THINK DIFFERENT - Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam
THINK DIFFERENT - Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam
THINK DIFFERENT - Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
JAARGANG 25<br />
nummer 2 | Februari 2013<br />
Uitgegeven door<br />
de <strong>Juridische</strong><br />
<strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong><br />
INTERVIEWS MET<br />
ONDER ANDERE:<br />
Job Cohen<br />
Oud-politicus<br />
Jeroen Overbeek<br />
NOS-presentator<br />
Marianne Thieme<br />
Tweede Kamerlid<br />
<strong>THINK</strong> <strong>DIFFERENT</strong><br />
Marianne Thieme<br />
“Je kunt niet voor elke duif<br />
een truitje breien”
12<br />
INTERVIEW<br />
DENIZ AKKOYUN<br />
Miss Holland 2008<br />
“Iedereen gebruikt zijn uiterlijk weleens<br />
om iets voor elkaar te krijgen”<br />
24<br />
INTERVIEW<br />
JEROEN OVERBEEK<br />
NOS-presentator<br />
“Een afgewogen nieuwsverhaal brengen<br />
is het mooiste dat er is’’<br />
52<br />
ARTIKEL<br />
PROF. TON HARTLIEF<br />
Hoogleraar Universiteit<br />
Maastricht<br />
“Amerikaanse toestanden dienden vermeden<br />
te worden”<br />
NHOUD<br />
“Burgemeester worden van Amsterdam is het<br />
mooiste dat je kunt bereiken”<br />
42<br />
“Het goede resultaat dient bereikt te worden.<br />
Think Maximal”<br />
“We willen niet voor elke duif een truitje breien”<br />
EN VERDER<br />
Hoofdredactioneel • Voorwoord Thierry van den Bergh • Voorstellen Meesterweekbestuur 2012-2013 • Artikel Reguleren en<br />
discussiëren in een open samenleving, Winnie Sorgdrager • Interview “Zonder pistool ging ik de deur niet uit”, Steve Brown • Column<br />
Oud-Hoofdredacteur, Robert Grandia • Interview De Oud-Student, Niels Didden • Interview De Student, Sarah de Jong en Maarten<br />
Wuister • Interview “Ik was zo’n klassieke studenten die dacht: dan maar rechten. Daar kon je volgens mijn vader nog alle kanten mee<br />
op”, Pauline van der Meer Mohr • Interview “Het raadsheerschap in de Hoge Raad is een mooie, zo niet de mooiste, positie voor een<br />
jurist”, Geert Corstens • Recensie Boek ‘Recht uit het hart’ • Nieuws en Agenda • ‘De Rechter’, Jesse van Muylwijck<br />
16<br />
INTERVIEW<br />
JOB COHEN<br />
Oud-politicus<br />
3<br />
ARTIKEL<br />
MR. DRS. DICK ZWITSER<br />
Universitair hoofddocent<br />
Erasmus Universiteit<br />
<strong>Rotterdam</strong><br />
56<br />
INTERVIEW<br />
MARIANNE THIEME<br />
Tweede Kamerlid
WEEKPROGRAMMA<br />
Do 25 april<br />
Diesborrel<br />
Locatie: Sus&Co<br />
Feliciteer de JFR!<br />
Aanvang: 21.00<br />
Vr 26 april<br />
Lustrumopeningscongres<br />
Thema: 50 jaar criminaliteit<br />
Mr. E. van den Emster (dagvoorzitter)<br />
Sprekers:<br />
Mr. Lucy Oldenburg<br />
Mr. Theo Hiddema<br />
Prof. mr. dr. Knoops<br />
Locatie: CT-01<br />
Aanvang: 13.00<br />
Kosten: geen!<br />
Met aansluitend een borrel<br />
Win een gesigneerd boek van<br />
mr. Knoops!<br />
Oud-besturendiner in de Pappegay<br />
Exclusief voor oud-besturen<br />
Aanvang: 19.00<br />
Kosten: geen!<br />
Zo 28 april<br />
Rally & BBQ<br />
Rally door <strong>Rotterdam</strong> en omgeving.<br />
Met een team in eigen auto<br />
Locatie BBQ: sportgebouw<br />
Start vanaf de campus<br />
Aanvang rally: 11.30<br />
Aanvang BBQ : 17.00<br />
Kosten: € 10,- totaal<br />
Ma 29 april<br />
Lasergamen op de universiteit<br />
Locatie: parkeergarage L-gebouw<br />
Kosten: € 5,-<br />
Wo 1 mei<br />
Man-vrouwdag<br />
Mannen: Wiskyproeverij<br />
Vrouwen: Wijnproeverij<br />
Locatie: the Harbourclub<br />
Kosten: €5,-<br />
Do 2 mei<br />
Eindfeest!<br />
Locatie: De Vrienden Live<br />
Aanvang: 22:00<br />
Kosten: €5,-
COLOFON<br />
Fiat Justitia is het verenigingsblad van<br />
de <strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> en verschijnt vijfmaal per<br />
jaar.<br />
Jaargang 25<br />
Nummer 2<br />
Februari 2013<br />
Hoofdredacteur<br />
Suzanne Poutsma<br />
Redactie<br />
Lieke Knaapen<br />
Sanne van der Padt<br />
Coen de Ruijter<br />
Eveline van Scherpenzeel<br />
Frank Smitshoek<br />
Liza Stellingwerf<br />
Sanne Visser<br />
Eindredactie<br />
Leendert Kloot<br />
Netty van Megen<br />
Sanne Posthumus<br />
Daan de Wit<br />
Ontwerp en vormgeving<br />
Boom & van Ketel Grafimedia<br />
Druk & Lithografie<br />
Boom & van Ketel Grafimedia<br />
Oplage<br />
12.000 exemplaren<br />
Reacties kunnen naar:<br />
<strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> (JFR)<br />
t.a.v. redactie Fiat Justitia<br />
Postbus 1738<br />
3000 DR <strong>Rotterdam</strong><br />
Internet: www.jfr.nl / www.fiatjustitia.nl<br />
E-mail: hoofdredacteur@jfr.nl<br />
Twitter: @JFRfiatjustitia<br />
Facebook: facebook.nl/JFRFiatJustitia<br />
50e Bestuur der <strong>Juridische</strong><br />
<strong>Faculteitsvereniging</strong> <strong>Rotterdam</strong><br />
Lennard van den Berg – Voorzitter<br />
Marjolein Nobel – Vicevoorzitter<br />
Sanne Posthumus – Secretaris<br />
Stefan Twigt – Penningmeester<br />
Freya van Os – Commissaris Interne<br />
Betrekkingen<br />
Thierry van den Bergh – Commissaris<br />
Externe Betrekkingen<br />
Suzanne Poutsma – Hoofdredacteur<br />
Fiat Justitia<br />
VOORWOORD<br />
<strong>THINK</strong> <strong>DIFFERENT</strong><br />
Zeven miljard mensen op deze aarde.<br />
Zeventien miljoen mensen in Nederland.<br />
Dertigduizend rechtenstudenten.<br />
Driehonderd afgestudeerde juristen per jaar aan de Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong>.<br />
Waaronder jij.<br />
Wat maakt jou uniek?<br />
Zestienduizend advocaten.<br />
Zeventienhonderd rechters.<br />
Zeshonderdvijftig officieren van justitie.<br />
Word jij er één van?<br />
Verleg je grenzen en kijk ook naar minder voor de hand liggende beroepen.<br />
Loop ook eens naast het geijkte pad.<br />
Durf buiten de lijntjes te kleuren.<br />
Denk out of the box.<br />
Laat je inspireren.<br />
Laat je inspireren door de jurist die het aandurfde een eigen landelijke politieke<br />
partij op te richten.<br />
Door de jurist die nu als nieuwspresentator bekend staat.<br />
Door de jurist die topmodel is.<br />
Door de jurist die zich burgemeester mocht noemen.<br />
Door de jurist die de functie van voorzitter van het College van Bestuur uitoefent.<br />
Laat je inspireren door de onderstaande regels.<br />
Here’s to the crazy ones.<br />
The misfits.<br />
The rebels.<br />
The troublemakers.<br />
The round pegs in the square holes.<br />
The ones who see things differently.<br />
They’re not fond of rules.<br />
And they have no respect for the status quo.<br />
You can quote them, disagree with them, glorify or vilify them.<br />
But the only thing you can’t do is ignore them.<br />
Because they change things.<br />
They push the human race forward.<br />
While some may see them as the crazy ones, we see genius.<br />
Because the people who are crazy enough to think they can change the world, are<br />
the ones who do.<br />
Laat je inspireren tijdens de Meesterweek door het thema: Think Different.<br />
Suzanne Poutsma<br />
Hoofd redacteur Fiat Justitia<br />
5
Je carrière<br />
Je carrière<br />
begint op<br />
begint op<br />
Magnet.me
Met dank aan:<br />
Thierry van den Bergh, Robert Grandia, Ton<br />
Hartlief, Hannah Hofman, Arnoud<br />
Houweling, Sarah de Jong, Leendert Kloot,<br />
Eric Molenwijk, Jesse van Muylwijck, Freya<br />
van Os, Sanne Posthumus, Soraya<br />
Santhalingam, Nadya van der Sluis, Frank<br />
Smitshoek, Winnie Sorgdrager, Dijlan van<br />
Vlimmeren, Stefan de Vos, Daan de Wit,<br />
Maarten Wuister, Reinier Zijl, Dick Zwitser<br />
Met dank aan de partners:<br />
De Brauw Blackstone Westbroek, Loyens &<br />
Loeff, Nauta Dutilh, Stibbe<br />
Met dank aan de sponsors:<br />
Ars Aequi, Erasmus School of Law, De<br />
Brauw Blackstone Westbroek, Houthoff<br />
Buruma, Maastricht University, Magnet.me,<br />
Nauta Dutilh, Ploum Lodder Princen,<br />
Stibbe, Universiteit van Tilburg, Vrije<br />
Universiteit Amsterdam<br />
Adverteren in Fiat Justitia?<br />
Dan kunt u contact opnemen met Thierry<br />
van den Bergh (comextern@jfr.nl /<br />
010-408 17 94)<br />
Marktbereik<br />
Fiat Justitia wordt verspreid onder de leden<br />
van de <strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> (JFR), studenten van de Erasmus<br />
Universiteit <strong>Rotterdam</strong> (EUR) en<br />
medewerkers van de Erasmus School of<br />
Law (ESL) van de EUR. Daarnaast vindt<br />
verspreiding plaats onder verschillende<br />
advocatenkantoren.<br />
Lidmaatschap of abonnement<br />
Het lidmaatschap van de JFR bedraagt 18<br />
euro per jaar en geldt tot schriftelijke<br />
wederopzegging (voor de maand augustus<br />
van het daarop volgende collegejaar). Bij dit<br />
bedrag is voor studenten een lidmaatschap<br />
van een dispuut naar keuze inbegrepen.<br />
Leden ontvangen vijfmaal per collegejaar<br />
Fiat Justitia thuis. Een abonnement staat<br />
ook open voor niet-leden: door een<br />
aanmeldingsmail te sturen naar<br />
hoofdredacteur@jfr.nl en overmaking van 18<br />
euro op bankrekening 50.15.50.666 ten<br />
name van de JFR, Burgemeester Oudlaan<br />
50, 3062 PA <strong>Rotterdam</strong>.<br />
U krijgt Fiat Justitia dan een jaar lang<br />
thuisgestuurd.<br />
Fiat Justitia<br />
ISSN 1566-7375<br />
Niets uit deze uitgave mag worden<br />
overgenomen en/of worden<br />
vermenigvuldigd zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de<br />
hoofdredacteur.<br />
BESTE LEZER,<br />
Mij is gevraagd om een voorwoord voor<br />
het tweede nummer van Fiat Justitia te<br />
schrijven. Dit lijkt mij een uitgelezen<br />
kans om wat meer over de Meesterweek<br />
— en het thema van dit jaar — te<br />
vertellen.<br />
Al ruim twee decennia brengt de<br />
Meesterweek studenten en werkgevers<br />
met elkaar in contact en vervult<br />
hiermee een belangrijke rol binnen de<br />
Erasmus School of Law. Een taak die van<br />
toenemend belang is, nu de positie van<br />
starters op de arbeidsmarkt flink aan<br />
het veranderen is. Deze ontwikkelingen<br />
samenvattend: het vinden van een<br />
mooie baan is ook voor wo’ers geen<br />
vanzelfsprekendheid meer.<br />
Om deze reden is gekozen voor het<br />
volgende thema: Think Different. Door<br />
het geven van concrete handvatten<br />
hopen we je een goed beeld te geven<br />
van de mogelijkheden op de arbeidsmarkt.<br />
Ben je benieuwd naar het belang<br />
van stages, nevenactiviteiten en<br />
cijferlijsten? Schrijf je dan in voor de<br />
Havendag en/of de Recruitmentdag.<br />
Ook zal deelname aan de Meesterweek<br />
je aan het denken zetten over je eigen<br />
ambities en kwaliteiten. Rechtsgeleerdheid<br />
is een brede studie en<br />
leidt vaker niet dan wel naar de<br />
advocatuur. Ontdek daarom waar<br />
jouw passie ligt en hoe je jouw<br />
kwaliteiten optimaal kan<br />
benutten. Benieuwd naar wie<br />
jij bent? Meld je dan aan voor<br />
bijvoorbeeld de Procespraktijkdag<br />
en/of de Workshopdag.<br />
Kortom: ook jij zal vragen<br />
hebben over wat je wilt of<br />
over hoe je bereikt wat je<br />
wilt. Deelname aan de<br />
Meesterweek zorgt ervoor<br />
dat jij het antwoord op die<br />
vragen vindt en dat je anders<br />
over jouw toekomst na zal gaan<br />
denken. Think Different!<br />
VOORWOORD<br />
In deze editie van de Fiat Justitia vind je<br />
meer informatie over de Meesterweek,<br />
het programma en het bestuur van<br />
stichting Meesterweek.<br />
Wij, en onze partners, hopen ook jou te<br />
mogen ontmoeten tijdens de Meesterweek!<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Thierry van den Bergh<br />
Voorzitter Stichting Meesterweek,<br />
Stichting Meesterweek is onderdeel van<br />
de <strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> (JFR).<br />
7
8<br />
Shanu Jagernath, 20 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 3)<br />
Commissaris externe betrekkingen<br />
Contact met kantoren, Recruitmentdag<br />
Think Challenges<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
HET 23 ste<br />
MEESTERWEEKBESTUUR<br />
Wij zijn klaar voor de Meesterweek 2013! Het programma, dat te vinden is in deze Meesterweekeditie<br />
van Fiat Justitia, presenteren wij met gepaste trots. Het thema van dit jaar is ‘Think Different’ en<br />
daagt elke jurist uit bij het kiezen van een carrière anders te denken en zich ook open te stellen voor<br />
de niet-traditionele beroepen.<br />
Graag stellen onze bestuursleden zich aan jullie voor.<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
EVEN VOORSTELLEN<br />
Als commissaris externe betrekkingen heb ik de mooie taak om als contactpersoon van kantoren en<br />
sponsoren te fungeren. Hierdoor kom ik dikwijls op kantoren, waardoor ik me een goed beeld kan vormen<br />
over de verscheidenheid binnen de advocatuur.<br />
Verder zal ik een belangrijke themadag organiseren, namelijk de Recruitmentdag. Deze dag zal in het teken<br />
staan van verschillende recruitmentactiviteiten en is zeer interessant voor zowel studenten als kantoren.<br />
De functie commissaris externe betrekkingen is een uitdagende functie, waarbij ik elke dag wel iets kan<br />
bijdragen aan de Stichting Meesterweek. Mijn doelstelling voor dit jaar is dan ook om samen met de overige<br />
bestuursleden een mooie Meesterweek neer te zetten!<br />
De advocatuur heb ik altijd al interessant gevonden. Tijdens mijn studie en nu ook door de Meesterweek is<br />
die interesse alleen maar groter geworden. Mijn ambitie is dan ook om de advocatuur in te gaan, zodat ik<br />
me kan inzetten voor het recht.<br />
Jurgen Hofman, 21 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 2)<br />
Commissaris Marketing<br />
Marketing en proeverij<br />
Don’t Think<br />
Als commissaris marketing heb ik de taak om de<br />
Meesterweek 2013 naamsbekendheid te geven, zowel op de Erasmus Universiteit als op andere universiteiten.<br />
Ik heb gekozen voor deze functie omdat ik de mogelijkheid kreeg om me bezig te houden met design<br />
van verschillende media. Tevens sprak mij erg aan dat ik zelf invulling mag geven aan de huisstijl van de<br />
Meesterweek 2013 en hoe ik het thema terug wil laten komen in de promotie van de Meesterweek. Verder<br />
spreekt de functie mij erg aan vanwege de diversiteit en de grote mate van zelfstandigheid.<br />
Een exact beeld over mijn toekomst heb ik op het moment nog niet. Ik heb van studie moeten wisselen en<br />
ontdekt dat er te veel verschillende dingen zijn waar ik naar toe zou willen werken. Mijn doel voor nu is zo<br />
veel mogelijk van deze dromen bereiken. Aansluitend op mijn functie binnen de Meesterweek lijkt het mij<br />
erg leuk om als Chief Marketing Officer aan de slag te gaan binnen een groot bedrijf. Wat de toekomst<br />
brengt weet niemand, maar mijn doel is om als succesvolle ondernemer door het leven te gaan.
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
Olivier Hagenbeek, 22 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 3), International Economics (Master)<br />
Congresvoorzitter<br />
Openingscongres en Workshopdag<br />
Think Now<br />
Als voorzitter van het openingscongres heb ik als taak om inspirerende personen en personen met knowhow<br />
naar de Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong> te trekken en te komen spreken op het openingscongres van de 23ste<br />
Meesterweek. Ik heb gekozen voor deze functie omdat met name het sociale aspect en tevens het organisatorische<br />
aspect mij zeer liggen en aanspreken. Ik draag volledige verantwoordelijkheid voor het congres, dat ik<br />
geheel naar eigen inzicht heb mogen invullen.<br />
Tot nog toe is mijn idee over de toekomst vol in ontwikkeling en zijn ook mijn ambities nog jong. Wel zijn er<br />
een aantal aspecten en eigenschappen die ik aan mezelf toeschrijf, zoals hard werken en het hoogst haalbare<br />
willen bereiken. Op het moment van schrijven liggen mijn ambities daarom binnen de Meesterweek in het zo<br />
goed mogelijk organiseren en, meer specifiek voor mijn functie, het aantrekken van inspirerende en goede<br />
sprekers. In mijn verdere toekomst hoop ik mijn kwaliteiten in te kunnen zetten binnen de consultancy.<br />
Naomi Asscheman, 19 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 2)<br />
Secretaris<br />
Workshopdag, Staf en nieuwsbrief<br />
Think Opportunities<br />
Tijdens Meesterweek 2012 ben ik staflid geweest. Ik zag dat als een<br />
heel leuke, gezellige en leerzame tijd. Dat resulteerde erin dat ik heb gesolliciteerd voor het Meesterweekbestuur<br />
2013. De functie van secretaris sprak mij erg aan, omdat je dan een manusje-van-alles bent en hiernaast je eigen<br />
taken en verantwoordelijkheden hebt. Als je bestuursgenoten het te druk hebben, neem jij werk van hen over. Op<br />
die manier ben je overal bij betrokken. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor de staf, de nieuwsbrief en<br />
organiseer ik twee themadagen, namelijk de Procespraktijkdag en de Workshopdag. De Procespraktijkdag<br />
organiseer ik met Jeanne Beck, de vicevoorzitter, en de Workshopdag met Olivier Hagenbeek, congresvoorzitter.<br />
Ik heb nog geen droombaan voor ogen, maar de Meesterweek is een goede gelegenheid om me te oriënteren op<br />
mijn carrièremogelijkheden. Verder zet ik me volledig in voor m’n studie en wil ik nog ontzettend veel doen, zoals<br />
naar het buitenland, stage lopen en gebruik maken van alle andere mogelijkheden die je hebt als student.<br />
Voorlopig ben ik nog niet klaar met studeren en over een aantal jaar, als ik mijn droombaan heb, wil ik terug<br />
kunnen kijken op een tijd waarin ik alle kansen en mogelijkheden heb gegrepen om te leren en (levens)ervaringen<br />
op te doen.<br />
Stefan Twigt, 21 jaar<br />
Economie & Bedrijfseconomie en Rechtsgeleerdheid (Bachelor 3)<br />
Penningmeester<br />
De financiële administratie<br />
I think my penning-senses are tingling<br />
Als penningmeester van de JFR ben je automatisch penningmeester<br />
van de Meesterweek. De penningmeester houdt de geldstromen in de<br />
gaten en zorgt voor de financiële administratie. Geld moet rollen,<br />
maar wel de juiste kant op. Soms mag een idee nog zo leuk zijn, qua<br />
financiën het moet wel binnen de perken blijven.<br />
Een goed gepland toekomst beeld heb ik nog niet. Na de Meesterweek moet ik namelijk nog 3 tot 4 jaar<br />
studeren. Een geplande toekomst is niet leuk. Spontaan doen en zien wat het leven brengt is veel spannender.<br />
Daarom kijk ik wel wat er gebeurt. Of ik nou op de universiteit eindig als PhD of als consultant bij een<br />
mooi bedrijf, er zal vast wel iets moois mijn pad opkomen.
10<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
Naam:<br />
Studie + (studiefase):<br />
Functie:<br />
Verantwoordelijk voor:<br />
Quote:<br />
Over de functie/waarom<br />
deze functie:<br />
Ambities:<br />
EVEN VOORSTELLEN<br />
Jeanne Beck, 20 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 3)<br />
Vice-voorzitter<br />
Als vice-voorzitter ben je de rechterhand van de voorzitter. Ook<br />
sta je klaar voor de andere bestuursgenootjes en ondersteun je<br />
hen waar nodig. Daarnaast organiseer je twee themadagen. Dit<br />
zijn de Procespraktijkdag samen met de secretaris en de<br />
Havendag alleen.<br />
Think Justice<br />
Thierry van den Bergh, 21 jaar<br />
Rechtsgeleerdheid (Bachelor 3)<br />
Voorzitter<br />
Eindverantwoordelijkheid Meesterweek 2013, algemene voortgang<br />
organisatie, Bachelordag en Recruitmentdag<br />
Think before you do!<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Naar mijn mening past de functie vice-voorzitter het beste bij mij. Een vice-voorzitter staat onder de<br />
voorzitter en moet deze helpen, maar soms ook de leiding nemen. De functie heeft veel afwisseling en dat<br />
spreekt mij erg aan. Daarnaast moet je makkelijk aanspreekbaar zijn voor de anderen en sociaal zijn. Een<br />
grote mate van verantwoordelijkheid is ook niet onbelangrijk. Je krijgt immers twee themadagen voor je<br />
rekening. Voor deze dagen kan je zelf een invulling bedenken, zolang deze natuurlijk maar bij het thema<br />
van de dag past. Dit jaar is het thema ‘Think Different’ en dat wilden we natuurlijk ook in de dagen terug<br />
laten komen. Vandaar dat ik heb geprobeerd om aan de twee themadagen een net wat andere invulling te<br />
geven dan normaal. Al met al hoop ik van deze ervaring veel te leren op zakelijk en sociaal vlak. Dit is ook<br />
de perfecte gelegenheid om jezelf nog beter te leren kennen en om een stap richting de praktijk te zetten in<br />
plaats van het enkel focussen op de theorie die men op de universiteit leert.<br />
Al sinds kleins af aan ben ik geïnteresseerd in de advocatuur. Vandaar ook mijn slogan ‘Think Justice’. Ik<br />
vind namelijk dat iedere mens recht heeft op rechtvaardigheid. Dit kan men naar mijn mening het beste<br />
bewerkstelligen via het recht. Advocaat of rechter worden lijkt me een mooi doel, dat ik met mijn studie als<br />
basis wil gaan bereiken. Naast deze ambitie is natuurlijk mijn grootste wens gelukkig worden, ondanks<br />
dit allicht erg cliché klinkt.<br />
Dit jaar vervul ik de functie van commissaris externe betrekkingen van de <strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> (JFR). Aan deze taak is het voorzitterschap van stichting Meesterweek verbonden. Als<br />
voorzitter bewaak je de deadlines en draag je zorg voor het functioneren van het hele Meesterweekbestuur.<br />
Naast het volbrengen van de algemene voorzitterstaken, organiseer ik ook de Bachelordag (woensdag 6<br />
maart) en de Recruitmentdag (vrijdag 8 maart).<br />
Internationaal, commercieel en hard werken zijn voor mij kenmerkend voor een goede baan. Onduidelijk is<br />
mij echter welke baan het voor mij moet gaan worden. Tijdens een masteropleiding hoop ik voor mezelf<br />
een beslissing te kunnen over welke branche mij het meest aanspreekt: de advocatuur (juridisch inhoudelijk)<br />
of toch het bedrijfsleven (ondernemend).
