debiteuren op meer dan één 

jaar 

9 680,00 



Vorderingen op ten hoogste één jaar 

Bij de levering van goederen of diensten waarvan de contractuele betaaldatum 

minder dan 12 maanden verwijderd is: 

400 Handelsdebiteuren op ten hoogste één jaar 

70 aan Verkopen handelsgoederen 


Bij wisselacceptatie: 


400 aan Handelsdebiteuren op ten hoogste één 

jaar 

Zodra de vordering dubieus wordt: 

407 Dubieuze debiteuren op ten hoogste één jaar 

400 aan Handelsvorderingen op ten hoogste één 

jaar 

401 Te innen wissels op ten hoogste één 

jaar 

1.3.2 Waardevermindering & terugneming van waardevermindering 

Op vorderingen worden waardeverminderingen toegepast zo er voor het geheel of een 

gedeelte van de vordering onzekerheid bestaat over de betaling op de vervaldag. 

Individuele methode 

Per openstaande vordering wordt onderzocht of er een risico van niet-betaling bestaat. En 

in functie hiervan legt men de waardevermindering vast. 

Collectieve methode 

Ondernemingen met zeer vele klanten –zoal postorderbedrijven en nutsbedrijven- maken 

bij de afsluiting van het boekjaar een raming van dat deel van de openstaande vorderingen 

dat niet zal worden geïnd. Uit ervaring van de vorige boekjaren kan men een 

risicopercentage bepalen, dat wordt toegepast ofwel op de jaaromzet ofwel op de 

openstaande vorderingen (eventueel uitgesplitst volgens hun looptijd). 

Waardevermindering 


6330 Waardeverminderingen op handelsvorderingen 

op meer dan één jaar: toevoeging 

2909 aan Handelsvorderingen op meer dan één 

jaar: geboekte waardeverminderingen 

(-) 



Indien de vordering eisbaar wordt in de loop van volgend jaar: herschikking van 

de geboekte waardevermindering. 

2909 Handelsvorderingen op meer dan één jaar: 


409 aan Handelsvorderingen op hoogste één 


(-) 


Voorbeeld: 

Op 20X1-11-08 was de verkoopfactuur (waarde van de goederen € 8 000,00 excl. 

21% BTW, en betaalbaar voor 20X1-10-05) nog niet betaald. 

Omdat de koper financiële problemen kent, was de vordering reeds overgebracht 

naar de rekening dubieuze debiteuren. 

407 Dubieuze debiteuren 

BS 9 680,00 

De verkoper vermoedt dat de klant slechts 40% van de oorspronkelijke vordering 

zal kunnen betalen. 

vordering 

nog te 

recupereren: 40% 

niet te 

recupereren: 60% 

goederen 8 000,00 3 200,00 4 800,00 

BTW 1 680,00 672,00 1 008,00 

totaal 9 680,00 3 872,00 5 808,00 

6340 Waardeverminderingen op handelsvorderingen 

op ten hoogste één jaar: toevoeging 

409 aan Handelsvorderingen op ten hoogste één 


(-) 

6340 Waardeverminderingen op 

handelsvorderingen op ten hoogste 

één jaar: toevoeging 

4 800,00 

4 800,00 

409 Handelsvorderingen op ten hoogste één 

jaar: geboekte waardeverminderingen (-) 

4 800,00 4 800,00 



Terugneming van waardevermindering 

Indien blijkt dat de waardevermindering die vroeger gevormd werd, te groot is 

geworden zonder reden ingevolge de verbetering van de toestand van de debiteur, 

moet de gevormde waardevermindering voor een passend gedeelte teruggenomen 

worden: 


2909 Handelsvorderingen op meer dan één jaar: 


6331 aan Waardeverminderingen op handelsvord. 

Op meer dan één jaar: terugneming 


Voorbeeld: vervolg van bovenvermeld voorbeeld 

De oorspronkelijke vordering bedraagt € 9 680,00 (21% BTW inclusief). 

Er werd een waardevermindering geboekt van € 4 800,00. 

De verkoper verneemt dat de klant uiteindelijk nog € 7 260,00 zal betalen. 

Vordering 

te 

ontvangen 

niet te 

recupereren 

: saldo 

reeds geboekte 

waarde- 

vermindering 

terugnemin 

g 

Goederen 8 000,00 6 000,00 2 000,00 4 800,00 2 800,00 

BTW 1 680,00 1 260,00 420,00 

Totaal 9 680,00 7 260,00 2 420,00 

409 Handelsvorderingen op ten hoogste één jaar: 


6341 aan Waardeverminderingen op 

handelsvorderingen op ten hoogste één 

jaar: terugneming 


BS 9 680,00 

409 Handelsvorderingen op ten hoogste 

één jaar: geboekte waardeverminderingen 

BS 4 800,00 

2 800,00 

2 800,00 

6341 Waardevermind.op handelsvordering 

op ten hoogste één jaar: terugneming 

2 800,00 2 800,00 



1.3.3 Realisatie: inning van de vordering 






De oorspronkelijke vordering bedroeg € 9 680,00 (21% BTW inclusief). 

Er werd eerst een waardevermindering geboekt van € 4 800,00. 

De verkoper vernam dat de klant uiteindelijk nog € 7 260,00 zou betalen. De geboekte 

waardevermindering van € 4 800,00 werd teruggenomen voor € 2 800,00. 

Uiteindelijk ontvangt de verkoper toch maar een definitieve en laatste betaling van € 6 

534,00. 

Bij de ontvangst van de betaling wordt geboekt: 

5500 Bank R/C 6 534,00 

400 Aan Handelsdebiteuren 

401 Te innen wissels 

407 Dubieuze debiteuren 6 534,00 

Indien de dubieuze vordering definitief verloren gaat en de reeds geboekte 

waardevermindering onvoldoende was, boekt men: 

vordering ontvangen 

betaling 

niet te 

recupereren 

: saldo 


waarde- 

vermindering 

gerealiseerde 

minderwaarde 

Goederen 8 000,00 5 400,00 2 600,00 2 000,00 600,00 

BTW 1 680,00 1 134,00 546,00 

totaal 9 680,00 6 534,00 3 146,00 


geboekte waardeverminderingen o 

642 Minderwaarde op de realisatie van 

handelsvorderingen 

2 000,00 

600,00 

407 aan Dubieuze debiteuren 2 600,00 

Belangrijk opmerking: 

Het BTW-bedrag dat niet betaald wordt door de koper, is geen extra kost voor de 

verkoper. Het bedrag kan via de BTW-afrekening gerecupereerd worden. 

451X Regularisatie van BTW op verkopen 546,00 

407 aan Dubieuze debiteuren 546,00 




BS 9 680,00 

5500 Bank R/C 

(1) 6 534,00 

(2) 2 600,00 

(3) 546,00 

(1) 6 534,00 

409 Handelsvorderingen op ten hoogste 

één jaar: geboekte 


BS 2 000,00 


van handelsvorderingen 

(2) 2 000,00 (2) 600,00 

451X Regularisatie van BTW op verkopen 

(3) 546,00 

Indien bij de uiteindelijke afrekening blijkt dat een deel van de dubieuze vordering 

verloren is, doch dat de vroeger gevormde waardevermindering te groot was, boekt 

men: 



407 aan Dubieuze debiteuren 

742 Meerwaarden op de realisatie van 

handelsvorderingen 

451X Regularisatie van BTW op verkopen 


1.4 Bijzondere rekening: 404 ‘Te innen opbrengsten’ 

De verkoop- en aankoopverrichtingen worden in de boekhouding geregistreerd op basis van 

verantwoordingsstukken. Bij de inventaris moet gecontroleerd worden of alle verkopen en 

alle aankopen ook werden geboekt en aan de juiste boekhoudperiode werden toegekend. 

De rekening 404 "Te innen opbrengsten" wordt gebruikt voor het boeken van 

opbrengsten die verworven zijn uit commerciële transacties doch waarvoor nog 

geen rechtstitel bestaat, indien het bedrag vaststaat of nauwkeurig kan bepaald 

worden. 

Nog te factureren goederen en diensten 

De mogelijkheid bestaat dat goederen reeds werden verkocht, maar dat er nog geen 

facturatie heeft plaatsgehad. 

Nog te ontvangen creditnota’s 

Bij de inventaris en de afsluiting van de boekhoudperiode werden nog niet alle 

creditnota’s van leveranciers ontvangen (in verband met teruggezonden goederen, 

teruggezonden verpakkingsmateriaal, commerciële kortingen ….) 

De prorata van opbrengsten worden echter onder de overlopende rekeningen geboekt. 

Zie ook de bespreking van de rekeningen 444 ‘Nog te ontvangen facturen’, en 49 

‘Overlopende rekeningen’. 



1.4.1 Ontstaan van de vorderingen 

Voorbeeld: 

De onderneming verkoopt handelsgoederen. 

Op 20X1-12-31 zijn de handelsgoederen -met waarde € 6 700,00 excl. 21% BTW- reeds 

afgeleverd bij de koper, er werd echter nog geen verkoopfactuur opgesteld en/of geboekt. 

Oud boekjaar: 20X1-12-31 

404 Te innen opbrengsten 6 700,00 

700 aan Verkopen handelsgoederen 6 700,00 

404 Te innen opbrengsten 700 Verkopen handelsgoederen 

1.4.2 Einde van de vorderingen 

6 700,00 6 700,00 

Nieuw boekjaar: op 20X2-01-08 wordt de verkoopfactuur opgesteld en geboekt: 

400 Handelsdebiteuren 8 107,00 

700 Verkopen handelsgoederen 6 700,00 


700 Verkopen handelsgoederen 6 700,00 

404 aan Te innen opbrengsten 6 700,00 


BS 6 700,00 

(2) 6 700,00 

400 Handelsdebiteuren 700 Verkopen handelsgoederen 

(1) 8 107,00 (1) 6 700,00 

1.5 Boekingen: 2906/406 Vooruitbetalingen 

(2) 6 700,00 


(1) 1 407,00 

Deze rekeningen 2906/406 worden gebruikt om de voorschotten betaald aan leveranciers 

vóór de levering van de goederen en/of diensten op te boeken. 

Ze worden gebruikt voor vooruitbetaalde sommen voor allerlei soorten kosten, zoals 

promotie-campagnes, publiciteitskosten, diensten aangekocht door de onderneming in het 

kader van een doorlichting of een studie, commissies .... 



Let op, de rekeningen 2906/406 worden niet gebruikt voor vooruitbetalingen op 

immateriële vaste activa , materiële vaste activa en op voorraden, waarvoor afzonderlijke 

rekeningen zijn voorzien: 

- 213 Vooruitbetalingen op immateriële vaste avtiva 

- 27 Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 

- 360 Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 

1.5.1 Ontstaan van de vorderingen 


Voorbeeld: 

De onderneming laat een catalogus drukken. 

Op 20X1-04-10 wordt € 2 500,00 (excl. 21% BTW) vooruitbetaald bij de bestelling van 

het drukwerk. De catalogi zullen geleverd worden op 30 augustus 20X2, de totale 

waarde van de bestelling bedraagt € 10 000,00 exclusief 21% BTW. 

Bij ontvangst van de factuur voor het voorschot wordt in boekhouding van de 

koper geboekt: 

2906 Vooruitbetalingen op meer dan één jaar 2 500,00 

4111 Aftrekbare BTW 525,00 


Herschikking van de vordering bij de afsluiting van het boekjaar: 

Dus: overboeking van 2906 naar 406 

406 Vooruitbetalingen op ten hoogste één jaar 2 500,00 

2906 aan Vooruitbetalingen op meer dan één jaar 2 500,00 

2906 Vooruitbetaling op meer dan één jaar 

(1) 2 500,00 

(2) 2 500,00 


(1) 525,00 (1) 3 025,00 

406 Vooruitbetaling op ten hoogste één 

jaar 

(2) 2 500,00 


Bij ontvangst van de factuur voor het voorschot wordt in boekhouding van de 

koper geboekt: 

406 Vooruitbetalingen op ten hoogste één jaar 





Opmerking: 

Ook bij vooruitbetalingen bestaat het risico dat de inning van de vordering geheel of 

gedeeltelijk twijfelachtig wordt. De vordering wordt in dat geval overgeboekt naar de 

rekening dubieuze debiteuren. 

1.5.2 Einde van de vorderingen 

Voorbeeld: 

Op 20X2-08-30 wordt de bestelde partij catalogi afgeleverd door de leverancier. 

De factuur bedraagt € 7 500,00 (excl. 21% BTW). 

De totale waarde van de levering bedraagt € 10 000,00 exclusief 21% BTW, waarvoor 

reeds een vooruitbetaling van 25% werd gefactureerd en betaald bij de bestelling. 

Bij ontvangst van de aankoopfactuur wordt in boekhouding van de koper geboekt: 

61 Diensten en diverse goederen 7 500,00 



61 Diensten en diverse goederen 2 500,00 

406 aan Vooruitbetalingen op ten hoogste één 

jaar 

406 Vooruitbetaling op ten hoogste één 

jaar 

BS 2 500,00 

(2) 2 500,00 

5500 Bank R/C 

61 Diensten en diverse goederen 440 Leveranciers 

2 500,00 

(1) 7 500,00 

(2) 2 500,00 

(1) 9 075,00 


(1) 1 575,00 

Op de vervaldag wordt de leverancier betaald. 



2 Bespreking van de overige vorderingen 


Enkel de vorderingen die hun oorzaak vinden door contracten andere dan 

handelstransacties vinden we terug op een rekening 291X of 41X (vb. leningen aan 

personeelsleden, enz.) 

Op de rekeningen 291X worden de vorderingen geboekt die een contractuele looptijd 

hebben van meer dan één jaar. 

Op de rekeningen 41X worden niet commerciële vorderingen geboekt met een contractuele 

looptijd van minder dan 12 maanden. Tevens worden op deze rekeningen gedeelten 

geboekt van niet commerciële vorderingen op langer dan één jaar die binnen de twaalf 

maanden na balansdatum vervallen 

2910/416 Vorderingen op rekening 

Dit zijn de vorderingen die zijn ontstaan door leveringen van goederen of 

diensten, die niet tot de handelstransacties kunnen gerekend worden. 

Het gebruik van deze rekening is uitgebreid: 

Vb. - Vorderingen op dochterondernemingen op minder dan één jaar 

- Inschrijvers op obligatielening 

- Obligatiehouders nog te storten 

- Vorderingen op de eigenaar(s), vennoten of aandeelhouders 

- Voorschotten op bezoldigingen van personeel 

- Te ontvangen kapitaalsubsidies 

410 Opgevraagd, niet gestort kapitaal 

Voor de bespreking wordt verwezen naar de cursus 

‘Vennootschapsboekhouden’ van de 2 de kandidatuur. 


Zie bespreking cursus Deel 1, hoofdstuk 4. 

411 Terug te vorderen BTW 

Op deze rekening wordt het bedrag geboekt dat overeenkomstig de vigerende 

wetgeving van de BTW-administratie kan terug gevorderd worden. 

Praktisch worden aan deze rekening een aantal hulprekeningen toegevoegd, nl. 

deze waarop de aftrekbare BTW bedragen geboekt worden: 

vb. - aftrekbare BTW op goederen en diensten, 

- BTW op creditnota's verkoop. 

Voor de bespreking wordt verwezen naar: 

- Deel I, hoofdstuk 3 i.v.m. BTW 

- Deel II, Passiva-rekeningen, klasse 4, rekening 451 ‘Te betalen BTW’ 

412 Terug te vorderen Belgische belastingen en voorheffingen 

Op deze rekening worden de bedragen van de vennootschapsbelasting of de 

personenbelasting geboekt die van de overheid terug moeten ontvangen 

worden. Het betreft hier meestal een gedeelte van de gedane 

kwartaalvoorafbetalingen doch kan ook roerende voorheffing betreffen. 

De boekingen in verband met de belastingen worden in detail besproken in : 

Deel II, Eindejaarsverrichtingen. 


Deze rekening wordt gebruikt voor het boeken van opbrengsten die verworven 

zijn uit niet-commerciële transacties doch waarvoor nog geen definitieve titel 

bestaat, vb. de huurgelden van een onroerend goed. 


Alle "dubieuze vorderingen" van vorderingen op rekeningen uit de nummers 

291X en 41X worden naar de rekening 2917 of 417 "Dubieuze debiteuren" 

overgebracht. 



418 Borgtochten betaald in contanten 

Op deze rekening worden de borgsommen geboekt die de onderneming heeft 

gestort, maar die binnen het jaar zullen worden teug betaald. 

2919/419 Geboekte waardeverminderingen 

Zie bespreking rekeningen 2909/409. 


Zie: waarderingsregels van handelsvorderingen, punt 1.2 

2.3 Boekingen 2910/416 

2911 

2917/417 

2.3.1 Verwerving: ontstaan van de vorderingen 

Bij het toestaan van een voorschot, lening enz. met een contractuele 

terugbetalingstermijn van meer dan twaalf maanden: 

Voorbeeld: 

Op 20X1-05-30 verstrekt de onderneming een lening van € 40 000,00 aan een 

bedrijf waarmee regelmatig wordt samengewerkt. (Er is geen 

deelnemingsverhouding tussen beide ondernemingen) 

De lening moet worden terugbetaald in twee schijven, 40% op 31 mei op 20X2 en 

het saldo van 60% op 31 mei 20X3.(De afrekening van de rente wordt buiten 

beschouwing gelaten.) 

2910 Vorderingen op rekening op meer dan één jaar 40 000,00 

5500 aan Bank R/C 40 000,00 

Indien een wissel wordt getrokken die door de schuldenaar wordt geaccepteerd: 


2910 aan Vorderingen op rekening op meer dan 

één 

Indien de klant komt in financiële moeilijkheden komt en de recuperatie van het 

geleende bedrag twijfelachtig wordt: 

2917 Dubieuze debiteuren op meer dan één jaar 


één jaar 


Per einde boekjaar moet het gedeelte van de vordering dat in de loop van het 

volgend jaar eisbaar wordt, overgeboekt worden naar een passende rekening van 

klasse 4, waarin de vorderingen op ten hoogste één jaar voorkomen. 




Op 20X1-12-31 heeft een 40% van de vordering nog een looptijd van 5 maanden 

(vervalt op 20X2-05-31), en de andere is nog 17 maanden verwijderd van de 

vervaldag.(20X3-05-31). De vordering wordt herschikt: 

416 Diverse vorderingen op ten hoogste één jaar 16 000,00 


417 Dubieuze debiteuren op ten hoogste één jaar 


één jaar 


2917 Dubieuze debiteuren op meer dan één 

jaar 

2910 Vorderingen op rekening op 

meer dan één jaar 

BS 40 000,00 


Bij het ontstaan van de vordering: 



Bij wisselacceptatie: 

16 000,00 

416 Diverse vorderingen op ten 

hoogste één jaar 

16 000,00 16 000,00 


416 aan Diverse vorderingen 

Zodra de vordering dubieus wordt: 


Op 20X2-05-31 ontvangt de onderneming geen terugbetaling van het eerste deel 

van de lening. 

417 Dubieuze debiteuren op ten hoogste één jaar 16 000,00 

2917 Dubieuze debiteuren op meer dan één jaar 24 000,00 

416 aan Diverse vorderingen 16 000,00 

2910 Vorderingen op rekening op meer dan 

één jaar 

24 000,00 




2910 Vorderingen op rekening op 


416 Diverse vorderingen op ten 


BS 24 000,00 BS 16 000,00 

24 000,00 16 000,00 

2917 Dubieuze debiteuren op 


417 Dubieuze debiteuren op ten 


24 000,00 16 000,00 

2.3.2 Waardevermindering & terugneming van waardevermindering 

Op vorderingen worden waardeverminderingen toegepast zo er voor het geheel of een 

gedeelte van de vordering onzekerheid bestaat over de betaling op de vervaldag. 

Per openstaande vordering wordt onderzocht of er een risico van niet-betaling bestaat. En 

in functie hiervan legt men de waardevermindering vast. 

Waardevermindering 


6510 Waardeverminderingen op vlottende activa: 

toevoeging 






Op 20X2-11-08 verneemt de onderneming dat de schuldenaar de boeken heeft 

neergelegd. Het faillissement is onafwendbaar. 

Vermits de schuldenaar in faling is, wordt ook het saldo van de vordering 

overgeboekt naar een korte termijnrekening (= vordering op ten hoogste één 

jaar). 

417 Dubieuze debiteuren op ten hoogst één jaar 24 000,00 

2917 aan Dubieuze debiteuren op meer dan één 

jaar: 

2917 Dubieuze debiteuren op 


24 000,00 

417 Dubieuze debiteuren op ten 


BS 24 000,00 BS 16 000,00 

24 000,00 24 000,00 

Vermoedelijk kan slechts 15% van de oorspronkelijke vordering van € 40 000,00 

gerecupereerd worden. 

Vordering 

nog te recupereren: 

15% 

niet te recupereren: 

85% 

lening 40 000,00 6 000,00 34 000,00 



6510 Waardeverminderingen op vlottende acitva: 

toevoeging 

419 aan Diverse vorderingen op ten hoogste één 


(-) 

Terugneming van waardevermindering 

34 000,00 

34 000,00 

Indien blijkt dat de waardevermindering die vroeger gevormd werd, te groot is 

geworden zonder reden ingevolge de verbetering van de toestand van de debiteur, 

moet de gevormde waardevermindering voor een passend gedeelte teruggenomen 

worden: 


2919 Vorderingen op rekening op meer dan één 

jaar: geboekte waardeverminderingen (-) 

6511 aan Waardeverminderingen op vlottende 

activa: terugneming 


Voorbeeld: vervolg van bovenvermeld voorbeeld 

De oorspronkelijke vordering bedraagt € 40 000,00. 

Er werd een waardevermindering geboekt van € 34 000,00. 

De verkoper verneemt dat de klant uiteindelijk nog € 8 300,00 zal betalen. 

vordering te ontvangen 

niet te 

recupereren 

saldo 


waardever- 

mindering 

terugneming 

goederen 40 000,00 8 300,00 31 700,00 34 000,00 2 300,00 

419 Diverse vorderingen op ten hoogste één jaar: 


6511 aan Waardeverminderingen op vlottende 



BS 40 000,00 

419 Diverse vorderingen op ten hoogste 



BS 34 000,00 

2 300,00 

2 300,00 

6511 Waardevermind.op vlottende 

activa terugneming 

2 300,00 2 300,00 



2.3.3 Realisatie: inning van de vordering 






De oorspronkelijke vordering bedroeg € 40 000,00. 

Er werd eerst een waardevermindering geboekt van € 34 000,00. 

De schuldenaar in faling zou dan toch nog € 8 700,00 zou betalen. De geboekte 

waardevermindering van € 34 000,00 werd teruggenomen voor € 2 300,00. 

Uiteindelijk ontvangt de onderneming toch een definitieve en laatste betaling van € 11 

342,00. 

Bij de ontvangst van de betaling wordt geboekt: 

5500 Bank R/C 11 342,00 

416 Aan Diverse vorderingen 


417 Dubieuze debiteuren 11 342,00 

Indien de dubieuze vordering definitief verloren gaat en de reeds geboekte 

waardevermindering onvoldoende was, boekt men: 



652 Minderwaarde op de realisatie van vlottende 

activa 


Indien bij de uiteindelijke afrekening blijkt dat een deel van de dubieuze vordering 

verloren is, doch dat de vroeger gevormde waardevermindering te groot was, boekt 

men: 

vordering 

ontvangen 

betaling 

niet te 

recupereren 

saldo 


waardever- 

mindering 

gerealiseerde 

meerwaarde 

Goederen 40 000,00 11 342,00 28 658,00 31 700,00 3 042,00 



31 700,00 

417 aan Dubieuze debiteuren 28 658,00 

752 Meerwaarden op de realisatie van 

vlottende activa 

3 042,00 




BS 40 000,00 

5500 Bank R/C 

(1) 11 342,00 

(2) 28 658,00 

(1) 11 342,00 

419 Diverse vorderingen op ten hoogste 

één jaar: geboekte waardeverminderingen 

BS 31 700,00 


van vlottende activa 

(2) 31 700,00 (2) 3 042,00 

2.4 Bijzondere rekening: 414 ‘Te innen opbrengsten’ 

De rekening 414 "Te innen opbrengsten" wordt gebruikt voor het boeken van opbrengsten 

die verworven zijn uit transacties zonder handelskarakter doch waarvoor nog geen 

rechtstitel bestaat, indien het bedrag vaststaat of nauwkeurig kan bepaald worden. 

Voorbeeld: 

De onderneming verhuurt een winkelpand. 

De maandelijkse huurprijs bedraagt € 2 000,00. 

Op 20X1-12-31 heeft de huurder het huurgeld voor de maand december nog niet 

betaald. Boek deze vordering. 


743 aan Diverse bedrijfsopbrengsten 2 000,00 

414 Te innen opbrengsten 743 Diverse bedrijfsopbrengsten 

2 000,00 2 000,00 

Nieuw boekjaar: op 20X2-01-08 stort de huurder het huurgeld op de zichtrekening bij 

de bank 

5500 Bank R/C 2 000,00 

743 aan Diverse bedrijfsopbrengsten 2 000,00 

743 Diverse bedrijfsopbrengsten 2 000,00 



BS 2 000,00 

(2) 2 000,00 

5500 Bank R/C 743 Diverse bedrijfsopbrengsten 

(1) 2 000,00 (1) 2 000,00 

(2) 2 000,00 



2.5 Boekingen: 418 ‘Borgtochten betaald in contanten 

Het betreft de gestorte borgsommen waarvan de afrekening contractueel op een termijn 

van minder dan twaalf maanden zal moeten plaatshebben. 

Voorbeeld: 

De onderneming huurt voor twee maanden een speciale machine. De leverancier vraagt een 

borgtocht van € 1 000,00 tijdens de huurperiode van de machine. 

Boek de betaling van deze borgtocht. 

418 Borgtochten betaald in contanten 1 000,00 

5500 aan Bank R/C 1 000,00 

Boeking bij de teruggave van de borgsom 

5500 Bank R/C 1 000,00 

418 aan Borgtochten betaald in contanten 1 000,00 




Rubriek VIII 

50 53 Geldbeleggingen 

Rubriek IX 

54 58 Liquide middelen 

1 Bespreking van de geldbeleggingen 


50 Eigen aandelen 

Voor bespreking: cursus ‘Vennootschapsboekhouden’ van 2 de kandidatuur. 

51 Aandelen 

Het betreft aandelen of deelbewijzen geboekt met loutere beleggingsdoeleinden. In 

geen geval mogen hier aandelen of deelbewijzen worden geboekt verworven met het 

oog op het verwerven van zeggingsmacht in de andere onderneming; deze activa 

horen immers thuis onder de financiële vaste activa in klasse 2. 

52 Vastrentende effecten 

Het betreft kasbons en obligaties gekocht met beleggingsdoeleinden. 

De vastrentende effecten welke verworven werden in tegenprestatie van voorschotten 

verstrekt aan verbonden ondernemingen of aan ondernemingen waarmee een 

deelnemingsverhouding bestaat, horen thuis op de rekeningen van de financiële vaste 

activa. 

53 Termijndeposito's 

In deze rekeningen horen de termijndeposito's thuis ongeacht hun looptijd. Wel 

worden de rekeningen onderverdeeld naargelang de looptijd van de termijnrekening 

bij de financiële instelling. 

530 op meer dan één jaar 

531 op meer dan één maand en op ten hoogste één jaar 

532 op ten hoogste één maand 


De aandelen worden gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde of tegen inbrengwaarde. De 

bijkomende kosten mogen aan de aanschaffingswaarde worden toegevoegd, maar mogen 

ook ten laste van het resultaat van het boekjaar gelegd worden. 

Op deze activa moeten waardeverminderingen toegepast worden wanneer de 

realisatiewaarde op de balansdatum lager is dan de aanschaffingswaarde. Het geldt hier een 

verplichting. 

Gelet op het voorzichtigheidsprincipe mogen deze activa niet geherwaardeerd worden boven 

hun aanschaffingswaarde. 

Indien vroeger waardeverminderingen geboekt werden en deze op balansdatum geheel of 

gedeeltelijk zonder oorzaak zijn, dienen zij passend teruggenomen te worden 

Voor vastrentende effecten gelden afwijkende waarderingsregels indien het actuariële 

rendement afwijkt van het nominale rendement. Voor de bespreking wordt verwezen naar de 

cursus van de 2 de kandidatuur. 

Deel II - Actief van de balans – Klasse 5: Geldbeleggingen en liquide middelen 90

1.3 Boekingen 

1.3.1 Ontstaan van de geldbelegging 

Aandelen 

bij de onderschrijving met volledige betaling 

Voorbeeld 

Op 7 mei 20X1 koopt de onderneming als geldbelegging 100 aandelen "ABC". 

De koers van het aandeel bedraagt die dag € 135,00 op de beurs van Brussel. 

Boeking en afrekening gebeurt op basis van het rekeninguittreksel van de bank: 

- Uw aankoop 100 aandelen Electrabel € 13 500,00 

- Beurs- en bankkosten € 162,00 

510 Aandelen: aanschaffingswaarde 13 500,00 

659 Diverse financiële kosten (*) 162,00 

550 aan Bank R/C 13 662,00 

(*) Bijkomende kosten mogen ook toegevoegd worden aan de 


bij de onderschrijving met gedeeltelijke volstorting 

510 Aandelen: aanschaffingswaarde 


511 Aandelen: niet opgevraagde bedragen 

en bij de latere volstorting 

511 Aandelen: niet opgevraagde bedragen 


Vastrende effecten 

Bij inschrijving op de obligatielening 

Voorbeeld 

Op 14 april 20X1 koopt de onderneming als geldbelegging 40 obligaties “DEF” bij de 

uitgifte. De nominale waarde bedraagt € 250,00. 

De bank treedt op als bemiddelaar voor de plaatsing van deze obligaties. 

Boeking en afrekening gebeurt op basis van het rekeninguittreksel van de bank: 

- Uw aankoop 100 obligaties € 10 000,00 

- Beurs- en bankkosten € 180,00 

520 Vastrentende effect: aanschaffingswaarde(*) 10 180,00 

550 aan Bank R/C 10 180,00 

(*) De bijkomende kosten mogen ook dadelijk ten laste gelegd worden van het 

resultaat via de rekening 659 Diverse financiële kosten. 


Termijndeposito’s 

Storting op de termijnrekening 

Voorbeeld 

Op 8 juli 20X1 belegt de onderneming € 15 000,00 op een termijnrekening met een 

looptijd van zes maanden. 

531 Termijndeposito’s op meer dan één maand en 

op ten hoogste één jaar 

15 000,00 

550 aan Bank R/C 15 000,00 

1.3.2 Waardevermindering & terugneming van de geboekte waardevermindering 

Aandelen 

bij de waardevermindering 

Voorbeeld 

Op 31 december 20X1 is de koers van de aandelen “ABC” € 88,30 op de beurs van 

Brussel. De aanschaffingswaarde bedroeg € 135,00 op 7 mei 20X1 

6510 Waardevermindering op vlottende activa: 

toevoeging 

519 aan Aandelen: geboekte 


bij de terugneming van de waardevermindering 

4 670,00 

4 670,00 

Voorbeeld 

Op 31 december 20X2 is de koers van de aandelen “ABC” op de beurs van Brussel 

terug gestegen tot € 144,65. 

519 Aandelen: geboekte waardeverminderingen 4 670,00 

6511 aan Waardevermindering op vlottende 



4 670,00 

519 Aandelen: geboekte 


BS 13 500,00 

4 670,00 

BS 4 670,00 

6511 Waardevermindering op vlottende 


4 670,00 


Vastrende effecten & Termijndeposito’s 

De boekingen van waardeverminderingen en van hun terugneming zijn identiek aan die 

gebruikt voor aandelen. 

Door de zorgvuldige keuze van de financiële instelling, zal de kans op een nietterugbetaling 

van door haar uitgegeven vastrentende effecten en bij haar geplaatste 

termijndeposito’s zeer klein zijn. 

bij de waardevermindering 


toevoeging 

529 aan Vastrentende effecten: geboekte 


bij de terugneming van de waardevermindering 

529 Vastrentende effecten: geboekte 




1.3.3 Realisatie: einde van de geldbelegging 

Aandelen 

Voorbeeld 

Op 28 februari 20X3 verkoopt de onderneming 250 aandelen “GHI”. 

De verkoopkoers van de aandelen “GHI” op de beurs van Brussel bedraagt € 210,65. 

De aandelen werden aangeschaft in september 20X2 tegen € 195,00. 

Op 31 december 20X2 werd een waardevermindering geboekt van € 18,00 per aandeel. 

Boeking van de verkoopopbrengst 

5500 Bank R/C 52 662,50 

510 aan Aandelen: aanschaffingswaarde 52 662,50 

Indien vroeger waardeverminderingen werden geboekt 

519 Aandelen: geboekte waardeverminderingen 4 500,00 

510 aan Aandelen: aanschaffingswaarde 4 500,00 

Bij een gunstig resultaat op de verkoop wordt geboekt 

510 Aandelen: aanschaffingswaarde 8 412,50 



8 412,50 



519 Aandelen: geboekte 


BS 48 750,00 (1) 52 662,50 BS 4 500,00 

(3) 8 412,50 (2) 4 500,00 (2) 4 500,00 



5500 Bank R/C 

(3) 8 412,50 (1) 52 662,50 

Bij een ongunstig resultaat op de verkoop wordt geboekt 

652 Minderwaarde op realisatie van vlottende 

activa 

510 aan Aandelen: aanschaffingswaarde 

Vastrende effecten & Termijndeposito’s 

De boekingen van de verkoop en de eventuele resultaatsbepaling gebeuren op dezelfde 

wijze als voor de rekening 510 Aandelen. 

5500 Bank R/C 

520 aan Vastrentende effecten: 


53X Termijndeposito’s op … 

2 Bespreking van de liquide middelen 


54 Te incasseren vervallen waarden 

Gezien de cheque een geldig betaalmiddel is, houdt de overhandiging van de cheque 

door de debiteur aan zijn schuldeiser een betaling in. 

Deze rekening laat toe het uitdoven van een vordering door ontvangst van een cheque 

te registreren. 

Deze rekening kan tevens gebruikt worden voor het boeken van ingiften van wissels 

ter disconto en ter incasso. 

55 Kredietinstellingen 

De wetgever wenst dat financiële verrichtingen geboekt worden volgens het systeem 

van de beschikkingen. Dit vereist dat bij de uitgifte van cheques niet gewacht wordt 

voor de boeking tot het rekeninguittreksel van de financiële instelling ontvangen 

wordt. 

De uitgegeven, doch nog niet door de crediteuren geïnde cheques worden aangegeven 

door het saldo van de rekening 55X1 "uitgegeven cheques". Op deze wijze kan de 

juiste stand gekend worden van de nog beschikbare middelen door de algebraïsche 

som te maken van de rekeningen 55X0 "rekening-courant" en 55X1 "uitgeschreven 

cheques". Om dergelijke berekening per bankinstelling mogelijk te maken, dient de 

rekening "uitgeschreven cheques" aangelegd te worden per zichtrekening die bij een 

financiële instelling aangehouden wordt. Aldus vermijdt men over meer te beschikken 

dan werkelijk toegelaten. 


Dus voor bank "X" kunnen in de boekhouding de volgende rekeningen voorkomen: 

. 55X0 Rekening-courant 

. 55X1 Uitgeschreven cheques (-) 

. 55X9 Geboekte waardeverminderingen (-) 

56 Postcheque en girodienst 

De aan te wenden rekeningen hebben dezelfde indeling als voor de kredietinstellingen. 

Enkel bestaat er geen rekening voor waardeverminderingen omdat deze diensten 

onder staatswaarborg functioneren. 

. 560 Rekening-courant 

. 561 Uitgeschreven cheques (-) 

57 Kassen 

Deze rekeningen omvatten de bankbiljetten evenals posten fiscale zegels. 

58 Interne overboekingen 

Voor bespreking: zie Cursus Deel I hoofdstuk 4 

2.2 Waardering 

Liquide middelen worden geboekt tegen aanschaffingswaarde. 

Waardeverminderingen op liquide middelen zijn eerder zeldzaam. 

Indien de waarde van de zichtrekeningen op balansdatum lager ligt dan de boekwaarde op 

balansdatum ingevolge het slechte fortuin van de betreffende financiële instelling, moeten 

waardeverminderingen geboekt worden. 

Als het saldo van de rekening-courant aan het einde van het boekjaar in het voordeel is van 

de financiële instelling, dan wordt dit saldo overgeboekt naar de rekening 433 

Kredietinstellingen – Schulden in rekening-courant. Zie voor bespreking bij Passief van de 

balans. 

2.3 Boekingen 

2.3.1 Verwerving van de liquide middelen 

Te incasseren vervallen waarden 

Voorbeeld 

Op 7 mei 20X1 verkoopt de onderneming voor €12 100,00 (incl. BTW) aan 

handelsgoederen. De verkoopfactuur werd reeds geboekt. 

Bij ontvangst van een cheque vanwege een klant 

De koper betaalt op 7 mei 20X1 met een cheque van € 12 100,00. 

54 Te incasseren vervallen waarden 12 100,00 

400 aan Handelsdebiteuren 12 100,00 

Bij creditering van de cheque op uw bankrekening door de financiële instelling 

De cheque werd afgegeven bij de financiële instelling; op 11 mei 20X1 wordt het 

rekeninguittreksel geboekt. 

5500 Bank R/C 12 100,00 

54 aan Te incasseren vervallen waarden 12 100,00 


Bank R/C: bij ontvangst van een betaling via overschrijving 

5500 Bank R/C 

400 aan Handelsdebiteuren 


… ……… 

2.3.2 Waardevermindering & terugneming van de geboekte waardevermindering 

Boeking van de waardevermindering 


toevoeging 

5509 aan Bank R/C: geboekte 


Terugneming van de waardevermindering 

5509 Bank R/C: geboekte waardeverminderingen 



2.3.3 Realisatie: uitgave van de liquide middelen 

Uitgeschreven cheques 

Voorbeeld 

Op 10 maart 20X1 koopt de onderneming voor €48 400,00 (incl. BTW) aan 

handelsgoederen. De aankoopfactuur werd reeds geboekt. 

Bij uitgifte van een cheque aan een leverancier 

De leverancier wordt betaald op 10 maart 20X1 met een cheque van € 48 400,00. 

440 Leveranciers 48 400,00 

55X1 aan Uitgeschreven cheques 48 400,00 

Bij ontvangst van het debetbericht van de financiële instelling 

Op 15 maart 20X1 wordt het rekeninguittreksel geboekt. 

55X1 Uitgeschreven cheques 48 400,00 

5500 Aan Bank R/C 48 400,00 

Bank R/C: bij betaling door overschrijving naar de rekening van de begunstigde 


5500 Aan Bank R/C 48 400,00 


2. 

PASSIVA- 

rekeningen 

Deel II - Passief van de balans – KLASSE 1: Eigen vermogen 97

Passief van de balans 

Rubriek I 

10 Kapitaal 

1. Inhoud van de rekeningen 

100 Kapitaal 

Het kapitaal in de onderneming van een natuurlijke persoon handelaar wordt 

gevormd door de eigen middelen die door de natuurlijke persoon aan zijn 

handelsactiviteit besteed worden. 

De boekhouding van de natuurlijke persoon handelaar dient dus niet het volledige 

patrimonium van de natuurlijke persoon te omvatten, maar enkel die elementen die 

ingezet worden voor het handelsdoel. 

In een aantal gevallen zal het bij het opzetten van de volledige boekhouding niet 

mogelijk zijn te achterhalen welke middelen vele jaren terug de oorspronkelijke 

inzet vormden en welke bedragen voortkomen van gerealiseerde winsten. Het lijkt 

dan ook normaal dat in dergelijk geval het bedrag van de eigen middelen dat uit de 

boekhouding blijkt of dat blijkt uit de inventarisbalans, dewelke opgesteld wordt bij 

de start van de volledige boekhouding conform de wettelijke bepalingen, als 

kapitaal wordt vermeld. De daarna gerealiseerde en in het bedrijf behouden 

winsten moeten op afzonderlijke rekeningen worden geregistreerd. 

Het begrip "kapitaal" kan gehanteerd worden in een eenpersoonsonderneming. 

Het “geplaatst kapitaal” is het bedrag waarvoor de verschillende eigenaars zich 

geëngageerd hebben, maar niet noodzakelijk hebben gestort op de rekening van de 

onderneming. 

De term "geplaatst" is alleen toepasbaar bij vennootschappen. 

Voor bepaalde vennootschappen gelden bovendien minima bedragen voor het 

geplaatste kapitaal en voor het gestorte kapitaal bij oprichting; voor bespreking 

wordt verwezen naar de cursussen “Handelsrecht” en/of 

“Vennootschapsboekhouden” van de 2 de kandidatuur. 

101 Niet opgevraagd kapitaal (-) 

Het “niet opgevraagd kapitaal” is het gedeelte van het geplaatst kapitaal dat nog 

niet werd opgevraagd. 

2. Waardering 

Het kapitaal kan gevormd worden door: 

een storting in speciën: waardering tegen de nominale waarde 

een inbreng in natura: waardering tegen de inbrengwaarde, die de 

aanschaffingswaarde niet mag overtreffen. Voor bepaalde vennootschappen is een 

verslag van de revisor vereist. 

De kosten verbonden aan de oprichting of kapitaalsverhoging kunnen: 

dadelijk als een kost geboekt worden, en ten laste gelegd worden van het resultaat 

ofwel geactiveerd worden via de rekening 200 & 202 “Oprichtingskosten” van het 

actief. 


3. Boekingen 

De rekeningen in verband met kapitaal ondergaan slechts zelden een wijziging tijdens het 

bestaan van de onderneming. 

De situaties waarin het bedrag van het kapitaal kan worden aangepast, worden in het 

onderstaand schema weergegeven. 

debet 

100 Kapitaal 

Kapitaalvermindering door Kapitaalverhoging door 

Afboeken van verliezen 

Terugbetaling aan eigenaar(s) of 

aandeelhouders 

- gedeeltelijk: bij vermindering van het 

kapitaal 

- geheel: bij de sluiting van de 

onderneming 

Oprichting in speciën en in natura 

Beginkapitaal 

Kapitaalverhoging 

Incorporatie van reserves 

Incorporatie van winsten 

Incorporatie van schulden 

(vb. converteerbare obligaties) 

Voorbeeld 

Twee geldschieters richten op 1 april 20X1 een onderneming op. 

Het geplaatst kapitaal van de onderneming wordt bepaald op € 150 000,00. 

Vennoot A doet een inbreng in geld: nominale waarde = € 80 000,00 

- € 50 000,00 dadelijk te storten bij de oprichting 

- € 30 000,00 kan later worden opgevraagd 

Vennoot B doet een inbreng in natura: inbrengwaarde = € 70 000,00 

- Installaties 

- Octrooi 

- Schuld aan leverancier 

€ 60 000,00 

€ 14 500,00 

MIN € 4 500,00 

(Er wordt abstractie gemaakt van de juridische vorm van deze onderneming, en van 

de eventuele minimumbedragen voor het geplaatste en gestorte kapitaal.) 

Voor de inbreng van de vennoten die dadelijk wordt opgevraagd ontstaat een 

vordering van de onderneming op de betrokken vennoten: 

voor de inbreng in natura: 4101 Vennoten in te brengen 

voor de inbreng in speciën: 4102 Vennoten nog te storten 

beslissing tot oprichting en eerste storting in speciën: 

5500 Bank R/C 80 000,00 

101 Niet opgevraagd kapitaal 30 000,00 

4101 Vennoten in te brengen 70 000,00 

100 aan Kapitaal 150 000,00 

inbreng in natura: 

230 Installaties, machines en uitrusting 60 000,00 

2110 Octrooi 14 500,00 

4101 aan Vennoten in te brengen 70 000,00 

440 Leverancier 4 500,00 

Deel II - Passief van de balans – KLASSE 1: Eigen vermogen 99 

credit

opvraging van een deel van het niet gestorte kapitaal van: € 17 500,00 

4102 Vennoten nog te storten 17 500,00 

101 aan Niet opgevraagd kapitaal 17 500,00 

volstorting van het opgevraagde deel van het kapitaal 

5500 Bank R/C 17 500,00 

4102 aan Vennoten nog te storten 17 500,00 

Kapitaalverhoging met nieuw inbreng 

De boekingen zijn identiek aan de oprichting in speciën en in natura. 

Kapitaalvermindering 

Om de rechten van andere schuldeisers van de onderneming te vrijwaren, mogen de 

beslissing tot kapitaalvermindering en de uitbetaling niet samenvallen. Het 

vennootschapsrecht laat en uitbetaling toe na 2 maanden. 

Boeking van de beslissing tot kapitaalvermindering 

100 Kapitaal 

489 aan Andere diverse schulden 

489 Andere diverse schulden 


Aanzuivering van verliezen 

100 Kapitaal 

791 aan Onttrekking aan het kapitaal 



Rubriek II 

11 Uitgiftepremies 

Voor de bespreking wordt verwezen naar de cursus ‘Vennootschapsboekhouden’ van de 2 de 

kandidatuur. 