12<br />
INTERVIEW<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
DENIZ AKKOYUN<br />
“IEDEREEN GEBRUIKT ZIJN UITERLIJK WELEENS<br />
OM IETS VOOR ELKAAR TE KRIJGEN”<br />
Tekst: Deniz Akkoyun en Suzanne Poutsma<br />
Deniz Akkoyun is Miss Nederland 2008. Na de Miss-verkiezing is zij<br />
onder andere werkzaam geweest als Personal Assistent van Jort<br />
Kelder, model en presentatrice. Daarnaast mag zij zichzelf mr.<br />
noemen, aangezien zij is afgestudeerd in de richting strafrecht<br />
en verschillende vakken op gebied van het informatierecht<br />
heeft gevolgd. Fiat Justitia sprak met haar over de kritiek op Missverkiezingen,<br />
haar studententijd en haar toekomstplannen.<br />
FOTOGRAAF REINIER ZIJL<br />
“SOMMIGE MENSEN<br />
ZIJN MIJ DOOR DE<br />
VERKIEZING ANDERS<br />
GAAN BEKIJKEN, MAAR<br />
MIJN VRIENDEN EN<br />
FAMILIE GELUKKIG<br />
NIET”<br />
Na het behalen van uw bachelor<br />
Nederlands Recht bent u<br />
gekozen tot Miss Nederland<br />
2008. Hoe bent u op het idee<br />
gekomen om mee te doen aan<br />
de Miss Nederland verkiezing<br />
en hoe heeft u de verkiezing<br />
ervaren?<br />
Mensen om mij heen spoorden mij al<br />
jaren aan om modellenwerk te doen en<br />
om deel te nemen aan een Miss-verkiezing.<br />
Aanvankelijk nam ik dat niet
“IEDEREEN GEBRUIKT ZIJN UITERLIJK<br />
WELEENS OM IETS VOOR ELKAAR TE<br />
KRIJGEN, OF DAT NU BEWUST IS OF NIET”<br />
serieus, maar langzaam is dat idee zich<br />
toch in mijn hoofd gaan vestigen. Op<br />
het moment dat ik besloot om Informatierecht<br />
te gaan studeren, bedacht ik<br />
mij dat een verkiezing mij wellicht een<br />
goede mogelijkheid zou kunnen bieden<br />
om de mediawereld te verkennen. Dat<br />
zou mij in mijn juridische carrière op<br />
een voorsprong kunnen brengen.<br />
Daarnaast leek het mij ook gewoon een<br />
leuk avontuur, omdat je eigenlijk niet<br />
precies weet wat je te wachten staat.<br />
Je komt immers in een hele andere<br />
wereld (of moet ik zeggen: ‘circus’)<br />
terecht en leert allerlei soorten mensen<br />
kennen.<br />
Heeft u veel moeten laten of<br />
juist moeten doen om Miss<br />
Nederland 2008 te worden?<br />
Om Miss Nederland te worden heb ik<br />
niet veel hoeven doen of laten. Ik heb<br />
nu eenmaal een snelle spijsvertering.<br />
Er ging een selectie aan vooraf en<br />
daarna zijn er een maand lang<br />
activiteiten geweest, waaronder een<br />
week trainingen in Alanya. Eenmaal<br />
Miss Nederland geworden, heb ik wel<br />
wat offers moeten brengen. Zo heb ik<br />
destijds mijn studies op een lager pitje<br />
gezet.<br />
Wat hoopte u dat een Missverkiezing<br />
u zou brengen? En<br />
wat heeft het gebracht?<br />
Ik hoopte voornamelijk de mediawereld<br />
beter te leren kennen. Dat is ook zeker<br />
gebeurd. Zo ben ik onder andere de<br />
personal assistent van Jort Kelder<br />
geweest, heb ik geacteerd, onderzoek<br />
gedaan met Bram Vermeulen, een<br />
Nederlandse journalist, en heb ik een<br />
tv-programma gepresenteerd en ook<br />
het productionele gedeelte daarvan in<br />
Turkije voor mijn rekening genomen.<br />
Zijn mensen u anders gaan<br />
bekijken nadat u Miss<br />
Nederland 2008 bent<br />
geworden?<br />
Sommige mensen zijn mij door de<br />
verkiezing anders gaan bekijken, maar<br />
mijn vrienden en familie gelukkig niet.<br />
Mensen verwachten vaak dat ik door de<br />
verkiezing zou zijn veranderd, maar<br />
zodra zij mij weer spreken hoor ik ze<br />
vaak opgelucht zuchten: “Je bent nog<br />
gewoon hetzelfde!” Grappig is dat.<br />
Waaruit bestaan de<br />
werkzaamheden van een Miss?<br />
Een Miss behoort zich als ambassadrice<br />
in te zetten voor een goed doel welke<br />
door de organisatie wordt uitgekozen.<br />
Mijn goede doel was het Oranje Fonds.<br />
Daar kwam nog het Dolphin Fund bij.<br />
Dat hoefde eigenlijk niet, maar toen ik<br />
hoorde dat zij gebeld hadden, wilde ik<br />
het zelf graag. Van kinds af aan ben ik<br />
namelijk helemaal gek van dolfijnen. De<br />
overige werkzaamheden van een Miss<br />
zijn niet vooraf vastgelegd. Dat hangt<br />
een beetje van het aanbod af.<br />
Gebruikt u uw schoonheid wel<br />
eens als middel om uw doel te<br />
bereiken?<br />
Iedereen gebruikt zijn uiterlijk weleens<br />
om iets voor elkaar te krijgen, of dat nu<br />
bewust is of niet. Mijn glimlach komt<br />
mij soms weleens goed van pas.<br />
Miss-verkiezingen hebben<br />
soms te kampen met kritiek,<br />
bijvoorbeeld vanwege het<br />
feit dat vrouwen zichzelf in<br />
badkleding moeten showen.<br />
Tijdens de verkiezing van Miss<br />
Nederland 2008 is daarom<br />
besloten de dames in een<br />
skibroek over de catwalk te<br />
laten lopen, met daarboven een<br />
bikinitopje. Wat vindt u van<br />
deze kritiek en de reactie van<br />
de organistor?<br />
Mensen die dergelijke kritiek uiten,<br />
nemen mijns inziens Miss-verkiezingen<br />
iets te serieus. Wij zijn echt niet van<br />
plan om te bewerkstelligen waar Ban<br />
Ki-moon naar streeft. Je moet er de lol<br />
van inzien. Tegenwoordig wordt er ook<br />
gelet op inhoudelijke kwaliteiten en<br />
opleiding, maar hoe je het of wendt of<br />
keert het blijft een vleeskeuring. Dus<br />
INTERVIEW<br />
die skipakken waren nergens voor<br />
nodig. Overigens denk ik dat een<br />
badpak minder ordinair zou zijn<br />
geweest dan een combinatie van de<br />
skipiste en het strand.<br />
De 27-jarige Shushila Jialal had<br />
zich ook ingeschreven voor de<br />
Miss-verkiezing. Zij schopte<br />
het tot de voorselectie, maar<br />
werd later geweigerd omdat de<br />
jury er achter kwam dat zij een<br />
dwarslaesie heeft. Vindt u het<br />
besluit van de jury terecht?<br />
Dat is heel vervelend voor haar. Ik heb<br />
dat helemaal niet meegekregen. De<br />
reactie van de organisatie begrijp ik<br />
echter wel. Miss Nederland gaat<br />
namelijk door naar internationale<br />
verkiezingen en daar moet je om<br />
meerdere redenen over de catwalk<br />
kunnen lopen. Het is hard, maar zo is<br />
het nu eenmaal. Er zijn tal van verkie-<br />
FOTOGRAAF JOHN ELIAS<br />
13
14 INTERVIEW<br />
zingen en wedstrijden. De een past nu<br />
eenmaal wel in het plaatje van de ene<br />
wedstrijd en niet in die van een andere<br />
wedstrijd. Zo bestaat er de Mis(s)<br />
verkiezing voor mensen met een<br />
lichamelijke beperking. Iemand met een<br />
paar maatjes meer zal overigens ook<br />
niet door de voorronde bij Miss<br />
Nederland komen. Dat is net zo hard.<br />
Het is een misverstand om te denken<br />
dat die meiden niet mooi zijn. Wat is<br />
schoonheid nu eenmaal? Het betekent<br />
enkel dat ze niet aan de criteria van die<br />
organisatie voldoen.<br />
In 2009 wees de organisatie<br />
plotseling een nieuwe Miss<br />
Nederland aan om naar de Miss<br />
World verkiezingen te sturen,<br />
terwijl u op dat moment die<br />
titel nog bezat. Waarom is dat<br />
gebeurd en bent u het daarmee<br />
eens?<br />
De organisatie van Miss Nederland is in<br />
mijn jaar doorverkochte aan een<br />
andere organisator. Daar ben ik te<br />
zijner tijd niet over ingelicht. Er werden<br />
achter de schermen allemaal spelletjes<br />
gespeeld: een lang verhaal waar ik zo<br />
een roman over kan schrijven. Uiteindelijk<br />
is zelfs de Miss World organisatie<br />
over mijn situatie op de hoogte gesteld<br />
en zij hebben contact opgenomen met<br />
Nederland en verzocht om de officiële<br />
Miss Nederland. De nieuwe Miss<br />
Nederland organisatie heeft daarom<br />
snel iemand anders met wie zij al<br />
samenwerkten aangewezen als Miss<br />
Nederland. Natuurlijk ben ik het niet<br />
eens met deze gang van zaken. Ze<br />
hadden het op een nette manier<br />
moeten afhandelen.<br />
Kort na de Miss-verkiezing<br />
bent u werkzaam geworden als<br />
personal assistent van Jort<br />
Kelder. Hoe heeft u die baan<br />
bemachtigd?<br />
Jort zat in de jury van de Miss Nederland<br />
verkiezing. Na de verkiezing<br />
raakten we bevriend. Jort was toen al<br />
op zoek naar een personal assistent.<br />
Op een gegeven moment grapten we<br />
erover en even later dachten we<br />
allebei: waarom niet? Zo hoefde Jort<br />
niet verder te zoeken en, zoals Jort al<br />
van te voren voorspelde, was het een<br />
goede leerschool voor mij. Hij heeft mij<br />
veel over de media bijgebracht. Dat ik<br />
Miss was, vond hij wel grappig. Maar de<br />
reden dat hij mij aan heeft genomen, is<br />
gewoonweg dat ik geschikt was voor<br />
het werk. Uiteindelijk gaat het immers<br />
niet over mijn zaken, maar over zijn<br />
zaken en media-aandacht heeft Jort al<br />
genoeg. Mijn werkzaamheden als<br />
personal assistent bestonden voornamelijk<br />
uit het beheren van zijn agenda<br />
en zakelijke contacten, onderhandelen<br />
met opdrachtgevers en het voorbereiden<br />
van presentaties.<br />
Was het gemakkelijk om na uw<br />
bekroning tot Miss Nederland<br />
2008 weer gewoon aan de<br />
slag te gaan met uw master<br />
strafrecht?<br />
Tijdens mijn Miss Nederland-jaar heb ik<br />
niks aan mijn scriptie voor de master<br />
strafrecht gedaan, omdat ik naast mijn<br />
Miss-werkzaamheden en mijn werk<br />
voor Jort Kelder ook bezig was met de<br />
hoofdvakken van de master Informatierecht.<br />
Door alle hectiek had ik amper<br />
tijd om te slapen. Toen ik besloot om<br />
alles aan de kant te schuiven om aan<br />
mijn scriptie te werken, kostte het<br />
omschakelen mij erg veel moeite.<br />
Rustig zitten en mijzelf op een enkel<br />
ding concentreren was ik niet meer<br />
gewend. Daar kwam nog bij dat ik al<br />
meer dan een jaar tegen mijn scriptie<br />
opzag. De draad oppakken was dus niet<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“IEMAND MET EEN PAAR MAATJES<br />
MEER ZAL OVERIGENS OOK NIET DOOR DE<br />
VOORRONDE BIJ MISS NEDERLAND KOMEN.<br />
DAT IS NET ZO HARD”<br />
zo gemakkelijk, maar het is uiteindelijk<br />
gelukkig wel gelukt.<br />
U heeft twee semesters<br />
Turks recht gestudeerd. Is<br />
dit rechtstelsel enigszins te<br />
vergelijken of was het moeilijk<br />
om om te schakelen?<br />
In 2007 heb ik twee semesters Turks<br />
recht gestudeerd in Istanbul. Het ene<br />
semester aan Istanbul Bilgi University<br />
en het tweede aan Galatasaray<br />
University. Ik heb alleen civielrechtelijke<br />
vakken gevolgd. Het Turkse rechtsstelsel<br />
verschilt natuurlijk wel van het<br />
Nederlandse, maar het is niet totaal<br />
iets anders. Reden hiervoor is dat<br />
Europese wetten als voorbeeld hebben<br />
gediend voor het Turkse recht en<br />
natuurlijk het feit dat Turkije is<br />
aangesloten bij vele Europese verdragen.<br />
Waarom heeft u gekozen voor<br />
de masters strafrecht en<br />
informatierecht?<br />
Strafrecht heeft al vanaf de eerste dag<br />
mijn aandacht getrokken. Het is echt<br />
ontzettend interessant en spannend.<br />
Mijn initiële plan was om na mijn studie<br />
te promoveren aan de VU. Later begon<br />
de advocatuur mij toch te trekken,<br />
maar ik had mijn twijfels over het<br />
worden van strafpleiter. In Istanbul<br />
volgde ik auteursrecht en toen<br />
besloot ik dat ik IE-advocaat wilde<br />
worden. Omdat er andere dingen op<br />
mijn pad kwamen dankzij de Miss-verkiezing,<br />
ben ik uiteindelijk geen IE-advocaat<br />
geworden.<br />
Komt uw juridische<br />
achtergrond nog van pas<br />
bij uw modellenwerk en/<br />
of uw werkzaamheden<br />
in de marketing- en<br />
communicatiesector?<br />
Het recht behelst het hele openbare<br />
leven, dus je hebt altijd wel met recht<br />
te maken. Wat je ook doet. Mijn
juridische achtergrond komt mij<br />
daarom bij al mijn werkzaamheden van<br />
pas.<br />
U bent op het moment te zien<br />
als presentatrice van ‘Oude<br />
kaas & döner kebab’. Wat is uw<br />
motief om mee te werken aan<br />
dit programma?<br />
Aanvankelijk begon ik met de productionele<br />
werkzaamheden in Istanbul. Daar<br />
kwam later de presentatie bij. Ik ben<br />
door de programmamakers benaderd<br />
en wilde die kans graag grijpen. Het is<br />
een hele ervaring.<br />
In ‘Oude kaas & döner kebab’<br />
worden vooroordelen over<br />
Nederland/Turkije besproken.<br />
Beschouwt u uzelf meer als<br />
Nederlandse of Turkse? Waar<br />
zijn die invloeden terug te zien?<br />
Op de kleuterschool merkte ik al dat<br />
mensen me in een hokje stopten. Toen<br />
werd ik al gedwongen om over die<br />
vraag na te denken. Ik ging vaak bij<br />
mijn moeder te rade. Het antwoord dat<br />
zij herhaaldelijk gaf was: “Ik ben<br />
gewoon een mens.” Daar schiet ik ook<br />
niet veel mee op, dacht ik toen. Ik<br />
voelde mij altijd Turkse. In Nederland<br />
voelde ik mijzelf de Turkse ‘Denise’ en<br />
in Turkije Nederlandse Deniz. Sinds<br />
mijn uitwisseling naar Istanbul voel ik<br />
me beide. Daar komt nog bij dat drie<br />
van mijn grootouders Albanezen waren<br />
uit Griekenland en Albanië. Na het<br />
uiteen storten van het Ottomaanse Rijk<br />
zijn zij gevlucht naar Turkije. Mijn oma<br />
was weer half Turks en half Egyptisch.<br />
Volgen jullie het nog? Ik denk dat wat<br />
mijn moeder zei helemaal zo gek nog<br />
niet is. De Turkse, Nederlandse en<br />
Albanese trekjes zijn allemaal meerdere<br />
malen terug te vinden in mijn<br />
karakter.<br />
U bent de eerste Miss<br />
Nederland van Turkse afkomst.<br />
Hecht u daar waarde aan?<br />
De eerste in iets zijn is altijd leuk. Dat ik<br />
de eerste Miss Nederland van Turkse<br />
afkomst ben, maakt het voor mij<br />
INTERVIEW<br />
daarom meer bijzonder. Het feit dat ik<br />
de Turkse gemeenschap positief in het<br />
nieuws heb gebracht, is ook van<br />
toegevoegde waarde.<br />
U bent zeer veelzijdig. Zo heeft<br />
u uw studie Nederlands recht<br />
afgerond, mag u zichzelf Miss<br />
Nederland 2008 noemen, bent<br />
u de personal assistent van<br />
Jort Kelder geweest en heeft<br />
u een acteer- en modellen<br />
carrière. Wat vormde voor u het<br />
hoogtepunt?<br />
Dat is een moeilijke vraag! Doordat<br />
mijn leven in een stroomversnelling is<br />
geraakt, heb ik nooit echt de tijd heb<br />
gehad om alles te laten bezinken. Mijn<br />
werk voor Jort kan worden gerekend<br />
tot een van de hoogtepunten, omdat ik<br />
daar ontzettend veel dingen heb gezien<br />
en geleerd. Daarnaast is ook het<br />
winnen van de Miss Nederland-titel een<br />
hoogtepunt: mijn familie stond te<br />
juichen en was ontzettend trots. Tot<br />
slot ben ik ook erg trots mijn werk voor<br />
het Dolphin Fund. Ik ben daarvoor<br />
meerdere keren bij SOS Dolfijn geweest<br />
en het is toch wel heel bijzonder om in<br />
aanraking te komen met dolfijnen.<br />
Heeft u nog adviezen voor<br />
studenten om het maximale uit<br />
hun leven te halen?<br />
Durf anders te zijn en ga er voor. Volg<br />
je hart.<br />
“MIJN LEVEN IS IN ZO’N<br />
STROOMVERSNELLING GERAAKT DAT IK<br />
NOOIT ECHT DE TIJD HEB GEHAD OM ALLES TE<br />
LATEN BEZINKEN”<br />
Over Deniz Akkoyun<br />
Deniz Akkoyun (1984) studeerde Nederlands recht, met als specialisatie<br />
strafrecht, aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarnaast is zij een<br />
jaar student geweest aan de Turkse universiteiten van Bilgi en Galatasaray.<br />
Op 30 november 2008 werd zij verkozen tot Miss Nederland<br />
2008 en zij was hiermee de eerste Miss Nederland van Turkse afkomst.<br />
Na de Miss-verkiezing is zij onder andere werkzaam geweest als personal<br />
assistent van Jort Kelder, actrice en presentatrice. Momenteel is zij<br />
werkzaam in de marketing- en communicatiesector.<br />
15
16<br />
INTERVIEW<br />
Tekst: Suzanne Poutsma en Nadya van der Sluis<br />
Deze editie van Fiat Justitia staat vol met<br />
personen die een succesvolle carrière kennen<br />
buiten de traditionele togaberoepen. Job<br />
Cohen past hier als geen ander bij: hij is<br />
hoogleraar, decaan, rector magnificus,<br />
staatssecretaris, burgemeester en<br />
fractievoorzitter geweest. Fiat Justitia sprak<br />
met hem over het verloop van zijn carrière.<br />
In een Amsterdams café spreken wij ’s<br />
ochtends af met Job Cohen. Een half<br />
uur te vroeg stapt hij binnen. Wat hem<br />
betreft mogen wij meteen beginnen<br />
met het interview. De eerste vragen<br />
hebben betrekking op een periode uit<br />
zijn carrière die bij het grote publiek<br />
minder bekend is. Cohen heeft namelijk<br />
een uitgebreide academische loopbaan<br />
gekend, net als zijn vader. “In principe<br />
ben ik niet door mijn vader geïnspireerd<br />
bij mijn keuze voor een academische<br />
carrière, ik ben altijd in meer of<br />
mindere mate geïnteresseerd geweest<br />
in het onderwijs. Daarom ben ik bijvoorbeeld<br />
op jonge leeftijd lid geworden van<br />
het bestuur van een juridische<br />
faculteitsvereniging. Het waren de<br />
roerige jaren zestig: wij, de studenten,<br />
vonden dat wij ook iets te vertellen<br />
moesten hebben. Ik ontmoette in die<br />
dagen Hans Crombag, die een studie<br />
had verricht naar de vraag in hoeverre<br />
studenten die lid waren van een<br />
studentenvereniging, beter studeerden<br />
dan studenten die geen lid waren van<br />
een studentenvereniging. Enkele jaren<br />
later, vlak voor mijn afstuderen, kwam<br />
ik een advertentie tegen waarin Hans<br />
Crombag een onorthodoxe jurist zocht<br />
die geïnteresseerd was in het onderwijs.<br />
Mede omdat ik Hans een interessante<br />
man vond, heb ik besloten om te<br />
solliciteren. Ik ben aangenomen en<br />
terecht gekomen bij het Bureau<br />
Onderzoek van Onderwijs ten behoeve<br />
van de juridische opleiding. Het was<br />
een speciale functie om te kijken in<br />
hoeverre het onderwijs binnen de<br />
juridische faculteit verbeterd kon<br />
worden.”<br />
De carrière die Job Cohen daarna kent,<br />
hangt volgens hem van toeval aan<br />
elkaar: “Op een gegeven moment zat ik<br />
zo lang bij het bureau dat ik besloot om<br />
een proefschrift te schrijven. In die<br />
periode studeerde mijn vrouw Nederlands<br />
en zij was al jaren met haar<br />
scriptie bezig. Telkens vond haar<br />
hoogleraar de scriptie ‘niet wetenschappelijk<br />
genoeg’ en werd zij<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
JOB COHEN<br />
“BURGEMEESTER WORDEN VAN AMSTERDAM<br />
IS HET MOOISTE DAT JE KUNT BEREIKEN”<br />
“HET EERSTE WAT<br />
DE FIETSENMAKER<br />
ZEI WAS: “DAAR<br />
HEBBEN WIJ DE BESTE<br />
BURGEMEESTER DIE<br />
AMSTERDAM OOIT<br />
HEEFT GEKEND!””<br />
onverrichter zake naar huis gestuurd.<br />
Op een gegeven moment was ze daar<br />
zo klaar mee, dat ze — met behulp van<br />
mijn vader — een brief schreef waarin<br />
ze aan haar begeleider vroeg om haar<br />
sowieso een cijfer te geven, desnoods<br />
een onvoldoende. Naar aanleiding van<br />
deze casus heb ik bedacht een<br />
proefschrift te schrijven over de<br />
rechten van studenten. Mijn proef-
“MENSEN VINDEN DAT ANDEREN ZICH AAN<br />
REGELS MOETEN HOUDEN, TERWIJL VOOR<br />
HENZELF DE UITZONDERING GELDT”<br />
schrift heb ik onderverdeeld in drie<br />
onderwerpen, te weten de rechten bij<br />
toegang tot het onderwijs, rechten<br />
binnen het onderwijs en rechten bij<br />
examens. Net in die periode trad er een<br />
nieuwe wet in werking waarin stond dat<br />
je in beroep kon gaan tegen examenresultaten.<br />
De uitspraken die naar<br />
aanleiding van die wet ontstonden heb<br />
ik geïnventariseerd en aan de hand<br />
daarvan heb ik een soort algemene<br />
beginselen van behoorlijke examinering<br />
gemaakt. Puur toeval en geluk dat mijn<br />
vrouw mij inspireerde voor mijn<br />
proefschrift en ik zo kon promoveren.”<br />
Vervolgens schrijft Job Cohen een<br />
artikel in het Nederlands Juristenblad<br />
naar aanleiding van een bezoek aan de<br />
Universiteit Maastricht, waar toen<br />
alleen een medische faculteit bestond.<br />
Ook dat legt hem geen windeieren.<br />
“Mijn stuk over het Probleem Gestuurd<br />
Onderwijs kwam bij de Maastrichtichtenaren<br />
terecht, die de universiteit wilden<br />
uitbouwen. Aangezien de juridische<br />
opleiding de goedkoopste opleiding in<br />
Nederland is, zelfs goedkoper dan een<br />
kindercrèche, vond Maastricht mijn<br />
ideeën over PGO onderwijs voor<br />
juristen een mooi plan. Een paar jaar<br />
later mocht ik mee helpen bij het<br />
opzetten van de juridische faculteit in<br />
Maastricht. Daarna ben ik daar<br />
hoogleraar geworden, eigenlijk omdat<br />
dat de meest logische keuze was. Ik had<br />
aan het begin van de opleiding gestaan<br />
en het lag daarom voor de hand dat ik<br />
decaan en dus hoogleraar zou worden.<br />
Tien jaar later werd ik rector magnificus<br />
van de universiteit. Ik heb er wel<br />
hard voor gewerkt, maar veel van mijn<br />
academische carrière is puur toeval.”<br />
Daarna werkt Cohen enige jaren als<br />
staatssecretaris. Eerst als staatssecretaris<br />
van Onderwijs, in kabinet-Lubbers<br />
III, en vervolgens als staatssecretaris<br />
van justitie, in kabinet-Kok II, met als<br />
portefeuille het vreemdelingenrecht. In<br />
die tijd werd er gehamerd op duidelijkheid,<br />
asielzoekers moesten zo snel<br />
mogelijk weten wat hun verblijfsstatus<br />
was. “Je kunt Nederland niet openstellen<br />
voor de hele wereld. Er zijn nu<br />
eenmaal bepaalde criteria waar je aan<br />
moet voldoen om in aanmerking te<br />
komen voor een verblijfsvergunning.<br />
Als je daar te vaak uitzonderingen op<br />
maakt, dan stel je eigenlijk je eigen<br />
regels ter discussie. Tegelijkertijd leef ik<br />
uiteraard mee met al die mensen die<br />
hierheen gekomen zijn op zoek naar<br />
een goed leven. Het was maar al te<br />
vaak verschrikkelijk om een afweging<br />
te maken tussen wie hier blijven mag<br />
en wie teruggestuurd moet worden.”<br />
Op de vraag of hij weleens spijt heeft<br />
gehad van een beslissing om een<br />
asielzoeker uit te zetten hoeft hij niet<br />
lang na te denken. “Ooit is een man<br />
terug gestuurd naar Turkije die<br />
vervolgens gedood is. Achteraf vraag je<br />
je dan af of je die man terug had<br />
moeten sturen. Het asiel is er juist om<br />
mensen te vrijwaren van dat soort<br />
risico’s.”<br />
Een vrolijker onderwerp is zijn tijd als<br />
burgemeester van Amsterdam.<br />
“Burgemeester worden van Amsterdam<br />
is wel het mooiste dat je kunt bereiken,<br />
als je, zoals ik, je hart verpand hebt aan<br />
de publieke zaak. De kans dat je het<br />
wordt is zo klein, maar als je het wordt<br />
dan heb je een geweldige baan. Toen ik<br />
staatssecretaris van Justitie was, en ik<br />
beslissingen nam over de levens en de<br />
toekomst van asielzoekers, mocht ik<br />
van mijzelf eigenlijk geen leuke avond<br />
hebben in bijvoorbeeld het theater of<br />
de bioscoop. Telkens had ik het gevoel<br />
wat doe ik hier, als zoveel mensen het<br />
moeilijk hebben. Als burgemeester van<br />
Amsterdam moet je je juist mengen in<br />
het culturele leven, dat hoort bij je<br />
functie. Pas toen kon ik echt genieten<br />
van mijn vrije tijd.”<br />
Hoewel Job Cohen bekend staat als één<br />
van de meest geliefde oud-burgemeesters<br />