Rubriek III 

12 Herwaarderingsmeerwaarden 

Het gebruik van deze rekeningen werd behandeld bij de activa van de balans: de herwaardering 

van de materiële vaste activa (rekeningen 22 tot en met 27) en van de financiële vaste activa 

(rekeningen 2800, 2802 en 2804). 

121 Herwaarderingsmeerwaarden op materiële vaste activa 

122 Herwaarderingsmeerwaarden op financiële vaste activa 



Rubriek IV 

13 Reserves 


130 Wettelijke reserve 

Bepaalde vennootschappen zijn verplicht jaarlijks 5% van de netto-winst te 

reserveren, totdat de wettelijke reserve 10% bedraagt van het maatschappelijk 

kapitaal. 

Zie bespreking cursus ‘Vennootschapsboekhouden’. 

131 Onbeschikbare reserves 

Dit zijn reserves –aangelegd uit de winst- die door de Algemene Vergadering of door 

de statuten als onbeschikbaar worden verklaard. 

Zie bespreking cursus ‘Vennootschapsboekhouden’. 

132 Belastingvrije reserves 

Op deze rekening worden de gerealiseerde meerwaarden en winsten geboekt die 

vrijgesteld zijn van belastingen, voor zover zij in het vermogen van de onderneming 

behouden blijven. 

Het betreft hier voornamelijk de niet-belastbare meerwaarden door toepassing van 

revaluatiecoëfficiënten in geval van verkoop van onroerende goederen, sommige 

gerealiseerde meerwaarden op andere dan koopwaren of producten ingevolge 

verkoop, onteigening, schadevergoeding, enz. 

Horen eveneens op deze rekening: de afschrijvingen die in toepassing van tijdelijke 

fiscale beschikkingen mochten geboekt worden boven de aanschaffingswaarde, de 

reserve voor sociaal passief, enz. 

133 Beschikbare reserves 

Op deze rekening worden die gedeelten van de gerealiseerde winst geboekt waarvan 

de Algemene vergadering beslist ze niet uit te keren maar in de onderneming te 

laten. 

Door deze winst niet uit te keren kan de onderneming deze middelen aanwenden om 

bij voorbeeld nieuwe investeringen zelf te financieren. 

Ingevolge de bepaling van artikel 11 van het Koninklijk Besluit dd. 8-10-1976, dient 

de balans te worden opgesteld na toewijzing van het jaarresultaat. Dit wil zeggen dat 

de bestedingswijze van het saldo van de resultatenrekening (winst of verlies) in de 

balans moet verwerkt zijn. 

Door deze bepaling wenst de wetgever aan de balanslezer de toestand van de 

onderneming voor te leggen zoals deze zal zijn na de resultaatsbestemming. Op deze 

wijze is het mogelijk het effect van de gekozen resultaatsverdeling op de financiële 

toestand van de onderneming te beoordelen (vb. volledige uitkering van de 

gerealiseerde winst doet de schulden van de onderneming stijgen, terwijl geen 

verbetering van de solvabiliteit bekomen wordt). 

In uitvoering van deze bepaling, moet het overbrengen van winstbedragen naar de 

beschikbare reserves voor afsluiting van de jaarrekening geboekt worden. 

2 Waardering 

De waarde van de reserves is gelijk aan de som van de jaarlijkse toevoegingen. 


3 Boekingen 

3.1 Belastingvrije reserve 

Overzicht van het gebruik van de rekening 132 Belastingvrije reserves: 

debet 

132 Belastingvrije reserves 

Onttrekking door Toevoeging door 

Onttrekking voor aanzuivering van Verhoging ingevolge vrijstelling van 

verliezen 

belastingen van gerealiseerde 

Onttrekking voor kapitaalverhogingen 

(enkel vennootschappen) 

meerwaarde en winsten 

Onttrekking wegens einde fiscale 

vrijstelling 

Voor een uitgebreid voorbeeld: zie Activa-rekeningen, topic ‘Uitgestelde belastingen op 

gerealiseerde meerwaarden’, materiële vaste activa. 

Aanleg van de reserve 

Het bedrag dat tijdens het boekjaar op deze wijze gerealiseerd werd en aan deze 

reserve toegevoegd wordt, dient duidelijk afzonderlijk op de resultatenrekening voor 

te komen. De overboeking naar de vrijgestelde reserve moet gebeuren voor afsluiting 

van de jaarrekening. 

689 Overboeking naar de belastingvrije reserve 

132 aan Belastingvrije reserves 

Terugneming van de reserve 

132 Belastingvrije reserve 

789 aan Onttrekking aan de belastingvrije 

reserves 

3.2 Beschikbare reserves 

Overzicht van het gebruik van de rekening 133 Beschikbare reserves: 

debet 


Ontrekking door Toevoeging door 

onttrekkingen voor aanzuivering van 

verliezen 

verhoging ingevolge reservering 

onttrekkingen voor kapitaalverhogingen 

(betreft vennootschappen) 

onttrekking wegens uitkering 

Deel II - Passief van de balans – KLASSE 1: Eigen vermogen 103 

credit 

credit

Bij de reservering van de winst wordt de tegenrekening gevonden in de rekeningen 

van de resultaatverwerking (zie ook bespreking van de rekeningen nrs. 69 en 79). 

Voorbeeld: 

De onderneming boekte een netto winst van € 40 000,00. 

Er wordt beslist 35% van deze winst toe te voegen aan de beschikbare reserves. 

6921 Toevoeging aan de beschikbare reserves 14 000,00 

133 aan Beschikbare reserves 14 000,00 

In geval op de reserves afgenomen wordt om opgelopen verliezen aan te zuiveren, 

wordt geboekt: 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft reeds geruime tijd een beschikbare reserve aangelegd van 

€ 60 000,00. 

Deze beschikbare reserve is niet meer nodig voor de onderneming. 

Er wordt beslist de helft van deze reserve toe te voegen aan de winst van dit 

boekjaar, en zo uit te keren aan de eigenaars. 

133 Beschikbare reserves 30 000,00 

792 aan Onttrekking aan reserves 30 000,00 



Rubriek V 

14 Overgedragen resultaat 


140 Overgedragen winst 

141 Overgedragen verlies 

Het betreft hier resultaatbedragen waarvan de definitieve bestemming door de 

eigenaar(s) of Algemene Vergadering nog niet werd beslist. 

De beslissing wordt een jaar uitgesteld, nl. tot bij de afsluiting van volgende 

jaarrekening. Op dat ogenblik zal over de overdracht opnieuw moeten beslist worden 

of kan overgegaan worden tot definitieve toewijzing. 

2 Boekingen 

debet 

14 Overgedragen resultaat 

credit 

Ontrekking door Toevoeging door 

verliesoverdracht 

winstoverdracht 

overbrengen naar resultaatverwerking overbrengen naar resultaatverwerking 

van winstoverdracht 

van verliesoverdracht 

inlijving winstoverdracht in kapitaal aanzuivering verliesoverdracht door 

(betreft vennootschappen) 

kapitaalvermindering 

1ste mogelijkheid: er is WINST 

Indien een winst gerealiseerd wordt, kan de beslissing voor de definitieve 

bestemming van deze winst of van een deel ervan worden uitgesteld tot een later 

boekjaar. 

Ook hier moet bij de boekingen de tegenrekening gevonden worden in de rekeningen 

van de resultaatverwerking (cfr. nrs. 69 & 79). 

De winst van het boekjaar wordt geheel of gedeeltelijk overgedragen naar 

volgend jaar 

Voorbeeld: 

Voor boekjaar 20X1 heeft de onderneming een netto winst van € 45 000,00 

gerealiseerd. 

Er wordt beslist 40% van deze winst over te dragen naar volgend jaar. 

20X1-12-31 

693 Over te dragen winst 18 000,00 

140 aan Overgedragen winst 18 000,00 

693 Over te dragen winst 140 Overgedragen winst 

18 000,00 18 000,00 

Op het einde van het volgend boekjaar moet opnieuw beslist worden over de 

aanwending van het resultaat dat uit vorig jaar overgedragen werd. Daarom 

moet dit bedrag gevoegd worden bij het resultaat van het af te sluiten jaar ten 

einde over het totale resultaat te kunnen beslissen. 


20X2-12-31 

140 Overgedragen winst 18 000,00 

790 aan Overgedragen winst van vorige 

boekjaar 

790 Overgedragen winst van vorig 

boekjaar 


18 000,00 18 000,00 

18 000,00 

BS 18 000,00 

2de mogelijkheid: er is VERLIES 

Ingeval verlies geleden werd, kan beslist worden dit verlies naar volgend jaar over te 

dragen. Dit zal gebeuren wanneer men overtuigd is dat het geleden verlies volgend 

jaar zal kunnen ingelopen worden door de winsten van dat komend boekjaar. 

Het verlies van het boekjaar wordt geheel of gedeeltelijk overgedragen naar 

volgend jaar 

Voorbeeld: 

Voor boekjaar 20X1 heeft de onderneming een verlies van € 28 000,00 geleden. 

Er wordt beslist dit verlies geheel over te dragen naar volgend jaar. 

20X1-12-31 

141 Overgedragen verlies 28 000,00 

793 Aan Over te dragen verlies 28 000,00 

141 Overgedragen verlies 793 Over te dragen verlies 

28 000,00 28 000,00 

Indien verlies overgedragen werd, moet einde van het volgend boekjaar dit 

overgedragen resultaat, via de boekingen van de resultaatverwerking, 

samengebracht worden met het resultaat van het tweede jaar. Indien het 

tweede jaar winst geeft, kan dit dienen om het overgedragen verlies geheel of 

gedeeltelijk in te lopen; wanneer er opnieuw verlies geleden werd, worden beide 

verliesbedragen gecumuleerd. 

20X2-12-31 

690 Overgedragen verlies van het vorige boekjaar 28 000,00 

141 Aan Overgedragen verlies 28 000,00 

141 Overgedragen verlies (-) 

BS 28 000,00 

690 Overgedragen verlies van vorig 

boekjaar 

28 000,00 28 00, 

00 


3 Voorbeelden bij resultaatsbestemming 

Voorbeeld 1: KOSTEN < OPBRENGSTEN : dus winst 

Hoe de winstverdeling boeken ? 

VÓÓR winstbestemming: kosten < opbrengsten 

NA winstbestemming: kosten = opbrengsten 

Daarom: 

kostenrekeningen laten toenemen: debiteren 

winstbestemming (rekeningen 6921, 693, 694, 695) 

passiefrekeningen (schulden) laten toenemen: crediteren 

winstbestemming (rekeningen 133, 14, 471, 489) 

Gegeven: winst na belastingen = € 100 000,00 

winstverdeling: - 30% voor de beschikbare reserve 

- 15% wordt overgedragen naar volgend boekjaar 

- 55% als vergoeding voor de eigenaar 

te bestemmen winst na belastingen 

+ 100 000 

toevoegen aan beschikbare reserves - 30 000 10% 

uitkering aan eigenaar(s) - 55 000 70% 

overdracht naar volgend jaar - 15 000 20% 

Gevraagd: Boek de winstbestemming 

= 0 

6921 Toevoeging aande overige reserves 133 Beschikbare reserves 

30 000,00 30 000,00 

694 Vergoeding kapitaal 471 Dividenden over het boekjaar 

55 000,00 55 000,00 


15 000,00 15 000,00 

Voorbeeld 2: KOSTEN > OPBRENGSTEN : dus verlies 

Hoe de aanzuivering van het verlies boeken ? 

VOOR verliesbestemming: kosten > opbrengsten 

NA verliesbestemming: kosten = opbrengsten 

Daarom: 

opbrengstrekeningen laten toenemen: crediteren 

verliesbestemming (rekeningen 791, 792, 793) 

passiefrekeningen (schulden) laten afnemen: debiteren 

verliesbestemming (rekeningen 100, 133, 141) 


Gegeven: verlies = € 30 000,00 

verliesverdeling: 20% wordt onttrokken aan kapitaal 

te bestemmen verlies 

15% wordt ontrokken aan de reserves 

65% wordt overgdragen naar volgend boekjaar 

- 30 000 

onttrekken aan het kapitaal + 6 000 20% 

ontrekken aan de reserves - 4 500 15% 

overdracht naar volgend jaar - 19 500 65% 

791 Ontrekking aan het kapitaal 100 Kapitaal 

6 000,00 6 000,00 

= 0 

BS 25 000,00 

792 Ontrekking aande reserves 133 Beschikbare reserves 

4 500,00 4 500,00 

BS 8 000,00 

793 Over te dragen verlies 141 Overgedragen verlies (-) 

19 500,00 19 500,00 



Rubriek VI 

15 Kapitaalsubsidies 



In het kader van de expansiewetgeving of met het doel de werkgelegenheid en de 

investeringen te bevorderen, wordt frequent overheidssteun aan de ondernemingen 

toegekend. Deze steun kan verschillende vormen aannemen: 

kapitaalsubsidie: gegeven ter stimulering van investeringen gedaan met eigen 

vermogen; 

rentetoelage: gegeven ter stimulering van investeringen gedaan met vreemd 

vermogen; 

arbeidsplaatspremie: overheidstussenkomst in exploitatiekosten. 

Onder de rekening kapitaalsubsidies worden subsidies opgenomen die van 

overheidswege werden verkregen ingevolge investeringen in vaste activa 

gefinancierd met eigen middelen 

2 Waardering 

De kapitaalsubsidie moet geboekt worden op het ogenblik dat ze aan de onderneming 

wordt toegekend, en niet wanneer ze daadwerkelijk wordt ontvangen. 

Op de rekening 15 ‘Kapitaalsubsidie’ wordt het nominale bedrag geboekt verminderd met 

de uitgestelde belastingen, berekend tegen de belastingvoet van dat ogenblik. 

Deze overheidstegemoetkoming mag in geen geval onmiddellijk als boni op de 

resultatenrekening verwerkt worden. Wel moet de bekomen subsidie geleidelijk aan 

worden overgeboekt naar de resultatenrekening volgens hetzelfde ritme als de 

afschrijvingen op de vaste activa, voor de verwerving waarvan zij werden verkregen. 

Volgens dezelfde redeneringswijze dient ook het saldo van de nog niet in resultaat 

opgenomen kapitaalsubsidies, bij de realisatie of buitengebruikstelling van het betreffend 

vast actief, naar de resultatenrekening overgebracht te worden. 

Daar de bekomen kapitaalsubsidie geleidelijk wordt overgeboekt naar de 

resultatenrekening, zal ze uiteindelijk als een deel van de bedrijfswinst worden belast. 

Subsidies toegekend voor de aankoop van niet-afschrijfbare activa blijven voor de hele 

levensduur op het activa behouden. Er moeten geen uitgestelde belastingen gevormd 

worden. 

3 Boekingen 

Bij ontvangst van de kapitaalsubsidie ontstaat er dus een toekomstige belastingsschuld 

tegenover de Belgische Staat. Deze schuld wordt geregistreerd op de rekening 1680 

"Uitgestelde belastingen". 

Het bedrag van de ontvangen kapitaalsubsidie wordt daarom uitgesplitst over 2 

rekeningen: 

15 Kapitaalsubsidie 

= het ontvangen bedrag aan kapitaalsubsidie 

verminderd met de geraamde belasting. 

1680 Uitgestelde belastingen = de geraamde belasting bij een normale aanslagvoet 


Toezegging van de kapitaalsubsidie 

Voorbeeld: 

De onderneming ontvangt de toezegging vanwege de overheid van een 

kapitaalsubsidie voor de investering in een nieuwe machine 

- aanschaffingswaarde machine =€ 400 000,00 

- kapitaalsubsidie = € 100 000,00 

- normale aanslagvoet = 35% 

20X1-03-14 

416 Diverse vorderingen 100 000,00 

15 aan Kapitaalsubsidies 65 000,00 

1680 Uitgestelde belastingen op 

kapitaalsubsidies 

35 000,00 

Aankoop van de machine 

20X1-03-30 

230 Machine: aanschaffingswaarde 400 000,00 


440 aan Levranciers 484 000,00 

Bij ontvangst van de kapitaalsubsidie 

20X1-04-30 

5500 Bank R/C 100 000,00 

416 aan Diverse vorderingen 100 000,00 

Afschrijving van de machine op het einde van het eerste jaar 

Voorbeeld: 

- aanschaffingswaarde machine € 400.000 

- afschrijving: degressief aan 40% per jaar van de netto boekwaarde 

20X1-12-31 


239 aan Installaties & machines geboekte 


239 Machine: geboekte 


160 000,00 

6302 Afschrijvingen op mat. Vaste 

activa 

160 000,00 160 000,00 

Voor de jaarlijkse overboeking van het passend gedeelte naar de resultatenrekening, 

voor kapitaalsubsidies toegekend mits aanwending ervan tot investering in vast 

activa, wordt geboekt: 


15 Kapitaalsubsidies 26 000,00 

753 aan Kapitaal- en intrestsubsidies 26 000,00 

1680 Uitgestelde belastingen op kapitaalsubsidies 14 000,00 


belastingen 


1680 Uitgestelde belastingen op 

kapitaalsubsidies 

14 000,00 

BS 65 000,00 BS 35 000,00 

26 000,00 14 000,00 

753 Kapitaal- en intrestsubsidies 

780 Onttrekkingen aan de 

Uitgestelde belastingen 

26 000,00 14 000,00 

Afschrijving van de machine op het einde van het tweede jaar 

20X2-12-31 


239 aan Installaties & machines geboekte 


15 Kapitaalsubsidies 15 600,00 

96 000,00 

753 aan Kapitaal- en intrestsubsidies 15 600,00 

1680 Uitgestelde belastingen op kapitaalsubsidies 8 400,00 


belastingen 

Afschrijving van de machine op het einde van het derde en het vierde jaar 

Op het einde 

van het derde 

jaar 

8 400,00 

Op het einde van 

het vierde jaar 

Afschrijving op materiële vaste activa: 80 000,00 64 000,00 

Onttrekking aan de Kapitaal- en 

intrestsubsidies 

13 000,00 10 400,00 

Onttrekking aan de uitgestelde belastingen 7 000,00 5 600,00 



Rubriek VII 

16 Voorzieningen 


Volgens artikel 13 van het K.B. van 8-10-76 hebben de voorzieningen voor risico's en kosten 

tot doel: "duidelijk omschreven verliezen of kosten te dekken die 

1) op de balansdatum waarschijnlijk of zeker zijn, 

2) doch waarvan het bedrag nog niet vaststaat". 

afsluiting 

huidig boekjaar boekjaar een volgend boekjaar 

risico ontstaat: of risico wordt gerealiseerd: 

- voorziening aanleggen. - voorziening besteden 

- mogelijke kosten laten 

wegen op resultaat van of risico wordt niet gerealiseerd: 

huidig boekjaar . - voorziening terugnemen 

Welke voorzieningen moeten aangelegd worden? 

Op deze vraag wordt antwoord gegeven door artikel 19 van het K.B. van 8-10-1976. 

160 Pensioenen en soortgelijke verplichtingen 

Onder die post worden opgenomen de voorzieningen die door de onderneming werden 

gevormd om te voldoen aan de verplichtingen inzake conventionele rust- en 

overlevingspensioenen, brugpensioenen en andere pensioenen en renten die zij ten 

opzichte van haar actuele of gewezen personeelsleden heeft aangegaan. 

In andere woorden: voorzieningen waarvoor geen verzekeringspolis werd afgesloten. 

161 Belastingen 

Hier worden opgenomen de voorzieningen voor belastingsverplichtingen die uit een 

wijziging van de belastbare basis of in de berekening van de belasting kunnen 

voortvloeien. 

Dus niet die bedragen die perfect gekend of nog niet opeisbaar zijn, maar wel die 

bedragen waarover met de administratie van de directe belastingen een discussie 

bestaat. 

162 Grote herstellings- en onderhoudswerken 

Grote herstellingen en groot onderhoud gebeuren periodiek maar de periodiciteit is 

meestal enkele jaren. De aangelegde voorzieningen dienen om de toekomstige kosten, 

die zeker zijn maar waarvan het bedrag slechts geschat kan worden, te verdelen over 

de lopende boekjaren. 

163 tot 165 Overige risico's en kosten die bepaald worden door de wet en waartoe de 

rekeningen 163-165 passend moeten onderverdeeld worden. 

1631 Voorzieningen voor persoonlijke of zakelijke zekerheden verstrekt tot 

waarborg van schulden en verbintenissen van derden 

De onderneming kan onder diverse vormen zekerheden gesteld hebben om de 

goede afloop van contracten aangegaan door derden, te waarborgen. Indien komt 

Deel II – Passief van de balans – KLASSE 1: Voorzieningen 112

vast te staan of indien het zeer waarschijnlijk wordt dat, door het in gebreke 

blijven van de derde, de onderneming voor de nakoming van de verbintenis zal 

aangesproken worden, moet een voorziening aangelegd worden voor het bedrag 

dat van de onderneming zal of kan gevorderd worden. 

Zolang deze borgstelling niet wordt aangesproken, wordt ze enkel vermeld in de 

"klasse 0" (cfr. cursus 2de kandidatuur), slechts vanaf het ogenblik dat de derde 

in gebreke blijft vinden we het effect terug op rekening 1631. 

1632 Voorzieningen voor verbintenissen tot aan- of verkoop van vaste activa 

Het aan- en verkopen van vaste activa gaat in sommige gevallen samen met 

lange leveringstermijnen. Het is dan ook mogelijk dat tussen afsluitdatum van het 

contract en de levering zich feiten voordoen welke verliezen of kosten met zich 

brengen. 

1633 Voorzieningen voor de uitvoering van gedane of ontvangen bestellingen 

Bestellingen welke gedaan worden op internationale markten waar de prijzen 

gevoelig kunnen schommelen op korte termijn, brengen mee dat de contractuele 

voorwaarden tussen de contractdatum en de uiteindelijke leveringsdatum 

ongunstig kunnen worden. Bij voorbeeld indien de mogelijke verkoopprijs komt te 

liggen onder de gecontracteerde aankoopprijs, moet een gepaste voorziening 

aangelegd worden. 

1634 Voorziening voor verliezen uit termijnposities of overeenkomsten in 

deviezen en termijnposities of -overeenkomsten op goederen 

In theorie zouden de termijnposities onmiddellijk via hedgingtechniek moeten 

ingedekt worden. Toch blijkt dat door de veelheid en snelheid van de 

verrichtingen, alsook de onmogelijkheid om voor alle verrichtingen een geschikte 

tegenpartij te vinden, het onmogelijk is om alle verrichtingen in te dekken. Indien 

uit deze ongedekte posities verliezen ontstaan moeten hiertoe voorzieningen 

aangelegd worden. 

1635 Voorzieningen voor technische waarborgen verbonden aan de reeds door de 

onderneming verrichte verkopen of diensten 

In vele sectoren, vooral constructie, bouw, automobielen, scheepsbouw enz. geeft 

de fabrikant of verdeler een waarborg van goede werking gedurende een 

bepaalde periode. Het risico verbonden aan een dergelijke waarborgstelling is 

moeilijk te schatten en wordt meestal op grond van historische cijfers, als een 

percentage van de omzet of de uitgevoerde werken bepaald. In elk geval moet 

voor deze verplichting, wanneer het zeker of waarschijnlijk is dat zij tegen de 

onderneming zal ingeroepen worden, een voorziening aangelegd worden. 

1636 Voorzieningen voor hangende geschillen 

Het kunnen zowel gerechtelijke als andere geschillen zijn, van zeer uiteenlopende 

aard, zoals sociale geschillen, schadevergoeding ingevolge oneerlijke 

concurrentie, geschillen in verband met de naleving van bestaande wetgevingen 

op de milieubescherming enz. 

1659 Andere voorzieningen 

Op deze rekening worden de voorzieningen geboekt die niet onder de voorgaande 

rekeningen kunnen vervat worden. 

168 Uitgestelde belastingen 

Deze rekeningen worden behandeld bij de bespreking van: 

- rekening 15 Kapitaalsubsidies, 

- rekeningen 21 tot en met 28: immateriële en materiële vaste activa . 


2 Waardering 

Belangrijk is dat voorzieningen in geen geval mogen gebruikt worden om waardecorrecties op 

activa uit te voeren. Deze correcties dienen te gebeuren door het boeken van afschrijvingen 

en waarde-verminderingen (cfr. infra de bespreking van de principes terzake bij de rekeningen 

van klasse 2). 

Zij zijn integendeel verbonden met de risico's en de kosten die hetzij voortvloeien uit 

de uitgevoerde transacties met derden, hetzij gepaard gaan met concretiseerbare 

toekomstige verplichtingen voor het handhaven van een bepaalde omvang aan 

bedrijfsactiviteit (zoals vb. grote herstellingen). 

Artikel 15 van het KB. op de jaarrekening bepaalt dat de onderneming haar waarderingsregels 

moet vastleggen. In voormelde regels moeten de wijzen van vorming en aanpassing van de 

voorzieningen voor risico's en kosten vervat zijn. 

Inzake de vorming van de voorzieningen voor risico's en kosten moet voornamelijk rekening 

gehouden worden met de volgende wettelijke bepalingen: 

1) de vorming van de voorzieningen moet stelselmatig gebeuren en in geen geval mag de 

vorming afhankelijk gesteld worden van het resultaat. 

2) er moet rekening gehouden worden met alle voorzienbare risico's en mogelijke verliezen, 

die ontstaan zijn in het afgelopen boekjaar of in voorgaande boekjaren. 

3) indien het risico of het verschil slechts bekend wordt aan de leiding tussen de 

balansdatum en het ogenblik van afsluiten van de jaarrekening, moet nog in de 

jaarrekening van het vorige jaar het nodige gedaan worden voor de aanleg van een 

passende voorziening. 

Ook moet opgemerkt worden dat bij aanleg van voorzieningen er geen fondsvorming –zgn. 

spaarpotje- ontstaat. Wel is er door de aanleg van de voorziening een toename van de kosten 

en dus een daling van de uitkeerbare winst. 

3 Boekingen 

Bij de boekingen in verband met voorzieningen moet over het normale dan wel het 

uitzonderlijk karakter van het risico en de kost geoordeeld worden. 

De normale voorzieningen zullen in de resultatenrekeningen verwerkt worden in de rekeningen 

van de "bedrijfskosten", de uitzonderlijke voorzieningen daarentegen in de rekeningen van de 

"uitzonderlijke kosten". 

In onderstaand schema wordt het gebruik van de verschillende resultatenrekeningen in de 

verschillende situaties weergegeven: 

Risico’s & kosten 

in verband met exploitatie 

met uitzonderlijk 

karakter 

gewone risico’s 

160 -> 162 

overige risico’s 

163 -> 165 

aanleg terugneming besteding 

6360 6361 6361 

6370 6371 6371 

gewone risico’s 

& overige risico’s 6620 762 6621(*) 

(*) CBN-advies 107/10, nr. 24 van september 1989: rekening 662 wordt gecrediteerd bij de 

besteding 

Indien de voorziening vroeger ten laste van de "bedrijfsresultaten" gevormd werd, zal bij de 

realisatie de kostenrekening in de onderverdelingen van de rekening 61 “diensten en diverse 

goederen” of 64 "andere bedrijfskosten" ondergebracht worden. Wanneer de voorziening 


aangelegd werd ten laste van de "uitzonderlijke resultaten", zal de kostenrekening gevonden 

worden onder de nummers 664 tot 668 van de "andere uitzonderlijke kosten". 

De drie situaties worden geïllustreerd: 

voorbeeld in punt 3.1 en volgende: 

een voorziening voor overige risico’s en kosten in verband met de exploitatie van 

de onderneming 

voorbeeld in punt 4.1 : 

een voorziening voor (gewone) risico’s en kosten in verband met de exploitatie 

van de onderneming 

voorbeeld in punt 4.2 : 

een voorziening voor (gewone) risico’s en kosten maar met uitzonderlijk karakter 

3.1 Aanleg van de voorziening 

Indien de kosten en verliezen 

duidelijk omschreven zijn, 

op balansdatum waarschijnlijk of zeker zijn 

en het bedrag nog niet vaststaat, 

dan moeten voorzieningen worden aangelegd. 

Voorbeeld: 

Boekjaar 20X0 

De onderneming legt een voorziening aan omdat ze in een juridisch geschil verwikkeld is 

wegens een laattijdige levering. De klant eist een schadevergoeding van € 50 000,00. 

Op 20X0-12-31 wordt de waarschijnlijke kost –dit is schadevergoeding en gerechtskosten- 

geschat op € 53 000,00. Omdat de uitspraak van de rechtbank in een later jaar verwacht 

wordt, dient een voorziening te worden aangelegd. 

20X0-12-31 een volgend boekjaar 

laattijdige aanleg uitspraak rechtbank 

levering voorziening + besteding 

20X0-12-31 

6370 Voorzieningen voor andere risico's en kosten: 

toevoeging 

53 000,00 

1636 aan Voorzieningen voor hangende geschillen 53 000,00 

6370 Voorzieningen voor andere 

risico’s en kosten: toevoeging 

1636 Voorzieningen voor hangende 

Geschillen 

53 000,00 53 000,00 


3.2 Aanpassing op balansdatum 

Indien de waarde van de voorziening niet meer overeenstemt met de waarde van een actuele 

beoordeling moet zij gecorrigeerd worden. 

De voorziening is te laag 

De waarde van de voorziening wordt op dezelfde wijze verhoogd als ze werd aangelegd. 

De voorziening is te hoog 

Indien vastgesteld wordt dat de voorziening niet langer noodzakelijk is, ingevolge het 

wegvallen van het risico of het uitvoeren van een nieuwe schatting van het risico op basis 

van recente gegevens, dient de voorziening eveneens in de overeenstemmende mate 

afgebouwd te worden. De wetgeving bepaalt dat de voorzieningen niet langer mogen 

behouden worden voor het gedeelte waarvoor zij zonder reden zijn. In dat geval moet de 

voorziening geheel of gedeeltelijk worden teruggenomen. 

De term "terugneming" wordt voorbehouden voor het terug in winst boeken van 

voorzieningen of gedeelten ervan die zonder reden zijn geworden. 

Indien de voorziening vroeger aangelegd was ten laste van de bedrijfsresultaten in vorige 

boekjaren, geschiedt de terugneming via het credit van de rekeningen 6361 of 6371. (zie 

voorbeeld) 

Indien de voorziening ten laste van de "uitzonderlijke resultaten" werd gebracht bij haar 

aanleg, geschiedt de terugneming via creditering van de rekening 762. 

16X Voorzieningen voor ... 

762 aan Terugneming van voorzieningen voor 

uitzonderlijke risico's en kosten 


Na onderzoek van het dossier van de klant, wordt vastgesteld dat zijn eis overdreven is. De 

kosten worden geraamd op € 35 000,00 verhoogd met € 3 000,00 gerechtskosten. 

20X0-12-31 20X1-12-31 een volgend boekjaar 

laattijdige aanleg terugneming uitspraak rechtbank 

levering voorziening voorziening + besteding 

20X1-12-31 

1636 Voorzieningen voor hangende geschillen 15 000,00 

6371 aan Voorzieningen voor andere risico's en 

kosten: terugneming 

15 000,00 



risico’s en kosten: terugneming 

geschillen 

53 000,00 

15 000,00 15 000,00 


3.3 Realisatie van het risico & besteding van de voorziening 

Wanneer het risico zich effectief realiseert en de onderneming gehouden is ingevolge haar 

contractuele verplichtingen vergoedingen uit te keren, worden deze betalingen niet afgeboekt 

op de voorzieningsrekeningen doch geboekt op een gepaste kostenrekening. 

Zodra de boeking ten laste van het resultaat van de effectief verschuldigde sommen 

uitgevoerd is, moet een passend gedeelte van de voorziening aangewend worden door 

overboeking naar de resultatensfeer. 


Op 20 maart 20X2 wordt het vonnis uitgesproken. De schadevergoeding bedraagt € 37 

200,00 en moet onmiddellijk vereffend worden. De gerechtskosten werden bepaald op 

€ 2 600,00 

20X2-03-20 

643 Diverse bedrijfskosten 39 800,00 

5500 aan Bank R/C 39 800,00 

Besteding van de voorziening (of een deel ervan) 

20X2-03-20 

1636 Voorzieningen voor hangende geschillen 38 000,00 

6371 aan Voorzieningen voor andere risico's en 

kosten: besteding 


risico’s en kosten: besteding 

38 000,00 


geschillen 

38 000,00 38 000,00 

BS 38 000,00 


4 Voorbeelden 

4.1 Voorbeeld: een voorziening voor (gewone) risico’s en kosten in verband met de 

exploitatie van de onderneming 

De onderneming heeft in het jaar 20X1 een machine aangekocht. 

Uit ervaring weet de directie dat dergelijke machines om de 3 jaar een grote onderhoudsbeurt 

nodig hebben. Deze onderhoudskost wordt geschat op € 75 000,00. 

Er wordt beslist deze belangrijke kost voor de onderneming gelijkmatig te spreiden over de 

resultaten van 3 boekjaren: dus telkens € 25 000,00 in 20X1, in 20X2 en in 20X3. 

20X1-12-31 20X2-12-31 20X3-12-31 20X4-12-31 

aanschaf 1 ste 2 de 3 de groot 

machine voorziening voorziening voorziening onderhoud 

+ besteding 

Voor de aanleg van voorzieningen ten laste van de "bedrijfsresultaten" wordt geboekt: 

20X-12-31 

6360 Voorzieningen voor grote herstellingswerken 

en grote onderhoudswerken: toevoeging 

162 aan Voorzieningen voor herstellingswerken 

grote onderhoudswerken 

6360 Voorzieningen voor grote 

herstellingswerken en grote 

onderhoudswerken: toevoeging 

25 000,00 

25 000,00 

162 Voorzieningen voor herstellingswerken 


25 000,00 25 000,00 

De boeking op 20X2-12-31: 

20X2-12-31 








25 000,00 

25 000,00 



25 000,00 BS 25 000,00 

25 000,00 


De boeking op 20X3-12-31: 

20X3-12-31 








25 000,00 

25 000,00 



25 000,00 BS 50 000,00 

25 000,00 

De boeking van de factuur voor de herstellingswerken op 20X4-05-14: 

Aankoopfactuur van 20X4-05-08: € 81 000,00 excl. 21% BTW 

20X4-05-14 

61XX Diensten en diverse goederen 81 000,00 



61XX Diensten en diverse goederen 4400 Leveranciers 

81 000,00 98 010,00 

4111 Aftrekbare BTW op goederen en 

diensten 

17 010,00 

Indien de werken met eigen personeel werden uitgevoerd, wordt de loonkost op de 

rekeningen van de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (cfr. bespreking van 

rekeningen 62) geboekt. 

Besteding van de voorziening 

20X4-05-14 

162 Voorzieningen voor herstellingswerken grote 

onderhoudswerken 

6361 aan Voorzieningen voor grote herstellingswerken 

en grote onderhoudswerken: 

besteding 

75 000,00 

75 000,00 




onderhoudswerken: terugneming 



75 000,00 BS 75 000,00 

75 000,00 

4.2 Voorbeeld: een voorziening voor (gewone) risico’s en kosten maar met uitzonderlijk 

karakter 

november 20X0 20X0-12-31 februari 20X1 

aanleg afsluiting herstelling 

voorziening boekjaar + besteding 

De herfststormen van het jaar 20X0 hebben flink wat schade aangericht aan de 

bedrijfsgebouwen. Deze schade werd niet gedekt door een verzekeringspolis. 

De herstellingswerken zullen uitgevoerd worden in de loop van de maand februari van het jaar 

20X1. 

Toch wordt beslist om nog in 20X0 een voorziening voor deze werken aan te leggen, zo komen 

deze kosten nog ten laste van het resultaat van het jaar waarin de schade werd aangericht. 

De herstellingskosten worden op € 35 000,00 eschat. 

Boeking aanleg voorziening op 20X0-11-13 

20X0-11-13 

6620 Voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en 

kosten (toevoeging) 



6620 Voorzieningen voor uitzonderlijke 

risico’s en kosten (toevoeging) 

35 000,00 

35 000,00 



35 000,00 35 000,00 

Boeking van de factuur voor de herstelling 

Aankoopfactuur (dd. 20X1-02-20) van de aannemer "Dak-Repair": herstelling € 33 

750,00 

(BTW 21%, werken in onroerende staat) 

20X1-02-25 

66X Andere uitzonderlijke kosten 33 750,00 





66X Andere uitzonderlijke kosten 4400 Leveranciers 

33 750,00 33 750,00 

4111 Aftrekbare BTW op goederen en 

diensten 

4511 BTW-medecontractant 

7 087,50 7 087,50 

Besteding van de voorziening 

20X1-02-25 

162 Voorzieningen voor herstellingswerken grote 

onderhoudswerken 

6621 aan Voorzieningen voor uitzonderlijke 

risico’s en kosten (besteding) 

6621 Voorzieningen voor uitzonderlijke 

risico’s en kosten (besteding) 

35 000,00 

35 000,00 



35 000,00 BS 35 000,00 

35 000,00 



Rubriek VIII 

17 Schulden op meer dan één jaar 


Rubriek IX 

42 48 Schulden die binnen het jaar vervallen 

1. Indeling de rekeningen 

17X Schulden met een contractuele looptijd van meer dan één jaar. 

42X Schulden met een looptijd van meer dan één jaar –die initieel op de 

rekeningen van rubriek 17 werden geboekt- maar die binnen de 12 

maanden vervallen. 

43X 48X Schulden met originele looptijd van minder dan 12 maanden. 

Op te merken is hierbij dat de rekeningen 42 als derde en vierde decimale cijfers dezelfde 

moeten krijgen als de rekeningen in reeks 17, zodat aan de hand van de laatste twee cijfers 

kan vastgesteld worden over welke soort schulden het gaat. 

De waardering gebeurt in principe tegen de nominale waarde. 

Schulden op 

meer dan één 

jaar 

Schulden op meer 

dan één jaar die 

binnen het jaar 

vervallen 

Schulden op 

minder dan één 

jaar 

17 42 43 48 

Achtergestelde lening 170 420 

Obligatielening niet-achtergesteld 171 421 

Leasingschulden & soortgelijke 172 422 

Kredietinstellingen 173 423 43 

Overige leningen 174 424 439 

Handelsschulden 175 425 44 

Schulden met betrekking tot belastingen, 

bezoldigingen en sociale lasten 

Ontvangen vooruitbetalingen op 

bestellingen 

Schulden uit bestemming van het 

resultaat 

Deel II – Passief van de balans: KLASSE 1+4: Vreemd vermogen 122 

45 

176 426 46 

Borgtochten ontvangen in contanten 178 428 488 

Diverse schulden 48 

Overige schulden 179 429 

47

2 Bespreking van de inhoud en het gebruik van de rekeningen 

170 Achtergestelde leningen 

Op deze rekeningen worden de schulden van leningen geboekt die bij vereffening of 

stopzetting van de onderneming slechts zullen uitbetaald worden als alle andere 

schuldeisers reeds werden terugbetaald. 

Deze leningen hebben enkel voorrang op het eigen vermogen. 

Indien de schuldeisers van de lening de mogelijkheid hebben hun lening om te zetten 

– te converteren- in kapitaal (in aandelen), dan wordt de schuld geboekt op rekening 

1700 ‘Achtergestelde lening: converteerbaar’. 

Is ze niet converteerbaar, dan wordt rekening 1701 ‘Achtergestelde lening: nietconverteerbaar’ 

gebruikt. 

Voorbeeld: 

Een moedermaatschappij staat aan haar dochteronderneming een achtergestelde 

lening toe van € 100 000,00. Het contract van lening vermeldt de mogelijkheid van 

converteerbaarheid. 

Bij ontvangst van gelden wordtin de boekhouding van de dochter geboekt: 

5500 Bank R/C 100 000,00 

1700 aan Achtergestelde lening: 

converteerbaar 

100 000,00 

171 Obligatielening niet-achtergesteld 

Om vreemd vermogen aan te trekken kan de onderneming ‘obligaties’ uitgeven. Het 

leenbedrag wordt dan verdeeld over een groot aantal schuldbekentenissen in bezit van 

obligatiehouders. Bij uitgifte bepaalt de onderneming de uitgifteprijs., de looptijd, de 

rentevergoeding, de terugbetalingsprijs en de aflossingswijze. 

Niet-achtergestelde obligatielening: de obligatiehouders worden op dezelfde wijze 

behandeld als de andere schuldeisers. 

Een obligatielening kan converteerbaar zijn in kapitaal, rekening 1710; in 

tegenovergesteld geval, rekening 1711. 

De uitgifte van een obligatielening wordt in detail besproken in de cursus 

‘Vennootschapsboekhouden’ van de 2de kandidatuur. 

172 Leasingschulden en soortgelijke 

Zie cursus ‘Voortgezet algemeen boekhouden’ van de 2de kandidatuur. 

1730 Financiële schulden tegenover kredietinstellingen 

430 

Op deze rekeningen worden de ‘schulden op rekening’ met vaste terugbetalingstermijn 

tegenover de kredietinstellingen geboekt: 

- rekeningen 1730 indien de looptijd bij het afsluiten van het leningcontract meer 

dan een jaar beloopt 

- rekeningen 430 indien de looptijd bij het afsluiten van het leningcontract minder 

dan twaalf maanden beloopt. 

Deel II – Passief van de balans: KLASSE 1+4: Vreemd vermogen 123

Voorbeeld: 

Op 20X1-01-20 gaat de onderneming een lening aan bij de bank: 

. geleend bedrag: € 125 000,00, 

. looptijd van de lening: 5 jaar, 

. terugbetaling ... rato van € 25 000,00 per jaar, met vervaldag op 31 januari, 

. de verschuldigde intresten worden buiten beschouwing gelaten. 

Bij het opnemen van de lening wordt geboekt: 

20X1-01-20 

5500 Bank R/C 125 000,00 

1730 aan Schulden op meer dan één jaar: 

kredietinstellingen 

125 000,00 

Op het einde van het boekjaar moet het gedeelte van de lening dat in het volgend 

boekjaar moet terug betaald worden, overgeboekt worden naar een rekening uit 

klasse 4, waarin de schulden op minder dan 1 jaar ondergebracht zijn. Deze 

werkwijze wordt gevolgd om aan de hand van de boekhouding en daarna van de 

jaarrekening, een financiële analyse of de onderneming op korte termijn haar 

verplichtingen kan nakomen, toe te laten. 

20X1-12-31 

1730 Schulden op meer dan 1 jaar 

kredietinstelling 

4230 aan Schulden op meer dan één jaar die 

binnen het jaar vervallen: 


5500 Bank R/C 

25 000,00 

25 000,00 

1730 Schulden op meer dan 1 jaar: 


(1) 125 000,00 (1) 125 000,00 

(2) 25 000,00 

4230 Schulden op meer dan 1 jaar die 

binnen het jaar vervallen: kredietinstelling 

(2) 25 000,00 

Aflossing van de schuld 

Bij de betaling op de contractuele vervaldag in de loop van het volgende boekjaar 

wordt dan geboekt: 

20X2-01-31 

4230 Schulden op meer dan één jaar die 

binnen het jaar vervallen: 


25 000,00 

5500 aan Bank R/C 25 000,00 

Door de voormelde overboeking worden de rekeningen 173 enkel gedebiteerd voor 

de overboeking naar de rekeningen op korte termijn. Enkel in geval van 

vervroegde terugbetaling van de lening zullen deze rekeningen gedebiteerd 

worden voor financiële bewegingen. De boeking zou dan als volgt verlopen: 


1730 Schulden op meer dan 1 jaar: 


100 000,00 

5500 aan Bank R/C 100 000,00 

1731 Kredietinstellingen: promessen 

431 

Het gebruik van orderbriefjes of promessen lijkt op dat van wisselbrieven. 

Een promesse wordt echter gebruikt door financiële instellingen om krediet toe te 

staan aan de handelaar. Deze laatste –de ondertekenaar & schuldenaar- belooft op de 

vervaldag van de promesse zijn schuld te betalen aan de schuldeneiser of diens order. 

1732 Kredietinstellingen: acceptkredieten 

432 

Deze kredietvorm vinden we vooral terug bij internationale handel. 

Bij uitvoer 

De exporteur trekt een wissel op zijn bank en vraagt de wissel te accepteren en te 

verdisconteren. De vervaldag van het acceptkrediet valt samen met de betaling door 

de buitenlandse klant. 

Bij invoer 

De importeur trekt een wissel op zijn bank en vraagt de wissel te accepteren en te 

verdisconteren. Met het netto bedrag van de verdiscontering wordt de buitenlandse 

verkoper betaald. De vervaldag van het acceptkrediet valt samen met de verkoop van 

de ingevoerde goederen. 

433 Kredietinstellingen: schulden in rekening-courant 

De rekening 433 wordt enkel aangewend op het einde van het boekjaar indien de 

onderneming gebruik gemaakt heeft van kaskredieten, kasfaciliteiten of overschrijding 

in rekening. 