van Amsterdam, kreeg hij tijdens<br />
de uitoefening van zijn functie de<br />
nodige kritiek, onder andere van Rita<br />
INTERVIEW<br />
Verdonk, die het wel eens had over ‘de<br />
theedrinkende burgemeester uit de<br />
bananenrepubliek Amsterdam’. “Achter<br />
dat theedrinken, en dus het praten met<br />
de bevolking, sta ik nog steeds. Als je<br />
wilt proberen om in een stad als<br />
Amsterdam, waarin mensen uit<br />
verschillende culturen leven, mensen<br />
bij elkaar te houden, dan is praten juist<br />
belangrijk. Je moet elkaar begrijpen, of<br />
in ieder geval proberen te begrijpen.<br />
Iedereen die denkt dat dat soft is, heeft<br />
het mis. Bovendien wezen cijfers uit dat<br />
de criminaliteit daalde, dus ook het feit<br />
dat zij beweerde dat ik een bananenrepubliek<br />
leidde, sloeg nergens op.<br />
Daarnaast heb ik het gevoel dat de<br />
bevolking mij een prettige burgemeester<br />
vond. Net heb ik mijn fiets weggebracht<br />
en het eerste wat de fietsenmaker<br />
zei was: “Daar hebben wij de beste<br />
burgemeester die Amsterdam ooit<br />
heeft gekend!”. Nou ja, dat moet je<br />
natuurlijk met een korreltje zout<br />
nemen, maar je kunt ook je mond<br />
houden. Iedereen hoort erbij, ongeacht<br />
etniciteit, leeftijd of opleidingsniveau.<br />
Dat is ook de reden waarom ik, toen<br />
Rob Oudkerk, de toenmalige wethouder<br />
in de gemeente Amsterdam, in de<br />
media ‘kut-Marokkanen’ riep, zei: het<br />
zijn wel onze kut-Marokkanen.”<br />
Is het ook daadwerkelijk gelukt om de<br />
Amsterdammers dichter bij elkaar te<br />
brengen? Job Cohen trekt het antwoord<br />
op deze vraag graag door naar<br />
heel Nederland: “Ik ben niet tevreden<br />
over de manier waarop we de afgelopen<br />
jaren met elkaar om gaan. Er is een<br />
verharding opgetreden. Tegenwoordig<br />
durft niemand elkaar meer op iets aan<br />
te spreken, uit angst voor een grote<br />
bek terug of ander agressief gedrag.<br />
Eigenlijk zou dat wel weer moeten<br />
gebeuren, hoe moeilijk dat ook is. Je<br />
moet elkaar weer kunnen wijzen op wat<br />
maatschappelijk acceptabel is.<br />
Daarnaast is het individualisme wel erg<br />
ver doorgeschoten. Wij zijn zo ontzettend<br />
sterk geneigd om aan de ene kant<br />
te vinden dat we regels nodig hebben<br />
en dat eenieder zich daar aan moet<br />
houden. Als je vervolgens echter aan<br />
iemand vraagt: ‘loop jij wel weleens<br />
door het rode licht’, dan is het antwoord<br />
bijna altijd bevestigend. Mensen<br />
vinden dat anderen zich aan regels<br />
moeten houden, terwijl voor henzelf de<br />
17
18 INTERVIEW<br />
“WIJ KUNNEN ER LANG OF KORT OVER<br />
PRATEN, MAAR ERG SUCCESVOL WAS IK NIET<br />
ALS FRACTIEVOORZITTER”<br />
uitzondering geldt. Dat zou niet<br />
moeten. Je moet meer maatschappelijk<br />
denken daarin: als een regel voor een<br />
ander geldt, dan geldt die ook voor<br />
mij.”<br />
De crisis ziet Cohen als een kans om tot<br />
een socialere samenleving te komen.<br />
“Wellicht brengt de crisis ons dichter<br />
bij elkaar, doordat mensen die het goed<br />
hebben de mensen die het minder goed<br />
hebben gaan helpen.” Ook een<br />
schokkende gebeurtenis kan volgens<br />
Cohen zorgen voor meer cohesie onder<br />
de bevolking. Tijdens het burgemeesterschap<br />
van Cohen wordt Van Gogh op<br />
straat in Amsterdam vermoord. “Dat<br />
was een moeilijke periode die veel<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
impact heeft gehad. Samen met Ahmed<br />
Aboutaleb, die toen wethouder was,<br />
heb ik er gelukkig voor kunnen zorgen<br />
dat het in de nasleep van de moord<br />
redelijk rustig is gebleven. Ook een<br />
dergelijke ernstige gebeurtenis kan een<br />
bevolking wel dichter bij elkaar<br />
brengen.”<br />
Hoewel de meerderheid Cohen een<br />
goede burgemeester vond, wordt over<br />
het algemeen zijn benoeming als<br />
fractievoorzitter van de PvdA als een<br />
minder succesvolle carrièrestap gezien.<br />
“Ik heb een tijdlang met Wouter Bos<br />
gepraat, die er graag mee wilde
ophouden en mij vroeg of ik hem wilde<br />
opvolgen . Het leek mij een belangrijke<br />
uitdaging, ik wilde graag tegenwicht<br />
bieden aan Wilders. Wij kunnen er lang<br />
of kort over praten, maar erg succesvol<br />
heb ik dat niet gedaan.”<br />
Tijdens één van zijn laatste dagen als<br />
fractievoorzitter geeft Cohen samen<br />
met partijvoorzitter Hans Spekman een<br />
interview in Trouw, over de koers die de<br />
partij zal varen. Vooral de kop van het<br />
artikel, ‘aanschurken tegen de SP’,<br />
levert kritiek op vanuit zijn eigen partij.<br />
Niet lang na het uitlekken van een<br />
kritische mail over het artikel van<br />
toenmalig Tweede Kamerlid Timmermans,<br />
besluit Cohen zijn functie neer te<br />
leggen. “Die mail, daar ging het<br />
uiteindelijk niet om. Er was al veel aan<br />
voorafgegaan. Zelf had ik ook al<br />
gedurende een langere periode het<br />
gevoel dat dit mijn plek niet was. Ik ben<br />
niet iemand die bij de eerste tegenslag<br />
opgeeft, maar nu kon ik er niet meer<br />
omheen.”<br />
Cohen heeft een zeer succesvolle<br />
carrière gehad, hij is hoogleraar,<br />
decaan, rector magnificus, staatssecretaris<br />
en burgemeester geweest. Als<br />
fractievoorzitter werd hij door de<br />
media, hoewel wellicht niet geheel<br />
onterecht, zeer negatief neergezet.<br />
Vindt Cohen het niet vervelend dat zijn<br />
eerdere, succesvolle verloop van zijn<br />
carrière op die manier ondergesneeuwd<br />
raakt? “Nee, dat is een fact of<br />
life. Dat gaat nu eenmaal zo, media<br />
moeten iets te vertellen hebben.”<br />
Op de vraag of hij van te voren nooit<br />
twijfelde of hij wel geschikt was als<br />
leider van de PvdA antwoordt Cohen<br />
ontkennend: “Nee, ik twijfelde niet,<br />
maar vond het wel spannend. Alles tot<br />
dat moment in mijn carrière was<br />
succesvol verlopen. Bovendien had ik<br />
ervaring in de politiek als staatssecretaris<br />
en burgemeester. Spijt heb ik niet,<br />
maar ik was wel ontzettend opgelucht<br />
toen het afgelopen was. Nu doe ik<br />
dingen die ik leuk en interessant vind.”<br />
Cohen doelt hiermee onder andere op<br />
zijn werkzaamheden als voorzitter van<br />
de commissie die het onderzoek<br />
verricht naar de rellen in Haren. “Als<br />
oud-burgemeester van een grote stad<br />
en jurist vond men mij geschikt om dit<br />
onderzoek te leiden. Het onderzoek<br />
“PROBEER DE DINGEN WAAR JE EEN<br />
BELANGSTELLING VOOR HEBT VERDER<br />
TE ONTWIKKELEN. DAT KAN ZWOEGEN ZIJN,<br />
MAAR ALS JE HET GOED DOET, HEB JE ER JE<br />
HELE LEVEN IETS AAN”<br />
kent drie onderwerpen. In de eerste<br />
plaats proberen wij te achterhalen wat<br />
de rol is geweest van het gemeentebestuur<br />
en de politie. Het tweede deel<br />
beslaat de rol van de media, de sociale<br />
media en de interactie tussen die twee.<br />
Het laatste aspect kent een sociologische<br />
insteek: waarom gaan er zoveel<br />
mensen naar een feestje dat er niet is?<br />
Momenteel bevinden wij ons in de<br />
onderzoeksfase, waarin wij interviews<br />
houden met onder andere politieagen-<br />
INTERVIEW<br />
ten, ouders en kinderen. Die interviews<br />
zijn zeer interessant. Zo hebben wij aan<br />
een aantal jongeren gevraagd of zij ook<br />
naar het feestje zouden gaan, als zij<br />
vooraf hadden geweten wat er gebeurd<br />
is. Verrassend genoeg hebben veel<br />
studenten ‘ja’ gezegd. Let wel, er zijn<br />
winkels geplunderd en er is een oude<br />
man met een baksteen geslagen. Dat<br />
wetende, vind ik het best bijzonder dat<br />
een groot aantal wederom geneigd zou<br />
zijn om naar het feestje te gaan.” De<br />
uitkomst van het onderzoek kan Cohen<br />
nog niet met ons delen. In maart zullen<br />
de resultaten bekend worden gemaakt.<br />
De loopbaan van Cohen heeft plaats<br />
gevonden buiten de traditionele<br />
togaberoepen. Heeft hij nog tips voor<br />
studenten die ook een dergelijke<br />
carrière ambiëren? “Je ziet vaak dat je<br />
belangstellingssfeer te combineren is<br />
met de rechtenstudie. Ik had bijvoorbeeld<br />
belangstelling voor het onderwijs,<br />
en dat kon ik moeiteloos combineren<br />
met mijn studie. Dat geldt voor veel<br />
nevenactiviteiten. Een studievriend van<br />
mij was erg goed in sport. Hij heeft zich<br />
vervolgens vooral toegelegd op het<br />
sportrecht, weer een andere is terecht<br />
gekomen in de jeugdbescherming. De<br />
rechtenstudie traint je denken, leert je<br />
hoofd- van bijzaken te onderscheiden,<br />
oefent je in argumentatie, allemaal<br />
dingen, waar je later op uiteenlopende<br />
terreinen plezier van kan hebben.<br />
Probeer daarom de dingen waar je<br />
belangstelling voor hebt verder te<br />
ontwikkelen. Dat kan zwoegen zijn,<br />
maar als je het goed doet, heb je er je<br />
hele leven iets aan.”<br />
Over Job Cohen<br />
Marius Job Cohen (1947) voltooit in 1971 zijn rechtenstudie aan de<br />
Universiteit Groningen. Daarna werkt hij tien jaar bij de Universiteit<br />
Leiden, waar hij in 1981 promoveert op het onderwerp ‘studierechten<br />
in het wetenschappelijk onderwijs’. Vervolgens werkt hij twaalf jaar bij<br />
de Universiteit Maastricht, waar hij hoogleraar methoden en technieken<br />
is, en uiteindelijk rector magnificus. In 1993 wordt hij voor korte tijd<br />
staatssecretaris van Onderwijs en vervolgens Eerste Kamerlid. In 1998<br />
is hij wederom staatssecretaris, ditmaal van Justitie. Eind 2000 wordt hij<br />
benoemd tot burgemeester van Amsterdam. Op 25 maart 2010 wordt<br />
Cohen verkozen tot partijleider van de PvdA. Op 20 februari 2012<br />
kondigt hij zijn vertrek als partijleider aan. Inmiddels is hij onder meer<br />
voorzitter van de commissie die de rellen in Haren onderzoekt. Cohen<br />
is getrouwd en heeft twee kinderen.<br />
19
20<br />
Auteur: Winnie Sorgdrager<br />
ARTIKEL<br />
REGULEREN<br />
EN<br />
DISCUSSIEREN<br />
IN EEN OPEN SAMENLEVING<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Elke samenleving kent onoplosbare problemen en veel van die<br />
problemen zijn dezelfde in veel landen. Elke samenleving gaat er op<br />
haar eigen manier mee om. Je kunt de problemen negeren, erom heen<br />
lopen. Dat is een optie, omdat<br />
ze toch niet oplosbaar zijn. Maar<br />
onoplosbaar betekent vaak niet<br />
dat je er niets aan moet doen.<br />
Corruptie is onuitroeibaar,<br />
mensen zijn nu eenmaal<br />
hebzuchtig en vaak niet<br />
bestand tegen verleidingen. Ook<br />
in Nederland, waar we vroeger<br />
dachten dat corruptie iets was<br />
van anderen. Neem het woord<br />
‘corruptie’ ruim en laat er ook<br />
bijvoorbeeld ongerechtvaardigde<br />
verrijking onder vallen, dan zal<br />
niemand in deze tijd dit probleem<br />
meer ontkennen.
Een vergelijkbaar proces vond plaats<br />
met het verschijnsel ‘georganiseerde<br />
criminaliteit’. In de jaren tachtig<br />
kwamen we erachter dat zich dat ook in<br />
Nederland voordeed. Natuurlijk wisten<br />
de diensten die zich daarmee bezighouden,<br />
zoals de politie en het openbaar<br />
ministerie, dat al langer, maar als er<br />
over werd gesproken, werd er óf<br />
meewarig gekeken, óf werden ze ervan<br />
beschuldigd dat ze angst zaaiden met<br />
het doel over meer middelen te<br />
beschikken. Er waren zelfs wetenschappers<br />
die meenden dat het verschijnsel<br />
in Nederland zwaar werd overdreven.<br />
Niet lang daarna bleek dat dit helemaal<br />
geen onzin was en nog wat later, dat<br />
Nederland voor sommige vormen van<br />
criminaliteit de draaischijf van Europa<br />
was. Na de IRT-enquête1 bleek dat in<br />
Nederland tientallen groeperingen<br />
actief waren. Typisch Nederlands: de<br />
groeperingen waren bekend, de politie<br />
was op de hoogte, maar er gebeurde<br />
niets. Gebrek aan capaciteit. En zo is<br />
het nu nog. We zijn wel goed in de<br />
analyse, maar het noodzakelijke<br />
vervolg ontbreekt nog wel eens.<br />
In de jaren negentig werd, toen ik<br />
minister was, in EU-verband regelmatig<br />
gesproken over de internationale<br />
aanpak van georganiseerde criminaliteit.<br />
Nederland was toen nogal huiverig<br />
om daarover afspraken te maken, omdat<br />
wij van oordeel waren dat er bij ons veel<br />
betere waarborgen waren tegen<br />
eventuele inbreuken op de rechten van<br />
burgers. Wij werden ook wel gezien als<br />
een tamelijk braaf land, dat zich een<br />
‘schone handen politiek’ wel kon<br />
veroorloven. Tot het moment dat de<br />
lidstaten afspraken een overzicht in te<br />
leveren van wat zich op het gebied van<br />
georganiseerde misdaad in het eigen<br />
land afspeelde. Wij waren daarvan na de<br />
IRT- enquête redelijk goed op de hoogte<br />
en open en trouwhartig als wij waren,<br />
leverden we dat overzicht in. Vier<br />
bladzijden. Het meeste van alle landen.<br />
Italië had een half A-viertje. De schellen<br />
vielen de anderen van de ogen: wat een<br />
probleem, in Nederland!<br />
Over drugs, abortus, euthanasie en<br />
andere ethische kwesties discussiëren<br />
wij niet alleen langdurig en openlijk, wij<br />
willen deze materie ook regelen. Wij<br />
sluiten onze ogen niet, doen weten-<br />
schappelijk onderzoek en gaan rationeel<br />
met de resultaten om.<br />
Soft drugs zijn niet schadelijk, dus<br />
waarom zou dat strafbaar moeten zijn?<br />
Er waren (en zijn) er velen die vonden<br />
dat bezit en handel in cannabisproducten<br />
uit het strafrecht moest. Maar<br />
internationale verplichtingen weerhielden<br />
de politiek van beslissingen in die<br />
richting. Via de huisdealer in de jaren<br />
tachtig kwamen we bij het coffeeshopbeleid<br />
in de jaren negentig: gedoogbeleid<br />
onder voorwaarde dat er geen<br />
reclame gemaakt zou worden, niet aan<br />
jongeren beneden 18 jaar geleverd,<br />
alleen kleine hoeveelheden verhandeld<br />
zouden worden en geen hard drugs in<br />
de shop aanwezig zouden zijn. 2 Dat dit<br />
op den duur een moeilijk houdbaar<br />
beleid is, wisten we wel, maar het was,<br />
vanwege de scheiding tussen hard en<br />
softdrugs altijd beter dan niets doen.<br />
Het bracht ons in conflict met Frankrijk,<br />
dat ons ervan beschuldigde dat<br />
jongeren in Lille verslaafd raakten aan<br />
heroïne en aanverwante producten. Het<br />
bracht ons zelf na enige jaren in de<br />
problemen omdat softdrugs door het<br />
steeds hogere THC gehalte wezenlijk<br />
van karakter waren veranderd, scholieren<br />
wel degelijk verslaafd bleken te<br />
raken aan cannabis, waardoor de<br />
prestaties aanzienlijk achteruit gingen.<br />
Er kwamen steeds meer en steeds<br />
grotere coffeeshops in de grensstreken,<br />
ARTIKEL<br />
die voor overlast zorgden en problemen<br />
met de buren. En last but not least, veel<br />
coffeeshops waren in handen van<br />
criminelen, die grof geld met de handel<br />
verdienden. Net als in de negentiende<br />
eeuw met opium, werd Nederland<br />
wereldleverancier voor hennepproducten.<br />
De voorwaarden voor het gedoogbeleid<br />
werden aangescherpt, er wordt<br />
getracht een systeem te ontwikkelen<br />
met pasjes, maar de oplossing is er nog<br />
niet. Een vergunningenbeleid voor de<br />
kweek van hennep is er ook nog niet.<br />
Het schijnt dat in een of meer Amerikaanse<br />
staten wel voor dit systeem is<br />
gekozen, waarbij gebruik is gemaakt van<br />
de medische exceptie in de internationale<br />
overeenkomsten.<br />
Onze euthanasiewetgeving heeft een<br />
discussie opgeleverd in de Parlementaire<br />
Assemblee van de Raad van<br />
Europa: Nederland schendt het<br />
Europees Verdrag voor de Rechten van<br />
de Mens doordat het recht op leven niet<br />
wordt geëerbiedigd. Na enige tijd en<br />
felle discussies werd geaccepteerd dat<br />
recht op leven nog niet betekent ‘plicht<br />
tot leven’. Maar zo nu en dan duikt er<br />
toch weer iemand op die ons beleid ter<br />
discussie stelt, zoals een of andere<br />
Amerikaanse politicus die de mythe de<br />
wereld in stuurde dat je als bejaarde in<br />
Nederland uit moet kijken, want in<br />
verpleeg- en verzorging huizen kun je<br />
21<br />
“DE SCHELLEN VIELEN DE ANDEREN VAN DE<br />
OGEN: WAT EEN PROBLEEM, IN NEDERLAND!”
22 ARTIKEL<br />
zomaar ge-euthanaseerd worden. We<br />
gaan er uiterst zorgvuldig mee om,<br />
maar in veel buitenlanden wordt het niet<br />
begrepen, of liever: wil men het niet<br />
begrijpen. Terwijl ook daar wel degelijk<br />
extra morfine wordt gegeven om het<br />
lijden te verlichten, met het gevolg een<br />
eerder overlijden dan zonder deze<br />
toediening. Verkeerd? Wij gaan ervan<br />
uit dat er betere middelen zijn, en dat er<br />
over gesproken moet worden. Dat<br />
iedereen een eigen vrije wil heeft en als<br />
het lijden ondraaglijk wordt, een arts<br />
kan vragen het leven te beëindigen. Niet<br />
zo maar. Er zijn criteria (wij regelen<br />
alles!) waaraan voldaan moet worden,<br />
wil een arts een verzoek inwilligen. 3 Dat<br />
er steeds grensgevallen zijn, zal duidelijk<br />
zijn. Mag het als de patiënt dement is?<br />
Wat is ondraaglijk lijden? Een aantal<br />
landen hebben inmiddels ook wetgeving<br />
die op de onze lijkt; anderen zijn<br />
mordicus tegen. Althans de politiek. Er<br />
zijn landen waarin de meerderheid van<br />
de bevolking positief staat ten opzichte<br />
van de mogelijkheid van euthanasie bij<br />
ondraaglijk lijden, maar de politiek (en<br />
de kerk) verwerpen de gedachte. Het<br />
overlaten aan artsen levert voor de<br />
beroepsgroep het gevaar van een<br />
strafvervolging op en dus zal een arts er<br />
niet snel toe overgaan. Er zijn rechtszaken<br />
over gevoerd, maar dan over de<br />
vraag of er aan een leven een einde<br />
gemaakt mag worden. Dus vóórdat<br />
eventueel euthanasie toegepast zou<br />
worden. Dat een rechter daarvoor geen<br />
‘toestemming’ verleent, is begrijpelijk.<br />
Dat zal in Nederland ook niet snel<br />
gebeuren. 4 Maar wij zijn alweer verder<br />
en debatteren over ‘de pil van Drion’,<br />
voltooid leven, zelfgekozen levenseinde.<br />
Termen voor dezelfde situatie: oud,<br />
eenzaam, steeds meer gebreken,<br />
genoeg van het leven. Mag iemand dan<br />
zelf beschikken? Ja, zelfmoord is niet<br />
verboden, maar hulp bij zelfdoding wel.<br />
De discussie gaat dus over de mogelijkheden<br />
die er zijn voor hulpverleners in<br />
een stadium dat iemand een einde aan<br />
het leven wil maken. Zo lang het een<br />
discussie is – en voorlopig zal dat ook<br />
nog wel zo blijven – zullen groeperingen<br />
in Nederland, en andere landen, nog niet<br />
fel reageren, maar zodra er initiatieven<br />
worden genomen tot wetgeving, zullen<br />
we het wel merken.<br />
Zo ook met abortus, bij ons al meer dan<br />
30 jaar gelegaliseerd en het leidt<br />
eigenlijk nooit tot problemen. Tegenstanders<br />
in Nederland hebben de<br />
situatie min of meer geaccepteerd,<br />
hoewel er nog steeds bewegingen zijn,<br />
die niet schromen felle taal tegen politici<br />
te uiten die met de portefeuille waarin<br />
abortus valt, belast zijn. Maar dat zijn<br />
kleine problemen vergeleken bij de<br />
situatie in nogal wat andere landen.<br />
Waar abortus ook niet is toegestaan<br />
wanneer er sprake is van zwangerschap<br />
als gevolg van verkrachting. Waar<br />
mensen, zoals een republikeins politicus<br />
in de VS, werkelijk denken dat de<br />
voorzienigheid er wel voor zorgt dat je<br />
in dat geval niet zwanger wordt en, met<br />
als conclusie, dat als je wel zwanger<br />
wordt, het dus aan jezelf te wijten hebt,<br />
of zoiets. Onze arme voorman van de<br />
SGP werd er in een TV-uitzending naar<br />
aanleiding van deze uitspraken in<br />
geluisd 5 : er is maar een klein percentage<br />
vrouwen dat zwanger wordt na een<br />
verkrachting. Klopt: je moet vruchtbaar<br />
zijn en vervolgens moet de geslachtsgemeenschap<br />
ook nog leiden tot zwangerschap.<br />
Maar dat heeft met God of de<br />
voorzienigheid niets te maken. Dat zijn<br />
gewoon statistische gegevens. Abortus-<br />
Bronvermeldingen<br />
1 Parlementaire enquête naar het gebruik van opsporingsmethoden door de politie, 1995-<br />
1996<br />
2 de zg. AHOJ-G criteria<br />
3 De huidige regeling is in 2000 in de strafwet gekomen als strafuitsluitingsgrond in artikel<br />
293 tweede lid<br />
4 Aan het einde van de jaren tachtig speelde bij ons de ‘zaak Stinissen’, over een vrouw<br />
die al jaren in coma lag en verzorgd werd in een verpleegtehuis. Omdat zij nog zelf kon<br />
ademen, was er volgens de Hoge Raad geen sprake van een medische behandeling, dus<br />
ook niet van een medisch zinloze behandeling, maar alleen van verzorging. Het staken<br />
van verzorging was niet geoorloofd. Actief een einde maken aan het leven, was een<br />
optie, maar goedkeuring vooraf werd niet gegeven. Overigens was het de vraag of er<br />
sprake was van ondraaglijk lijden, zodat waarschijnlijk ook aan een van de voorwaarden<br />
waaronder euthanasie geoorloofd was, ook niet voldaan kon worden.<br />
5 Aan Arie Slob werd de vraag gesteld of hij ook dacht dat maar een klein percentage<br />
vrouwen zwanger wordt na een verkrachting. Toen hij daarop bevestigend antwoordde,<br />
werd hij gelijkgeschakeld met de Amerikaanse politicus.<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
artsen worden hier in Nederland met<br />
rust gelaten. Althans, je leest er niet<br />
over dat zij bedreigd worden, laat staan<br />
doodgeschoten.<br />
Wij mogen er in Nederland blij mee zijn<br />
dat discussies kunnen plaatsvinden, óók<br />
over controversiële onderwerpen. Ik<br />
hoop dat dat zo zal blijven; dat wij een<br />
open samenleving blijven, waarin<br />
problemen benoemd kunnen worden en<br />
waarin we proberen met zijn alleen een<br />
oplossing te zoeken en als dat niet kan,<br />
een manier om er op een verstandige<br />
wijze mee om te gaan.<br />
Over de auteur<br />
W. (Winnifred) Sorgdrager (6<br />
april 1948) is een juriste en<br />
voormalig politica voor D66.<br />
Nadat zij in 1971 haar doctoraal<br />
examen Nederlands recht<br />
behaalde werkte zij tot 1979<br />
aan de Universiteit Twente.<br />
Daarna werd zij achtereenvolgens<br />
officier van justitie,<br />
advocaat-generaal en procureur-generaal.<br />
In het kabinet-<br />
Kok I was zij minister van<br />
Justitie. Als minister kreeg zij<br />
kreeg te maken met de<br />
uitkomsten van de IRT-enquête,<br />
de gouden handdruk voor<br />
oud-procureur-generaal Van<br />
Randwijck en de vervolging<br />
van Desi Bouterse. In het<br />
buitenland moest zij zich<br />
verantwoorden voor het in<br />
Nederland gevoerde drugs- en<br />
euthanasiebeleid. In 1998<br />
stapte zij uit de politiek.<br />
Aanvankelijk werd zij voorgedragen<br />
als Nationale Ombudsman,<br />
maar zij zag daarvan af<br />
wegens negatieve publiciteit.<br />
Inmiddels is zij werkzaam als<br />
lid van de Raad van State.<br />
Daarnaast heeft zij diverse<br />
nevenfuncties, zoals lid van de<br />
Raad van Toezicht bij de<br />
Hogeschool <strong>Rotterdam</strong> en het<br />
Leids Universitair Medisch<br />
Centrum.
24<br />
INTERVIEW<br />
JEROEN OVERBEEK<br />
“EEN AFGEWOGEN NIEUWSVERHAAL<br />
BRENGEN IS HET MOOISTE DAT ER IS’’<br />
Tekst: Coen de Ruijter en Suzanne Poutsma<br />
Jeroen Overbeek is jurist, maar<br />
heeft niet gekozen voor een<br />
traditioneel togaberoep: hij<br />
werkt al jaren met veel plezier<br />
als nieuwspresentator bij de<br />
NOS. Fiat Justitia vroeg aan<br />
hem hoe hij zijn carrière heeft<br />
weten vorm te geven.<br />
Hoe bent u bij de NOS terecht<br />
gekomen?<br />
In 1986 begon ik met een aantal<br />
snuffelstages op het mediapark in<br />
Hilversum bij verschillende radio-omroepen.<br />
Op een gegeven moment<br />
vertelde iemand met wie ik al een<br />
aantal keren snuffelstage had gelopen,<br />
dat er een vacature bij de radio open<br />
was, en dat dat misschien wel wat voor<br />
mij was. Daar heb ik op gesolliciteerd<br />
en in maart 1989 werd ik freelance<br />
aangenomen. Dat was als journalist een<br />
interessante periode, want op dat<br />
moment begon de opstand op het plein<br />
van de Hemelse Vrede in Peking. Een<br />
paar maanden later werd deze opstand<br />
heel bloedig neergeslagen. In 1990<br />
studeerde ik af en tijdens mijn afstudeerborrel<br />
kreeg ik van de hoofdredacteur<br />
van de NOS een vaste aanstelling<br />
aangeboden. Ik ben dus in het vak<br />
gerold door middel van snuffelstages.<br />
Door mijn neus te laten zien.<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013
U had niet de ambitie om<br />
advocaat te worden?<br />
Nee, ik wilde de journalistiek in. Tijdens<br />
mijn tweede of derde jaar aan de<br />
universiteit ging ik aan het werk bij een<br />
lokale omroep en toen kreeg ik echt de<br />
smaak te pakken. Ik ontdekte dat er<br />
veel meer juristen werkten binnen de<br />
omroep. Dat zie ik nu ook op de<br />
redactie bij de NOS.<br />
Waarom heeft u niet gekozen<br />
voor de opleiding journalistiek?<br />
Dat is een goede vraag. Dat had ook<br />
gekund, maar ik was nu eenmaal aan<br />
de studie rechten begonnen en het is<br />
ook niet zo dat je een HBO opleiding<br />
journalistiek moet hebben gedaan om<br />
journalist te kunnen worden. Veel<br />
journalisten hebben niet eens een<br />
journalistieke opleiding, maar hebben<br />
het vak in de praktijk geleerd. Ik heb<br />
ook veel verschillende disciplines de<br />
afgelopen jaren in de praktijk geleerd.<br />
Door het gewoon te doen. Daarom heb<br />
ik er zeker geen spijt van dat ik rechten<br />
heb gestudeerd.<br />
Op een gegeven moment bent u<br />
overgestapt van de radio naar<br />
de televisie. Hoe is die overstap<br />
gegaan?<br />
Dat was vijftien jaar geleden. Ik vond<br />
het bij de radio erg leuk, maar de<br />
televisie leek mij ook interessant. Ik<br />
wilde wel eens kijken hoe het bij de<br />
televisie zou zijn. Ik ben wel van eerste<br />
lijn nieuws, zoals dat heet. Er gebeurt<br />
nu iets en dan kan het voorkomen dat<br />
het gelijk de zender op gaat. Dat vind ik<br />
erg uitdagend om te doen. Vervolgens<br />
ben ik gedetacheerd voor een aantal<br />
maanden en daar zijn nog een aantal<br />
maanden aan vast geplakt, omdat het<br />
van beide kanten goed beviel. Daarna<br />
kon ik blijven. Ik heb heel veel redactiewerk<br />
en monteerwerk gedaan. Op een<br />
gegeven moment werkte ik bij de televisie.<br />
Geen spijt van de overstap?<br />
Nee, zeker niet. Televisie is een heel<br />
ander vak dan de radio. Een enkele keer<br />
val ik nog wel eens in, bijvoorbeeld<br />
wanneer iemand de trein gemist heeft.<br />
De radio is een hele andere discipline,<br />
omdat mensen alleen maar je stem<br />
horen.<br />
Was dat dan niet enorm wennen<br />
toen u voor de eerste keer op<br />
televisie kwam? Zit mijn pak<br />
goed? Zit mijn haar goed?<br />
Ik moet zeggen dat ik daar weinig meer<br />
van weet. We hebben hier natuurlijk erg<br />
goede visagisten en mensen die<br />
kledingadviezen geven. Daar vaar ik<br />
blind op.<br />
Dus de kleding wordt voor u<br />
uitgekozen?<br />
Daar ben ik zelf wel bij hoor. Maar ik<br />
heb er weinig verstand van. Geen<br />
verstand is niet waar, want ik weet wel<br />
wat combineren is en wat op televisie<br />
kan. Maar ik krijg adviezen en die<br />
werken erg goed. En je moet ook wel<br />
elk uur bijgewerkt worden. Ik vergeet<br />
het regelmatig, maar de dames van de<br />
visagie niet en die houden dat gelukkig<br />
in de gaten. Eigenlijk ben ik alleen maar<br />
met de inhoud bezig. Ik weet wel wat<br />
het plaatje moet zijn hoor, het eerste<br />
waar mensen naar kijken. Omdat je<br />
juist vanuit journalistieke content<br />
werkt, vergeet ik dat nog wel eens,<br />
maar ik weet wel dat het belangrijk is<br />
en neem het ook heel serieus.<br />
Hoe ziet een normale werkdag<br />
er voor u uit?<br />
In de eerste plaats ben ik journalist, pas<br />
in de tweede plaats ben ik iemand die<br />
het nieuws presenteert. Als je het<br />
nieuws presenteert, zit je daar ook als<br />
INTERVIEW<br />
journalist. Je moet dus kunnen<br />
improviseren en zorgen dat onverwachte<br />
wendingen worden opgevangen. Een<br />
paar maanden geleden kregen we een<br />
bericht binnen dat er een gijzeling aan<br />
de gang zou zijn. Let op het woord<br />
‘zou’. De vermeende gijzeling zou aan<br />
de gang zijn aan boord van een toestel<br />
dat uit Spanje kwam en die werd<br />
begeleid door twee F16’s. We hadden<br />
drie zinnen informatie en drie minuten<br />
later zat ik op zender, met alleen die<br />
informatie. Daarmee, en met wat er aan<br />
nieuwsfeiten vervolgens binnenkwam,<br />
moest ik een uitzending van uiteindelijk<br />
drie kwartier helemaal vullen. Dat doe<br />
je op basis van je dossierkennis en je<br />
interviewtechnieken. Uiteindelijk<br />
kregen we een vrouw aan de lijn die in<br />
het toestel zat, maar tot die tijd is het<br />
dus improviseren. Je werktijden<br />
kunnen ook wel eens uitlopen door zo’n<br />
grote gebeurtenis. Je moet niet zeuren<br />
over overuren. Het is geen negen tot<br />
vijf mentaliteit. Als er iets groots<br />
gebeurt, moet je niet klagen dat je<br />
gewoon door moet gaan.<br />
Is er wel eens iets compleet<br />
misgegaan tijdens een<br />
presentatie?<br />
Dat lost zichzelf altijd wel op. Ik doe<br />
een paar honderd uitzendingen per<br />
jaar, dus daar zal vast weleens iets fout<br />
zijn gegaan. En ik word geacht dingen<br />
die misgaan op te vangen in beeld.<br />
Een presentator moet neutraal<br />
zijn, ook bij het oplezen van<br />
schokkende nieuwsberichten.<br />
Vindt u dat wel eens lastig?<br />
Nee, bij gewone nieuwsberichten vind<br />
ik dat niet lastig. Ik heb namelijk geen<br />
mening. Ja die heb ik wel, maar die heb<br />
ik thuis. Niet op televisie. Er is denk ik<br />
ook niemand die mijn mening interessant<br />
vindt. Ik heb ook geen problemen<br />
met de intonatie. Het is anders bij zeer<br />
schokkende nieuwsberichten. Ik presenteer<br />
heel naar nieuws met begrip. Mijn<br />
“JE MOET NIET ZEUREN OVER<br />
OVERUREN, ER HEERST GEEN NEGEN TOT<br />
VIJF MENTALITEIT”<br />
25
26 INTERVIEW<br />
‘‘JE MOET KUNNEN IMPROVISEREN<br />
EN ZORGEN DAT ONVERWACHTE<br />
WENDINGEN WORDEN OPGEVANGEN’’<br />
vak is met begrip vertellen, presenteren<br />
wat het nieuws is. Wat er gebeurd is in<br />
de wereld.<br />
Komt daarbij nog iets van pas<br />
vanuit uw juridische studie?<br />
Dat is een goede vraag. Voornamelijk<br />
het gestructureerd denken en gestructureerd<br />
werken. Daarnaast het<br />
probleemoplossend en doelgericht<br />
denken. Verder weet ik om te gaan met<br />
deadlines en kan ik afstand nemen van<br />
onderwerpen.<br />
Welk nieuwsbericht dat u<br />
gepresenteerd hebt, staat u nog<br />
bij?<br />
De Enschederamp, de Volendamramp<br />
en de moord op Pim Fortuyn, toen<br />
hebben we de hele avond en nacht<br />
uitgezonden. Verder de gijzeling in de<br />
basisschool in Beslan en natuurlijk ook<br />
de aanslagen op de Twin Towers.<br />
Daarnaast hebben wij bij de NOS een<br />
abonnement op beelden van agentschappen.<br />
Daar zag ik in aan het begin<br />
van deze eeuw ’s morgens vroeg<br />
beelden van onthoofdingen binnenkomen.<br />
Dat gebeurde toen regelmatig en<br />
dat was dan ruw materiaal. Dat kun je<br />
niet uitzenden. Maar je moet wel zien<br />
wat je niet kunt uitzenden, ook al is het<br />
verschrikkelijk om te zien. Zoiets blijft<br />
je bij.<br />
Word je daar niet een beetje<br />
immuun voor na een tijdje?<br />
Nee, daar word je zeker niet immuun<br />
voor. Ik ben me er altijd zeer bewust<br />
van dat iets heel erg is en we dat<br />
absoluut niet moeten uitzenden. Je<br />
hebt het vaak niet nodig om het<br />
verhaal te vertellen. Als je bijvoorbeeld<br />
erge beelden binnenkrijgt van een<br />
vliegramp, kun je ook het verhaal<br />
vertellen door een koffer te laten zien<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
waar de kleding uit ligt tussen alle<br />
wrakstukken. Zonder dat je lichamen<br />
ziet. Dat vertelt ook al, met jouw tekst<br />
erbij, dat er mensen zijn overleden en<br />
hoe erg dat is. Daar heb je die erge<br />
shots niet voor nodig. En die afweging<br />
maak je voortdurend.<br />
U presenteert ook de<br />
dodenherdenking op de Dam.<br />
Hoe ervaart u dat?<br />
Dat doe ik alweer tien jaar. Het<br />
tekstuele draaiboek schrijf ik altijd zelf<br />
en daar ga ik dan samen met mijn<br />
eindredacteur nog even heel grondig<br />
doorheen. En tijdens de uitzending<br />
vallen de dingen vanzelf op zijn plaats.<br />
Het is heel eervol en mooi om het te<br />
mogen doen.<br />
Hoe ging u om met de situatie<br />
tijdens de dodenherdenking van<br />
2011, met de Damschreeuwer?<br />
Dat was een heel rare ervaring, omdat<br />
je mensen in paniek zag wegrennen.<br />
Dan moet je dus omschrijven wat je ziet<br />
terwijl je niet weet wat er precies aan<br />
de hand is. Je moet op zulke momenten<br />
nooit gaan speculeren, want er kijken<br />
5,5 miljoen mensen. Dus wat jij zegt
moet je op een goud schaaltje wegen.<br />
Je hebt je journalistieke en maatschappelijke<br />
verantwoordelijkheid. Stukje bij<br />
beetje werd meer duidelijk wat er aan<br />
de hand was. Dat was een heel<br />
bijzonder moment.<br />
Ervaart u voor- of nadelen<br />
van het zijn van een bekende<br />
Nederlander? Of valt het wel<br />
mee in de praktijk hoe vaak<br />
mensen u herkennen op straat?<br />
Als ik over straat loop, herkennen<br />
mensen mij wel. Ik vind het wel fijn om<br />
als ik over straat loop een baseball pet<br />
op te hebben. Dan zijn mijn krullen een<br />
beetje weg en kan ik wat rustiger over<br />
‘‘WEZENLIJK IS:<br />
WAARIN ONDERSCHEID JE JE’’<br />
straat. Daar denk ik wel over na. Als ik<br />
bijvoorbeeld in de stad aan het<br />
winkelen ben, of uit eten ga, is het niet<br />
altijd leuk voor het gezelschap waar ik<br />
mee ben. Een enkele keer maken<br />
mensen ook foto’s van mij. Mensen<br />
doen over het algemeen erg vriendelijk<br />
als ze mij herkennen.<br />
Ons thema is gerelateerd aan<br />
maximaal denken. Heeft u nog<br />
tips voor studenten om het<br />
maximale uit hun toekomstige<br />
carrière te halen?<br />
Dat is een interessant punt. Tegen<br />
mensen die binnen de journalistiek aan<br />
de slag willen, maar ook binnen andere<br />
disciplines, zeg ik altijd dat het<br />
belangrijk is om dingen naast je studie<br />
te doen. Zulke dingen zeggen wat over<br />
jou en laten zien wie jij bent. Het kan<br />
bijvoorbeeld zo zijn dat je voorzitter<br />
bent geweest van een volleybalvereniging.<br />
Of je hebt snuffelstages buiten je<br />
eventuele verplichte stages om gedaan.<br />
Kortom: wat heb je naast je studie<br />
gedaan? Dat zegt iets over je initiatief,<br />
INTERVIEW<br />
leiderschapskwaliteiten. Wezenlijk is:<br />
waarin onderscheid je je? Laat zien wie<br />
je bent, bouw je CV op, niet alleen<br />
mooie cijfers halen. Het is heel<br />
belangrijk wat er op je CV staat.<br />
Wat kunnen studenten doen,<br />
mochten ze nieuwspresentator<br />
willen worden?<br />
Je moet eerst een goede journalist<br />
worden. En misschien kun je dan een<br />
keer nieuwspresentator worden. Je<br />
hebt jaren ervaring nodig. Je moet een<br />
talent zijn, waarin kan worden geïnvesteerd,<br />
iemand die zich kan ontwikkelen.<br />
En dan is ook heel erg belangrijk wat<br />
voor figuur je bent. Eigenschappen<br />
voor een goed journalist zijn: creatief,<br />
nieuwsgierig, onbevangen. Ook is het<br />
belangrijk je eigen vooroordelen uit te<br />
schakelen en met een zekere afstand<br />
abstract naar dingen kijken.<br />
Het gaat u echt puur om het<br />
nieuws presenteren en wat<br />
mensen daarbuiten denken,<br />
vinden en schrijven is van<br />
minder belang?<br />
Neen, dat is wel belangrijk. Maar wat ik<br />
ook heel belangrijk vind, is dat iedereen<br />
op basis van de aangeleverde informatie<br />
een mening kan vormen over een<br />
onderwerp. Een afgewogen nieuwsverhaal<br />
brengen is het mooiste wat er is.<br />
Over Jeroen Overbeek<br />
Jeroen Overbeek (1966) is<br />
presentator en redacteur bij de<br />
NOS en Nieuwsuur. Hij heeft in<br />
1990 zijn studie Nederlands<br />
recht succesvol afgerond in<br />
Amsterdam, met als afstudeerrichting<br />
staats- en bestuursrecht.<br />
Sinds 1989 werkt hij bij<br />
de NOS. Vanaf 1997 is op<br />
diverse tijdstippen te zien als<br />
presentator van televisiejournaals.<br />
Verder presenteert hij<br />
belangrijke evenementen,<br />
zoals de Millennium-nacht, het<br />
huwelijk van kroonprins<br />
Willem-Alexander en prinses<br />
Maxima en de dodenherdenking<br />
op de Dam.<br />
27
28<br />
INTERVIEW<br />
STEVE BROWN<br />
“IK GING DE DEUR NIET UIT ZONDER EEN<br />
PISTOOL IN MIJN HAND”<br />
Tekst: Sanne van der Padt, Suzanne Poutsma en Sanne Visser<br />
COPYRIGHT 2009<br />
ALDO SMIT PHOTOGRAPHY<br />
U heeft een eigen<br />
coffeeshopketen gehad,<br />
genaamd ‘The Happy Family’.<br />
Kunt u daar iets meer over<br />
vertellen?<br />
We moeten hiervoor eigenlijk teruggaan<br />
in de tijd, naar de tijd van Den Uyl,<br />
de toenmalige minister-president, In die<br />
tijd was de heersende tijdsgeest dat je<br />
mensen uit achterstandsbuurten moest<br />
helpen: volksmensen moesten kost wat<br />
het kost geholpen worden. Het werd<br />
een soort missiewerk, in de volksbuurten<br />
werkten nonnen en priesters die<br />
ook in Afrika werkten.<br />
Werden de achterbuurten daar<br />
echt beter van?<br />
De nonnen deden goed werk. Het was<br />
weliswaar betuttelend, maar ze<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Steve Brown is een interessante man.<br />
Hij heeft aan het hoofd gestaan van de<br />
coffeeshopketen ‘The Happy Family’,<br />
is getuige geweest in een belangrijke<br />
dubbele moordzaak, heeft een aanslag<br />
op zijn leven overleefd en noemt<br />
zichzelf vol trots en zelfspot ‘een<br />
volksgangster’. Maar hij heeft ook een<br />
ongekend respect voor intellectuelen<br />
en zijn propedeuse Nederlands recht<br />
behaald. Fiat Justitia sprak met deze<br />
bijzondere man.<br />
“IN MIJN MILIEU IS HET GEVEN VAN EEN KLAP EEN MANIER OM EEN<br />
EINDE TE MAKEN AAN EEN MENINGSVERSCHIL, IN JULLIE MILIEU IS<br />
DAT METEEN (ZWARE) MISHANDELING”<br />
probeerden te helpen, te verbeteren. Er<br />
kwam beter voedsel en mensen werden<br />
op het belang van goede hygiëne<br />
gewezen. Voor die tijd gingen mensen<br />
maar één keer in de week naar het<br />
badhuis. Daarnaast was het in die tijd<br />
heel normaal om op twaalfjarige<br />
leeftijd van school af te gaan. Zelf was<br />
ik veertien toen ik van school af ging,<br />
dat was eigenlijk al oud. Dat is voor
jullie haast niet voor te stellen. Ook<br />
daar probeerden de nonnen verbetering<br />
in te brengen.<br />
Hoe paste een coffeeshop dan<br />
in het plaatje van ‘missiewerk’?<br />
Er was een clubhuis met een sociaal<br />
werker waar erg veel subsidie aan<br />
gegeven werd. Ik vond dat ik zoiets zelf<br />
ook wel kon oprichten. Helemaal niet<br />
met een ideëel motief, maar meer met<br />
het motief ‘zij pakken zoveel geld, dat<br />
kunnen wij net zo goed zelf pakken’. In<br />
een periode van ongeveer vijf jaar zijn<br />
wij toen zelfstandig geworden. Nu zou<br />
niemand je daar meer subsidie voor<br />
geven, maar toen was de tijd er rijp<br />
voor.<br />
Heeft u met de coffeeshop ook<br />
daadwerkelijk mensen kunnen<br />
helpen of was het meer een<br />
dekmantel om gemakkelijk geld<br />
met drugshandel te verdienen?<br />
Dat het enkel een dekmantel geweest<br />
zou zijn is kwats: de gemeente wist al<br />
die tijd van de hasjhandel, dat is nooit<br />
een geheim geweest. In één Happy<br />
verkochten wij gemiddeld voor 20.000<br />
gulden per dag aan zakjes. De rij stond<br />
van de bar tot aan de deur, met twee<br />
verkopers. Zoiets kan je niet geheim<br />
gehouden. In het Happy-Family-arrest 1<br />
heeft de FIOD berekend dat wij 50<br />
miljoen euro per jaar aan omzet<br />
hadden.<br />
Klopt die berekening volgens u?<br />
Ja, waarschijnlijk was het nog wel meer.<br />
We gaven ook astronomische bedragen<br />
uit, aan de bezoekers welteverstaan,<br />
niet alleen aan onszelf. Iedereen mocht<br />
gratis komen eten en drinken, mensen<br />
konden paardrijden, werden geschoold<br />
enzovoorts. Bovendien hadden wij<br />
tweehonderd man personeel in dienst,<br />
die per dag tweehonderd gulden<br />
betaald kregen. Daar hebben we ons<br />
weleens kapot om gelachen: allemaal<br />
volksmensen die als enige opleiding het<br />
Bijzonder Lager Onderwijs hadden<br />
genoten en meer verdienden dan een<br />
minister. Al die activiteiten en salarissen<br />
hadden wij nooit kunnen betalen<br />
van die 2,2 miljoen subsidie die wij<br />
kregen, dus de gemeente wist dat wij<br />
ook op een andere manier geld<br />
verdienden. Wij gaven 6 miljoen per<br />
jaar wit uit aan activiteiten, gewoon<br />
open en bloot in de boeken en dus elk<br />
jaar goed gekeurd door de Gemeentelijke<br />
account. Geweldig vond B&W het.<br />
Waarom gedoogde de gemeente<br />
de coffeeshop?<br />
Wederom de tijdsgeest. De gemeente<br />
had de handen vol aan krakers. Ze<br />
waren bang voor krakers, echt bang.<br />
Wij hielden een grote groep van 20.000<br />
man rustig, door heel veel activiteiten<br />
te organiseren, thee met ze te drinken,<br />
maar bovenal door hen een<br />
thuis(gevoel) te geven, en dat kon<br />
mede betaald worden door hasj te<br />
“OPGROEIEN IN DE PIJP WAS GEWELDIG.<br />
WAAR KAN JE ANDERS, HEEL PLATVLOERS<br />
GEZEGD, OP JE DERTIENDE AL WIPPEN?”<br />
verkopen. Vergeleken met de groep<br />
krakers was het zooitje dat wij rustig<br />
hielden echt een groep knokkers, die<br />
waren niet anders gewend dan vechten<br />
voor hun eigen hachje. Dat kon de<br />
gemeente er niet bij hebben.<br />
Heeft u zelf wel eens moeten<br />
vechten?<br />
Zo vaak, ik was niet anders gewend.<br />
Daar heb ik een leuk verhaal over. Ik<br />
was de eerste jonge jongen uit De Pijp<br />
die naar het Lyceum ging. Kwam ik<br />
opeens in aanraking met mensen die<br />
een piano in huis hadden en beschikten<br />
over een eigen tuin. Ik wist niet wat ik<br />
zag: onze tuin was een park met ratten<br />
en hondendrollen. Op het schoolplein<br />
had je een gedeelte dat de bovenbouw<br />
zich had toegeëigend, een onderbouwer<br />
mocht daar niet komen. Had ik<br />
schijt aan, dus ik stond daar gewoon te<br />
roken. Op een gegeven moment komt<br />
er een type ‘VVD-stemmer’ aan, die<br />
INTERVIEW<br />
tegen mij begon te praten. Ik dacht dat<br />
hij mij wilde pakken en meteen gaf ik<br />
hem een klap. Hij stamelde heel<br />
verbaasd: “Wat doe jij nou?” Die<br />
kinderen waren dat helemaal niet<br />
gewend. Normaal praten ze dat uit.<br />
Vanaf dat moment was ik wel de enige<br />
van de onderbouw die daar mocht<br />
staan. In mijn milieu is het geven van<br />
een klap een manier om een einde te<br />
maken aan een meningsverschil, in<br />
jullie milieu is dat meteen (zware)<br />
mishandeling.<br />
Hoe heeft u het opgroeien<br />
in een achterstandsbuurt<br />
ervaren?<br />
Mijn ouders behoorden eigenlijk tot de<br />
middenklasse, maar ze hadden een<br />
snackbar in De Pijp. Tot mijn twaalfde<br />
werden mijn broer en ik weggehouden<br />
uit die buurt, maar het avontuur blijft<br />
trekken natuurlijk. Waar kan je anders,<br />
heel platvloers gezegd, op je dertiende<br />
al wippen? Op het Lyceum kon dat ook<br />
heb ik gemerkt, maar wel een stuk<br />
moeilijker. Dus mijn broer en ik waren<br />
redelijk vaak te vinden in De Pijp, tot<br />
groot verdriet van mijn moeder.<br />
Schaamde u zich wel eens voor<br />
uw achtergrond?<br />
Nee, nooit! Ik ben trots op mijn<br />
achtergrond en mijn oude volksbuurt,<br />
maar het is geen goede plek voor<br />
opgroeiende kinderen. Kijk maar eens<br />
naar de mindere buurten waar vandaag<br />
de dag bepaalde achtergestelde jeugd<br />
moet opgroeien in Amsterdam. Voor<br />
hen rest slechts een kutbaantje of de<br />
‘glamour’ volks-onderwereld. Toen ik<br />
kinderen kreeg, stuurde ik ze daarom<br />
naar de Willem Parkschool, een echte<br />
kakschool. Daar vinden ze zelfs<br />
huisartsen te min, je moet minstens<br />
chirurg zijn. Daarom heb ik verzonnen<br />
dat ik één of andere top onroerend<br />
goed magnaat was. Kwamen economen<br />
opeens naar mij toe om advies te<br />
vragen.<br />
Werd uw verhaal wel door<br />
iedereen geloofd?<br />
Ja in principe wel. Wij hadden een huis<br />
van vier miljoen gulden en zeven dagen<br />
per week een butler. Bovendien wilde ik<br />
dat mijn kinderen het milieu waarin ik<br />
was opgegroeid zouden ontstijgen, dus<br />
ook mijn kinderen wisten niets van mijn<br />
29
30 INTERVIEW<br />
verleden. Als er een verjaardagsfeest<br />
was en er een discussie onder intellectuelen<br />
gaande was, hield ik vaak<br />
gewoon mijn mond. Er werd niet<br />
gedacht dat ik te dom was om mee te<br />
praten, maar gewoon dat ik een<br />
introverte super intellectueel was. Op<br />
een gegeven moment vroegen die<br />
intellectuelen: “Steve, wat vind jij er<br />
van?”. Toen heb ik maar gewoon eerlijk<br />
gezegd: “Jongens, ik begrijp er geen<br />
woord van”. Bij echte intellectuelen<br />
word je daar ook niet op afgerekend,<br />
die leggen het desnoods nog een keer<br />
uit. Die intellectuelen, bijvoorbeeld een<br />
aantal professoren waar ik les van had<br />
tijdens mijn studie Nederlands recht,<br />
die moeten eigenlijk wereldberoemd<br />
zijn. Niemand kent ze meer, de<br />
maatschappij kent alleen Gerard Joling<br />
en Frans Bauer. Dat vind ik een gemis.<br />
Het is onbegrijpelijk dat mensen daar<br />
meer belangstelling voor hebben dan<br />
voor intellectuele zaken die hun levens<br />
zouden kunnen verrijken.<br />
U komt erg maatschappelijk<br />
geëngageerd over. Is dat ook<br />
de reden dat u rechten aan de<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
bent gaan studeren?<br />
Nee eigenlijk niet. Ik had in die tijd<br />
ongeveer dertig processen aan mijn<br />
broek hangen en wilde weleens weten<br />
hoe dat zat. Ik had bedacht dat het<br />
volgen van de studie mij een hoop<br />
advocaatkosten kon besparen.<br />
Waarom heeft u de studie niet<br />
afgemaakt?<br />
Op een gegeven moment kwam er een<br />
bommelding, toen vond de UvA dat ik<br />
een gevaar opleverde voor andere<br />
studenten en moest ik stoppen met de<br />
studie. Natuurlijk wilde ik niet zomaar<br />
stoppen. Daarom heb ik gezegd dat als<br />
ik een voldoende kreeg voor een<br />
tentamen zonder het daadwerkelijk te<br />
maken en ik over kon stappen naar de<br />
“JE VADER IN DE LIK<br />
ALS JE OP DE WILLEM<br />
PARKSCHOOL ZIT?<br />
DAT IS NIET COOL”<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Vrije Universiteit, ik weg zou zijn. Dat<br />
hebben ze toen geregeld, maar<br />
uiteindelijk is het met die studie aan<br />
de VU niets meer geworden. Het<br />
curriculum verschilde te veel om over<br />
te stappen. Die bommelding kwam<br />
overigens van Bas van Hout, een<br />
Nederlandse misdaadverslaggever met<br />
contacten in de onderwereld.<br />
Waarom zou hij dat doen?<br />
Ik ben geen makkelijk persoon. Bas<br />
van Hout wilde voorkomen dat ik af<br />
zou studeren, want dan had ik al mijn<br />
vijanden voor de rechter kunnen<br />
dagen. Het is jammer dat ik uiteindelijk<br />
de studie niet heb afgemaakt. Er<br />
zit verschrikkelijk veel belangrijke<br />
materie in de rechtenstudie: de<br />
geschiedenis van het Romeinse recht<br />
en rechtsfilosofie vond ik bijvoorbeeld<br />
enorm interessant. Prof. Soeteman, die<br />
het vak encyclopedie van de rechtswetenschap<br />
gaf, wist mij enorm te<br />
boeien. Hij gaf een college dat<br />
anderhalf uur duurde, en gedurende<br />
die anderhalf uur hing ik aan zijn<br />
lippen. Voor intellectuelen heb ik zeer<br />
veel respect: kennis is macht.