Voorbeeld: 

Op 20X0-12-31 bij het afsluiten van het boekjaar- heeft de rekening 550 "Bank R/C": 

- een debettotaal van € 6 450,00 

- een credittotaal van € 10 210,00 

De onderneming heeft dus een kaskrediet opgenomen van € 3 760,00 

op het einde van het jaar: 

20X0-12-31 

5500 Bank R/C 3 760,00 

433 aan Kredietinstellingenschulden: in 

rekening-courant 

bij het openen van de rekeningen bij het begin van volgend jaar: 

20X1-01-01 

433 Kredietinstellingenschulden: in rekeningcourant 

3 760,00 

3 760,00 

5500 aan Bank R/C 3 760,00 


1740 Overige leningen 

439 

Onder deze hoofding worden de schulden inzake leningen opgenomen die niet 

aangegaan zijn tegenover kredietinstellingen (en evenmin thuishoren in de rekeningen 

170 tot en met 172, die niet besproken werden): vb. tegenover: privé personen of 

andere ondernemingen. 

Belangrijk is dat het kredietopnamen moeten vastgelegd zijn in een 

leenovereenkomst. 

Voorbeeld: 

Een particulier staat op 20X0-09-01 een lening toe aan de onderneming: 

- geleend bedrag: € 12 000,00 

looptijd van de lening: 10 maanden 

terugbetaling van.€ 5 000,00 op 20X1-01-31, het saldo op 20X1-05-31 

- de verschuldigde intresten worden buiten beschouwing gelaten. 

Bij het opnemen van de lening 

20X0-09-01 

5500 Bank R/C 12 000,00 

439 aan Overige leningen: op minder dan 12 

maanden 

Op de 1ste vervaldag 

20X1-01-31 

439 Overige leningen: op minder dan 12 maanden 5 000,00 

12 000,00 

5500 aan Bank R/C 5 000,00 

Op de 2de vervaldag 

20X1-05-31 

439 Overige leningen: op minder dan 12 maanden 7 000,00 

5500 aan Bank R/C 7 000,00 

1750 Handelsschulden: Leveranciers 

440 

Het betreft schulden tegenover leveranciers ingevolge aankopen van goederen en 

diensten, waarvan contractueel bij het begin de vervaldag op meer dan twaalf 

maanden verwijderd is. 

2XX Investeringen 

60X Aankoop van handelsgoederen, grond- of 

hulpstoffen 

6XXX Kostenrekeningen 


1750 aan Handelsschulden: Leveranciers 

440 


1751 Te betalen wissels 

441 

Er wordt in de rekeningen een onderscheid gemaakt naargelang de schuld al dan niet 

door wissels gematerialiseerd werd. 

Voorbeeld: 

Bij de aankoop van een machine dienstig voor de bedrijfsuitbating met een 

betalingsuitstel van meer dan 12 maanden, wordt geboekt: 

Bij de boeking van de aankoopfactuur: 

230 Installaties, machines & uitrusting: 


7 000,00 


1750 aan Schulden op meer dan 1 jaar: 

handelsschulden leveranciers 

Indien daarna wisselacceptatie volgt: 

1750 Schulden op meer dan 1 jaar: handelsschulden 

leveranciers 

1751 aan Schulden op meer dan 1 jaar: 

handelsschulden te betalen wissels 

8 470,00 

8 470,00 

8 470,00 

Bij het einde van het boekjaar, wordt het gedeelte van de schuld dat volgend 

boekjaar moet betaald worden, overgeboekt naar een rekening van klasse 4: 

20X1-12-31 

1751 Schulden op meer dan 1 jaar: handelsschulden 

te betalen wissels 

4251 aan Schulden op meer dan 1 jaar die binnen 

het jaar vervallen: handelsschulden te 

betalen wissels 

Volgend boekjaar 

4251 Schulden op meer dan 1 jaar die binnen het 

jaar vervallen: handelsschulden te betalen 

wissels 

8 470,00 

8 470,00 

8 470,00 

5500 aan Bank R/C 8 470,00 

444 Nog te ontvangen facturen 

Per einde boekjaar wordt de rekening 444 "Te ontvangen facturen" gebruikt voor 

facturen welke pas na afsluitdatum ontvangen werden, en niet meer in het 

aankoopboek kunnen ingeschreven worden, doch waarvan de goederen of diensten 

voor de balansdatum werden geleverd, zodat de goederen in voorraad werden geteld 

of zelfs reeds werden doorgeleverd of de kosten betrekking hebben op het afgesloten 

boekjaar. 


Voorbeeld: 

Op 20X1-12-31 -bij het afsluiten van het boekjaar 20X1- werd de factuur van de n.v. 

Schoonmaak voor het onderhoud van de machines en burelen tijdens de maand 

december nog niet ontvangen. 

Dit onderhoud kost € 2 150,00, zoals werd vastgelegd in het contract met de n.v. 

Schoonmaak.. De BTW-medecontractant is hier van toepassing: 21%. 

per einde boekjaar wordt geboekt: 

20X1-12-31 

6110 Onderhoud kantoren 2 150,00 

444 aan Te ontvangen facturen 2 150,00 

in het begin van het nieuwe boekjaar wordt bij ontvangst, de factuur klassiek 

ingeboekt, waarna de eindejaarsregulatie tegengeboekt wordt: 

20X2-01-21 

6110 Onderhoud kantoren 2 150,00 

4111 Aftrekbare BTW 451,50 


4513 BTW-medecontractant 451,50 

444 Te ontvangen facturen 2 150,00 

6110 aan Onderhoud kantoren 2 150,00 

444 Te ontvangen facturen 6110 Onderhoud kantoren 

BS 2 150,;00 (1) 2 150,00 

(2) 2 150,00 (2) 2 150,00 

440 Leveranciers 

450 Geraamd bedrag der belastingschulden 

Op deze rekening komt per einde boekjaar het geschatte bedrag van de 

verschuldigde, nog niet vooruitbetaalde winstbelasting. 

(1) 2 150,00 

De boekingen in verband met de belastingen worden in detail besproken in het laatste 

hoofdstuk: ‘Eindejaarsverrichtingen’. 

451 Te betalen BTW 

Op deze rekening wordt het bedrag geboekt dat aan de BTW-administratie moet 

betaald worden. 

Voor de gedetailleerde bespreking wordt verwezen naar hoofdstuk 3 in het eerste deel 

van de cursus. 

Praktisch worden aan deze rekening een aantal hulprekeningen toegevoegd, nl. deze 

waarop verschuldigde BTW-bedragen geboekt worden: 

- BTW op verkopen, 

- BTW op creditnota's aankoop, 

- BTW K.B. 1 art. 17bis (medecontractant), 


- BTW Intra-communautair. 

Hierna volgt een mogelijk werkingsschema voor de boekingen bij maandelijkse BTWbelastingplichtigen. 

1. door boeking aankoopfactuur, 

2. door boeking uitgaande creditnota's, 

3. door boeking verkoopfacturen, 

4. door boeking aankoopfacturen (invoer uit E.U.-land), 

5. door boeking aankoopfacturen (werken in onroerende staat), 

6. door boeking inkomende creditnota's, 

7. overboeking van de aftrekbare BTW (maandelijkse boeking), 

8. overboeking van de af te dragen BTW (maandelijkse boeking), 

9. indien het maandsaldo op de R/C BTW-administratie een creditsaldo is, 

10. indien het maandsaldo op de R/C BTW-adminis-tratie een debetsaldo is, 

11. bij de betaling van het saldo van de maand aan de BTW-administratie, 

12. bij het terugontvangen vanwege de BTW van het teruggevorderd saldo. 


1 3 

4112 BTW op CN’s verkoop 4512 BTW Intracommunautair 

2 4 

8 4513 BTWmedecontractant 

7 4514 BTW op CN’s 

aankoop 

4519 R/C BTWadministratie 

9 10 

411 Te ontvangen BTW 451 Te betalen BTW 

12 11 

5500 Bank R/C 


5 

6

452 Te betalen Belgische belastingen en taksen 

4520 tot 4524 Belgische winstbelastingen 

De boekingen in verband met de belastingen worden in detail besproken in het laatste 

hoofdstuk: ‘Eindejaarsverrichtingen’. 

4525 tot 4527 Andere te betalen Belgische belastingen en taksen 

Deze rekening wordt gebruikt om bij de ontvangst van het aanslagbiljet de schuld te 

boeken van belastingen andere dan winstbelastingen. 

Voorbeeld 

De onderneming is onroerende voorheffing verschuldigd op het kadastraal inkomen 

van een woonhuis dat wordt verhuurd. 

Het kadastraal inkomen bedraagt € 1 400,00. 

De onroerende voorheffing werd in 20X0 bepaald op 20%, nl.: 

- 20% niet verrekenbaar, te boeken als kost. 

Bij ontvangst van het aanslag 

640 Bedrijfsbelasting 280,00 

4525 aan Andere te betalen Belgische belastingen 

en taksen 

Bij de betaling op de vervaldag 

4525 Andere te betalen Belgische belastingen en 

taksen 

280,00 

280,00 

5500 aan Bank R/C 280,00 

453 Ingehouden voorheffing 

454 Rijksdienst voor sociale zekerheid 

455 Bezoldigingen 

456 Vakantiegeld 

459 Andere sociale lasten 

Deze rekeningen worden gebruikt bij de periodische inboeking van de loonstaat. 

De structuur van een loonberekening is als volgt: 

KOST BEREKENING SCHULD 

6201 Bezoldiging directiepers. 

6202 Bezoldiging bedienden 

6203 Bezoldiging arbeiders 

6204 Bezoldiging andere pers. 

6210 Werkgeversbijdrage RSZ 

bruto loon 

- R.S.Z. werknemer 

= belastbaar loon 

- bedrijfsvoorheffing 

= netto loon 

Werkgeversbijdrage 

RSZ 

454 R.S.Z 


453 

Ingehouden 

voorheffing 

455 Bezoldigingen 

454 R.S.Z

Bij het opstellen van de loonstaat moet een onderscheid gemaakt worden tussen 

bestuurders, directiepersoneel, bedienden, arbeiders, en andere personeelsleden. 

De loonberekening van de bestuurders wijkt af van bovenvermeld schema. 

Voorbeeld (opgelet: dit is een vereenvoudigd voorbeeld) 

De loonstaat voor de maand mei omvat volgende gegevens 

Bruto loon RSZ-werknemer 

Bedrijfs- 

voorheffing 

Netto 

lonen 

RSZ-werkgever 

Directeur 5 000,00 13,07% 653,50 1 956,00 2 390,50 34,86% 1 743,00 

Bedienden 24 000,00 13,07% 3 136.80 6 154,00 14 709,20 34,86% 8 366,40 

3 790,30 8 110,00 17 099,70 10 109,40 

Boek op 20X1-05-31 op basis van de loonstaat de lonen van de maand mei. 

6200 Bezoldiging bestuurders 

6201 Bezoldiging directiepersoneel 5 000,00 

6202 Bezoldiging bedienden 24 000,00 

6203 Bezoldiging arbeiders 

6204 Bezoldiging andere personeelsleden 

453 aan Ingehouden voorheffing 8 110,00 

454 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid 3 790,30 

455 Bezoldigingen 17 099,70 

Voor de patronale bijdrage wordt geboekt: 

621 Werkgeversbijdrage voor sociale verzekering 10 109,40 

454 aan Rijksdienst voor Sociale Zekerheid 10 109,40 

Boek op 20X1-06-03 de uitbetaling van de netto lonen. 

455 Bezoldigingen 17 099,70 

5500 aan Bank R/C 17 099,70 

Bij betaling van RSZ en van de ingehouden voorheffing wordt geboekt: 

453 Ingehouden voorheffing 

454 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid 


6201 Bezoldiging directiepersoneel 453 Ingehouden bedrijfsvoorheffing 

(1) 5 000,00 (1) 8 110,00 

6202 Bezoldiging bedienden 454 R.S.Z. 

(1) 24 000,00 (1) 3 790,30 

(2) 10 109,40 


621 Werkgeversbijdrage R.S.Z. 455 Bezoldigingen 

(2) 10 109,40, 

(3) 1 799,70 

(1) 17 099,70 

5500 Bank R/C 

BS (3) 17 099,70 

176 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 

46 

De voorschotten die de onderneming ontvangt op opdrachten, waarbij de verrekening 

van het voorschot contractueel binnen de twaalf maanden na de facturatiedatum moet 

plaatsvinden, worden op deze rekening geboekt. 

Voorbeeld 

Een klant plaatst op 20X1-08-10 een bestelling voor handelsgoederen met een waarde 

van € 28 000,00 (excl. 6% BTW). De levering is voorzien voor 20X1-12-06. 

Op 20X1 wordt een voorschot van € 8 000,00 gefactureerd. 

Bij de facturatie van het voorschot: 

20X1-08-10 


46 aan Ontvangen vooruitbetalingen op 

bestellingen 

8 000,00 

4511 BTW op verkopen 480,00 

Bij de eindfacturatie, zodra de goederen geleverd worden of het werk opgeleverd: 

20X1-12-06 


46 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 8 000,00 

70 aan Verkopen 28 000,00 


47 Schulden uit de bestemming van het resultaat 

De netto winst van het boekjaar (dus na belastingen) moet bestemd worden. Een deel 

kan toegevoegd worden aan het kapitaal (rekening 10), aan de reserves (rekening 13) 

of kan overgedragen worden naar een volgend boekjaar (rekening 14). 

Meestal zal een deel van deze winst ook worden uitbetaald als vergoeding voor het 

ingebrachte kapitaal. 

Bij ondernemingen (=vennootschappen) met beperkte aansprakelijkheid naar 

Belgisch recht, wordt bij de bestemming van de winst een schuld geboekt op de 

rekening 470, 471, 472 en/of 473. 

Bij ondernemingen met onbeperkte aansprakelijkheid wordt de winst 

uitgekeerd via de rekening-courant van de eigenaar(s) of vennoten: rekening 489 

‘Diverse schulden’. 

470 Dividenden en tantièmes van vorige boekjaren 

Hier worden dividenden en tantièmes geboekt die in vorige jaren werden 

toegekend, maar niet werden opgenomen door de rechthebbenden. 

471 Dividenden over het boekjaar 


Voorbeeld 

Bij de bestemming van de winst (na belastingen) kent de nv CONSTRUCT 

€ 20 000,00 toe aan de aandeelhouders als vergoeding voor de kapitaalinbreng. 

De onderneming is wel verplicht bij de uitbetaling 25% roerende voorheffing aan 

de bron in te houden. Hierdoor ontstaat een schuld tegenover de fiscus. 

Bij toekenning van het dividend 

694 Vergoeding voor het kapitaal 20 000,00 

471 aan Dividenden over het boekjaar 20 000,00 

Bij uitbetaling van het dividend aan de aandeelhouders 

471 Dividenden over het boekjaar 20 000,00 

453 aan Ingehouden voorheffing 5 000,00 

5500 Bank R/C 15 000,00 

472 Tantièmes over het boekjaar 

Bestuurders (zaakvoerders) worden soms geheel of gedeeltelijk vergoed voor 

hun diensten meet een deel van de winst. 

473 Andere rechthebbenden 

Naast de aandeelhouders en de zaakvoerders kunnen er ook anderen recht 

hebben op een deel van de winst, vb: 

- het personeel via de CAO, 

- de houders van winstaandelen. 

178 Borgtochten ontvangen in contanten 

488 

De waarborgen die de onderneming ontvangt van derden (vb. voor gehuurde 

gebouwen) en waarvan de afrekening ingevolge de contractuele bepalingen (vb. 

huurcontract) 

- meer dan 12 maanden verwijderd is bij het ontvangen van het voorschot, worden 

op rekening 178 geboekt; 

- minder dan 12 maanden verwijderd is bij het ontvangen van het voorschot, 

worden op rekening 488 geboekt. 

Voorbeeld 

De eigenaar en/of verhuurder van een onroerend goed ontvangt van de huurder een 

waarborg ter waarde van € 1 300,00 bij aanvang huurcontract op 20X0-02-01. Bij het 

einde van het huurcontract op 20X9-01-31 zal hij deze -waarborg aan de huurder 

moeten terug betalen, indien deze laatste het onroerend goed in goede staat 

achterlaat. 

Bij ontvangst van de waarborg 

20X0-02-01 

5500 Bank R/C 1 300,00 

178 aan Schulden op meer dan één jaar: 

borgtochten ontvangen in contanten 

1 300,00 


Per einde boekjaar 20X8, voor het overdragen naar de korte termijn van de 

bedragen die binnen de 12 maanden zullen moeten terugbetaald of afgerekend 

worden: 

20X8-12-31 

178 Schulden op meer dan één jaar: borgtochten 

ontvangen in contanten 

428 aan Schulden op meer dan één jaar die 

binnen het jaar vervallen: ontvangen in 

contanten 

1 300,00 

Op het ogenblik van de terugbetaling bij het einde van het huurcontract: 

20X9-01-31 

428 Schulden op meer dan één jaar die binnen het 

jaar vervallen: borgtochten ontvangen in 

contanten 

1 300,00 

1 300,00 

5500 aan Bank R/C 1 300,00 

179 Overige schulden 

48 Diverse schulden 

480 Vervallen obligatie en coupons 

Zie cursus ‘Vennootschapsboekhouden’ van de 2 de kandidatuur. 

179/489 Overige schulden / Diverse schulden 

Op deze rekening worden alle schulden geboekt, die niet op een van de 

voorgaande schuldrekeningen uit klasse 1 of 4 kunnen geboekt worden, oa: 

- voorschotten door de eigenaar aan de onderneming, 

- schulden aan personeel 

- Niet opgevraagd, gestort kapitaal 

489 Diverse schulden 

Bij ondernemingen met onbeperkte aansprakelijkheid wordt de winst 

uitgekeerd via de rekening-courant van de eigenaar(s) of vennoten: 

rekening 489 ‘Diverse schulden’. 

Bij overboeking van de winst naar de rekening-courant 

694 Vergoeding voor het kapitaal 

489 aan Diverse schulden aan de eigenaar 




Rubriek X 

49 Overlopende rekeningen 

1 Gebruik van de overlopende rekeningen 

Bij het opstellen van de jaarrekening moet er voor gezorgd worden dat alle kosten en alle 

opbrengsten toegewezen worden aan het juiste boekjaar. 

Volgens het realisatieprincipe moeten opbrengsten geboekt worden op het ogenblik dat 

ze verworven zijn. Het is van geen belang of deze opbrengsten reeds geïnd zijn of niet. 

Het matchingprincipe noodzaakt alle kosten te boeken die nodig waren om de 

opbrengsten van dat boekjaar te realiseren. 

De overlopende rekeningen worden in het boekhoudrecht ook "prorata rekeningen" 

genoemd. Ze worden gebruikt om prorateerbare -verdeelbare- kosten en opbrengsten toe 

te wijzen aan het juiste boekjaar. 

Sommige kosten of opbrengsten hebben betrekking op 2 boekjaren. 

actief 

passief 

kosten opbrengsten 

490 

uitstelpost 

492 

anticipatiepost 

491 

anticipatiepost 

493 

uitstelpost 

De kosten geboekt op de rekeningen 'aankopen' (600 tot en met 605) en de opbrengsten 

geboekt op de rekeningen 'verkopen' (700 tot en met 707) kunnen niet gecorrigeerd 

worden via de overlopende rekeningen. 

Ook de rekeningen 404, 414 ‘Te innen opbrengsten’ en 444 ‘Te ontvangen 

facturen’ worden gebruikt om de kosten en opbrengsten toe te wijzen aan het juiste 

boekjaar. 

Er bestaat wel een belangrijk verschil in het gebruik van de rekeningen 49 ‘Overlopende 

rekeningen' enerzijds en van de rekeningen 404/414/444 anderzijds. 

ja 

Rekening 490, 491, 492 of 

493 

Heeft de 

kost/opbrengst 

betrekking op 

meerdere boekjaren? 

neen 

Kan de waarde 

nauwkeurig 

berekend 

worden? 

Rekening 404, 414 of 

444 

Deel II - Actief / passief van de balans: KLASSE 4: Overlopende rekeningen 135 

neen 

ja

2. Inhoud & gebruik van de rekeningen 

490 Over te dragen kosten 

Uitstelpost: op deze rekening komt het deel van het kostenbedrag dat in het 

afgelopen jaar reeds op een kostenrekening werd geboekt, doch betrekking heeft 

op het volgend boekjaar; vooruitbetaalde huur, vooruitbetaalde 

verzekeringspremies, rente die vervat is in de nominale waarde van de schuld, .... 

Voorbeeld: 

Een brandverzekering wordt voorafbetaald voor een periode van 12 maanden: van 

1 mei 20X1 tot en met 30 april 20X2. De premie bedraagt € 8 400,00. 

De onderneming sluit haar boekhouding af op 31 december. 

Dit betekent dat 8/12 van de verzekeringspremie een kost is voor het boekjaar 

20X1, en 4/12 voor het boekjaar 20X2. Nochtans werd de volledige 

verzekeringspremie (12/12) als een kost geboekt bij de betaling op 20X1-05-02. De 

boekhouding zal daarom moeten aangepast worden bij de afsluiting. 

boekjaar 20X1 boekjaar 20X2 

20X1-05-01 20X1-12-31 20X2-01-01 20X2-04-30 

afsluiting 

boekjaar 

opening 

boekjaar 

aanvang contract einde contract 

& boeking kost 

& betaling premie 

Betaling en boeking van de verzekeringspremie op 20X1-05-02 

20X1-05-02 

61XX Verzekeringspremies 8 400,00 

5500 aan Bank R/C 8 400,00 

Per einde boekjaar: regularisatie 

20X1-12-31 

490 Over te dragen kosten 2 800,00 

61XX aan Verzekeringspremies 2 800,00 

61XX Verzekeringspremies 5500 Bank R/C 

X1-05-02 8 400,00 X1-05-02 8 400,00 

X1-12-31 2 800,00 

490 Over te dragen kosten 

X1-12-31 2 800,00 

De heropening van de rekeningen op 20X2-01-01: 

20X2-01-01 

61XX Verzekeringspremies 2 800,00 

490 aan Over te dragen kosten 2 800,00 

Deel II - Actief / passief van de balans: KLASSE 4: Overlopende rekeningen 136

490 Over te dragen kosten 61XX Verzekeringspremies 

BS 2 800,00 

X2-01-01 2 800,00 X2-01-01 2 800,00 


Anticipatiepost: op deze rekening komt per einde boekjaar dat deel van de 

opbrengst dat betrekking heeft op het afgelopen jaar, doch slechts zal geïnd 

worden in het volgend jaar; te innen omzetbonussen, verworven maar nog te 

ontvangen rente, te innen huuropbrengsten…. 

Deze rekening mag niet verward worden met "404 Te innen opbrengsten" (en 

rekening 414). De rekening "404" wordt gebruikt voor opbrengsten die binnen het 

boekjaar ontstonden, maar waarvoor nog geen rechtstitel bestaat. Het bedrag van 

deze opbrengst staat vast of kan met nauwkeurigheid worden bepaald. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft voor € 100 000,00 aan obligaties gekocht als geldbelegging. 

Jaarlijks op 31 maart wordt de gelopen rente van € 7 200,00 –voor de voorbije 

twaalf maanden- geïnd. 


Dit betekent dat 9/12 van de rente een opbrengst is voor het boekjaar 20X1, en 

3/12 voor het boekjaar 20X2. Nochtans wordt het volledig rentebedrag (12/12) als 

een opbrengst geboekt bij de inning op 20X2-03-31. De boekhouding zal moeten 

aangepast worden bij de afsluiting. 


20X1-04-01 20X1-12-31 20X2-01-01 20X2-03-31 

afsluiting 

boekjaar 

opening 

boekjaar 

aanvang belegging inning rente 

& boeking opbrengst 


20X1-12-31 

491 Verkregen opbrengsten 5 400,00 

751 aan Opbrengsten uit vlottende activa 5 400,00 

491 Verkregen opbrengten 

751 Opbrengsten uit vlottende 

activa 

X1-12-31 5 400,00 X1-12-31 5 400,00 


20X2-01-01 

751 Opbrengsten uit vlottende activa 5 400,00 

491 aan Verkregen opbrengsten 5 400,00 


Bij inning van de rente op de vervaldag 

20X2-03-31 

5500 Bank R/C 7 200,00 

751 aan Opbrengsten uit vlottende activa 7 200,00 

751 Opbrengsten uit vlottende 


activa 

BS 5 400,00 

X2-01-01 5 400,00 X2-01-01 5 400,00 

X2-03-31 7 200,00 

5500 Bank R/C 

X2-03-31 7 200,00 

492 Toe te rekenen kosten 

Anticipatiepost: op deze rekening komt per einde boekjaar dat deel van het 

kostenbedrag dat betrekking heeft op het afgelopen jaar, maar pas in het volgend 

jaar zal afgerekend worden; vb. toegestane omzetbonussen, nog te betalen huur, 

nog te betalen prestaties, nog te betalen verlopen intersten, …. 

Deze rekening mag niet verward worden met "444 Te ontvangen facturen". De 

rekening "444" wordt gebruikt voor kosten die binnen het boekjaar ontstonden, 

maar waarvoor nog geen rechtstitel bestaat. Het bedrag van deze kost staat vast of 

kan met nauwkeurigheid worden bepaald. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft een overeenkomst met een schoonmaakbedrijf voor het 

onderhoud van de kantoren en de bedrijfsgebouwen. Contractueel werd een prijs 

van € 12 400,00 per twee maanden overeengekomen. 

Voor de periode december 20X1/januari 20X2 wordt de aankoopfactuur verwacht 

tegen eind januari 20X2. 


Dit betekent dat 1/2 van de onderhoudskost een kost is voor het boekjaar 20X1, en 

de andere helft voor het boekjaar 20X2. Nochtans wordt het volledig bedrag van 

het onderhoud (2/2) als een kost geboekt bij ontvangst van de factuur op 20X2-01- 

31. 

De boekhouding zal daarom moeten aangepast worden bij de afsluiting. 


20X1-12-01 20X1-12-31 20X2-01-01 20X2-01-31 

afsluiting 

boekjaar 

opening 

boekjaar 

start onderhoud ontvangst factuur 

& boeking kost 


20X1-12-31 

61XY Onderhoud bedrijfsgebouw 6 200,00 

492 aan Toe te rekenen kosten 6 200,00 



61XY Onderhoud 

bedrijfsgebouwen 

X1-12-31 6 200,00 X1-12-31 6 200,00 


20X2-01-01 

492 Toe te rekenen kosten 6 200,00 

61XY aan Onderhoud bedrijfsgebouw 6 200,00 

Bij ontvangst en boeking van de factuur 

20X2-01-31 

61XY Onderhoud bedrijfsgebouw 12 400,00 


20X2-01-31 


4511 aan BTW-medecontractant 3 024,00 


BS 6 200,00 

61XY Onderhoud bedrijfsgebouw 

X2-01-01 6 200,00 X2-01-01 6 200,00 

X2-01-31 12 400,00 

4400 Leveranciers 

X2-01-31 12 400,00 

493 Over te dragen opbrengsten 

Uitstelpost: op deze rekening komen per einde boekjaar dat deel van de opbrengst 

dat reeds in het afgelopen jaar werd ontvangen, doch slechts op het volgend jaar 

betrekking heeft; vb. voorontvangen huur, opbrengsten ontvangen voor de 

realisatie, …. 

Deze rekening mag niet verward worden met de rekening 46 "Ontvangen 

vooruitbetalingen op bestellingen". 

Voorbeeld: 

De huurgelden voor een opslagruimte –eigendom van de onderneming- moeten 

volgens contract betaald worden door de huurder per drie maanden telkens bij 

aanvang van de periode. 

De huur bedraagt € 9 300,00 per periode van drie maanden, de vervaldagen zijn 1 

maart, 1 juni, 1 september en 1 december. 


Dit betekent dat 1/3 van het ontvangen huurgeld een opbrengst is voor het 

boekjaar 20X1, en 2/3 voor het boekjaar 20X2. Nochtans wordt de volledige 

huursom (3/3) als een opbrengst geboekt bij de inning op 20X1-12-01. De 

boekhouding zal daarom moeten aangepast worden bij de afsluiting. 


oekjaar 20X1 boekjaar 20X2 

20X1-12-01 20X1-12-31 20X2-01-01 20X2-02-28 

afsluiting 

boekjaar 

opening 

boekjaar 

inning van huurgelden einde huurperiode 

& boeking van opbrengst 

Inning en boeking van de huurgelden op 20X1-12-01 

20X1-12-01 

5500 Bank R/C 9 300,00 

744 aan Huuropbrengsten 9 300,00 


20X1-12-31 

744 Huuropbrengsten 6 200,00 

493 aan Over te dragen opbrengsten 6 200,00 

744 Huuropbrengsten 5500 Bank R/C 

X1-12-31 6 200,00 

493 Over te dragen opbrengsten 

X1-12-01 9 300,00 X1-12-01 9 300,00 

X1-12-31 6 200,00 


20X2-01-01 

493 Over te dragen opbrengsten 6 200,00 

744 aan Huuropbrengsten 6 200,00 

493 Over te dragen opbrengsten 744 Huuropbrengsten 

BS 6 200,00 

X2-01-01 6 200,00 X2-01-01 6 200,00 

499 Wachtrekeningen 

Deze rekening wordt gebruikt op het moment dat men bij het inschrijven de juiste 

imputatie niet onmiddellijk kan uitvoeren; vb. door een ontbrekend 

bewijsdocument. 

Zodra de juiste bestemming van het bedrag gekend is, moet de overboeking 

gebeuren. Deze rekening moet zo vlug mogelijk gesaldeerd worden en in elk geval 

moet ten allen tijde het saldo samenstelbaar zijn in één of meerdere geboekte 

bedragen. 


Voorbeeld: 

Op 20X1-05-05 ontvangen we een storting van € 3 214,00 op de bankrekening. Op 

het rekeninguittreksel vinden we echter geen reden van betaling noch een 

identificatie van de persoon of de onderneming die deze betaling in ons voordeel 

heeft uitgevoerd. 

Op 12 mei wordt het duidelijk dat de betaling werd uitgevoerd door een klant i.v.m. 

onze verkoopfactuur 542 van 20X1-02-19. 

Inning en ‘voorlopige’ boeking van de ontvangen betaling 

20X1-05-05 

5500 Bank R/C 3 214,00 

499 aan Wachtrekeningen 3 214,00 

Wanneer nadien blijkt dat het een betaling aan een klant betrof, wordt geboekt: 

20X1-05-12 

499 Wachtrekeningen 3 214,00 



3. 

KOSTEN- 

rekeningen 

Deel II – Resultatenrekening - KLASSE 6: Kostenrekeningen 142

Resultatenrekening 

Klasse 6 

Kostenrekeningen 

Algemeen overzicht 

De klasse 6 omvat vijf groepen van rekeningen: 

1. De bedrijfskosten (rekeningen 60 tot en met 64) 

- 60 Handelsgoederen, grond en hulpstoffen 

- 61 Diensten en diverse goederen 

- 62 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 

- 63 Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzienningen 

- 64 Andere bedrijfskosten 

2. De financiële kosten (rekeningen 65) 

3. De uitzonderlijke kosten (rekeningen 66) 

4. De belastingen op de winst (rekeningen 67) 

5. De rekeningen voor verwerking van de resultaten 

- 68 Overboeking naar de belastingvrije reserves en de uitgestelde belastingen 

- 69 Resultaatverwerking 

1 De bedrijfskosten (rekeningen 60 tot en met 64) 

60 Handelsgoederen, gronden hulpstoffen 

600 607 Aankopen van grondstoffen, hulpstoffen, ..., handelsgoederen, ... 

De aankooprekeningen worden onderverdeeld naargelang de aard van de betrokken 

elementen. Bij de ontvangst van de factuur wordt geboekt: 

600 Aankopen van grondstoffen 

601 Aankopen van hulpstoffen 

602 Aankoop van diensten, werk en studies 

603 Algemene onderaannemingen 

604 Aankopen handelsgoederen 

605 Aankopen van onroerende goederen bestemd 

voor de verkoop (*) 

4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 


(*) Enkel nieuwbouw wordt gekocht via factuur, al dan niet onder regime van BTWmedecontractant. 

Onroerende goederen worden meestal gekocht via een notariële 

akte; de schuld aan de verkoper wordt geboekt op rekening.’Andere diverse 

schulden’. 


608 Ontvangen commerciële korting(-) 

Betreffende de ontvangen kortingen, ristorno's en rabatten geldt een speciale regeling: 

- de kortingen op specifieke aankopen mogen op de aankooprekening geboekt 

worden. 

- de algemene kortingen enz. (promotiekortingen, omzetbonussen enz.) moeten op 

een afzonderlijke rekening geboekt worden. 

Voor de verwerking van de commerciële korting: zie Deel I, hoofdstuk 4. 

609 Voorraadwijzigingen 

Voor de werking van de rekening voorraadwijzigingen: zie de bespreking van de 

rekeningen van klasse 3 "voorraadwijzigingen". 

Voor de eindejaarsregularisaties zie ook rekening 444 "te ontvangen facturen". 

61 Diensten en diverse goederen 

Op deze rekeningen worden alle elementen geboekt die de onderneming van derden 

betrekt, met uitsluiting van grondstoffen en dgl. die op de rekeningen 60 geboekt 

worden. 

De indeling van deze rekeningen wordt aan de onderneming zelf overgelaten, die er 

moet over waken te voldoen aan de algemene wetsbepaling dat het rekeningschema 

moet aangepast zijn aan de aard en de omvang van de onderneming. 

Het 'Beroepsinstituut van Boekhouders' geeft een mogelijk indeling van de rekeningen 

61: 

(Uitgave ‘Rekeningstelsel’ van februari 1999) 

1 ste model: onderverdeling van de kosten nar hun aard 

610 Onderaannemers 

6100 Huurlasten terreinen 

6101 Huurlasten gebouwen 

6102 Huurlasten machines, materieel en uitrusting 

6103 Huurlasten rollend materieel (auto’s) 

6104 Huurlasten rollend materieel (zware voertuigen) 

6105 Onderhoud en herstellingen - terreinen 

6106 Onderhoud en herstellingen - gebouwen 

6107 Onderhoud en herstellingen - machines, materiaal, uitrusting 

6108 Onderhoud en herstellingen - rollend materieel (auto’s) 

6109 Onderhoud en herstellingen - rollend materieel (zware voertuigen) 

611 Diverse leveringen en energie 

6110 Bureaubenodigdheden en drukwerk 

6111 Boeken, prospectussen en documentatie 

6112 Klein materiaal 

6113 Onderhoudsprodukten 

6114 Verbruiksgoederen niet opgenomen in 60 

6115 Verbruik water 

6116 Verbruik gas 

6117 Verbruik elektriciteit 

6118 Verbruik stookolie 

612 Externe diensten – Dienstverlening 

6120 Sociaal secretariaat 

6121 Informatica prestaties 

6122 Factoringdiensten 

6123 Studiebureau 

6124 Financiële instellingen 


6125 Technische controles (auto’s) 

6126 Technische controles (zware voertuigen) 

6127 Heffingen en royalties op brevetten 

6128 Heffingen en royalties op licenties 

613 Verzekeringen, andere dan voor personeel 

6130 Brandverzekering 

6131 Diefstalverzekering 

6132 Verzekering tegen bedrijfsrisico's 

6133 Verzekering – storm, hagel, wind 

6134 Verzekering rollend materieel (auto’s) 

6135 Verzekering rollend materieel (zware voertuigen) 

6136 Aansprakelijkheidsverzekering burgerlijke risico’s 

6137 Aansprakelijkheidsverzekering beroepsrisico’s 

6138 Verzekering voor vervoer van handelswaar 

6139 Kredietverzekering 

614 Vervoer en verkoopkosten 

6140 Vervoerskosten op verkoop 

6141 Maritiem vervoer 

6142 Vervoer binnenwateren 

6143 Treinvervoer 

6144 Wegvervoer 

6145 Luchtvervoer 

6146 Andere vervoerkosten 

6147 Vervoer binnen de onderneming 

6148 Prestaties hefwerktuigen 

6149 Vervoer buiten de onderneming dat geen verband houdt met de verkoop 

615 Betalingen van derden 

6150 Commissies op verkopen 

6151 Commissies op aankopen 

6152 Erelonen boekhouders 

6153 Erelonen architecten 

6154 Erelonen geneesheren 

6155 Erelonen dierenartsen 

6156 Erelonen deskundigen 

6157 Erelonen advocaten 

616 Post, telegraaf & telefoon - communicatie 

6160 Kosten post 

6161 Portkosten 

6162 Telefoon, GSM 

6163 Telex, fax, Internet 

6165 Verplaatsingskosten (deel brandstof en financiering) 

6166 Verplaatsingskosten (andere kosten) 

6167 Verplaatsingskosten naar buitenland 

6168 Beperkte onthaalkosten 

6169 Onbeperkte onthaalkosten 

617 Uitzendkrachten en personen ter beschikking gesteld van de onderneming 

6170 Uitzendkrachten 

6171 Personen ter beschikking gesteld 

618 Bezoldigingen ... die niet worden toegekend uit hoofde van een 

idsovereenkomst 

619 Bekendmakingskosten 

6190 Publiciteit en aankondigingen 

6191 Affiches, drukwerken, catalogussen ... 

6192 Deelname aan beurzen en tentoonstellingen ... 

6193 Etalage- en demonstratiekosten 

6194 Cadeaus en bloemen (beperkt) 

6195 Cadeaus en bloemen (onbeperkt) 

6196 Bijdragen 

6197 Giften en liberaliteiten 


2 de model: functionele kostenindeling 

6110 Kosten van lokalen 

6120 Kosten van materiaal 

6130 Kosten van rollend materieel 

6140 Administratiekosten 

6150 Distributiekosten 

6160 Commerciële kosten 

6170 Uitzendkrachten 

6180 Bezoldigingen ... die niet worden toegekend uit hoofde van een arbeidsovereenkomst 

Voor de eindejaarsregularisaties: zie de rekeningen 490 "Over te dragen kosten" en 

492 "Toe te rekenen kosten". 

62 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 

Voor de werking van deze rekeningen wordt verwezen naar de bespreking van de 

rekeningen: 

453 "Ingehouden voorheffingen” 

454 "Rijksdienst voor Sociale Zekerheid” 

455 "Bezoldigingen". 

63 Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzienningen voor 

risico's en kosten 

Voor de afschrijvingen: zie de bespreking van de vaste activa, rekeningen 20 tot en met 

27. 

Voor de waardeverminderingen: zie de bespreking van de activa. 

Voor de voorzieningen voor risico's en lasten: zie de bespreking van de rekeningen 16. 

64 Andere bedrijfskosten 

640 Bedrijfsbelastingen 

Op de rekening 640 worden de belastingen andere dan de winstbelastingen geboekt, bv. 

verkeersbelasting, belasting op voertuigen, accijnsrechten, milieubelasting enz. 

Zie terzake de bespreking van de rekening 4525. 

641 Minderwaarden op de courante realisatie van vaste activa 

Zie de bespreking van de rekeningen 22 tot en met 27. 

642 Minderwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 

Zie de bespreking van de rekeningen 29 en 40. 

643 648 Diverse bedrijfskosten 

De rekening diverse bedrijfskosten wordt gebruikt voor deze kosten die een 

bedrijfskarakter hebben doch niet in de voorgaande rekeningen van de nummers 60 tot 

en met 63 kunnen geboekt worden 

649 Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten 

Zie de bespreking van de rekening 204 "herstructureringskosten". 


2 De financiële kosten (rekeningen 65) 

6500 Rente, commissies en kosten verbonden aan schulden 

Voorbeeld: intrestbetaling 

De onderneming heeft gedurende drie weken (= 21 dagen) een kaskrediet opgenomen 

bij de bank om een kortstondig liquiditeitsprobleem op te vangen. 

Het krediet bedroeg € 15 000,00 en de rentevoet bedraagt 18% op jaarbasis. 

Na aanzuivering van het krediet worden door de bank € 157,50 voor de gelopen 

intresten aangerekend. 

Op basis van het rekeninguittreksel: 

6500 Rente, commissies en kosten verbonden aan 

schulden 

157,50 

5500 aan Kredietinstellingen R/C 157,50 

Voor de eindejaarsregularisaties: zie de rekeningen 490 "Over te dragen kosten" en 

492 "Toe te rekenen kosten". 

6501 Afschrijvingen van kosten bij uitgifte van leningen en disagio's 

Zie bespreking in cursus 2 de kandidatuur. 

6502 Andere kosten van schulden 

Op deze rekeningen komen de kosten van schulden die niet op de vorige rekeningen 

van deze groep kunnen geboekt worden, bv. notariskosten. 

6503 Geactiveerde intercalaire intresten 

Zie terzake de bespreking "Intercalaire intresten", bladzijde 41, punt 3.2. 

651 Waardeverminderingen op vlottende activa 

Zie terzake de bespreking van de rekeningen 291, 41, 51 tot en met 55. 

652 Minderwaarden op de realisatie van vlottende activa 

Zie terzake de bespreking van de rekeningen 291, 41, 51 tot en met 55. 

653 Discontokosten op vorderingen 

Op deze rekeningen wo rden de agio's en de andere kosten die door de bank 

aangerekend worden op het ogenblik van het mobiliseren van vorderingen (disconto van 

wissels) geboekt. 

Zie terzake de bespreking van het gebruik van wissel: Deel I, hoofdstuk 4, punt 4. 

654 Wisselresultaten 

Hieronder worden de gerealiseerde negatieve wisselresultaten opgenomen. 


Voorbeeld 1 

Op 20X1-08-21 wordt de aankoopfactuur van een leverancier uit de Verenigde 

Staten geboekt. De waarde van de aankoopfactuur bedraagt $ 3.000,00. 

Op het ogenblik van de boeking: € 1,00 =. $ 0,85 

(BTW wordt buiten beschouwing gelaten.) 

20X1-08-21 



Op de vervaldag 20X1-09-28, worden $ 3 000,00 gekocht en overgeschreven naar 

de rekening van de leverancier. Op dat ogenblik is de wisselkoers van de USD 

gestegen: 

€ 1,00 = € 0,82 . 

Op basis van het rekeninguittreksel wordt geboekt: 

20X1-09-29 


654 Wisselresultaten (negatieve) 129,13 

5500 aan Kredietinstellingen R/C EUR 3 658,54 

Voorbeeld 2 

Op 20X1-02-19 wordt een zichtrekening in GBP geopend, en worden 

£ 5 000,00 aangekocht. De wisselkoers bedraagt € 1,00 = £ 0,61 . 

550X 

2 

550X 

1 

20X1-02-19 

Kredietinstellingen R/C GBP 8 196,72 

aan Kredietinstellingen R/C EUR 8 196,72 

Op 20X1-03-05 wordt een aankoopfactuur van een leverancier uit Groot-Brittanië 

geboekt. De waarde van de aankoopfactuur bedraagt £ 3 000,00. 

Op het ogenblik van de boeking: € 1,00 = £ 0,64 . 


20X1-03-05 



Op de vervaldag 20X1-03-28, wordt £ 3.000,00 overgeschreven van de 

bankrekening in GBP naar de rekening van de leverancier. 

Vermits de koers van het GBP gedaald is, immers 

- op het ogenblik van de aankoop van de 5 000 ponden (20X1-02-19): € 1,00 = £ 

0,61 

- en op het ogenblik van de boeking van de aankoopfactuur voor de 

handelsgoederen (20X1-03-05): € 1,00 = £ 0,64 

geeft de boeking van de betaling op basis van het rekeninguittreksel onderstaande 

journaalpost: 


20X1-03-28 



550X2 aan Kredietinstellingen R/C GBP 4 918,03 

655 Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 

Hieronder worden de niet-gerealiseerde negatieve wisselkoerverschillen opgenomen. 

Voorbeeld 

Op 20X1-12-11 opent de onderneming een zichtrekening in USD bij de bank. Er 

wordt $ 5 000,00 aangekocht en op de rekening geplaatst. 

De wisselkoers bedraagt € 1,00 = $ 1,21 

20X1-12-11 

55X02 Kredietsinstellingen R/C USD 4 132,23 

55X01 aan Kredietinstellingen R/C EUR 4 132,23 

Bij de afsluiting van het boekjaar op 31 december 20X1 is de wisselkoers van de 

USD gedaald: € 1,00 = $ 1,26. Op de bankrekening in USD staat nog steeds 

$ 5 000,00. 

20X1-12-31 

496 Negatieve omrekeningsverschillen per munt 163,98 

55X02 aan Kredietinstellingen R/C USD 163,98 

Indien men bij de afsluiting een globaal negatief omrekeningsverschil bekomt, dan 

wordt dit ten laste van het resultaat genomen. 

Het is echter wel verboden het omrekeningsverschil per munt berekend onderling 

te compenseren. 

20X1-12-31 


496 aan Negatieve omrekeningsverschillen per 

munt 

163,98 

Is “496 Negatieve omrekeningsverschillen” groter dan 497 “Positieve 

omrekeningsverschillen per munt”, dan heeft die munt per saldo een negatief 

omrekeningsverschil dat men afboekt naar 655 “resultaten uit de omrekening van 

vreemde valuta”. 

Voor de behandeling van een positief omrekeningsverschil wordt verwezen naar de 

bespreking van de rekening 755. 

Bij begin van het nieuwe boekjaar worden alle inventarisboekingen inzake 

omrekeningverschillen tegengeboekt 

20X2-01-01 

55X02 Kredietinstellingen R/C USD 163,98 

655 aan Wisselresultaten (negatieve) 163,98 


656 tot 659 Diverse financiële kosten 

Hieronder worden o.a. geboekt: 

- toegestane betalingskortingen voor kontante betaling, 

- bank- en postgirokosten, 

- borgstellingsprovisie, 

- kosten van effectenverhandeling en -bewaring. 