“VOLKSGANGSTERS, ZOALS IK, WORDEN<br />
DOORGAANS GEEN VEERTIG JAAR”<br />
Dat zegt u vaak ‘kennis is<br />
macht’.<br />
Dat komt omdat ik dat meen. Als ik zie<br />
dat iemand die bij mij in de buurt<br />
pooier is, drie hoog achter woont, en ik<br />
een intellectueel zie die helemaal geen<br />
risico’s neemt en in een villa woont, dan<br />
doen wij toch iets verkeerd in De Pijp.<br />
Volksgangsters, zoals ik, worden<br />
doorgaans geen veertig jaar, dat heb ik<br />
goed in mijn oren geknoopt.<br />
U heeft het goed gedaan, met<br />
een butler en een groot huis.<br />
Ja dat klopt, dat geld heb ik verdiend<br />
door slim te handelen, bijvoorbeeld<br />
door het opzetten van de coffeeshopketen<br />
‘The Happy Family’.<br />
Waar is dat geld nu?<br />
Dat geld is op. Wij hebben veertien jaar<br />
in het buitenland gewoond. Daar heb ik<br />
niet gewerkt en dus veel geld uitgegeven.<br />
Waarom zijn jullie naar het<br />
buitenland vertrokken?<br />
In 1992 werd ik, samen met Martin<br />
Hoogland, gearresteerd voor de moord<br />
op Klaas Bruinsma en Tony Hijzelendoorn,<br />
toen der tijd twee bekende<br />
drugshandelaren. Uiteindelijk ben ik<br />
vrijgekomen en is Martin Hoogland,<br />
dankzij mijn getuigenverklaring, veroordeeld.<br />
In die periode zaten mijn<br />
kinderen echter op de Willem Parkschool.<br />
Toen het in de pers kwam heb ik<br />
besloten om mijn kinderen de ellende<br />
te besparen en naar Amerika te<br />
vertrekken. Kijk, hadden wij in De Pijp<br />
gewoond dan was er niets aan de hand:<br />
vonden de meeste mensen mij<br />
waarschijnlijk een geweldige kerel.<br />
Maar je vader in de lik als je op de<br />
Willem Parkschool zit? Dat is niet cool.<br />
Wat heeft u doen besluiten<br />
tegen Martin Hoogland te<br />
getuigen?<br />
Toen ik in de gevangenis zat kreeg ik<br />
zeven verklaringen tegen mij, die<br />
mensen wilden de schuld in mijn<br />
schoenen schuiven. Toen heb ik<br />
gezegd: ‘wacht eens even, als we het zo<br />
gaan doen dan geef ik opening van<br />
zaken’. Dat is het enige wat ik toen<br />
gedaan heb.<br />
Toen ze in hoger beroep gingen hebben<br />
zij mij wederom gevraagd te getuigen.<br />
Dat wilde ik eerst niet doen, tenzij het<br />
Openbaar Ministerie mijn vlucht naar<br />
Nederland zou betalen en mij vanaf nu<br />
wilde ondersteunen bij het opbouwen<br />
van een nieuw bestaan in het buitenland.<br />
Ik verbleef namelijk al twee jaar<br />
met mijn gezin in het buitenland en dat<br />
had reeds een klein vermogen gekost:<br />
nieuw huis inrichten, auto kopen etc.<br />
Daarop kreeg ik advocaat-generaal<br />
Korvinius aan de lijn, zij zei: ‘Meneer<br />
Brown, ik zeg u hierbij toe, dat wij u<br />
zullen ondersteunen daar waar nodig,<br />
na de zitting’. Daarop ben ik naar<br />
Nederland gekomen en heb ik een<br />
getuigenverklaring afgelegd. Na de<br />
rechtszitting heb ik contact opgenomen<br />
met mevrouw Korvinius en gevraagd<br />
om de toezegging na te komen.<br />
‘Toezegging?’, zei ze, ‘Ik heb gezegd<br />
dat wij u zullen ondersteunen daar<br />
waar wij dat nodig vinden, en wij vinden<br />
dat wij dat al genoeg gedaan hebben’.<br />
Eigenlijk ben ik dus vet genaaid. Was<br />
wel spitsvondig van haar. Voor die<br />
juridische waarheden, daar moet je<br />
voor oppassen. Als ik toen al rechten<br />
had gestudeerd, had ik dat geweten.<br />
Wederom geldt ‘kennis is macht’.<br />
U bent neergeschoten. Was<br />
dat naar aanleiding van uw<br />
getuigenis?<br />
Ja, dat staat in rechtstreeks verband.<br />
Daar heb ik overigens van het Schadefonds<br />
Geweldsmisdrijven een vergoeding<br />
voor gekregen van bijna 12.000<br />
gulden. Dat kwam zelfs in Rusland in de<br />
krant: ‘In Holland a drugslord gets<br />
12.000 guilder’.<br />
Weet u wie opdracht heeft<br />
gegeven om u te liquideren?<br />
Ik weet wie opdracht hebben gegeven.<br />
Heeft u nooit overwogen<br />
om wraak te nemen op die<br />
personen?<br />
Er zijn er inmiddels drie dood.<br />
INTERVIEW<br />
Dus u kon geen wraak meer<br />
nemen?<br />
Ja, ze zijn alle drie dood.<br />
Duidelijk. Bent u nooit bang<br />
geweest dat ze achter uw<br />
familie aan zouden gaan?<br />
Nee, dat zou ik meteen met gelijke<br />
munt terugbetalen. Ik heb het woord<br />
verspreid dat alleen al bij mij aan de<br />
deur komen een doodszonde is, dus<br />
iedereen weet ook dat hij dat niet moet<br />
doen.<br />
Is dat ook de reden dat u en<br />
Peter R. de Vries ruzie hebben?<br />
Peter R. de Vries heeft mij te kakken<br />
gezet voor mijn familie. Hij heeft alles<br />
in scène gezet om mij op televisie te<br />
laten snuiven. Op televisie; zodat zelfs<br />
mijn kinderen het konden zien. Op mijn<br />
site kan je een filmpje bekijken waaruit<br />
blijkt dat alles in scène is gezet, daar is<br />
zelfs op te zien dat ik bijna word<br />
gewurgd.<br />
Waarom hebben andere media<br />
dat filmpje niet overgenomen?<br />
Omdat zij John de Mol te vriend willen<br />
houden. John de Mol beheert de media.<br />
De reguliere media willen zich niet<br />
tegen hem keren omdat hij een<br />
psychopaat is.<br />
Heeft u ergens spijt van?<br />
Ik heb heel veel fouten gemaakt en ook<br />
heel veel mensen pijn gedaan. Dat<br />
besef ik mij nu achteraf. Als je omgaat<br />
met mensen die vinden dat moorden<br />
heel gewoon is, dan vervagen je<br />
normen op een gegeven moment. Dat<br />
is geen excuus, maar het gebeurt<br />
langzaamaan wel. Daar staat wel tegenover<br />
dat wij daardoor een leven hebben<br />
gehad dat de gemiddelde Nederlander<br />
nooit zal kennen: een huis van een paar<br />
miljoen, een butler, wonen in het<br />
buitenland enzovoort. Ik heb de groten<br />
der aarden gezien, ben op plekken<br />
geweest waar je nooit komt. In het<br />
buitenland kwam ik bij koningen die mij<br />
drugs lieten brengen in privéjets. Zo<br />
werd ik in Delhi bij een parlementariër<br />
gebracht die twee miljard bezat en in<br />
Afghanistan ben ik bij de leider van de<br />
Taliban geweest. Stonden er zes man<br />
met Kalasjnikovs om mij heen. In<br />
Thailand hetzelfde verhaal. Moest ik<br />
naar de zoon van de koning omdat je<br />
31
32 INTERVIEW<br />
geen gram heroïne kunt dealen zonder<br />
zijn toestemming.<br />
Bent u op die momenten nooit<br />
bang geweest?<br />
Nee, ik was jong en onbezonnen.<br />
Bovendien hadden de personen voor<br />
wie ik werkte de macht, ik zat dus aan<br />
de goede kant. Er waren ook vaak<br />
andere belangrijke personen aanwezig,<br />
zoals de ambassadeur van Amerika. Die<br />
liet die drugshandel in Afghanistan<br />
bijvoorbeeld gewoon toe.<br />
Waarom zou hij dat doen?<br />
Omdat Thailand vocht tegen de Russen.<br />
Ze waren pro-Amerikaans. Het frustreert<br />
mij dan ook enorm als ik in de<br />
krant moet lezen dat een verdwaasde<br />
Engelsman is opgepakt met twintig<br />
gram cocaïne, terwijl de echte handel<br />
gewoon wordt gedoogd.<br />
Hoe kunnen we dat bestrijden?<br />
De drugshandel gereguleerd vrijgeven.<br />
Klaar. Alcohol en sigaretten zijn ook<br />
vrijgegeven, daar heeft de maatschappij<br />
nu veel minder last van. Je zou<br />
bijvoorbeeld kunnen regelen dat je<br />
voor een kwartje, de kostprijs van<br />
heroïne, een shotje per dag kunt halen<br />
bij de huisarts. Dan hoeven die junkies<br />
ook niet meer te stelen. Waarom wordt<br />
dat niet gedaan? Omdat de elite en de<br />
banken er belang bij hebben de<br />
drugshandel illegaal te houden. Ik heb<br />
weleens gehoord dat als er geen geld<br />
meer wordt verdiend aan de drugshandel,<br />
binnen vijf jaar de hele economie<br />
zal stuk lopen.<br />
U bent nu niet meer actief<br />
‘in het wereldje’. Bent u nooit<br />
verslaafd geweest aan het<br />
spannende leven dat u net<br />
omschreef? Het maken van<br />
reizen, het bezoeken van<br />
belangrijke personen?<br />
Nee, dat ga je zien als heel normaal,<br />
dat is die normvervaging. Er is een tijd<br />
geweest dat ik de deur niet uitging<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“IN AFGHANISTAN<br />
BEN IK BIJ DE LEIDER<br />
VAN DE TALIBAN<br />
GEWEEST”<br />
zonder een pistool in mijn hand. Dat<br />
was zeg maar de tijd van het ‘Wilde<br />
Westen in Amsterdam’, de jaren ‘80<br />
van de vorige eeuw. Justitie en politie<br />
hadden toen nog het beleid ‘laat ze<br />
elkaar maar afmaken’ en dat was<br />
bepaald niet tegen dovenmans oren<br />
gericht. Ieder week werden er wel<br />
mensen vermoord. Er ging geen week<br />
voorbij of een vriend of kennis van mij<br />
werd vermoord. Daarom was ik extra<br />
voorzichtig. Mijn autodeuren deed ik<br />
nooit dicht, zodat ik sneller uit mijn<br />
auto zou kunnen als er op mij geschoten<br />
zou worden. Er lag standaard een<br />
machinegeweer met 55 schoten naast<br />
mijn bed en ik had dubbele deuren,<br />
zodat ze nooit zomaar ingetrapt<br />
konden worden. Op een gegeven<br />
moment werden er twintig mensen<br />
vermoord in één maand, toen dacht ik<br />
wel: Waar ben ik mee bezig? Het is<br />
daarom een goede keuze geweest om<br />
naar het buitenland te vertrekken en te<br />
stoppen. Maar uiteindelijk ben ik heel<br />
tevreden met het leven wat ik heb<br />
geleid.<br />
Bronvermelding<br />
1 Zie ook Hof van Justitie van de Europese<br />
Unie 5 juli 1988, zaak C-289/86 (Happy<br />
Family).<br />
Over Steve Brown<br />
Steven Kees Aaron Brown (1954) is een Nederlandse volksgangster. Hij<br />
stond aan het hoofd van de coffeeshopketen ‘The Happy Family’ in de<br />
jaren tachtig. In de jaren negentig was hij getuige in de zaak tegen<br />
Martin Hoogland, die mede dankzij de getuigenverklaring van Brown<br />
veroordeeld werd voor de moorden op Klaas Bruinsma en Tony<br />
Hijzelendoorn. Naar aanleiding van de getuigenverklaring werd door<br />
vrienden van Martin Hoogland opdracht gegeven tot de liquidatie van<br />
Brown. Brown werd neergeschoten in maag en lever, maar overleefde<br />
de aanslag. Brown behaalde in 2000 zijn propedeuse Nederlands recht.<br />
Vanwege een bommelding moest hij echter de UvA verlaten en heeft<br />
hij zijn studie nooit afgemaakt. Na een aantal jaren in het buitenland te<br />
hebben gewoond, is hij nu weer terug in Nederland. Brown is getrouwd<br />
en heeft drie kinderen.
lustrum MA IMAAL<br />
met een gouden randje<br />
VAN<br />
DONDERDAG 25 APRIL<br />
TOT EN MET<br />
DONDERDAG 2 MEI
Do 25 34april COLUMN<br />
Diesborrel<br />
Locatie: Sus&Co<br />
Feliciteer de JFR!<br />
Aanvang: 21.00<br />
Vr 26 april<br />
Lustrumopeningscongres<br />
Thema: 50 jaar criminaliteit<br />
Mr. E. van den Emster (dagvoorzitter)<br />
Sprekers:<br />
Mr. Lucy Oldenburg<br />
Mr. Theo Hiddema<br />
Prof. mr. dr. Knoops<br />
Locatie: CT-01<br />
Aanvang: 13.00<br />
Kosten: geen!<br />
Met aansluitend een borrel<br />
Win een gesigneerd boek van<br />
mr. Knoops!<br />
Oud-besturendiner in de Pappegay<br />
Exclusief voor oud-besturen<br />
Aanvang: 19.00<br />
Kosten: geen!<br />
lustrum<br />
MA IMAAL<br />
met een gouden randje<br />
WEEK<br />
PROGRAMMA<br />
Zo 28 april<br />
Rally met aansluitend<br />
een BBQ<br />
Met een team in eigen auto<br />
Locatie BBQ: sportgebouw<br />
Start vanaf de campus<br />
Aanvang rally: 11.30<br />
Aanvang BBQ: 17.00<br />
Kosten: € 10,- totaal<br />
Ma 29 april<br />
Lasergamen op de universiteit<br />
Locatie: parkeergarage L-gebouw<br />
Kosten: € 5,-<br />
Wo 1 mei<br />
Man-vrouwdag<br />
Mannen: Wiskyproeverij<br />
Vrouwen: Wijnproeverij<br />
Locatie: the Harbourclub<br />
Kosten: €5,-<br />
Do 2 mei<br />
Eindfeest!<br />
Locatie: De Vrienden Live<br />
Aanvang: 22:00<br />
Kosten: €5,-
COLUMN<br />
DE OUD-<br />
HOOFDREDACTEUR<br />
Columnist: Robert Grandia<br />
In deze column wordt de pen (wederom)<br />
gegeven aan een oud-hoofdredacteur van<br />
Fiat Justitia. Dit maal is de beurt aan<br />
Robert Grandia, hoofdredacteur in het jaar<br />
1995-1996.<br />
25 Justitia. Voor het eerste<br />
jaar geleden verscheen het<br />
eerste nummer van Fiat<br />
nummer van dit jubileumjaar werd mij<br />
als voormalig hoofdredacteur gevraagd<br />
om een column te schrijven. Uiteraard<br />
een verzoek waaraan ik geen weerstand<br />
kon bieden want het is inspirerend om te<br />
zien dat de <strong>Juridische</strong> <strong>Faculteitsvereniging</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong> en het blad Fiat Justitia<br />
zo veel jaren later nog steeds een<br />
bloeiend bestaan leiden en beide draag<br />
ik een warm hart toe.<br />
Dit nummer van Fiat Justitia – met als<br />
thema “Think Different” – besteedt<br />
aandacht aan het tiende lustrum van de<br />
JFR en staat daarnaast in het teken van<br />
de jaarlijks terugkerende Meesterweek.<br />
De redactie heeft, zo begrijp ik,<br />
interviews gehouden met juristen die<br />
niet een geijkt pad hebben bewandeld<br />
maar anders hebben gedacht en<br />
daardoor het maximale uit hun carrière<br />
hebben weten te halen. Dat is een<br />
interessante invalshoek. Het roept ook<br />
de vraag op wat het geijkte pad voor<br />
juristen is. Bestaat zoiets eigenlijk wel<br />
en wat is dan het geijkte of gebaande<br />
pad voor nieuwe lichtingen juristen?<br />
Rechterlijke macht en advocatuur zijn<br />
als vanzelf het exclusief domein van<br />
academisch geschoolde juristen. Veel<br />
van mijn studiegenoten begonnen hun<br />
loopbaan als advocaat-stagiair. Anderen<br />
“WAT IS HET<br />
GEIJKTE PAD VOOR<br />
NIEUWE LICHTINGEN<br />
JURISTEN?”<br />
kozen voor bedrijfsleven, rechterlijke<br />
macht of overheid. De een werd<br />
accountmanager bij een grote bank, de<br />
ander juridisch beleidsmedewerker bij<br />
een ministerie. Weer een ander werd<br />
coach voor advocaten, ondernemer in<br />
de creatieve sector, copywriter of<br />
corporate troubleshooter. In de loop van<br />
de tijd zag ik studiegenoten die aan de<br />
basis stonden van respectievelijk nieuwe<br />
advocatenkantoren, een internetbedrijf<br />
35<br />
en een landelijke politieke partij.<br />
Juristen weten, zo lijkt het, hun weg te<br />
vinden niet alleen naar de rechtszaal<br />
maar ook van de directiekamer tot aan<br />
de Tweede Kamer.<br />
Mijn indruk is dat de juridische opleiding<br />
een stevige basis blijkt voor menig<br />
loopbaan, ook ver buiten het bekende<br />
pad van de traditionele juridische<br />
beroepen. Het geijkte pad voor juristen<br />
is – voor zover het bestaat – dan ook<br />
vooral een wijdvertakte weg met soms<br />
verrassende bestemmingen. Dat is niet<br />
iets van nu maar het is van alle tijden.<br />
Kijk maar eens hoe juristen in de loop<br />
van de tijd hun naam gevestigd hebben<br />
in uiteenlopende werelden en beroepen<br />
van journalisten tot burgemeesters, van<br />
entrepreneurs tot schrijvers en van<br />
toonaangevende politici tot CEO’s.<br />
Studenten die dit blad lezen, zullen zich<br />
ook de vraag stellen hoe het pad er voor<br />
hen zelf zal uitzien. In dit nummer zet<br />
een aantal juristen uiteen hoe zij het<br />
gedaan hebben. Daar is iets van te leren.<br />
Ik wens alle studenten veel succes met<br />
hun eigen pad. Kies zelf de richting en<br />
volg je instinct, zoals velen voor je<br />
deden. Veel leesplezier gewenst met dit<br />
bijzondere nummer van Fiat Justitia.<br />
Over Robert Grandia<br />
Robert Grandia was de<br />
hoofdredacteur van Fiat<br />
Justitia (1995-1996). Inmiddels<br />
is hij advocaat. Hij is oprichter<br />
van MyLegalCounsel en<br />
gespecialiseerd in ICT-recht.<br />
Contact kunt u met hem<br />
opnemen via grandia@<br />
mylegalcounsel.nl
36<br />
INTERVIEW<br />
DE OUD-STUDENT’<br />
NIELS DIDDEN<br />
Tekst: Eveline van Scherpenzeel en Suzanne Poutsma<br />
In 2012 rondde Niels Didden (1986) zijn<br />
master Privaatrecht af aan de EUR. Niet<br />
alleen mag hij zich nu mr.drs. noemen, ook<br />
werd hij onder meer Nederlands Kampioen<br />
Latin Ballroom Dancing met zijn danspartner<br />
Gwyneth van Rijn. Wellicht dat je Niels nog<br />
kent van het vierde seizoen ‘Dancing with<br />
the Stars’, waarin hij de danspartner was<br />
van Nicolette van Dam. Inmiddels is Niels<br />
sinds november 2012 werkzaam bij Stibbe als<br />
advocaat-stagiair op de sectie Commercial<br />
Litigation. Fiat Justitia sprak met Niels over<br />
zijn studietijd, topsport en carrière.<br />
Hoelang ben je al bezig met<br />
(top)sport?<br />
Rond mijn twaalfde ben ik begonnen<br />
met dansen en zo rond 2006 werd ik<br />
samen met mijn danspartner voor het<br />
eerst geselecteerd bij de nationale<br />
Nederlandse selectie. Vanaf dat<br />
moment ben je officieel topsporter,<br />
maar ook in de jaren daarvoor zijn we<br />
heel erg veel met onze sport bezig<br />
geweest. Door mijn huidige baan bij<br />
Stibbe zal ik dit jaar wat minder<br />
kunnen trainen dan voorheen, maar in<br />
maart is het NK weer en Gwyneth en ik<br />
zullen zeker onze titel gaan verdedigen!<br />
Hoe heb je je topsportcarrière<br />
weten te combineren met je<br />
studie en je studentenleven?<br />
Die combinatie voelde voor mij eigenlijk<br />
altijd heel natuurlijk. Overdag studeerde<br />
ik en ’s avonds had ik vaak nog zoveel<br />
energie over dat het heel fijn voelde om<br />
te gaan trainen. Zo ontstond er voor mij<br />
een balans tussen “bezig zijn met je<br />
hersenen” en “bezig zijn met je<br />
lichaam”. In dansen kan ik mezelf<br />
verliezen en juist eens even helemaal<br />
niet nadenken. Na een training kan ik<br />
ook weer veel helderder nadenken.<br />
Het combineren was niet altijd makkelijk.<br />
Ik heb keuzes moeten maken en ook<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
dingen moeten laten. Ik wilde echt goed<br />
worden in mijn sport en ook mijn studie<br />
goed afronden. Die twee dingen hebben<br />
altijd prioriteit gehad.<br />
Staat het sociale leven van een<br />
topsporter niet vaak op een laag<br />
pitje?<br />
Daar zit een kern van waarheid in. Ik heb<br />
vaak borrels moeten afzeggen, feestjes<br />
moeten cancelen en moeten afhaken<br />
voor weekendjes weg. En als ik dan een<br />
keer wel op een feestje kon zijn, hield ik<br />
het soms alleen bij cola, omdat ik een<br />
paar dagen later een belangrijke<br />
competitie had. Anderzijds heb ik ook
altijd een groot sociaal leven uit mijn<br />
sport zelf gehaald. Ik heb dansers,<br />
trainers en coaches ontmoet uit heel de<br />
wereld, en ontzettend hechte vriendschappen<br />
opgebouwd met de dansers<br />
waarmee je gezamenlijk competities<br />
afloopt.<br />
Het is dus maar net wat je onder ‘sociaal<br />
leven’ verstaat. Ik was niet drie keer per<br />
week op de sociëteit te vinden; ik ben niet<br />
eens lid geweest van een vereniging. Het<br />
traditionele studentenleven heb ik dus<br />
inderdaad niet zo meegekregen, maar<br />
daar heb ik wel heel veel andere mooie<br />
dingen voor in de plaats gekregen! Als ik<br />
mijn studententijd over kon doen, zou ik<br />
niets veranderen. Ik kijk er dan ook met<br />
een grote glimlach op terug.<br />
Hoe ben je terechtgekomen bij<br />
Dancing with the Stars?<br />
Toen ‘Dancing with the Stars’ werd<br />
opgenomen waren mijn danspartner en ik<br />
al een tijd actief in de Nederlandse top.<br />
We waren toen 2e of 3e op de Nederlandse<br />
Ranking en werden gebeld door RTL<br />
voor een gesprek. Een aantal weken later<br />
stonden we beiden met een bekende<br />
Nederlander te trainen!<br />
Hoe was het om met Nicolette<br />
van Dam te dansen in een tvshow?<br />
Meedoen aan ‘Dancing with the Stars’<br />
vond ik heel bijzonder. Ik heb er ontzettend<br />
veel van geleerd. Het is een<br />
uitdaging om zo intensief samen te<br />
werken met iemand die je nog totaal niet<br />
kent en ook om diegene te motiveren en<br />
dingen te leren waar die persoon nog<br />
nooit mee bezig is geweest.<br />
Met Nicolette heb ik het echt getroffen<br />
als danspartner. We hadden samen een<br />
ontzettend goede klik en gelukkig is<br />
Nicolette ook iemand die echt ergens<br />
voor gaat. Toen we elkaar voor het eerst<br />
ontmoette zei ze dat ook meteen: “We<br />
gaan winnen hoor!” Kijk, van zo’n<br />
instelling houd ik nou!<br />
Inmiddels ben je werkzaam bij<br />
Stibbe als advocaat-stagiair.<br />
Hoe ben je bij Stibbe terecht<br />
gekomen?<br />
Ik ben met Stibbe in aanraking gekomen<br />
door de Masterclass van Stibbe naar New<br />
York (STBB2NY) afgelopen mei. Deze<br />
masterclass is me erg goed bevallen.<br />
Toch wilde ik nog verder kijken in de<br />
advocatuur. Daarom heb ik nog stage<br />
gelopen bij Loyens & Loeff. Ook daar<br />
vond ik het leuk, maar Stibbe trok me<br />
meer en dus heb ik daar gesolliciteerd. Ik<br />
denk dat het heel erg belangrijk is dat je<br />
je thuis voelt op een kantoor en dat je<br />
een goed klik hebt met je collega’s. Ik<br />
merkte al heel snel dat dat wel goed zat<br />
bij Stibbe.<br />
Daarnaast wilde ik heel graag werken op<br />
een groot kantoor, waar ze ook echt nog<br />
een grote en goede procespraktijk<br />
hebben. Bij Stibbe kon ik solliciteren op<br />
de praktijk ‘Commercial Litigation’, wat ik<br />
de perfecte plek vond! Ik merkte gewoon<br />
aan alles dat ik me thuis voelde bij Stibbe.<br />
Waarom heb je uiteindelijk toch<br />
besloten de advocatuur in te<br />
gaan en niet voor een fulltime<br />
danscarrière?<br />
Ik heb heel bewust de keuze gemaakt om<br />
aan de universiteit te gaan studeren en<br />
niet aan een dansacademie. Met name<br />
het idee dat je toch als danser op een<br />
bepaald moment “op” bent sprak me niet<br />
aan. En ik zag mezelf niet op mijn 30e<br />
elke dag alleen maar les geven. Daarbij<br />
wilde ik gewoon meer zekerheid dan een<br />
dansbestaan je biedt. Als danser moet je<br />
altijd maar afwachten of je voldoende<br />
werk hebt om die maand weer rond te<br />
komen. Daarom besloot ik me te richten<br />
op een toekomst met meer zekerheid.<br />
Je hebt het mr.drs.-programma<br />
gevolgd op de EUR. Waarom nu<br />
toch de advocatuur en niet een<br />
baan die meer aansluit bij je<br />
studie economie?<br />
Ik had simpelweg gewoon meer affiniteit<br />
met het recht. Economie vond ik best<br />
leuk, maar ik miste een connectie met de<br />
praktijk en de advocatuur sprak me<br />
ontzettend aan. Puzzelen met juridische<br />
vraagstukken en altijd proberen je zaak te<br />
winnen. Tot nu toe ben ik erg gelukkig<br />
met mijn keus!<br />
Waarom is jouw keuze op Stibbe<br />
gevallen?<br />
Tijdens de masterclass in New York heb ik<br />
een goed beeld gekregen van de mensen<br />
bij Stibbe.<br />
Hoe bevalt het werkende leven<br />
je?<br />
Erg goed! En de dagen vliegen voorbij! Ik<br />
had verwacht dat ik heel erg moest<br />
INTERVIEW<br />
wennen aan het elke dag op kantoor zijn,<br />
maar juist door de afwisseling in<br />
werkzaamheden, het contact met veel<br />
verschillende collega’s en de verschillende<br />
soorten zaken waar je aan werkt is<br />
een dag ontzettend afwisselend.<br />
Welke tips heb je voor studenten<br />
die graag bij Stibbe willen<br />
werken?<br />
Probeer je te onderscheiden van de rest.<br />
Natuurlijk is het goed als je mooie cijfers<br />
hebt, of een jaar bestuurservaring, maar<br />
er zijn inmiddels zoveel mensen die dat<br />
ook hebben. Maak duidelijk wat jou<br />
anders en bijzonder maakt in je CV of<br />
sollicitatiebrief. Probeer ook activiteiten<br />
te ondernemen waaruit blijkt dat jij bent<br />
zoals je bent. Dat maakt je interessant<br />
voor elke werkgever.<br />
Zorg dat je op een bepaalde manier al in<br />
contact komt met Stibbe, bijvoorbeeld via<br />
een masterclass, in-housedagen of<br />
andere kantoorbezoeken.<br />
Tot slot ben ik ervan overtuigd dat als je<br />
iets echt wilt, het ook kan. Als je heel<br />
scherp een doel voor ogen hebt en je<br />
hebt de discipline en het doorzettingsvermogen<br />
om voor dat doel te gaan, dan kan<br />
er echt zo ontzettend veel!<br />
37
38<br />
INTERVIEW<br />
DE STUDENT<br />
Naam: Maarten Wuister<br />
Leeftijd: 23 jaar<br />
Studie: Master ondernemingsrecht<br />
Naast je studie sport je op hoog niveau. Wat voor<br />
sport beoefen je?<br />
In mijn vrije tijd boks ik. Eigenlijk ben ik daar ingerold. Mijn<br />
opa was kampioen van Zuid-Holland en ook mijn vader<br />
beoefende de sport. Toch ben ik niet meteen met boksen<br />
begonnen. Omdat boksen een tijdlang vrij populair was, zaten<br />
alle klassen vol. Daarom heb ik mij eerst ingeschreven bij een<br />
voetbalvereniging. Hoewel ik op hoog niveau voetbalde, heb<br />
ik het voetbal gelaten voor wat het is zodra er opening was<br />
bij de boksschool. Dat is op dit moment alweer elf jaar<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
geleden. Boksen is een vrij intensieve hobby voor mij: als ik<br />
wedstrijden heb dan train ik ongeveer twee keer per dag.<br />
Is het niet moeilijk om het topsporten te<br />
combineren met je studie en je sociale leven?<br />
Naar mijn mening is topsport en studie prima te combineren.<br />
Het ligt er maar net aan hoe gedisciplineerd je bent. Wanneer<br />
je alles goed kan inplannen, is het zeer goed te doen.<br />
Wat heb je al bereikt en wat wil je nog bereiken?<br />
Onlangs — 2 december — ben ik voor de vierde keer Nederlands<br />
kampioen geworden. Tevens ben ik drievoudig Zuid-<br />
Hollandskampioen en tweevoudig NSK-kampioen. Als je een<br />
titel binnen haalt geeft dat je een goed gevoel. Je weet<br />
waarvoor je getraind hebt op zo’n moment. Bovendien ben ik<br />
trots op het feit dat ik bij het behalen van een titel een klein<br />
stukje geschiedenis schrijf. Er staan nog een aantal titels op<br />
mijn wensenlijstje, zo zou ik graag nog een aantal titels willen<br />
behalen in de A-klasse.<br />
Heb je veel moeten laten of juist moeten doen om<br />
het sporten op dit niveau vol te kunnen houden?<br />
Eerlijk gezegd heb ik weinig moeten laten voor de sport.<br />
Zoals ik hierboven al heb aangehaald, is het maar een<br />
kwestie van discipline en planning. Het enige wat ik moet<br />
laten, in de aanloop naar mijn wedstrijden, is minder<br />
kapsalon eten en dat soort vette dingen.<br />
Wil je later verder in de sport of ben je van plan<br />
om voor een juridisch beroep te kiezen?<br />
Ik heb eerlijk gezegd nog geen idee wat ik later wil gaan<br />
doen. Ik probeer niet te ver vooruit te kijken, maar te<br />
genieten van elke titel die ik behaal en mijzelf daarna weer<br />
voor te bereiden voor de volgende wedstrijd.<br />
Hoe zie jij jezelf over tien jaar?<br />
Als miljonair!