3 De uitzonderlijke kosten (rekeningen 66) 

660 Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen 

Zie terzake de bespreking van de rekeningen 20 tot en met 27. 

661 Waardeverminderingen op financiële vaste activa (toevoeging). 

Zie terzake de bespreking van de rekeningen 28. 

662 Voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten. 


663 Minderwaarde op de realisatie van vaste activa. 


664 tot 668 Andere uitzonderlijke kosten. 

Hierin worden de kosten geboekt die een uitzonderlijk karakter hebben (bv. kosten met 

betrekking tot vorige boekjaren, of kosten ontstaan door gebeurtenissen die buiten de 

macht van de onderneming vallen zoals stormschade en dergelijke). 

669 Uitzonderlijke kosten als herstructureringskosten opgenomen 

onder de activa. 

Zie de bespreking van de rekening 204 "herstructureringskosten". 


4 De belastingen op de winst (rekeningen 67) 

Voor de bespreking van de boekingen in verband met de belastingen op de winst wordt 

verwezen naar de Deel II, hoofdstuk 5 ‘Eindejaarsverrichtingen’, zie bladzijde 150. 

(zie ook de bespreking van de rekeningen 412, 450 en 452) 

67 Belastingen op het resultaat 

670 Belgische belastingen op het resultaat van het boekjaar 

671 Belgische belastingen op het resultaat van vorige boekjaren 

5 De rekeningen voor verwerking van de resultaten 

rekeningen 68 & 69) 

68 Overboeking naar de belastingvrije reserves en de uitgestelde 

belastingen 

Zie ook de bespreking van de topic: “uitgestelde belastingen” op gerealiseerde 

meerwaarden:, bladzijde 39. 

Zie ook de bespreking van de rekening 15 'Kapitaalsubsidie' meer bepaald in "klasse 1". 

69 De resultaatverwerking 

De wetgever schrijft voor dat de jaarrekening moet opgesteld worden na winstverdeling. 

In de jaarrekening moet dus de voorgestelde resultaatbestemming reeds verwerkt zijn, 

zodat de weerslag ervan duidelijk wordt. 

De verwerking van de resultaten voor afsluiting van de balans geeft aanleiding tot het 

gebruik van technische rekeningen met nummers 69 en 79. 

Zie de bespreking in Deel II, hoofdstuk 5 "Eindejaarsverrichtingen". 


4. 

OPBRENGST 

- 

rekeningen 

Deel II – Resultatenrekening – KLASSE 7: Opbrengstrekeningen 152

Resultatenrekening 

Klasse 7 

Opbrengstrekeningen 

Algemeen overzicht 

De klasse 7 omvat vijf groepen van rekeningen: 

1. De bedrijfsopbrengsten (rekeningen 70 tot en met 74) 

2. De financiële opbrengsten (rekeningen 75) 

3. De uitzonderlijke opbrengsten (rekeningen 76) 

4. De regulariseringen van belastingen (rekeningen 77) 

5. De rekeningen voor verwerking van de resultaten 

- 78 Onttrekking aan de belastingvrije reserves en de uitgestelde belastingen 

- 79 Resultaatverwerking 

1 De bedrijfsopbrengsten (rekeningen 70 tot en met 74) 

70 Omzet 

700 707 Verkopen en dienstprestaties 

Onder omzet is te verstaan het bedrag van de verkopen en dienstverleningen aan derden 

die tot de gebruikelijk activiteit van de onderneming behoren. Dit bedrag omvat niet de 

BTW, noch de andere rechtstreeks met de omzet verbonden belastingen. Voor de 

handelaars, natuurlijke personen, omvat de omzet ook hun eigen verbruik in natura. 

Intra-comptabel mag de omzetrekening verder uitgesplitst worden volgens de 

informatiebehoeften van de onderneming. 

400 Handelsdebiteuren 

700 aan Omzet 


708 Toegekende kortingen, ristorno’s en rabatten (-) 

Voor toegekende omzetbonussen, promotiekortingen en dergelijke moet een afzonderlijke 

rekening gebruikt worden. Deze rekening moet gedebiteerd worden bij het boeken van de 

betreffende korting: De kortingen op specifieke verkopen mogen op de verkooprekening 

geboekt worden. 

Voor de verwerking van de commerciële korting: zie Deel I, hoofdstuk 4. 

Voor de eindejaarsregularisaties zie ook rekening 404 "Te innen opbrengsten". 


71 Wijzigingen in de voorraden en in de bestellingen in uitvoering 

Voor de werking van de rekening voorraadwijzigingen: zie de bespreking van de 

rekeningen van klasse 3 "voorraadwijzigingen". 

72 Geactiveerde interne produktie 


74 Andere bedrijfsopbrengsten 

740 Bedrijfssubsidies en compenserende bedragen 

Indien vanwege de overheid tussenkomst ontvangen wordt in de exploitatie van de 

onderneming wordt geboekt: 

5500 Financiële instellingen R/C 

740 aan Bedrijfssubsidies en compenserende 

bedragen 

741 Meerwaarden op de courante realisatie van materële vaste activa 


742 Meerwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 


743 tot en met 749 Diverse bedrijfsopbrengsten 

Deze rekeningen worden gebruikt voor het boeken van bedrijfsopbrengsten die niet 

kunnen ondergebracht worden op de voorgaande rekeningen van de reeks 70 tot 

en met 74 

Voor de eindejaarsregularisaties: zie de rekeningen 491 "Verkregen 

opbrengsten" en 493 "Over te dragen opbrengsten". 

Voor de eindejaarsregularisaties zie ook rekening 414 "Te innen 

opbrengsten". 

2 De financële opbrengsten (rekeningen 75) 

750 Opbrengsten uit financiële vaste activa 

De opbrengsten die de onderneming ontvangt vanwege een verbonden onderneming 

(rekening 280) of van een onderneming waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 

(rekening 282) of waarmee men een duurzame band heeft (rekening 284) worden op de 

rekening 750 ‘Opbrengsten uit financiële vaste activa’ geboekt. 

Mogelijke opbrengsten uit financiële vaste activa zijn: 

- dividenden 

- coupons op vastrentende effecten 

- intresten op uitstaande vorderingen. 


Voorbeeld 

De onderneming zal vanwege haar dochteronderneming een bruto dividend ontvangen 

van 

€ 6 000,00 . De roerende voorheffing bedraagt 25%, en wordt afgehouden aan de bron. 

De dochteronderneming deelt mee dat een dividend zal worden uitgekeerd: 

54 Te incasseren vervallen waarden 4 500,00 

6700 Verschuldigde of gestorte belastingen en 

voorheffingen 

750 aan Opbrengsten uit financiële vaste 

activa 

Bij de inning van het dividend: 

1 500,00 

5500 Financiële instelling R/C 4 500,00 

6 000,00 

54 aan Te incasseren vervallen waarden 4 500,00 

751 Opbrengsten uit vlottende activa 

Opbrengsten uit vlottende activa zijn 

- de intresten ontvangen voor uitstaande vorderingen op meer dan één jaar of op ten 

hoogste één jaar (rekeningen 290, 291, 40 en 41) 

- de dividenden uit aandelenbezit als geldbelegging (rekening 51) 

- de rente op vastrentende effecten als geldbelegging (rekening 52) 

- de intresten op termijnrekeningen (rekening 53) 

- de intresten op zichtrekeningen bij financiële instellingen (rekeningen 55 en 56) 

Voorbeeld 

De onderneming heeft € 10 000,00 belegd in vastrentende obligaties. 

Op 20X1-06-10 wordt de rente op deze vastrentende effecten betaalbaar gesteld. De 

coupons met een bruto waarde van € 484,00 worden geïnd bij de bank. De roerende 

voorheffing bedraagt 21% en wordt afgehouden aan de bron. 

5550 Financiële instelling R/C 400,00 


voorheffingen 

84,00 

751 aan Opbrengsten uit vlottende activa 484,00 

752 Meerwaarden op de realisatie van vlottende activa 


753 Kapitaal- en intrestsubsidies 

Deze rekening wordt gebruikt voor het jaarlijks in resultaat nemen van een passend 

gedeelte van de ontvangen kapitaalsubsidie. Zie de bespreking van de rekening 15. 

Tevens wordt deze rekening gebruikt voor het boeken van de ontvangen rentesubsidies: 


5500 Financiële instellingen R/C 

753 aan Kapitaal- en intrestsubsidies 

754 Wisselresultaten 

Hieronder worden de gerealiseerde positieve wisselresultaten opgenomen. 

Voorbeeld 

Op 20X1-04-29 wordt de verkoopfactuur voor uitvoer naar een klant in Groot- 

Brittannië geboekt. De waarde van de verkoopfactuur bedraagt £ 3 000,00. 

Op het ogenblik van de boeking: € 1,00 = £ 0,60 


20X1-04-29 


700 aan Omzet 5 000,00 

Op de vervaldag 20X1-05-31, worden £ 3 000,00 ontvangen op de bankrekening 

vanwege de klant. Op dat ogenblik is de wisselkoers van de GBP gestegen: € 1,00 = 

£ 0,57. 

Op basis van het rekeninguittreksel wordt geboekt: 

20X1-05-31 

5500 Kredietinstellingen R/C EUR 5 263,15 


754 Wisselresultaten (positieve) 263,16 

Zie ook de voorbeelden bij rekening 654 Wisselresultaten (negatieve), klasse 6. 

755 Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 

Hieronder worden de niet-gerealiseerde positieve wisselkoerverschillen opgenomen. 

Voorbeeld 

Op 20X1-11-28 ontstaat de vordering. 

Verkoopfactuur van 5 000,00 GBP met een vervaldag in het volgende boekjaar op 

20X2-01-15. 

Bij boeking van de factuur: dagkoers € 1,00 = £ 0,64. 

20X1-11-28 


700 aan Omzet 7 812,50 


Bij de afsluiting van het boekjaar op 31 december 20X1 is de wisselkoers van de USD 

gestegen tot € 1,00 = £ 0,62. 

De vordering bedraagt £ 5 000,00. 

20X1-12-31 

400 Handelsdebiteuren 252,02 

497 aan Positieve omrekeningsverschillen per 

munt 

252,02 

Is 496 “Negatieve omrekeningsverschillen” groter dan 497 “Positieve 

omrekeningsverschillen” per munt, dan heeft die munt per saldo een negatief 

omrekeningsverschil dat men afboekt naar 655 “Resultaten uit de omrekening van 

vreemde valuta”. (zie bespreking van rekening 655) 

Is 496 “Negatieve omrekeningsverschillen” kleiner dan 497 ”Positieve 

omrekeningsverschillen” per munt, dan heeft die munt per saldo een positief 

omrekeningsverschil dat men als overlopende rekening rapporteert. 

Vermits het hier gaat over een positief omrekeningsverschil, wordt dit uit 

voorzichtigheidsoverwegingen niet in opbrengst opgenomen. 

Bij heropening van de rekeningen voor boekjaar 20X2 wordt geboekt: 

20X2-01-01 

497 Positieve omrekeningsverschillen per munt 252,02 

400 aan Handelsdebiteuren 252,02 

Zie ook het voorbeeld bij rekening 655 Resultaten uit omrekening van vreemde valuta 

(negatieve), klasse 6. 

756 tot en met 759 Diverse financiële opbrengsten 

Deze rekeningen worden gebruikt voor o.a.: 

- ontvangen kortingen wegens kontante betaling 

- financiële opbrengsten die niet voortkomen van aan welbepaalde soort activa. 

Voor de eindejaarsregularisaties: zie de rekeningen 491 "Verkregen opbrengsten" 

en 493 "Over te dragen opbrengsten". 

3 De uitzonderlijke opbrengsten (rekeningen 76) 

760 Terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen 


761 Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste 

activa 



762 Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en 

lasten. 


763 Meerwaarden op de realisatie van vaste activa. 


764 tot 769 Andere uitzonderlijke opbrengsten. 

Hierin worden de opbrengsten geboekt die een uitzonderlijk karakter hebben (bv. 

opbrengsten met betrekking tot vorige boekjaren, of opbrengsten die buiten de normale 

bedrijfsvoering liggen). 

4 De regulariseringen van belastingen (rekeningen 77) 

Voor de bespreking van de boekingen in verband met de belastingen op de winst wordt verwezen 

naar de Deel II, hoofdstuk 5 ‘Eindejaarsverrichtingen’, zie bladzijde 150 

(zie ook de bespreking van de rekeningen 412, 450 en 452) 

77 Regularisering van belastingen en terugneming van fiscale 

voorzieningen 

771 Belgische belastingen op het resultaat (van vorige boekjaren) 

5 De rekeningen voor verwerking van de resultaten 

(rekeningen 78 &79) 

78 Onttrekking aan de belastingvrije reserves en de uitgestelde 

belastingen 

De wetgeving voorziet twee gevallen waarin een "uitgestelde belasting" geboekt wordt, 

namelijk: 

- bij de ontvangst van een kapitaalsubsidie, 

- bij de gerealiseerde meerwaarde op een materieel vast activum. 

Zie ook de bespreking van de rekening 15 ‘Kapitaalsubsidies’, meer bepaald "klasse 1. 

Zie ook de bespreking van Topic “uitgestelde belastingen” op gerealiseerde meerwaarden: 

Deel II, bladzijde 39. 

Zie ook de bespreking van de rekeningen 680 en 689. 

79 Resultaatverwerking 

De wetgever schrijft voor dat de jaarrekening moet opgesteld worden na winstverdeling. 

In de jaarrekening moet dus de voorgestelde resultaatbestemming reeds verwerkt zijn, 

zodat de weerslag ervan duidelijk wordt. 



Zie de bespreking in Deel II, hoofdstuk 5 "Eindejaarsverrichtingen". 


5. 

Eindejaars- 

verrichtingen 

Deel II – Topic: Eindejaarsverrichtingen 159

In hoofdstuk 2 van het 1ste deel werden de verschillende stappen van de 

eindejaarsweerkzaamheden reeds besproken. 

In deze topic zullen enkele stappen bondig worden herhaald, en zullen andere stappen uitvoerig 

worden behandeld. 

5.1 Proef-en saldibalans 

In de loop van het boekjaar werden alle verrichtingen geregistreerd in het journaal en op 

de grootboekrekeningen (eventueel na centralisatie bij gebruik van hulpdagboeken) op 

basis van verantwoordingssstukken. 

Mogelijk zijn bij de registratie van deze transacties fouten gebeurd. 

Werden ALLE transacties geregistreerd ‚én in het journaal ‚én op de 

groottboekrekeningen, en dit voor dezelfde bedragen? 

M.a.w. is de boekhouding volledig? 

Was voor elke verrichting het totaal van de gedebiteerde rekeningen gelijk aan het 

totaal van de gecrediteerde rekeningen? 

M.a.w. is aan de gelijkheid van dubbel boekhouden voldaan? 

Controle: totaal debet journaal == totaal credit journaal 

|| 

totaal debet proefbalans == totaal credit proefbalans 

Via deze controles kunnen niet alle fouten gevonden worden. 

Bij een boekhouding op computer zijn deze controles meestal ingebouwd in het 

softwarepakket. 

5.2 Inventarisopname 

Volgens artikel 7 van de wet van 17 juli 1975, is elke onderneming verplicht om 

minstens eenmaal per jaar de inventaris te maken van al haar: 

- bezittingen, 

- vorderingen, 

- schulden en 

- rechten en verplichtingen van welke aard ook. 

Via deze inventarisopname kunnen afwijkingen tussen boekhouding en realiteit worden 

vastgesteld. Deze afwijkingen kunnen verschillende oorzaken hebben. 

Bij de registratie van de transacties kunnen fouten in de boekhouding zijn geslopen. 

- Werden ALLE transacties op de juiste rekeningen geregistreerd? 

- Werden ALLE transacties geboekt en slechts eenmaal? 

Kosten en/of opbrengsten kunnen niet aan de juiste boekhoudperiode zijn 

toegewezen. Zie verder 'cut-off'-procedure. 

Door aankopen en verkopen zullen de voorraden gestegen of gedaald zijn. 

Activa zijn onderhevig aan technische slijtage. 

Activa zijn onderhevig aan technologische of economische slijtage. 

Activa kunnen in waarde stijgen. 

Ook diefstal en/of fraude kunnen de oorzaak zijn van afwijkingen. 


5.3 Regularisaties of correctieboekingen 

Voor alle afwijkingen vastgesteld tussen inventaris en boekhouding zal een gepaste 

correctieboeking moeten geregistreerd worden. 

Dit kan ondermeer gebeuren via: 

Kosten en/of opbrengsten moeten aan de juiste boekhoudperiode worden 

toegewezen. Zie verder 'cut-off'-procedure. 

De voorraadwijzingen moeten geboekt worden. 

Omwille van technische slijtage moeten afschrijvingen geboekt worden. 

Of omwille van technologische of economische slijtage moeten uitzonderlijke 

afschrijvingen en/of waardeverminderingen geboekt worden. 

Om de boekhouding aan de realiteit aan te passen, moeten terugnemingen of mogen 

herwaarderingen geboekt worden. 

Fouten in de boekhouding moeten worden rechtgezet. 

Het probleem van de 'cut-off' 

Bij het einde van het boekhoudjaar moet een jaarrekening worden opgesteld die een juist 

beeld geeft van de toestand van de onderneming en van de activiteiten van de voorbije 

periode. 

In de praktijk is dit een lastige taak: een hele administratieve procedure met interne 

controles is noodzakelijk. 

Voor een aantal uitgaven/ontvangsten en een aantal kosten/opbrengsten zal het 

realisatieprincipe en/of het periode-toerekeningsprincipe moeten getoetst 

worden: 

een uitgave/ontvangst van dit boekjaar is misschien geheel of een gedeeltelijk een 

kost/opbrengst voor het volgend boekjaar: 

• zie klasse 4, rekening 490 'Over te dragen kosten' 

• zie klasse 4, rekening 493 'Over te dragen opbrengsten' 

een kost/opbrengst van dit boekjaar is misschien geheel of een gedeeltelijk een 

uitgave/ontvangst van het volgend boekjaar. 

• zie klasse 1, rekeningen i.v.m. 'voorzieningen' 

• zie klasse 4, rekening 491 'Verkregen opbrengsten' 

• zie klasse 4, rekening 492 'Toe te rekenen kosten' 

• zie klasse 4, rekening 404/414 'Te innen opbrengsten' 

• zie klasse 4, rekening 444 'Te ontvangen facturen' 

5.4 Proef-en saldibalans na correctieboekingen 

Na de correctieboekingen kan opnieuw een proef-en saldibalans worden opgesteld ter 

controle van de geregistreerde correctieverrichtingen. 


5.5 Belastingen op het resultaat 

5.5.1 Inleiding 

Opmerking 1 

Alleen in ondernemingen onderworpen aan de vennootschapsbelasting komen 

de onderstaande boekingen in verband met belastingen op de winst voor. 

In de overige ondernemingen wordt de winst -voor belastingen- in zijn geheel 

bestemd, en wordt dan belast in hoofde van de eigenaar/ontvanger die is 

onderworpen aan de personenbelasting. 

Opmerking 2 

In werkelijkheid zal de ‘boekhoudkundige winst’ van de onderneming afwijken 

van de ‘fiscale winst’ of anders uitgedrukt van de ‘belastbare basis’. 

Dit verschil is onder andere het gevolg van: 

- de fiscale beperkingen in verband met afschrijvingsmodaliteiten (bij voorbeeld 

toegelaten levensduur en gekozen afschrijvingsmethode) 

- de fiscale beperkingen in verband met de toegelaten waardeverminderingen 

- de fiscale beperkingen in verband met de inventarisverschillen 

- de definitief belaste inkomsten 

- de verworpen uitgaven. 

Deze fiscale bepalingen worden later uitvoerig besproken in de 

opleidingsonderdelen in verband met fiscaliteit. 

In de onderstaande voorbeelden wordt abstractie gemaakt van dit mogelijk 

verschil tussen de boekhoudkundige- en fiscale winst. 

Voor de boekingen in verband met de belastingen op de winst zijn de volgende 

grootboekrekeningen voorzien: 

(zie ook de bespreking van de rekeningen 15, 22XX, 412, 450 en 452) 

Belastingsvorderingen 

412 Terug te vorderen belastingen en voorheffingen 

+ subrekeningen 

Belastingsschulden 

450 Geraamd bedrag der Belgische winstbelastin 

452 Te betalen belastingen en taksen 

Belastingen op het resultaat 

670 Belgische belastingen op het resultaat van het boekjaar 

671 Belgische belastingen op het resultaat van vorige boekjaren 

Regularisering van de belastingen 

771 Regularisering van belastingen 


Voor de belastingen op het resultaat kunnen drie opeenvolgendende fasen onderscheiden 

worden: 

1. tijdens het boekjaar voorafbetalingen 

2. bij afsluiting van het boekjaar raming van de winstbelasting 

3. tijdens volgend(e) boekjaar(en) 

belastingsaangifte 

ontvangst aanslagbiljet 

definitieve afrekening van de belastingen 

werkingsjaar 

= belastbare periode volgend(e) boekjaar(en) 

1. voorafbetalingen 

2. afsluiting boekjaar 

raming winstbelasting 

5.5.2 Boekingen tijdens het boekjaar bij de storting van de 

kwartaalvoorheffingen 

belastingsaangifte 

3. ontvangst aanslagbiljet 

afrekening 

De overheid vraagt om reeds tijdens het jaar per kwartaal voorschotten op de 

winstbelasting van het lopende jaar te storten: de zgn. voorafbetalingen. 

Bij de verdere bespreking wordt abstractie gemaakt van een eventuele belastingsverhoging 

(vennootschapsbelasting)bij onvoldoende voorafbetalingen, en van een eventuele 

bonificatie (personenbelasting) bij voorafbetalingen. 

Voorbeeld: 

Bij een kwartaalbetaling van € 10 000,00 wordt geboekt op basis van het 

bankrekeninguittreksel: 


voorheffingen 

10 000,00 

5500 aan Financiële instelling R/C 10 000,00 

5.5.3 Boekingen bij het afsluiten van het boekjaar 

Slechts op het einde van het boekjaar zal het definitieve resultaat -winst of verlies- van de 

onderneming bekend zijn. 

Op basis van de belastbare winst van de onderneming, wordt dan het bedrag van de te 

betalen winstbelasting voor het voorbije boekjaar berekend of "geraamd". 

Er kunnen drie verschillende situaties ontstaan: 

ofwel geraamd bedrag aan belastingen = voorafbetalingen 

ofwel geraamd bedrag aan belastingen > voorafbetalingen 

ofwel geraamd bedrag aan belastingen < voorafbetalingen 

1ste mogelijkheid: geraamd bedrag = voorafbetalingen 

De onderneming heeft exact voldoende belastingen voorafbetaald. 

Dit betekent dat voldoende winstbelastingen werden geboekt en dat er ook geen 

belastingsvordering- of schuld meer moet geboekt worden. 


2de mogelijkheid: geraamd bedrag > voorafbetalingen 

Dit betekent dat er geen of onvoldoende voorafbetalingen werden verricht. De 

onderneming is daarom nog een deel belastingsgeld verschuldigd aan de overheid. 

Voor het tekort aan voorafbetalingen - namelijk het verschil tussen het bedrag van de 

winstbelasting en het totaal bedrag van uitgevoerde voorafbetalingen - moet een correctie 

worden geboekt. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft € 10 000,00 aan belastingen voorafbetaald tijdens het boekjaar. 

De belastbare winst bedraagt op het einde van het boekjaar € 30 000,00. De 

(vereenvoudigde) aanslagvoet bedraagt 40%. 

De totale winstbelasting bedraagt dan € 12 000,00. 

Dus moeten er nog een extra-kost en een extra schuld van € 2 000,00 geboekt worden. 

6702 Geraamde belastingen 2 000,00 

4500 aan Geraamd bedrag der Belgische 

winstbelastingen 

3 de mogelijkheid: geraamd bedrag < voorafbetalingen 

Dit betekent dat er teveel voorafbetalingen werden verricht. De onderneming heeft daarom 

nog een vordering tegenover de overheid voor dit surplus. 

Voor de activering van het teveel betaalde gedeelte - namelijk het verschil tussen het 

bedrag van de "geraamde belastingen" en het totaal bedrag van uitgevoerde 

voorafbetalingen - moet een belastingsregularisering geboekt worden. 

Voorbeeld: 

De onderneming heeft € 10 000,00 aan belastingen voorafbetaald tijdens het boekjaar. 

De belastbare winst bedraagt op het einde van het boekjaar € 22 500,00. De 

(vereenvoudigde) aanslagvoet bedraagt 40%. 

De totale winstbelasting bedraagt dus € 9 000,00. 

Dus moeten een kostvermindering en een vordering van € 1 000,00 geboekt worden. 

4120 Terug te vorderen Belgische winstbelastingen 1 000,00 

6701 aan Geactiveerde overschotten van 

betaalde belastingen en voorheffingen 

5.5.4 Boekingen NA de afsluiting van het boekjaar 

(dus in de loop van een volgend boekjaar) 

2 000,00 

1 000,00 

Bij het einde van een boekjaar kan op basis van de belastbare winst het bedrag aan 

"geraamde belastingen" bepaald worden. 

De "definitieve belastingsaanslag" door het Ministerie van Financiën ontvangt de 

onderneming slechts maanden later. Het is mogelijk dat deze belastingsaanslag verschilt 

van het bedrag aan 'geraamde' belastingen. Vermits het boekjaar waarop deze 

belastingsaanslag betrekking heeft, reeds lang is afgesloten, moet deze correctie in een 

volgend boekjaar worden geboekt. 


Rekening houdend met: 

het bedrag van de voorafbetalingen 

de geraamde winstbelasting (einde boekjaar) 

de definitieve belastingsaanslag 

zijn er nu 8 verschillende situaties mogelijk. 

Drie situaties worden in deze cursus besproken. 

1ste mogelijkheid: definitieve belasting = geraamde belasting > voorafbetalingen 

Dit impliceert:: 

er zijn voldoende belastings'kosten' geboekt 

er blijft een belastingschuld te betalen. 

Er is geen regularisatie nodig. 

Wel wordt de geraamde schuld overgeboekt naar de definitieve schuldrekening. 

Voorbeeld: 

Een onderneming heeft reeds € 5 000,00 voorafbetaald, op het einde van het boekjaar 

werd de totale winstbealsting geraamd op € 6 000,00. De definitive winstbelasting 

bedraagt € 6 000,00. 

Bij ontvangst van het aanslagbiljet: 

4500 Geraamd bedrag der Belgische 


1 000,00 

4520 aan Te betalen Belgische winstbelastingen 1 000,00 

Bij betaling aan de overheid: 

4520 Te betalen Belgische winstbelasting 1 000,00 

5500 aan Financiële instelling R/C 1 000,00 

4500 Geraamd bedrag der 4520 Te betalen Belgische 

Belgische winstbelasting 

winstbelasting 

5500 Financ. instelling 

R/C 

BS 1.000,00 1 234,00 

1 000,00 1 200,00 

1 200,00 1 200,00 

Zie ook voorbeeld 1 op blz. 11: Onderneming ALFA. 

2de mogelijkheid: definitieve belasting > geraamde belasting > voorafbetalingen 

Dit betekent: 

er zijn ONvoldoende belastings'kosten' geboekt 

en er blijft een belastingschuld te betalen. 

Er moet een bijkomende belasting op de winst (rekening 6710) en een extra schuld worden 

geboekt. 


Voorbeeld: 


werd de totale winstbelasting geraamd op € 6 000,00. 

De definitive winstbelasting bedraagt € 6 200,00. 


6710 Verschuldigde of gestorte belasting - 

supplementen 

200,00 

4500 Geraamd bedrag der Belgische winstbelasting 1 000,00 

4520 aan Te betalen Belgische winstbelasting 1 200,00 

Bij de betaling aan de overheid: 

4520 Te betalen Belgische winstbelasting 

5500 aan Financiële instelling R/C 

4500 Geraamd bedrag der 4520 Te betalen Belgische 

Belgische winstbelasting winstbelasting 


R/C 

BS 1.000,00 1 234,00 

1 000,00 1 200,00 

1 200,00 1 200,00 

6710 Verschuldigde of ge- 

storte belastigssuplementen 

200,00 

Zie ook voorbeeld 2 blz. 12: Onderneming BETHA 

3de mogelijkheid: voorafbetaling > geraamde belasting > definitieve belasting 

Dit betekent: 

er zijn TEveel belastings'kosten' geboekt, daarom regularisatie via rekening 7710 

en er ontstaat een bijkomende belastingsvordering. 

Voorbeeld: 


werd de totale winstbealsting geraamd op € 7 500,00. 

De definitive winstbelasting bedraagt € 7 250,00. 


4120 Terug te vorderen Belgische winstbelastingen 250,00 

7710 aan Regularisering van verschuldigde of 

betaalde belasting 

250,00 


Bij de afrekening met het Ministerie van Financiën: 

5500 Financiële instelling R/C 750,00 

4120 aan Terug te vorderen Belgische 


750,00 

7710 Regularisering van 4120 Terug te vorderen 

betaalde belastingen Belgische winstbelasting 


R/C 

BS 500,00 1 234,00 

250,00 250,00 

750,00 750,00 

Zie ook voorbeeld 3 op blz. 13: Onderneming GAMMA. 

5.5.5 Voorbeelden 

Voorbeeld 1: Onderneming ALFA 

Tijdens het boekjaar X1 

De onderneming doet voorafbetalingen voor de belastingen op de 

ondernemingswinst 

- op 20X1-07-09 € 4 000,00 

- op 20X1-10-09 € 6 000,00 

6700 Verschuldigde of gestorte 

belastingen en voorheffingen . 5500 Financiële instellingen R/C 

X1-07-09 4 000,00 X1-07-09 4 000,00 

X1-10-09 6 000,00 X1-10-09 6 000,00 

Op 20X1-12-31 wordt het boekjaar afgesloten. 

De winst voor belastingen van het boekjaar 20X1 bedraagt € 27 000,00. De 

(vereenvoudigde) belastingaanslagsvoet is 40%. 

De winstbelastingen voor 20X1 worden geraamd op € 10 800,00. 


6702 Geraamde belasting op het resultaat winstbelastingen 

X1-12-31 800,00 X1-12-31 800,00 

Volgende boekjaren 

Op 20X2-11-30 ontvangen we het aanslagbiljet van het Ministerie van Financiën: 

definitieve belastingsaanslag = € 10 800,00 


winstbelastingen . 4520 Te betalen Belgische winstbelastingen 

X2-01-01 BS 800,00 

X2-11-30 800,00 X2-11-30 800,00 


Bij de betaling op 20X3-01-31 

4520 Te betalen Belgische winstbelastingen 5500 Financiële instellingen R/C 

X3-01-01 BS 800,00 BS 9 987,00 

X3-01-31 800,00 X3-01-31 800,00 

Voorbeeld 2: onderneming BETHA 

Tijdens het boekjaar 

De onderneming doet GEEN voorafbetalingen voor de belastingen op de 

bedrijfswinst. 

Afsluiting op het einde van het boekjaar op 20X1-12-31 

De belastbare winst van het boekjaar bedraagt € 35 000,00. 

De (vereenvoudigde) belastingsaanslagsvoet is 40%. 



6702 Geraamde belasting op het resultaat winstbelastingen 

X1-12-31 14 000,00 X1-12-31 14 000,00 



definitieve belastingsaanslag = € 15 000,00. 


winstbelastingen . 4520 Te betalen Belgische winstbelastingen 

X2-01-01 BS 14 000 

X2-11-30 14 000,00 X2-11-30 15 000,00 


belastingsupplementen vorige jaren 

X2-11-30 1 000,00 

Bij de betaling op 20X3-01-31. 

4520 Te betalen Belgische winstbelastingen 5500 Financiële instellingen R/C 

X3-01-01 BS 15 000 Beginsaldo9 987,00 

X3-01-31 15 000,00 X3-01-3115 000,00 


Voorbeeld 3: Onderneming GAMMA 

Tijdens het boekjaar 

De onderneming doet een voorafbetaling voor de belastingen op de bedrijfswinst: 

op 20X1-10-09: € 20 000,00. 


belastingen en voorheffingen . 5500 Financiële instellingen R/C 

X1-10-09 20 000,00 X1-10-09 20 000,00 

Op 20X1-12-31 wordt het boekjaar afgesloten. 

De winst voor belastingen van het boekjaar 20X1 valt lager uit dan verwacht 

€ 46 250,00. 

De (vereenvoudigde) belastingaanslagsvoet is 40%. 


Er werd € 1 500,00 teveel aan belastingen voorafbetaald. 

6701 Geactiveerde overschotten van 4120 Terug te vorderen Belgische 

betaalde belastingen en voorheffingen. 


X1-12-31 1 500,00 X1-12-31 1 500,00 



definitieve belastingsaanslag = € 17 900,00. 

4120 Terug te vorderen Belgische 7710 Regularisering van verschuldigde 

winstbelastingen of betaalde belastingen 

X2-01-01 BS 1.500 

X2-10-14 600 X2-10-14 600,00 

Op 20X2-12-28 wordt € 2 100,00 door de Belgische Staat terug op de 

bankrekening gestort. 

4120 Terug te vorderen Belgische 

winstbelastingen 5500 R/C Financiële instellingen 

X2-01-01 BS 1 500 

X2-10-14 600 

X2-12-28 2 100,00 X2-12-28 2 100,00 


5.6 Bestemming van het resultaat 

De rekeningen voor verwerking van de resultaten: 69 en 79 

De wetgever schrijft voor dat de jaarrekening moet opgesteld worden na winstverdeling. In 

de jaarrekening moet dus de voorgestelde resultaatbestemming reeds verwerkt zijn, zodat 

de weerslag ervan duidelijk wordt. 



690 

Overgedragen verlies van vorig 

boekjaar 

Deel II – Topic: Eindejaarsverrichtingen 170 

790 

Overgedragen winst van vorig 

boekjaar 

691 Toevoeging aan het kapitaal 791 Onttrekking aan het kapitaal 

6920 

Toevoeging aan de wettelijke 

reserves 

792 

Ontrekking aan de reserves 

6921 Toevoeging aan de overige reserves 

693 Over te dragen winst 793 Over tedragen verlies 

694 

Vergoeding van het kapitaal 

794 

Tussenkomst van vennoten (of van 

de eigenaar) 

695 Bestuurders of zaakvoerders 

696 Andere rechthebbenden 

5.6.1 Bestemming van de winst 

a) Sommige vennootschappen zijn verplicht om jaarlijks 5% van de winst toe te voegen 

aan een reserve fonds, tot dat dit fonds een waarde heeft van 10% van het 

maatschappelijk kapitaal.. 

6920 Toevoeging aan de wettelijke reserves 

130 aan Wettelijke reserves 

Zie bespreking cursus 2de kandidatuur “Vennootschapsboekhouden”. 

b) De winst van het boekjaar wordt in de onderneming gehouden en toegevoegd aan de 

beschikbare reserves 

692 Toevoeging aan de andere reserves 

133 aan Beschikbare reserves 

Zie bespreking rekening 133 "Beschikbare reserves": klasse 1. 

c) De winst wordt niet toegevoegd aan de beschikbare reserves maar overgedragen naar 

volgend boekjaar 

693 Over te dragen winst 

14 aan Overgedragen winst 

Zie bespreking rekening 14 "Overgedragen winst": klasse 1.

d) De winst wordt toegekend aan de eigenaar en zal later mogelijk door hem opgenomen 

worden 

694 Vergoeding Kapitaal 

471 aan Dividenden ovker boejaar 

489 Diverse schulden aan eigenaar(s) 

e) Combinatie van vorige gevallen: de winst wordt gedeeltelijk toegevoegd aan de 

reserves, gedeeltelijk overgedragen naar volgend boekjaar en gedeeltelijk toegekend 

aan de eigenaar 

6920 Toevoeging aan de wettelijke reseves 

6921 Toevoeging aan de andere reserves 

693 Over te dragen winst 

694 Vergoeding kapitaal 

695 Bestuurders of zaakvoerders 

130 aan Wettelijke reserves 



471 Dividenden over boekjaar 

472 Tantièmes over het boekjaar 

489 Diverse schulden aan eigenaars 

5.6.2 Bestemming van het verlies 

a) Het verlies van het boekjaar wordt overgebracht naar volgend boekjaar 


793 aan Over te dragen verlies 

Zie bespreking rekening 141 "Overgedragen verlies": klasse 1. 

b) Het verlies van het boekjaar wordt aangezuiverd door afname van de bestaande 

reserves 


792 aan Onttrekking aan de reserves 

Zie bespreking rekening 133 "Beschikbare reserves": klasse 1. 

c) Het verlies van het boekjaar wordt aangezuiverd door afname van het kapitaal 

100 Kapitaal 

791 aan Onttrekking aan het kapitaal 

Zie bespreking rekening 100 "Kapitaal": klasse 1. 


5.6.3 Vorig boekjaar werd een gedeelte van de winst overgedragen 

Voorafgaandelijk aan de post van de bestemming van het resultaat wordt dan geboekt 


790 aan Overgedragen winst van het vorig 

boekjaar 

De som van de overgedragen winst met de winst van het boekjaar respektievelijk 

verminderd met het verlies van het boekjaar, wordt vervolgens verwerkt volgens de 

gevallen 1 tot en met 7. 

5.6.4 Vorig boekjaar werd verlies overgedragen 

Vooreerst wordt geboekt:: 

690 Overgedragen verlies van vorig boekjaar 

141 aan Overgedragen verlies 

De algebraïsche som van het overgedragen verlies met het resultaat van het boekjaar 

wordt vervolgens verwerkt volgens de gevallen 1 tot en met 7. 


5.6.5 Praktische uitwerking: winstbelastingen en resultaatsbestemming 

a) KOSTEN < OPBRENGSTEN : dus winst 

Hoe de winstverdeling boeken ? 

VOOR belastingen en winstbestemming: kosten < opbrengsten 

NA belastingen en winstbestemming: kosten = opbrengsten 

Daarom: 

kostenrekeningen laten toenemen: debiteren 

- belastingen (rekeningen 670X) 

- winstbestemming (rekeningen 6921, 693, 694, 695) 

passiefrekeningen (schulden) laten toenemen: crediteren 

- belastingsschulden (rekeningen 45XX) 

- winstbestemming (rekeningen 133, 14, 471, 489) 

Voorbeeld 

totaal geboekte kosten = € 5 480 000,00 

totaal geboekte opbrengsten = € 6 480 000,00 

dus winst = € 1 000 000,00 

Belastingsaanslagvoet = 40% (vereenvoudigd) 

Er werden geen voorafbetalingen uitgevoerd. 

Winstverdeling: 

- 10% voor de beschikbare reserve 

- 70% als vergoeding voor de eigenaar 

+ winst VOOR belastingen 1 000 000 

- winstbelastingen - 400 000 40% 

= te bestemmen winst = 600 000 

- toevoegen aan beschikbare reserves - 60 000 10% 

- uitkering aan eigenaar(s) - 420 000 70% 

- overdracht naar volgend jaar - 120 000 20% 

= 0 = 0 

6702 Geraamde belastingen 


4500 

Geraamd bedrag der Belg. 


400 000,00 400 000,00 


60 000,00 60 000,00 

694 Vergoeding kapitaal 471 Dividenden over het boekjaar 

420 000,00 420 000,00 


120 000,0000 120 000,00

) KOSTEN > OPBRENGSTEN : dus verlies 

Hoe de aanzuivering van het verlies boeken ? 

VOOR verliesbestemming: kosten > opbrengsten 

NA verliesbestemming: kosten = opbrengsten 

Daarom: 

opbrengstrekeningen laten toenemen: crediteren 

- verliesbestemming (rekeningen 791, 792, 793) 

passiefrekeningen (schulden) laten afnemen: debiteren 

- verliesbestemming (rekeningen 100, 133, 141) 

Voorbeeld 

totaal geboekte kosten = € 6 480 000,00 

totaal geboekte opbrengsten = € 5 480 000,00 

dus verlies = € 1 000 000,00 

Belastingsaanslagvoet = 40% 

Er werden geen voorafbetalingen uitgevoerd. 

Aanzuivering van het verlies: 

- 10% door afname van de beschikbare reserve 

- 15% door afname van het kapitaal 

- het saldo wordt overgedragen naar volgend boekjaar 

- verlies 1 000 000 

= te bestemmen verlies = 1 000 000 

+ afname van kapitaal - 150 000 15% 

+ onttrekken aan beschikbare reserves - 100 000 10% 

+ overdracht naar volgend jaar - 750 000 75% 

= 0 = 0 

791 Ontrekking aan het kapitaal 100 Kapitaal 

150 000,00 150 000,00 

BS 1 000 000,00 

792 Ontrekking aande reserves 133 Beschikbare reserves 

100 000,00 100 000,00 

BS 500 000,00 

793 Over te dragen verlies 141 Overgedragen verlies 

750 000,00 750 000,00 


c) 140 Overgedragen winst (van vorig boekjaar) 

Het is mogelijk dat een deel van de winst op het einde van VORIG boekjaar niet werd 

bestemd, maar werd overgedragen naar DIT boekjaar. Dit overgedragen resultaat van 

VORIG boekjaar moet daarom bij het resultaat van DIT boekjaar gevoegd worden. 

Boeking van de overdracht: NA belastingen, maar VOOR winstbestemming. 

Daarom: opbrengsten (rekening 790) nemen toe: crediteren 

rekening 140 (met creditsaldo): debiteren 

Voorbeeld: bij het afsluiten van VORIG boekjaar 20X1 werd € 12 000,00 winst 

overgedragen naar DIT boekjaar; deze overgedragen winst van € 12 

000,00 vinden we terug als een creditsaldo op de rekening 

"Overgedragen winst". 

winst VOOR belastingen van boekjaar 20X2 = € 140 000,00 

belastingaanslagvoet = 40% - GEEN voorafbetalingen uitgevoerd 

winstverdeling: - 35% toevoegen aan de beschikbare reserves 

- 65% overdragen naar volgend boekjaar 

+ winst van het boekjaar VOOR belastingen 140 000 


= winst van het boekjaar NA belastingen 84 000 

+ overgedragen winst van VORIG boekjaar + 12 000 

= te bestemmen winst 96 000 

- toevoegen aan beschikbare reserves - 33 600 35% 

- overdracht naar volgend jaar - 62 400 65% 

= 0 0 


790 


4500 



56 000,00 56 000,00 

Overgedragen winst van vorig 

boekjaar 


12 000,00 12 000,00 

BS 12 000,00 


33 600,00 33 600,00 


62 400,00 62 400,00

d) 140 Overgedragen verlies (van vorig boekjaar) 

Het is mogelijk dat een deel van het verlies op het einde van VORIG boekjaar niet 

werd bestemd, maar werd overgedragen naar DIT boekjaar. Dit overgedragen 

resultaat van VORIG boekjaar moet daarom bij het resultaat van DIT boekjaar 

gevoegd worden. 

Boeking van de overdracht: VOOR belastingen en winstbestemming. 

Daarom kosten (rekening 690) nemen toe: debiteren 

rekening 141 (met dedetsaldo): crediteren 

Voorbeeld: bij het afsluiten van VORIG boekjaar 20X1 werd € 75 000,00 verlies 

overgedragen naar DIT boekjaar; dit overgedragen verlies van € 75 

000,00 vinden we terug als een debetsaldo op de rekening 

"Overgedragen verlies". 

winst VOOR belastingen van boekjaar 20X2 = € 195 000,00 

belastingaanslagvoet = 40% 

voorafbetalingen uitgevoerd tijdens 20X2 = € 35 000,00 

winstverdeling: - 100% overdragen naar volgend boekjaar 

690 

+ winst van het boekjaar VOOR belastingen 195 000 

- overgedragen verlies van VORIG boekjaar - 75 000 

= winst VOOR belastingen 120 000 


= te bestemmen winst 72 000 

- overdracht naar volgend jaar 72 000 100% 

= 0 0 

Overgedragen verlies van vorig 

boekjaar 


BS 75 000,00 

75 000,00 75 000,00 



4500 



13 000,00 13 000,00 


72 000,00 72 000,00 

Indien winst van het boekjaar < overgedragen verlies vorig boekjaar 

+ winst van het boekjaar VOOR belastingen 

- overgedragen verlies van VORIG boekjaar 

= te bestemmen VERLIES 

geen winstbelastingen 

= te bestemmen VERLIES 

- overdracht naar volgend jaar 

= 0

5.7 Afsluiting van de boekhouding 

Zie voor detail bespreking in hoofdstuk 2 van deel 1. 

Balansrekeningen met een CREDITsaldo 

(Passiva-rekeningen 

aan Balansrekeningen met een DEBETsaldo 

Activa-rekeningen 

Resultatenrekeningen met CREDITsaldo 

Opbrengstenrekeningen 

aan Resultatenrekeningen met een 

DEBETsaldo 

Kostenrekeningen 

5.8 Opstelling van de jaarrekening 

Zie voor detail bespreking in deel I, hoofdstuk '6. Wetgeving op de boekhouding en de 

jaarrekening'.

Cursus “Algemeen boekhouden – deel 2” - Lessius

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?