Naam: Sarah I.H. de Jong<br />
Leeftijd: 23 jaar<br />
Studie: De bachelors Fiscale Economie,<br />
Rechtsgeleerdheid en<br />
Economie&Bedrijfseconomie heb ik<br />
afgerond en ik doe nu de masters Fiscale<br />
Economie en Bedrijfsrecht met het profiel<br />
Ondernemingsrecht.<br />
Waarom heb je ervoor gekozen<br />
om meerdere studies te volgen?<br />
Ik heb het altijd al leuk gevonden om<br />
veel hooi op mijn vork te nemen en heb<br />
daarbij een brede interesse voor allerlei<br />
zaken. Daardoor heb ik twee profielen<br />
(te weten Cultuur en Maatschappij en<br />
Economie en Maatschappij) tijdens mijn<br />
Gymnasiumopleiding gevolgd. Het<br />
gevolg was wel dat ik daardoor in 19<br />
vakken eindexamen heb gedaan;<br />
gelukkig heb ik die allemaal gehaald.<br />
Na mijn middelbare school ben ik<br />
begonnen met het duaal volgen van de<br />
opleiding Accountancy; hierbij werk je<br />
vier dagen bij een Accountancybureau<br />
en volg je één dag in de week de studie<br />
Accountancy op Nivra-Nyenrode.<br />
Gedurende het jaar kwam ik erachter<br />
dat ik studeren toch wel erg leuk vond<br />
en hierdoor werd ik geïnspireerd om<br />
over te stappen naar een voltijdstudie.<br />
Voor mij was het duidelijk dat de<br />
Erasmus Universiteit de ideale<br />
universiteit was, mede doordat ik daar<br />
het mr. drs programma kon volgen. Ik<br />
ben toen de twee studies Rechtsgeleerdheid<br />
en Economie en Bedrijfseconomie<br />
gaan volgen. Gaandeweg<br />
zocht ik toch wat meer verdieping in<br />
het vakgebied economie en ben<br />
daarom ook nog de bacheloropleiding<br />
Fiscale Economie ernaast gaan doen.<br />
Drie jaar later heb ik de drie bachelors<br />
afgerond en ben ik nu bezig met twee<br />
masters; te weten Fiscale Economie en<br />
Bedrijfsrecht met het profiel Ondernemingsrecht.<br />
Ik vind het erg interessant<br />
om deze twee masters te combineren,<br />
aangezien je nu ook nog zicht krijgt op<br />
het grensvlak tussen beide vakgebie-<br />
den (zo heb je dus ‘the best of both<br />
worlds’).<br />
Welke studie vind je het meest<br />
interessant?<br />
Ik kan niet echt zeggen welke studie nu<br />
mijn voorkeur heeft, aangezien ik in<br />
beide studies boeiende onderwerpen<br />
tegenkom. Het zijn beide dynamische<br />
studies die voortdurend inspelen op<br />
maatschappelijke en economische<br />
veranderingen en juist in deze tijd van<br />
economische crisis zijn deze twee<br />
studies erg waardevol.<br />
Is het niet zwaar om zoveel<br />
studies tegelijk te volgen? Heb<br />
je wel eens dingen moeten<br />
laten?<br />
Ik vind het zelf niet zwaar om mijn<br />
studies tegelijk te volgen en zie het<br />
altijd juist als een uitdaging. Hoewel ik<br />
tijdens mijn studieperiode er niet veel<br />
naast heb kunnen werken, denk ik niet<br />
dat ik er veel voor heb moeten laten.<br />
Zo ben ik lid van een studentenvereniging,<br />
De Erasmus Debating Society en<br />
werk ik als vrijwilliger bij de Belastingwinkel.<br />
Omdat ik mij erg betrokken voel<br />
bij het dierenwelzijn, help ik ook bij het<br />
opzetten van de plaatselijke afdeling<br />
van de jongerenvereniging van de Partij<br />
voor de Dieren (PINK!). Rond de<br />
verkiezingsperiode heb ik voor de Partij<br />
voor de Dieren ook deel genomen aan<br />
debatten en geflyerd.<br />
Wat doe je het liefst in je vrije<br />
tijd?<br />
In mijn vrije tijd doe ik het liefst leuke<br />
dingen met mijn vriend of met vriendin-<br />
INTERVIEW<br />
nen. Ik vind het erg leuk naar de film,<br />
musea en theatervoorstellingen te<br />
gaan. Ik heb al enkele jaren de <strong>Rotterdam</strong>pas,<br />
waarmee studenten hier<br />
goedkoop naar toe kunnen gaan. Ook<br />
zwem ik trouw elke week samen met<br />
een vriendin.<br />
Heb je het maximale uit je<br />
studententijd gehaald?<br />
Volgens mij wel! Ik vind het heel fijn dat<br />
ik nu twee interessante masters volg,<br />
die goed bij mij passen. Hoewel ik niet<br />
standaard elke week tot in de kleine<br />
uurtjes ga stappen, vind ik zelf dat ik<br />
wel een leuk studentenleven heb<br />
(gehad). Dit komt mede doordat ik<br />
gelijk in mijn eerste studiejaar op<br />
kamers ben gaan wonen, zodat het<br />
makkelijker is dingen te doen in<br />
<strong>Rotterdam</strong>. Voor studenten is <strong>Rotterdam</strong><br />
‘the place to be’ door de vele<br />
uitgaansgelegenheden, het rijke<br />
studentenleven en de mentaliteit van<br />
‘geen woorden, maar daden.’<br />
Hoe zie jij jezelf over tien jaar?<br />
Zoals iedereen hoop ik gelukkig te<br />
worden. Hopelijk is de economische<br />
crisis dan voorbij en is het gemakkelijker<br />
dan nu een leuke baan en woning<br />
te vinden. Ik streef naar een boeiende,<br />
uitdagende baan, waarin ik veel van<br />
mezelf kwijt zal kunnen. Naast mijn<br />
werk zal ik mij voor dierenwelzijn<br />
blijven inzetten, aangezien mijn<br />
leidraad is: verbeter de wereld, begin<br />
bij jezelf.<br />
39
Bedrijfsinformatie<br />
Ploum Lodder Princen is een open, daadkrachtig en pragmatisch kantoor.<br />
Plezier in het werk en gedrevenheid gaan hand in hand met excellente<br />
resultaten voor onze cliënten. Dat merk je op ons kantoor en zie je ook in<br />
onze werkwijze en arbeidsvoorwaarden. Via onze Ploum Academy volgen<br />
onze mensen intern diverse opleidingen die door gerenommeerde docenten<br />
worden gegeven. Ervaren medewerkers volgen tenminste één postdoctorale<br />
opleiding. Veel van onze mensen werken parttime, want een goede balans<br />
tussen werk en privé vinden wij belangrijk.<br />
Bij Ploum Lodder Princen is er veel ruimte voor eigen initiatieven. Dat kan gaan over nieuwe<br />
markten of rechtsgebieden, maar ook over een kantoorband. Ons kantoor kenmerkt zich<br />
verder door een open en stimulerende omgeving, waar goede ideeën een kans krijgen.<br />
Ongeacht je functie of leeftijd.<br />
Stages<br />
Of je nu je beroepskeuze baseert op feiten of op gevoel, wij vinden het belangrijk dat je<br />
zelf ervaart hoe het is om bij ons te werken. Daarom kun je als masterstudent en laatstejaars<br />
bachelorstudent Rechten via een studentstage bij ons aan den lijve ondervinden wat het is<br />
om als advocaat werkzaam te zijn bij een kantoor als het onze.<br />
Wij richten ons voornamelijk op zakelijke cliënten. Wij zijn een onafhankelijk kantoor, met<br />
één vestiging. Dat brengt zijn eigen dynamiek met zich mee. Achter de façade van ons pand<br />
aan de Blaak, dat vroeger een bank was, vind je een licht en open kantoor. Dat draagt zeker<br />
bij aan de prettige werkomgeving die bij ons heerst.<br />
Gedurende een stage draai je mee op één van onze secties. Bijvoorbeeld op het gebied van<br />
fusies en overnames, arbeidsrecht, commerciële contracten of onze sectie faillissementsrecht.<br />
Als stagiair ben je een volwaardig lid van het team: je bereidt processtukken voor, beantwoordt<br />
rechtsvragen en doet literatuur- en jurisprudentieonderzoek. Tevens bieden we je de mogelijk -<br />
heid zittingen of klantafspraken bij te wonen. In een periode van 8 tot 10 weken loop je 320<br />
uur stage. Je kunt dus 8 weken fulltime stage lopen, maar ook 4 dagen per week stage lopen<br />
in 10 weken, zodat je daarnaast nog tijd hebt om andere activiteiten te ontplooien.<br />
Meer informatie<br />
Heb je interesse in een studentstage bij Ploum Lodder Princen?<br />
Meld je dan aan via www.ploum.nl/stage.<br />
Meer weten over ons kantoor?<br />
www.facebook.com/fllw<br />
www.werkenbijploum.nl
Niets is onmogelijk<br />
Mooie cliënten. Bevlogen collega’s. Hard werken, maar ook samen<br />
ontspannen als het werk erop zit. Dat is Ploum Lodder Princen. Een typisch<br />
<strong>Rotterdam</strong>s kantoor: aanpakken, snel, no-nonsense, korte lijnen. Met altijd<br />
de cliënt voorop en het resultaat in het vizier. Bij ons krijg je als beginnend<br />
advocaat of kandidaat notaris volop kansen. Heb lef en pak die kansen ook.<br />
Want een beetje eigenzinnig, daar houden we wel van. Dat maakt werken<br />
bij ons duidelijk anders. Lees verder op www.werkenbijploum.nl.<br />
Gezocht:<br />
aanpakkers met lef (m/v)
42<br />
ARTIKEL<br />
VAN HAVEN EN<br />
HANDELSVERKEERSRECHT<br />
Auteur: Dick Zwitser<br />
1. Inleiding<br />
Prof. Smeele heeft enkele onderzoeksprojecten<br />
van de grond getild, zoals het<br />
onderzoek naar de juridische gevolgen<br />
van de uitbreiding van de haven tot het<br />
achterland. De uitbreiding tot het achterland<br />
is in logistiek opzicht van belang<br />
voor de efficiënte doorstroming van<br />
lading. Wil de maximale effectiviteit<br />
bereikt worden dan moet echter ook het<br />
juridisch instrumentarium op peil zijn.<br />
Rechtsfiguren als multimodaal vervoer<br />
en optioneel multimodaal vervoer zijn<br />
onderwerp van onderzoek. Belangrijk<br />
daarbij is dat voor een efficiënte<br />
doorstroming van de lading het nodig<br />
lijkt dat de terminal de doorvoer naar<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Enige jaren geleden heeft het College van Bestuur van de EUR<br />
het mooie initiatief genomen om de universiteit weer wat meer<br />
richting haven te sturen. Onder de naam Smartport komen nu<br />
wetenschappers van verschillende faculteiten bij elkaar om te<br />
stimuleren dat kennis van de universiteit en praktijk van de<br />
haven een optimale symbiose vormen. Die haven was belangrijk<br />
voor het ontstaan van de EUR en blijft belangrijk bij het voortbestaan<br />
van de EUR. In onze sectie handelsrecht heeft prof. Smeele het<br />
initiatief van het College van Bestuur onmiddellijk omarmd.<br />
het achterland ter hand gaat nemen en<br />
dat de terminal zelf zal mogen bepalen<br />
hoe dat vervoer zal geschieden: te weten<br />
over de binnenwateren, over de weg,<br />
over de spoorweg of over combinaties<br />
daarvan. Op dit moment is het recht<br />
daar nog niet klaar voor, maar er wordt<br />
hard aan gewerkt om daar vooruitgang<br />
in te boeken.<br />
Om contacten te intensiveren en<br />
informatie uit te wisselen heeft prof.<br />
Smeele samen met mw. mr. Dérogée<br />
een uitgebreid netwerk van relaties<br />
gecultiveerd. In het onderwijs zien wij<br />
onmiddellijk het gunstige resultaat<br />
hiervan. In onze mastervakken wordt er<br />
nu naar gestreefd om binnen elk vak een<br />
“ELKE ROTTERDAMSE JURIST DIENT ENIG IDEE TE HEBBEN WAT EEN<br />
COGNOSSEMENT VOOR EEN DING IS, AL IS HET ALLEEN MAAR<br />
OM NIET TE SCHRIKKEN ALS EEN CLIËNT ER LATER MEE<br />
AANKOMT”
of meer workshops of excursies te<br />
houden naar bedrijven of kantoren in het<br />
havengebied. Studenten krijgen zo al<br />
tijdens hun studie een kijk op wat de<br />
praktijk inhoudt. We merken dat de<br />
ontvangende bedrijven het ook op prijs<br />
stellen om studenten op deze wijze te<br />
kunnen voorlichten over wat de praktijk<br />
van hun bedrijf aan interessants te<br />
bieden heeft. Wij als docenten lopen<br />
gezellig mee en in de pauzes en tijdens<br />
de zelfwerkzaamheid van de workshop<br />
wisselen wij informatie en ideeën uit met<br />
de juristen en andere betrokkenen van<br />
het ontvangende bedrijf.<br />
Het initiatief van het College van<br />
Bestuur heeft er ook voor gezorgd dat<br />
we niet steeds meer uit hoeven te<br />
leggen waarom het vak handelsverkeersrecht<br />
nog steeds in het Bachelor<br />
gegeven wordt. Elders in het land wordt<br />
dit niet meer zo gedaan. Bij ons in<br />
<strong>Rotterdam</strong> is de haven echter zo<br />
belangrijk dat handelsverkeersrecht niet<br />
alleen door de studenten die bedrijfsrecht<br />
als Master kiezen, bestudeerd<br />
dient te worden, maar ook door al die<br />
studenten die algemeen privaatrecht als<br />
afstudeerrichting kiezen en zelfs door de<br />
studenten die zich willen specialiseren in<br />
strafrecht of bestuursrecht. Elke<br />
<strong>Rotterdam</strong>se jurist dient enig idee te<br />
hebben wat een cognossement voor een<br />
ding is, al is het alleen maar om niet te<br />
schrikken als een cliënt er later mee<br />
aankomt. Voor onze Master bedrijfsrecht<br />
is het uiteraard een groot voordeel dat<br />
de deelnemende studenten het vak<br />
reeds op Bachelor niveau gehad hebben.<br />
We kunnen daardoor op een niveau<br />
werken dat zonder een bachelorvak<br />
nooit bereikt kan worden.<br />
Een neveneffect van het bachelorvak<br />
is dat er in onze sectie meer wetenschappers<br />
zitten die met het vak bezig<br />
zijn. Onderwijs en onderzoek gaan in de<br />
rechtswetenschap traditioneel hand in<br />
hand. In het onderwijs maak je ook aan<br />
jezelf duidelijk hoe het recht in elkaar zit,<br />
je denkt na over vragen van studenten,<br />
je spreekt met collega’s over die vragen<br />
en over de literatuur van je vak. Je krijgt<br />
een brede kennis van je vak waardoor je<br />
verbanden kunt leggen die nuttig zijn<br />
voor je onderzoek. Als je met meer<br />
mensen op een vak zit, komt er ook een<br />
bredere stroom publicaties op gang en<br />
dat hebben we op het gebied van het<br />
“IN HET HANDELSRECHT KOMEN<br />
ALGEMENE BEGINSELEN NAAR VOREN<br />
DIE IN EEN HAVENSTAD ALS ROTTERDAM VAN<br />
GROOT BELANG ZIJN”<br />
handelsverkeersrecht hard nodig. Wie de<br />
bibliotheek inloopt zal droevig worden<br />
van het boekenbestand op ons terrein.<br />
Maar handboeken worden in de regel<br />
toch geschreven dan wel onderhouden<br />
door universitaire docenten en wanneer<br />
er landelijk bezuinigd wordt op handelsverkeersrecht<br />
krijgt dat vanzelf ook een<br />
gevolg in het aantal boeken en andere<br />
publicaties. Wij dromen wel eens van het<br />
juridisch beconcurreren van Engeland op<br />
ons terrein, maar wie de bibliotheken<br />
vergelijkt zinkt het hart in de schoenen.<br />
Dat is echt een verhaal van Klein<br />
Duimpje en de Reus.<br />
2. Arbeidsverdeling<br />
en samenhangende<br />
rechtsverhoudingen<br />
Reorganisaties en de invoering van het<br />
PGL onderwijs hebben eraan bijgedragen<br />
dat we ons onderwijs en ons<br />
onderzoek tegen het licht hebben<br />
gehouden van moderne inzichten. Om<br />
onderwijs en onderzoek te rechtvaardigen<br />
lijkt het niet meer genoeg dat dit<br />
onderwijs en onderzoek voor de praktijk<br />
en wetenschap uiterst nuttig is. Er moet<br />
meer zijn. Met name in het bachelor<br />
onderwijs is de aandacht gericht op<br />
algemene beginselen. Bijzondere<br />
rechtsgebieden, hoe nuttig ook, worden<br />
graag overgelaten aan de Master en/of<br />
de praktijk. We hebben onszelf daarom<br />
de vraag gesteld of het handelsrecht ook<br />
algemene beginselen te bieden heeft, of<br />
ARTIKEL<br />
dat het ‘slechts’ gaat om de uitwerking<br />
van algemene beginselen uit het<br />
vermogensrecht in een aantal bijzondere<br />
contracten. We zagen al snel dat in het<br />
handelsrecht algemene beginselen naar<br />
voren komen die in een havenstad als<br />
<strong>Rotterdam</strong> van groot belang zijn. Het<br />
betreft de beginselen van de samenhangende<br />
rechtsverhoudingen.<br />
In de sociale wetenschappen wordt<br />
de student al snel voorgehouden dat het<br />
proces van arbeidsverdeling zeer belangrijk<br />
is in onze moderne maatschappij.<br />
Alleen door samenwerking kunnen wij<br />
iets bereiken. Ieder voor zich zijn we<br />
daarbij vaak super gespecialiseerd. In<br />
het handelsrecht houden wij ons bezig<br />
met de vraag hoe aan die samenwerking<br />
juridisch gestalte kan worden gegeven<br />
en in de praktijk wordt gegeven. Daar<br />
hebben we heel bijzondere juridische<br />
instrumenten voor. In het ondernemingsrecht<br />
is dat de rechtspersoon. Zonder<br />
inzicht in het rechtspersonenrecht en in<br />
het bijzonder het vennootschapsrecht<br />
kan een jurist niet veel in de haven.<br />
Iedereen werkt via BV’s. De meeste<br />
ondernemers leiden een heel cluster van<br />
vennootschappen.<br />
In het handelsverkeersrecht kennen<br />
we de waardepapieren, waaronder het<br />
cognossement, het opslagbewijs, de<br />
wissel en het verzekeringscertificaat. In<br />
de internationale handelskoop werken<br />
partijen in een keten van koopovereenkomsten<br />
in de regel op basis van<br />
gestandaardiseerde koopcontracten en<br />
hanteren zij handelsbedingen als FOB en<br />
CIF om aan te geven wie het zeevervoer<br />
moet regelen en wie het risico voor de<br />
goederen draagt tijdens het transport.<br />
Met het doorgeven van documenten<br />
zoals het cognossement en het verzekeringscertificaat<br />
regelen zij dat een koper<br />
aan het eind van de keten een aanspraak<br />
zal hebben op de vervoerder en de<br />
verzekeraars in geval van schade aan de<br />
lading. Het cognossement helpt tevens<br />
bij het overdragen van bezit en eigendom<br />
van de lading en aan het geven van<br />
pandbezit aan de banken die de<br />
handelskoop financieren. De waardepapieren<br />
vormen internationaal het<br />
cement waarmee allerlei losse overeenkomsten<br />
aan elkaar worden gesmeed.<br />
Dat financieren van de handelskoop<br />
door banken gaat dikwijls met behulp<br />
van een documentair krediet. De bank<br />
garandeert de verkoper betaling van de<br />
43
44 ARTIKEL<br />
koopprijs indien de verkoper de door de<br />
bank voorgeschreven documenten<br />
aanlevert. Bij die garantie speelt de<br />
zogenoemde abstracte verbintenis een<br />
rol. Ook het girale betalingsverkeer drijft<br />
op de abstracte verbintenis, maar de<br />
mate van abstractie verschilt van die van<br />
het documentaire krediet. De abstracte<br />
verbintenis is niet een juridische figuur<br />
die alleen in het handelsverkeersrecht<br />
voorkomt, maar in het onderwijs komt<br />
de abstracte verbintenis daar wel alleen<br />
aan bod, omdat de abstracte verbintenis<br />
juist in het handelsverkeersrecht van<br />
belang is voor de afbakening van<br />
rechten en plichten in meer-partijenverhoudingen.<br />
3. Think different<br />
Op zich werkt het handelsverkeersrecht<br />
wel met concepten uit het burgerlijk<br />
recht, maar het gebruik van deze<br />
concepten kan in het handelsverkeersrecht<br />
heel verrassend zijn. In het internationaal<br />
georiënteerde handelsverkeersrecht<br />
is het van belang zoveel mogelijk<br />
het goederenrecht te vermijden.<br />
Goederenrecht kent weinig speelruimte<br />
en is sterk onderhevig aan bijzonder<br />
nationaal recht. Neem als voorbeeld het<br />
overdraagbaar documentair krediet. De<br />
bank van de koper belooft hier aan de<br />
verkoper om aan deze de koopprijs te<br />
betalen wanneer de verkoper zekere<br />
documenten aanlevert, maar de bank<br />
geeft tevens aan de verkoper de<br />
mogelijkheid om (een deel van) zijn<br />
krediet over te dragen aan een derde.<br />
Deze overdracht lijkt met een cessie te<br />
moeten geschieden, waarbij de verkoper<br />
dan (een deel van) zijn vordering op de<br />
bank overdraagt aan de derde. Internationaal<br />
opererende juristen houden echter<br />
niet van de cessie. Daar zijn formaliteiten<br />
aan verbonden en bovendien is de<br />
cessie causaal van karakter. Veel<br />
prettiger is vormvrijheid en een<br />
abstracte verbintenis. Juristen hebben<br />
dat aldus opgelost dat aan de overdracht<br />
van een documentair krediet geen echte<br />
overdracht te pas komt. De constructie is<br />
contractueel van aard. De verkoper<br />
schrijft een briefje aan de bank, waarin<br />
de verkoper vraag om overdracht van<br />
(een deel van) zijn krediet aan een derde.<br />
Daarop opent de bank een geheel<br />
zelfstandig documentair krediet ten<br />
behoeve van de derde. De bank neemt<br />
daarbij een abstracte verbintenis op zich<br />
“ANDEREN OVERTUIGEN DAT EEN<br />
ANDERE WEG INGESLAGEN MOET<br />
WORDEN IS EEN COMPLEX GEBEUREN”<br />
ten behoeve van de derde waarbij de<br />
bank belooft te betalen indien de derde<br />
bepaalde documenten aanlevert. De<br />
derde heeft op die manier veel zekerheid<br />
dat er betaald zal worden, nu hij niet<br />
afhankelijk is van het (voort)bestaan van<br />
achterliggende rechtsverhoudingen. Als<br />
hij zelf maar aan zijn verplichtingen<br />
voldoet en geen bedrog pleegt, is de<br />
bank verplicht uit te betalen.<br />
Bij de girale betaling zien we<br />
hetzelfde. Wanneer we geld overmaken<br />
aan een ander denken we al snel dat er<br />
iets overgedragen wordt. In economische<br />
zin is dat ook zo. Maar niet in<br />
juridische zin. Er worden geen roerende<br />
of onroerende zaken geleverd en er<br />
worden ook geen vorderingen overgedragen.<br />
Ook hier hebben juristen het<br />
goederenrecht weten te ontwijken. Geld<br />
overmaken is een puur contractueel<br />
gebeuren. Banken nemen abstracte<br />
verbintenissen op zich ten opzichte van<br />
elkaar en ten opzichte van hun cliënten<br />
en dat is alles wat er gebeurt.<br />
Ook de rechter kan soms een wereld<br />
winnen door een probleem dat er<br />
goederenrechtelijk uitziet, ineens van de<br />
contractuele kant te bekijken. Op college<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
gebruik ik dikwijls het voorbeeld van de<br />
spaarzegels. Iemand kwam bij een<br />
oliemaatschappij aan met duizenden<br />
spaarzegels en vroeg om het geld dat de<br />
oliemaatschappij in het vooruitzicht had<br />
gesteld. De oliemaatschappij weigerde<br />
uitbetaling, omdat de maatschappij de<br />
aanbiedende man ervan verdacht de<br />
spaarzegels gestolen te hebben uit het<br />
magazijn van de oliemaatschappij. In<br />
rechte kwam het karakter van de<br />
spaarzegels ter sprake. De rechter was<br />
van mening dat het hier niet om<br />
waardepapieren ging. Niet elk papier is<br />
een waardepapier, ook al wordt het<br />
papier in de praktijk vrolijk overgedragen.<br />
Aan te nemen valt bijvoorbeeld ook<br />
dat bioscoopkaartjes en andere<br />
toegangsbewijzen geen waardepapieren<br />
zijn, hoewel deze bewijzen vrolijk door<br />
iedereen worden overgedragen. Zo’n<br />
toegangsbewijs, bewijst net als de<br />
spaarzegels slechts het bestaan van een<br />
gewone vordering op naam. De advocaat<br />
van de oliemaatschappij stelde toen de<br />
vraag hoe de man aan zoveel zegels<br />
gekomen was. De man antwoordde dat<br />
hij deze van vrachtwagenchauffeurs<br />
gekregen had. Een brede grijns zal het
gezicht van de advocaat gesierd hebben.<br />
Als de zegel geen waardepapier is, maar<br />
het bewijs van een vordering op naam,<br />
dan betreft de overdracht een cessie en<br />
daarvoor is nodig een akte van cessie<br />
plus mededeling. Mag ik even een paar<br />
duizend aktes van cessie zien?<br />
Een dergelijke redenering is vanuit<br />
maatschappelijk oogpunt onprettig,<br />
maar lijkt volkomen concludent. De<br />
rechtbank <strong>Rotterdam</strong> bekeek de zaak<br />
toen vanuit een volkomen andere<br />
gezichtshoek. De rechtbank zag in de<br />
overeenkomsten van de oliemaatschappij<br />
met de tankende klanten een<br />
openbaar aanbod aan het publiek,<br />
waarbij de oliemaatschappij geld<br />
beloofde aan degenen die de zegels<br />
zouden presenteren. Door op dit<br />
contractuele kader over te stappen,<br />
ontweek de rechtbank handig de gehele<br />
goederenrechtelijke problematiek. De<br />
aanbiedende man kreeg uitbetaald<br />
wanneer hij zou bewijzen dat hij de<br />
zegels niet gestolen had en daarmee<br />
was iedereen tevreden.<br />
Iets soortgelijks is er aan de hand bij<br />
het cognossement. De ontvanger van<br />
een cognossement wordt geen verkrijger<br />
van de vordering die zijn verkoper op de<br />
vervoerder had, maar krijgt met het<br />
cognossement de mogelijkheid om toe<br />
“DE WETTELIJKE<br />
REGEL KAN INEENS<br />
VOOR PROBLEMEN<br />
ZORGEN”<br />
te treden tot de vervoerovereenkomst.<br />
Net als bij de spaarzegels gaat er wel<br />
een papier van hand tot hand, maar dat<br />
wil nog niet zeggen dat er een vordering<br />
wordt overgedragen. In het cognossement<br />
heeft de vervoerder slechts een<br />
aanbod gedaan om aan de presenterende<br />
houder van het cognossement de<br />
vervoerde lading af te leveren, op<br />
soortgelijke wijze als de oliemaatschappij<br />
dat met betrekking tot de spaarzegels<br />
gedaan had.<br />
Toen ik dit verhaal een paar jaar<br />
geleden hield op een internationale<br />
conferentie over goederenrecht kon ik<br />
de hele zaal zien en horen steigeren. Er<br />
moest en zou iets overgaan in juridische<br />
zin. De contractuele surrogaten van de<br />
overdracht waren voor de toehoorders<br />
onbestaanbaar en wilden er niet in.<br />
Studenten die nooit iets anders geleerd<br />
hebben, plegen daarentegen de materie<br />
van de contractuele ‘overdracht’<br />
moeiteloos op te pikken. Het is niet altijd<br />
zo dat we moeilijke concepten aan het<br />
leren in de praktijk kunnen overlaten.<br />
Vaak geldt ‘nu of nooit’. Wanneer de<br />
student in zijn studietijd niet geleerd<br />
heeft om anders tegen bepaalde feiten<br />
aan te kijken, komt dat later niet vanzelf<br />
meer aanwaaien. Het is daarom een<br />
goede zaak dat aan de EUR de geheimen<br />
van het handelsverkeersrecht aan alle<br />
studenten geopenbaard worden.<br />
4. Think Maximal<br />
In deze tijd van trainingen in het nieuwe<br />
PGL onderwijs wordt er door onderwijskundigen<br />
aan ons voorgelegd dat<br />
colleges als onderwijsvorm weinig of<br />
geen effect hebben voor de kennisverwerving<br />
en dat de student die kennis het<br />
beste verwerft door zelfstandig<br />
onderzoek te verrichten. Wat je zelf<br />
opzoekt, beklijft veel beter dan wat je<br />
hoort. Gelukkig wordt ook in het nieuwe<br />
onderwijs het hoorcollege niet geheel<br />
buiten spel gezet. Kennisverwerving is<br />
immers slechts het begin. Van echte<br />
academische vaardigheid is daarbij nog<br />
niet of nauwelijks sprake. In de wetenschap<br />
gaat het er voornamelijk om,<br />
nieuwe kennis te creëren, nieuwe<br />
verbanden te zien en verbeteringen aan<br />
te brengen in bestaande kennis. Vooral is<br />
voor de jurist altijd een uitdaging om<br />
anderen te overtuigen dat binnen het<br />
raamwerk van een bestaande wet een<br />
andere oplossing dient te worden<br />
gekozen dan tot dan toe gebruikelijk.<br />
Waarom voor een andere oplossing dient<br />
te worden gekozen en welke mogelijkheden<br />
er zijn om tot die nieuwe oplossing<br />
te geraken staat niet of nauwelijks in de<br />
literatuur of slechts in zeer algemene<br />
ARTIKEL<br />
bewoordingen. Hier vervult de docent<br />
nog steeds een gidsfunctie.<br />
Anderen overtuigen dat een andere<br />
weg ingeslagen moet worden is een<br />
complex gebeuren. Het berust voor een<br />
deel op aanvoelen welke argumenten<br />
belangrijk gevonden zullen worden en<br />
welke speelruimte er is. Hier vervult de<br />
dogmatiek een belangrijke rol, zonder<br />
dat deze echter beslissend is. De docent<br />
zal in <strong>Rotterdam</strong> snel roepen dat de<br />
eisen van het handelsverkeer van groot<br />
belang zijn. Het enkele herhalen van<br />
deze oproep en het slaken van andere<br />
algemene kreten als redelijkheid en<br />
billijkheid, zorgvuldigheid in het<br />
maatschappelijk verkeer en ongerechtvaardigde<br />
verrijking zullen echter slechts<br />
een geringe overtuigingskracht hebben.<br />
Belangrijk is dikwijls te laten zien dat de<br />
wetgever de gewenste oplossing ook<br />
gewild zou hebben, gezien de strekking<br />
van de wet of de strekking van een<br />
andere, nieuwere wet en dat de<br />
gewenste oplossing ook mooi aansluit bij<br />
eerder gedane rechterlijke uitspraken,<br />
kortom dat de gewenste oplossing in het<br />
systeem van het recht past. De docent is<br />
tijdens het college voortdurend bezig<br />
voorbeelden te geven van veranderingen<br />
die in ons recht bereikt zijn. De docent<br />
zal ook laten zien welke veranderingen<br />
(nog) niet geaccepteerd worden.<br />
Langzaam aan zal de student al<br />
luisterend een geschoolde intuïtie<br />
ontwikkelen voor het voelen van de<br />
noodzaak om tot een nieuwe oplossing<br />
te komen en voor het overtuigen van<br />
anderen dat een verandering noodzakelijk<br />
is. Niet de overgedragen kennis is<br />
primordiaal, maar het aan gaan voelen<br />
wat in de juridische wereld mogelijk en<br />
wenselijk is. Daarmee gaat automatisch<br />
gepaard het internaliseren van waarden,<br />
normen en emoties. In de loop van de<br />
studie worden studenten gevormd tot<br />
jurist, niet zozeer door de kennis die ze<br />
verworven hebben, maar doordat ze<br />
anders zijn gaan denken en voelen.<br />
“UIT EIGEN ERVARING WEET IK ECHTER<br />
INMIDDELS DAT HET NIET EENVOUDIG IS<br />
MIJN MEDEMENS VAN DEZE OPLOSSING<br />
TE OVERTUIGEN”<br />
45
46 ARTIKEL<br />
Zo was ik laatst bezig met het<br />
verzekerbaar belang. De wetgever wil<br />
geen overeenkomsten van spel en<br />
weddenschap onder het mom van een<br />
verzekeringsovereenkomst. Om spel en<br />
weddenschap uit te bannen heeft de<br />
wetgever bepaald dat alleen degene die<br />
een verzekerbaar belang heeft een<br />
uitkering onder een schadeverzekering<br />
kan ontvangen en in beginsel mag ook<br />
niet meer ontvangen worden dan het<br />
belang groot is. Kortom een schadever-<br />
zekering dekt in beginsel alleen<br />
voorgevallen schade en niet meer dan<br />
dat. Degene die schadevergoeding<br />
claimt dient aan te tonen dat hij een<br />
verzekerbaar belang had op het moment<br />
waarop de schade voorviel. Een mooi<br />
uitgangspunt, zolang er slechts één<br />
verzekeraar en één verzekeringsnemer<br />
in het spel is. In de internationale<br />
handelskoop, waar goederen worden<br />
doorverkocht en documenten als een<br />
verzekeringscertificaat aan opvolgende<br />
kopers worden doorgegeven, kan de<br />
wettelijke regel ineens voor problemen<br />
zorgen. Een eenvoudig geval was het<br />
volgende. De verkochte goederen<br />
reisden voor risico van de koper, zoals<br />
veel voorkomt. De vervoerder richtte<br />
schade aan door de goederen niet goed<br />
te koelen. In de koopovereenkomst geldt<br />
dan dat deze schade voor risico van de<br />
koper komt, die de schade vervolgens<br />
moet zien te verhalen op de vervoerder<br />
of op de verzekering. In de praktijk komt<br />
het echter nog al eens voor dat de koper<br />
weigert de beschadigde goederen af te<br />
nemen, waarop de verkoper soms bereid<br />
blijkt te zijn schadevergoeding aan de<br />
koper te betalen tegen overhandiging<br />
van het verzekeringscertificaat. Een<br />
rechter redeneert nu dat het verzekerbaar<br />
belang op het moment van de<br />
schade berustte bij de koper, zodat<br />
alleen deze zou kunnen claimen onder<br />
de verzekering. Dat kan echter niet meer,<br />
omdat de verkoper de schade aan de<br />
koper vergoed heeft. Zonder schade<br />
geen schadevergoeding. De verkoper<br />
kan ook niet claimen, omdat hij het<br />
verzekerbaar belang niet had. Dat de<br />
verkoper het verzekeringscertificaat<br />
terug kreeg baatte hem niet, omdat er<br />
geen rechten meer aan dat certificaat<br />
kleefden, nu de koper op grond van dat<br />
certificaat geen rechten tegen de<br />
verzekeraar geldend kon maken bij<br />
gebrek aan schade, die immers al door<br />
de verkoper betaald was.<br />
De <strong>Rotterdam</strong>se aanpak van dit<br />
probleem zal zijn om eerst en vooral<br />
naar het economisch substraat te kijken.<br />
Er is premie betaald voor transportschade,<br />
deze schade is voorgevallen en dan is<br />
het geen goede zaak als de verzekeraar<br />
aan niemand hoeft te betalen. De<br />
gewenste oplossing zal zijn dat de<br />
verzekeraar wel uit moet betalen aan de<br />
verkoper. Vanuit dit economisch besef<br />
kan dan naar een inpassing in het<br />
systeem van het recht worden gezocht<br />
om de oplossing te verdedigen. Voor de<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“HET GOEDE RESULTAAT DIENT BEREIKT TE<br />
WORDEN. <strong>THINK</strong> MAXIMAL”<br />
hand ligt het hier om naar de strekking<br />
van de wet te kijken. Het ging de<br />
wetgever bij de eis van het verzekerbaar<br />
belang om het tegengaan van spel en<br />
weddenschap. Van spel en weddenschap<br />
was in bovenstaande casus echter geen<br />
sprake, zodat het gezien de strekking<br />
van de wet in de rede ligt om de eis van<br />
verzekerbaar belang hier niet in de weg<br />
te laten staan aan uitbetaling. Voorts kan<br />
gewezen worden op de buren. In<br />
Engeland is de oplossing dat wanneer<br />
eenmaal voldaan is aan de eis van het<br />
verzekerbaar belang het verzekeringscertificaat<br />
overgedragen kan worden aan<br />
iemand zonder verzekerbaar belang. Het<br />
element van spel en weddenschap is dan<br />
uitgebannen en voor het overige kunnen<br />
partijen de claim dan daar leggen waar<br />
het ze het beste uitkomt. Uit eigen<br />
ervaring weet ik echter inmiddels dat het<br />
niet eenvoudig is mijn medemens van<br />
deze oplossing te overtuigen. Het gaat in<br />
tegen de tekst van de wet en tegen hoe<br />
we het altijd deden. Jammer van het<br />
verkeerde resultaat. Dat mag naar mijn<br />
mening niet een <strong>Rotterdam</strong>se stellingname<br />
zijn. Het goede resultaat dient<br />
bereikt te worden. Think Maximal. Er<br />
dient gewoon nog beter gezocht te<br />
worden naar argumenten om ook de<br />
anderen daarvan te overtuigen.<br />
Over de auteur<br />
Dick Zwitser (1951) studeerde<br />
rechten en sociologie aan de<br />
Universiteit Tilburg. Na diverse<br />
jaren gewerkt te hebben als<br />
docent aan de Universiteit<br />
Leiden, promoveerde hij in<br />
1984 met het proefschrift<br />
‘Rond art. 1376 BW: overeenkomsten<br />
gelden vanwege en<br />
dus tussen partijen’. Sinds<br />
1985 werkt hij als universitair<br />
docent en universitair hoofddocent<br />
aan de Erasmus<br />
Universiteit <strong>Rotterdam</strong>.
TOGAMASTER<br />
REcHTbANK, OM<br />
& ADVOcATuuR<br />
SCHRIJF JE IN<br />
VÓÓR 15 JULI!<br />
Meer weten?<br />
VRAAG HET INfORMATIEPAKKET AAN<br />
VIA TOGAMASTER@LAw.EuR.NL<br />
ARbEIDSREcHT<br />
DE MASTER<br />
DIE wERKT<br />
SCHRIJF JE IN<br />
VÓÓR 15 JULI!<br />
Meer weten?<br />
VRAAG HET INfORMATIEPAKKET AAN VIA<br />
MASTERARbEIDSREcHT@LAw.EuR.NL<br />
AANSPRAKELIJKHEID<br />
& VERZEKERING<br />
www.ESL.EuR.NL/MASTER<br />
DIREcT THuIS IN<br />
DE PRAKTIJK!<br />
SCHRIJF JE IN<br />
VÓÓR 15 JULI!<br />
Meer weten?<br />
VRAAG HET INfORMATIEPAKKET AAN<br />
VIA MASTERAV@LAw.EuR.NL
48<br />
INTERVIEW<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
PAULINE VAN DER<br />
MEER MOHR<br />
“IK WAS ZO’N KLASSIEKE STUDENT DIE DACHT:<br />
DAN MAAR RECHTEN. DAAR KON JE VOLGENS<br />
MIJN VADER NOG ALLE KANTEN MEE OP”<br />
Tekst: Lieke Knaapen, Eveline van Scherpenzeel en Suzanne Poutsma<br />
Pauline van der Meer Mohr is sinds 2010<br />
voorzitter van het College van Bestuur van<br />
de Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong>. In 1984<br />
rondde ze daar ook haar studie Rechten af.<br />
Sindsdien is ze werkzaam geweest bij De<br />
Brauw Blackstone Westbroek, bij Shell, TNT en<br />
ABN Amro en daarmee mag zij zich een van de<br />
topvrouwen van zakelijk Nederland noemen.<br />
Fiat Justitia sprak met haar over haar<br />
studententijd in <strong>Rotterdam</strong> en haar carrière.<br />
U heeft zelf ook rechten<br />
gestudeerd aan de Erasmus<br />
Universiteit <strong>Rotterdam</strong>. Waarom<br />
heeft u voor die opleiding<br />
gekozen?<br />
Eigenlijk was het een beetje een<br />
negatieve keuze. Ik was nogal een<br />
twijfelaar en wilde altijd concertpianiste<br />
worden. Toen dat niet helemaal binnen<br />
mijn bereik bleek te liggen, besloot ik<br />
toch maar te gaan studeren. Ik was zo’n<br />
klassieke student die dacht: ‘dan maar<br />
rechten’. Mijn vader zei altijd dat je met<br />
rechten nog alle kanten op kon. Dat<br />
heeft zich in de praktijk ook wel<br />
bewezen, want ik ben er letterlijk alle<br />
kanten mee op gegaan.<br />
Hoe zou u uzelf omschrijven als<br />
student? Was u een ambitieuze<br />
student?<br />
Ik was een student die meteen het<br />
studentenleven ingetrokken werd en<br />
tegen Kerstmis dacht: oeps, laat ik eens<br />
een boek open doen. Het was ook heel<br />
gemakkelijk om een beetje verloren te<br />
raken in de studie. Er waren honderden<br />
eerstejaars rechtenstudenten en soms<br />
had ik bij college het idee dat het ging<br />
over een universum dat het mijne niet<br />
was. Het is waar wat ze zeggen: als<br />
studenten de gelegenheid hebben,<br />
stellen ze alles uit tot het laatste<br />
moment. Gelukkig kwam alles goed met<br />
een paar nachtjes doorstuderen. Maar<br />
“ALS PRAESES BIJ<br />
DE RVSV HEB IK<br />
GELEERD OM OVER<br />
NIETS TE KUNNEN<br />
SPEECHEN”<br />
ambitieus? Pas tijdens de laatste fase<br />
van mijn doctoraal. Ik was zeker geen<br />
student die vanaf de eerste dag keihard<br />
aan de slag ging. Ik heb alle fouten<br />
gemaakt die een klassieke eerstejaarsstudent<br />
maakt. Maar ja, ik heb wel<br />
enorm veel plezier gehad.
“IK WAS ZO’N STUDENT DIE METEEN HET<br />
STUDENTENLEVEN INGETROKKEN WERD, EN<br />
TEGEN KERSTMIS EENS DACHT: OEPS,<br />
LAAT IK EENS EEN BOEK OPEN DOEN”<br />
In uw studententijd bent<br />
u praeses geweest van de<br />
<strong>Rotterdam</strong>sche Vrouwelijke<br />
Studenten Vereeniging (RVSV).<br />
Welke dingen heeft u daar geleerd<br />
die in uw verdere carrière ook van<br />
pas zijn gekomen?<br />
Bij de RVSV heb ik de basis gelegd voor<br />
mijn latere zakelijke netwerk. Daarnaast<br />
heb ik de mogelijkheid gehad om mijzelf<br />
te ontwikkelen. Als praeses leerde ik daar<br />
bijvoorbeeld om over niets te kunnen<br />
speechen. Ik ging op een tafel staan en<br />
hing minutenlang een verhaal op over<br />
zoiets onzinnigs als een paperclip. Die<br />
ervaring is later goed van pas gekomen bij<br />
mijn werkzaamheden als advocaat.<br />
Overigens zag het bestuur van een<br />
studentenvereniging er wel iets anders uit<br />
dan tegenwoordig. Besturen waren half zo<br />
groot als nu en we studeerden er ook<br />
gewoon naast. Dat ging allemaal best.<br />
Alleen als je tot sluit moest blijven en om<br />
9.00 uur de volgende ochtend college<br />
had, was je de klos.<br />
Wist u tijdens uw studie al dat u<br />
de advocatuur in wilde?<br />
Nee, dat is gaandeweg gekomen. De<br />
vakken die ik het leukst vond, waren de<br />
vakken waar je in de advocatuur ook veel<br />
te maken mee kreeg. In de laatste fase<br />
van mijn studie volgde ik het keuzevak<br />
‘advocatuur in civiele zaken’ en toen<br />
begon het recht pas echt voor mij te<br />
leven.<br />
Na uw studie bent werkzaam<br />
geweest als advocaat bij De<br />
Brauw Blackstone Westbroek.<br />
Hoe beviel de advocatuur u?<br />
Ik vond het heel spannend, zo’n togaberoep.<br />
Bij een groot kantoor als De Brauw<br />
Blackstone (ik werkte er nog voor de<br />
fusie) was het bijna 24 uur per dag, 7<br />
dagen per week werken. Ook in het<br />
weekend: op zaterdagochtend zette je als<br />
stagiaire als eerste koffie voor de oudere<br />
partners. Daarna maakte je de post open<br />
en werd je geacht de jurisprudentie met<br />
de partners te bespreken. Dat was soms<br />
heel confronterend maar ook leerzaam. In<br />
de praktijk heb ik pas de praktische<br />
dingen geleerd, zoals hoe je een dagvaarding<br />
aan moet brengen. Als stagiaire<br />
moest je echt de hele praktijk doen,<br />
inclusief strafpiket. Dan moest ik als<br />
25-jarige advocate alle politiebureaus<br />
langs om te kijken wie er die nacht waren<br />
binnengekomen. Zat ik daar, met mijn<br />
wetboekje, een draaideurcrimineel te<br />
vertellen wat zijn rechten waren. Ook<br />
kreeg je als stagiaire veel pro deo-zaken.<br />
Toch was de advocatuur niet iets wat ik de<br />
rest van mijn leven wilde doen. Het paste<br />
niet bij mijn persoonlijkheid. Van nature<br />
ben ik vrij verzoenend ingesteld, en in de<br />
procespraktijk had ik het idee de hele dag<br />
bezig te zijn met professioneel ruziemaken.<br />
Toen ik als advocaat een zaak van<br />
Shell deed en zij mij vroegen om voor hen<br />
te komen werken, heb ik daarom die<br />
overstap gemaakt.<br />
Waaruit bestonden uw<br />
werkzaamheden bij Shell?<br />
Ik heb ongeveer vijf jaar als bedrijfsjurist<br />
gewerkt in de sectie ondernemingsrecht,<br />
fusies en overnames. De hele wereld ben<br />
ik overgevlogen om te onderhandelen<br />
met verschillende partijen en goede deals<br />
te sluiten. Dat beviel mij zo goed dat ik<br />
niet meer terug naar de advocatuur in<br />
ben gegaan, maar in het bedrijfsleven<br />
mijn carrière heb voortgezet.<br />
In 2008 bent u weer gaan<br />
studeren. Wat heeft u doen<br />
besluiten weer de collegebanken<br />
in te kruipen?<br />
Toen ik directeur-generaal van ABN<br />
Amro was, werd de bank overgenomen<br />
door RBS, Fortis en Santander. Door die<br />
reorganisatie kwam mijn baan te<br />
vervallen en opeens was ik werkloos. Mijn<br />
eerste ingeving was om weer te gaan<br />
studeren. Ik heb het masterprogramma<br />
Advanced Dispute Resolution aan de UvA<br />
gevolgd en daarnaast een adviesbureau<br />
opgericht.<br />
INTERVIEW<br />
Nu bent u weer terug op de<br />
Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong>,<br />
als voorzitter van het College van<br />
Bestuur. Wat vindt u het meest<br />
interessante aspect aan deze<br />
functie?<br />
Je zit hier in het kloppende hart van de<br />
kenniseconomie: op het kruispunt van<br />
onderwijs, wetenschap, politiek, maatschappelijk<br />
speelveld en bedrijfsleven. Het<br />
is ontzettend boeiend om die sectoren<br />
met elkaar te verbinden. Het ene moment<br />
zit ik met potentiële Nobelprijswinnaars te<br />
praten, om het volgende moment met<br />
bewindslieden en vervolgens weer met<br />
CEO’s uit het bedrijfsleven in gesprek te<br />
gaan. Daarnaast is een universiteit zo<br />
ontzettend belangrijk. Wij leiden jonge<br />
mensen op en geven hen de bagage die zij<br />
nodig hebben om de wereld verder te<br />
helpen. Ik kan mij niets mooiers voorstellen<br />
dan dat.<br />
Wat voor werkzaamheden heeft<br />
een voorzitter van het College<br />
van Bestuur?<br />
Veel van mijn werk speelt zich buiten de<br />
muren van de Erasmus Universiteit af. Ik<br />
besteed momenteel veel tijd aan de<br />
VSNU, de vereniging van samenwerkende<br />
universiteiten. Daarnaast besteed ik ook<br />
veel tijd aan de alliantie met de universiteiten<br />
in Delft en Leiden. Verder moet ik<br />
regelmatig met de pet rond: ik ben veel<br />
bezig met fondsenwerving voor de<br />
universiteit. Mijn avondprogramma is dan<br />
ook vaak goed gevuld met allerlei<br />
netwerkbijeenkomsten of congressen<br />
waar ik al dan niet als spreker fungeer.<br />
Hoe denkt u dat de Erasmus<br />
Universiteit <strong>Rotterdam</strong> er over<br />
tien jaar uitziet?<br />
Dat is een hele spannende vraag. Wij zijn<br />
momenteel druk bezig met onze<br />
toekomststrategie. Hoe ver verknoopt is<br />
de alliantie met Delft en Leiden dan? Ik<br />
denk dat wij steeds verder naar elkaar toe<br />
groeien, maar dat wij onafhankelijk van<br />
elkaar blijven. Het is mogelijk dat wij<br />
gezamenlijke master- en PHD-programma’s<br />
gaan aanbieden. Ook verwacht ik dat<br />
er een aantal technologische trends in de<br />
toekomst heel belangrijk zullen worden.<br />
Tegenwoordig is alles mogelijk, nog even<br />
en je hoeft voor een cursus statistiek niet<br />
meer naar de universiteit maar volg je<br />
thuis een gratis open online course van<br />
Harvard. Als universiteit moeten wij daar<br />
49
50 INTERVIEW<br />
op anticiperen: als je niets doet dan mis<br />
je de boot. Het vergt een serieus<br />
denkproces over wat je bestaansrecht als<br />
universiteit is en waar je toegevoegde<br />
waarde inzit. We investeren fors in onze<br />
campus, dus dan moeten we ook over<br />
lange termijn iets te bieden hebben wat<br />
afstandsonderwijs niet kan bieden.<br />
Samenhang, kruisbestuiving, een<br />
academische gemeenschap. In dat soort<br />
termen moeten we het zoeken.<br />
De rechtenopleiding aan de<br />
Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong><br />
kent sinds kort het concept<br />
‘nominaal is normaal’, wat<br />
inhoudt dat studenten in het<br />
eerste jaar de volledige 60<br />
punten dienen te behalen. Wat<br />
verwacht u van dit project?<br />
Het project ‘nominaal is normaal’ is een<br />
pilot die we begin dit jaar op vrijwel de<br />
gehele campus hebben ingevoerd. We<br />
moeten de resultaten hiervan nog even<br />
afwachten, maar de pilot had vorig jaar<br />
bij de faculteit sociale wetenschappen<br />
spectaculaire rendementsverbeteringen.<br />
Het ging in sommige gevallen om een<br />
rendementsstijging van 40 naar 70<br />
procent. Wij verwachten dat deze<br />
rendementsstijging ook bij de rechtenstudie<br />
zal plaatsvinden.<br />
U bent praeses geweest bij de<br />
RVSV. Bent u niet bang dat,<br />
vanwege het verplichte karakter<br />
dat het PGO-systeem kent,<br />
voor dat soort activiteiten niet<br />
veel plaats meer zal zijn in de<br />
toekomst?<br />
We gaan uit van een studielast van 30 tot<br />
40 uur per week, inclusief alle verplichte<br />
uren, maar op dit moment besteden<br />
studenten gemiddeld slechts 20 uur per<br />
week aan hun studie. Dan denk ik dat we<br />
best een beetje harder kunnen werken,<br />
waardoor we meer kunnen bereiken en<br />
nog steeds genoeg avonden voor andere<br />
activiteiten over kunnen houden. Ik werk<br />
zelf momenteel 60 uur per week, heb vier<br />
kinderen thuis en doe nog een heleboel<br />
andere dingen. Ik wil niet mijzelf als<br />
maatstaf nemen, maar het kan dus wel.<br />
Als je het werk goed bijhoudt, blijft er nog<br />
meer dan voldoende tijd over om allerlei<br />
leuke dingen te doen.<br />
U bent verkozen tot een van<br />
de meest invloedrijke vrouwen<br />
in Nederland. Merkt u iets het<br />
glazen plafond waar vrouwen<br />
in hun carrière soms tegen aan<br />
kunnen lopen?<br />
Zelf heb ik er weinig last van gehad: ik<br />
heb veel kansen gehad en deze ook<br />
kunnen pakken. Bij Shell, waar ik het<br />
grootste deel van mijn carrière actief<br />
ben geweest, heb ik het geluk gehad dat<br />
ze zeer realistisch zijn over wat nodig is<br />
om vrouwen te faciliteren. Ik heb slechts<br />
een keer een nare ervaring gehad. Op<br />
mijn achtendertigste zat ik als eerste<br />
vrouw in de directie van de NAM, een<br />
onderdeel van Shell. Dit was een hele<br />
mannelijke omgeving. Na mijn benoeming<br />
kwam er een man naar mij toe die<br />
zei: “Mijn hele team vindt dat jij de baan<br />
“TOEN IK BIJ SHELL WERKTE, KWAM ER EEN<br />
MAN NAAR MIJ TOE DIE ZEI: ‘IK VIND DAT JIJ<br />
DE BAAN VAN EEN MAN BEZET HOUDT’’’<br />
van een man bezet houdt. Wat doe je<br />
hier eigenlijk? Je hebt toch een man die<br />
werkt? Waarom zit je niet thuis bij de<br />
kinderen?”. Daarnaast vertelde hij mij,<br />
dat hij vond dat doordat een vrouw de<br />
baan nu had, de baan in feite gedevalueerd<br />
was. Hij was bloedserieus. Uiteraard<br />
heb ik hem gezegd hoe ik erover dacht.<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Dit verhaal heeft mij uiteindelijk alleen<br />
maar gesterkt om het glazen plafond te<br />
doorbreken en andere vrouwen te<br />
inspireren.<br />
Hebben vrouwen die werkzaam<br />
zijn binnen de Erasmus<br />
Universiteit <strong>Rotterdam</strong> ten<br />
opzichte van hun mannelijke<br />
collega’s gelijke kansen?<br />
Ook hier merken we dat het voor<br />
vrouwen soms moeilijker is. Wij hebben<br />
veel minder vrouwen op hooglerarenposities<br />
dan we zouden moeten en willen<br />
hebben. Moeten op basis van de<br />
statistiek, en willen op basis van onze<br />
visie. We zitten nu rond de tien/vijftien<br />
procent vrouwelijke hoogleraren. Recent<br />
hebben we onderzoek laten doen naar<br />
de oorzaken van de tragere doorstroom<br />
van vrouwen naar hoogleraarsposities.<br />
Daar kwam uit naar voren dat er een<br />
complex van factoren aan ten grondslag<br />
ligt. Zoals loopbaankeuzes en publicatie<br />
strategieën. Wij verliezen ook vrouwelijk<br />
talent aan het bedrijfsleven, waar vaak<br />
hogere salarissen worden betaald. Dit<br />
geen excuus, we moeten er hard aan<br />
blijven trekken.<br />
Het thema van deze Fiat<br />
Justitia is ‘Think Different’,<br />
waarbij wij veel mensen hebben<br />
gesproken die het maximale uit<br />
hun carrière hebben gehaald.<br />
Aan wie denkt u bij dit thema?<br />
Mijn eerste gedachte is Hillary Clinton.<br />
Zij is begonnen als advocaat en heeft<br />
vervolgens bijna het maximaal mogelijke<br />
behaald. Ze is nu officieel met pensioen,<br />
maar iedereen verwacht dat ze zich in<br />
zal zetten voor de volgende presidentsverkiezingen.<br />
Zo haal je het maximale uit<br />
je carrière.<br />
Over Pauline van der Meer Mohr<br />
Pauline van der Meer Mohr (1960) is sinds 2010 voorzitter van het<br />
College van Bestuur van de Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong> (EUR). In<br />
het verleden is zij zelf student geweest aan de EUR: in 1984 is zij<br />
afgestudeerd in Nederlands recht. Na de succesvolle afronding van<br />
haar studie kende zij een veelzijdige carrière. Zo is zij werkzaam<br />
geweest als advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek, als Hoofd<br />
Human Resources bij TNT, als Directeur Generaal Human Resources<br />
ABN Amro en vervulde zij diverse functies bij Shell.<br />
Naast haar huidige werkzaamheden als voorzitter van het College van<br />
Bestuur, is zij in diverse nevenfuncties actief. Zij is onder andere<br />
voorzitter van het bestuur van het Fulbright Center en lid van de<br />
Economic Development Board <strong>Rotterdam</strong>.
Waarom Rechten aan<br />
de Universiteit Maastricht?<br />
Rechten in Maastricht richt zich op de internationalisering, zowel in de studie van het Nederlands Recht en<br />
Fiscale Recht, als in de specifi ek internationale en Europese programma’s. De Maastrichtse rechtenfaculteit<br />
mag zich uniek in het onderwijs van internationaal, Europees en vergelijkend recht noemen. Daarnaast<br />
bieden we unieke Nederlandstalige masters: Forensica, Criminologie en Rechtspleging en Recht en Arbeid.<br />
Masteropleidingen in Nederlands en/of Engels:<br />
• European Law School<br />
• Fiscaal Recht<br />
• Forensica, Criminologie en Rechtspleging<br />
• Globalisation and Law<br />
• Nederlands Recht<br />
• Recht en Arbeid<br />
• Intellectual Property Law and Knowledge Management<br />
• International and European Tax Law<br />
• International Laws<br />
• Law Honours Programme (research track)<br />
Meer informatie? Stuur dan een e-mail: masters-law@maastrichtuniversity.nl<br />
www.maastrichtuniversity.nl/rechten<br />
Master<br />
Open Dag<br />
zaterdag<br />
2 maart 2013
52<br />
ARTIKEL<br />
HET MAXIMALE<br />
HALEN UIT HET<br />
AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT<br />
Auteur: Ton Hartlief<br />
Als we het hebben over het aansprakelijkheidsrecht,<br />
doemt al snel het beeld op van een (naderende)<br />
claimcultuur. Rond de millenniumwisseling<br />
heeft zelfs de regering zich hierover<br />
ronduit bezorgd getoond.<br />
Zij vreesde Amerikaanse<br />
toestanden en in uiterste<br />
instantie het wegvallen<br />
van de sociale cohesie.<br />
Het nachtmerriescenario<br />
was een samenleving waarin alles in het<br />
teken van financieel gewin zou staan.<br />
Claimcultuur als nachtmerrie<br />
Dat het in het aansprakelijkheidsrecht<br />
inderdaad om geld gaat, is wel duidelijk. In<br />
het aansprakelijkheidsrecht kan men<br />
vergoeding van zijn schade krijgen en dat<br />
op een hoger niveau dan in enig ander<br />
vergoedingssysteem. Het maximale haal<br />
je uit het aansprakelijkheidsrecht. Dat is<br />
onder meer ook wat letselschadeslachtoffers<br />
beweegt: het aansprakelijkheidsrecht<br />
is geen sociale zekerheid. In het aansprakelijkheidsrecht<br />
valt meer te halen en dat<br />
komt gelet op de ontwikkelingen in de<br />
sociale zekerheid goed uit.<br />
Het slachtoffer stuit echter op selectie<br />
aan de poort; niet iedereen valt in de<br />
prijzen van het aansprakelijkheidsrecht.<br />
De ‘geluksvogels’ krijgen meer dan<br />
degenen die tot de sociale zekerheid zijn<br />
veroordeeld: volledige vergoeding van<br />
hun vermogensschade en smartengeld<br />
om hen zoveel mogelijk te brengen in de<br />
positie waarin zij zonder de aansprakelijk-<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“IN DE REGEL IS HET<br />
AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT,<br />
ZEKER VOOR LETSELSCHADESLACHTOFFERS,<br />
BITTERE FINANCIËLE NOODZAAK”<br />
heid opleverende gedraging of gebeurtenis<br />
zouden zijn geweest. Aan deze<br />
‘beloning’ zijn echter nadere voorwaarden<br />
verbonden. Eisers worden geconfronteerd<br />
met vragen van aansprakelijkheid,<br />
causaliteit, eigen schuld, medische aard<br />
en van begroting (‘wat zou ‘zonder
ongeval’ van u geworden zijn?’ en ‘wat<br />
kunt u eigenlijk in uw huidige situatie?’).<br />
Het zijn relevante kwesties waar, gegeven<br />
ook de hoge inzet, verschillend over wordt<br />
gedacht. Het slachtoffer treft in dit<br />
verband behalve de dader en diens<br />
aansprakelijkheidsverzekeraar onder<br />
meer schaderegelaars, medische<br />
adviseurs en arbeidsdeskundigen. En dat<br />
eerder in een toernooi- dan in een<br />
harmoniemodel. Het slachtoffer staat<br />
daarbij op achterstand: waar de anderen<br />
‘repeat players’ zijn, is hij een ‘one<br />
shotter’ die vaak niet weet wat hem<br />
overkomt. Dat het aansprakelijkheidsrecht<br />
geen sociale zekerheid is, heeft dus een<br />
prijs: het is voor getroffenen een weinig<br />
vriendelijke omgeving. 1<br />
Hoewel verbetering wordt geconstateerd, 2<br />
is efficiënt lopende afwikkeling, zeker in<br />
de beleving van getroffenen, eerder<br />
uitzondering dan regel. Natuurlijk mogen<br />
we niet klagen over het voeren van reële<br />
verweren op het vlak van de voorwaarden<br />
voor aansprakelijkheid of over verschil in<br />
inzicht omtrent verantwoordelijkheid en<br />
schuld. Als waar is dat het slachtoffer<br />
‘gevoel’ heeft bij het aanwijzen van de<br />
dader en het maken van een verwijt, moet<br />
er ook ruimte zijn voor de afwijkende visie<br />
van de ander daarop. Misbruik van het<br />
systeem komt echter ook voor: traineren,<br />
niet reageren en vertragen.<br />
Ook voor diegenen die uiteindelijk succes<br />
boeken in het aansprakelijkheidsrecht<br />
geldt dat de weg naar vergoeding én<br />
daadwerkelijke afwikkeling van hun<br />
schade bezaaid ligt met voetangels en<br />
klemmen. Dat eisers hun heil toch zoeken<br />
in het aansprakelijkheidsrecht valt te<br />
verklaren; in de regel is het, zeker voor<br />
letselschadeslachtoffers, bittere financiële<br />
noodzaak. Geen enkel vergoedingssysteem<br />
brengt hen zo dicht in de buurt van<br />
een ‘terugkeer in de oude toestand’. Ook<br />
het smartengeld, dat in geen enkel ander<br />
compensatiesysteem bestaat, draagt<br />
hieraan bij: hiermee wordt immers ‘goed<br />
gemaakt’, wat niet werkelijk te compenseren<br />
is.<br />
Stilstaand water<br />
Hier halen we echter zeker niet alles uit<br />
de kast. Sterker nog: de hoogte van het<br />
smartengeldniveau in letselschadezaken<br />
in Nederland baart zorgen: waar elders<br />
soms verdubbeling van de bedragen kon<br />
worden opgetekend, 3 is ten onzent zelfs<br />
de vraag of de geldontwaarding wel wordt<br />
goedgemaakt. In dit kader wordt onder<br />
meer door de Vereniging van Advocaten<br />
voor Slachtoffers (ASP) wel van ‘stilstaand<br />
water’ gesproken. Het heeft er<br />
recentelijk toe geleid dat ‘in het veld’,<br />
waarbij behalve ASP en het onder<br />
ANWB-vlag uitkomende tijdschrift<br />
Verkeersrecht ook het Personenschade<br />
Instituut van Verzekeraars (PIV) moeten<br />
worden genoemd, wordt gezocht naar<br />
mogelijkheden voor verbetering. Daarbij<br />
gaat het niet alleen om het smartengeldniveau,<br />
maar ook om de vaststelling van<br />
het bedrag en de wijze waarop immateriele<br />
schade wordt afgewikkeld. Van de<br />
politiek hebben we tot nu toe niet veel te<br />
verwachten. Het smartengeld heeft niet<br />
haar aandacht, althans niet in algemene<br />
zin. Opmerkelijk genoeg heeft het ‘minor<br />
issue’ van de affectieschade de politieke<br />
gemoederen wél bezig gehouden.<br />
Het gaat om meer dan geld alleen<br />
Dat onze wetgever er destijds bewust<br />
voor heeft gekozen naasten en nabestaanden<br />
een recht op smartengeld te<br />
onthouden, is bekend. Gevreesd werd<br />
onder meer voor commercialisering van<br />
verdriet en voor onsmakelijke procespraktijken.<br />
Vergoeding van affectieschade<br />
werd daarom afgewezen. 4 Toen deze argumentatie<br />
de doctrine steeds minder kon<br />
overtuigen en in de Baby Joost-zaak de<br />
ouders van Joost uiteindelijk met een nul<br />
op het rekest naar huis werden gestuurd, 5<br />
begon ook de politiek zich te roeren.<br />
Nadat de Hoge Raad in het Taxibus-arrest<br />
besliste dat het niet aan hem maar aan de<br />
wetgever was om smartengeld voor<br />
naasten in te voeren, 6 volgde in 2003<br />
inderdaad een wetsvoorstel dat een<br />
beperkt recht op smartengeld voor<br />
naasten en nabestaanden wilde introduceren.<br />
De bedoeling was daarbij niet het<br />
verlies goed te maken: erkenning en<br />
genoegdoening waren de trefwoorden.<br />
Het debat richtte zich vervolgens vooral<br />
op de vraag of werkelijk kon worden<br />
volstaan met één enkel vast bedrag van<br />
10.000 euro, zoals aanvankelijk werd<br />
aangegeven. Werden daarmee ongelijke<br />
gevallen niet ten onrechte over één kam<br />
ARTIKEL<br />
“GEVREESD WERD ONDER MEER VOOR<br />
COMMERCIALISERING VAN VERDRIET EN<br />
VOOR ONSMAKELIJKE PROCESPRAKTIJKEN”<br />
geschoren? Nadat de Tweede Kamer<br />
akkoord was gegaan met het voorstel,<br />
stuitte minister van justitie Donner in<br />
2006 in de Eerste Kamer echter op<br />
verzet. Zijn herhaalde schermen met het<br />
argument dat het wetsvoorstel recht deed<br />
aan de wensen van getroffenen, gaf de<br />
Senaat aanleiding om een onderzoek naar<br />
de behoeften van getroffenen te<br />
verlangen. Waar gaat het slachtoffers,<br />
naasten en nabestaanden werkelijk om?<br />
Een tweetal VU-onderzoeksrapporten<br />
geeft daar inmiddels zicht op.<br />
Deel 1 7 leert ons dat het slachtoffers in het<br />
algemeen behalve om compensatie ook<br />
gaat om gerechtigheid, erkenning,<br />
waarheid, en voorkomen dat een ander<br />
hetzelfde overkomt. Verder blijkt het<br />
afwikkelingsproces van belang. Dat kan<br />
bijdragen aan bevrediging van hun<br />
behoeften, maar ook belastend zijn. De<br />
regering concludeerde dat de inrichting<br />
van het aansprakelijkheidsrecht intact kan<br />
blijven gelet op het bestaande ‘potentieel’<br />
op het vlak van de emotionele behoeften.<br />
Zij noemt daarbij de procedure op<br />
tegenspraak, autonomie van partijen, de<br />
mogelijkheid het eigen verhaal te kunnen<br />
doen en het formele karakter van een<br />
procedure. Omdat de nadruk in de praktijk<br />
echter wel degelijk vrijwel volledig op<br />
financiële afwikkeling ligt, zou wat haar<br />
betreft winst te behalen zijn op het vlak<br />
van verbetering van het afwikkelingsproces.<br />
In het voorjaar van 2009 werd deel 2 over<br />
de behoefte aan affectieschade aan de<br />
Senaat aangeboden. 8 Zowel nabestaanden<br />
bij overlijden als naasten in geval van<br />
ernstig blijvend letsel blijken inderdaad<br />
behoefte te hebben aan vergoeding van<br />
affectieschade. Zij is echter een ‘middel<br />
tot een doel’. Vergoeding draagt bij aan<br />
bevrediging van behoeften die hoger<br />
worden aangeslagen: erkenning door het<br />
recht van de emotionele gevolgen voor de<br />
naasten, erkennen van de fout door de<br />
dader en het vragen van een opoffering<br />
van de verantwoordelijke partij. Er is<br />
duidelijk geen voorkeur voor een vast<br />
bedrag; slechts 16% van de respondenten<br />
koos daarvoor. Aanleiding voor inhoude-<br />
53
54 ARTIKEL<br />
lijke wijziging zag de regering echter niet.<br />
Ondanks de uitgesproken voorkeur voor<br />
iets anders hield zij dus vast aan één vast<br />
bedrag. Onder druk van de Senaat heeft<br />
minister Hirsch Ballin in de zomer van<br />
2009 uiteindelijk toch bakzeil gehaald en<br />
een concept-AMvB aangekondigd waarin<br />
een zekere differentiatie zou plaatsvinden.<br />
Dat mocht echter niet baten. Tegen<br />
de verwachtingen in namelijk strandde<br />
het wetsvoorstel in maart 2010 alsnog in<br />
de Eerste Kamer die opeens geen heil<br />
meer zag in vergoeding van affectieschade.<br />
Het eindresultaat kan bizar worden<br />
genoemd. Eerst leidt het schermen door<br />
de regering met het argument dat een<br />
regeling zou aansluiten bij de belangen<br />
van getroffenen tot serieus onderzoek<br />
naar die behoeften. Daaruit blijkt<br />
vervolgens dat naasten inderdaad<br />
behoefte hebben aan smartengeld, zij het<br />
niet in de vorm van een vast bedrag. Maar<br />
voorlopig ligt er – ondanks geruchten dat<br />
de regering Rutte II toch nog een poging<br />
zou willen wagen - niets. Geld zetten op<br />
de Hoge Raad heeft geen zin. Hij zal zich<br />
in deze politieke context zeker niet<br />
geroepen voelen op dit punt aan<br />
vergaande rechtsvorming te doen. En<br />
terecht.<br />
Beter doen met smartengeld<br />
Ook waar het om smartengeldniveau als<br />
zodanig gaat, stuiten we op de Hoge<br />
Raad. Hier zit hij ons misschien wel in de<br />
weg. Hij heeft de feitenrechters al lang<br />
duidelijk gemaakt wat hun taak en ruimte<br />
is: kijken naar vergelijkbare gevallen moet,<br />
datzelfde geldt voor het plafond; ze<br />
hebben rekening te houden met de<br />
hoogst uitgekeerde bedragen en kijken<br />
naar het buitenland mag, maar is niet<br />
beslissend. 9 Vooral die laatste twee<br />
richtsnoeren (maxima zijn relevant,<br />
buitenland is niet beslissend) lijken de<br />
Nederlandse praktijk parten te spelen en<br />
een ‘bevriezend’ effect te hebben.<br />
Ondanks eerdere alarmerende berichten<br />
die niet alleen toonden dat de hoogste<br />
bedragen nauwelijks omhoog zijn<br />
gegaan, 10 zodat anno 2013 feitelijk een<br />
lager bedrag beschikbaar komt dan<br />
bijvoorbeeld 5 of 10 jaar geleden, maar<br />
ook dat dit haaks staat op de ontwikkelingen<br />
in de landen om ons heen, lijkt de<br />
situatie niet werkelijk verbeterd. 11 Dat is<br />
eens te meer opmerkelijk wanneer men<br />
bedenkt dat een schadepost als de<br />
buitengerechtelijke kosten wel aanzienlijk<br />
is gegroeid. In ieder geval doet dat de<br />
vraag rijzen of het geld dat in de<br />
personenschadebranche om gaat wel<br />
goed wordt besteed.<br />
Een verhoging van het smartengeldniveau<br />
lijkt aangewezen. Er is geen rechtvaardiging<br />
te geven voor een feitelijke verlaging<br />
(137.000 euro anno 2013 is niet hetzelfde<br />
als 137.000 euro anno 2003 bijvoorbeeld)<br />
en evenmin voor een zo sterk afwijken<br />
van de Europese trend. Het Nederlandse<br />
calvinisme kan voor geen van beide een<br />
verklaring geven, uiteraard wel voor een<br />
basaal uitgangspunt van terughoudendheid<br />
maar niet voor stilstand of zelfs<br />
achteruitgang. De in het ‘veld’ wel<br />
gehoorde geluiden dat de Nederlandse<br />
terughoudendheid te maken zou hebben<br />
met het in Europees verband nog altijd<br />
relatief hoge niveau van de sociale<br />
zekerheid overtuigen evenmin. In de<br />
huidige tijd van versobering aan dat front<br />
zou dat immers eerder een verhoging van<br />
het smartengeld moeten opleveren.<br />
Wie voelt zich echter, in managementjargon,<br />
probleemeigenaar? Ervan uitgaande<br />
dat de Hoge Raad de regie hier niet<br />
werkelijk zal nemen, 12 kijken we in eerste<br />
instantie naar het ‘veld’. De recente ASP/<br />
PIV-initiatieven én de actuele aandacht<br />
voor bijvoorbeeld de ontwikkelingen in<br />
Engeland 13 kunnen worden toegejuicht.<br />
Daarbij ging het overigens niet alleen om<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“HET EINDRESULTAAT KAN BIZAR WORDEN<br />
GENOEMD”<br />
verhoging van de bedragen maar ook om<br />
het verbeteren en inzichtelijker maken<br />
van het vaststellingsproces. De Engelse<br />
Guidelines onderscheiden tien hoofdcategorieën<br />
en een aantal subcategorieën op<br />
het gebied van smartengeld. Per<br />
categorie worden richtbedragen of<br />
bandbreedtes aangegeven. Factoren als<br />
leeftijd van het slachtoffer, pijn en omvang<br />
daarvan en restcapaciteit worden<br />
meegewogen om tot een definitief bedrag<br />
te komen. Zo zou voor het individuele<br />
slachtoffer inzichtelijker worden dan nu in<br />
Nederland het geval is hoe en op basis<br />
van welke factoren in zijn zaak tot de<br />
uiteindelijke smartengeldvergoeding is<br />
gekomen. Dit zou dan weer een positief<br />
effect hebben in de sfeer van genoegdoening<br />
en erkenning.<br />
Geld zetten op anderen<br />
Deze initiatieven uit het ‘veld’ sluiten goed<br />
aan bij de strategie van ‘Den Haag’ dat<br />
nadrukkelijk zijn geld heeft gezet op<br />
zelfregulering, zo blijkt duidelijk uit de<br />
wijze waarop de twee al genoemde<br />
VU-onderzoeken door de regering zijn<br />
ontvangen. Uit het eerste rapport uit<br />
2007 heeft de regering afgeleid dat het<br />
slachtoffers in het algemeen niet alleen<br />
gaat om financiële compensatie, maar<br />
ook om meer immaterieel te noemen<br />
behoeften. Deze resultaten sterken de<br />
regering in de gedachte dat het aansprakelijkheids-<br />
en schadevergoedingsrecht<br />
niet op de schop behoeft te worden<br />
genomen, gegeven dat dit reeds voldoende<br />
‘potentieel’ biedt op het vlak van de<br />
andere dan financiële behoeften. 14 Op het<br />
emotionele vlak wordt dit potentieel<br />
echter niet voldoende benut, omdat er in<br />
de praktijk uiteindelijk toch een vrijwel<br />
exclusieve focus is op de financiële<br />
afwikkeling. De regering zoekt de winst<br />
daarom in aanpassing en verbetering van<br />
het afwikkelingsproces. Meer dan de<br />
inderdaad ook in het ‘veld’ tot stand<br />
gekomen Gedragscode Behandeling<br />
Letselschade ‘volgen’, 15 doet de regering<br />
echter niet. Zij gokt daarmee op zelfregulering.<br />
In dat rapport blijkt ook de wijze<br />
van afwikkeling van affectieschade van<br />
belang. De onderzoekers suggereren in dit<br />
verband een persoonlijke brief van de
“EEN VERHOGING VAN HET<br />
SMARTENGELDNIVEAU LIJKT AANGEWEZEN”<br />
verzekeraar. Belangrijk is echter de<br />
aanbeveling dat de afhandeling niet<br />
tegelijkertijd met de afwikkeling van<br />
‘financiële schade’ zou moeten plaatsvinden,<br />
maar in een apart traject. De<br />
regering neemt deze handschoen echter<br />
niet op, heeft het wetsvoorstel destijds op<br />
dit punt niet aangepast of aangevuld,<br />
maar heeft ook hier verwezen naar ‘het<br />
veld’. En op deze manier heeft zij zich dus<br />
opnieuw afhankelijk gemaakt van<br />
zelfregulering en daarmee van anderen.<br />
Het is niet snel genoeg<br />
Dit beperkte ambitieniveau van de<br />
regering springt in het oog. De rapporten<br />
zouden haar juist tot eigen initiatief en<br />
dadendrang aanleiding hebben moeten<br />
geven. Als immers waar is dat vergoeding<br />
van affectieschade in een ‘apart’ traject<br />
moet geschieden om tot haar recht te<br />
komen, zou dan niet eens naar de<br />
afwikkeling van smartengeld in het<br />
algemeen moeten worden gekeken? In de<br />
praktijk wordt veelal een ‘lump sum’<br />
vastgesteld waar het smartengeld ‘in zit’.<br />
Slachtoffers realiseren zich dat vaak niet<br />
en verwarren smartengeld met vergoe-<br />
ding van vermogensschade. Zo wordt de<br />
emotionele meerwaarde van smartengeld<br />
toch niet gerealiseerd? Het is daarom<br />
inderdaad belangrijk dat er recentelijk<br />
meer aandacht is voor het vaststellingsproces<br />
en misschien moet daarbij<br />
nadrukkelijk ook aandacht worden<br />
besteed aan een zelfstandige vorm van<br />
afwikkeling, losgekoppeld van die van<br />
andere schadeposten.<br />
Maar dit gaat nog niet ver genoeg. De<br />
focus op smartengeld ligt namelijk niet<br />
voor de hand. Wanneer discussie over de<br />
omvang van de affectieschadevergoeding<br />
de verwerking van het leed frustreert,<br />
zoals het VU-rapport uit 2009 leert, kan<br />
dat toch moeilijk anders zijn bij discussies<br />
die personenschadeslachtoffers in het<br />
algemeen over de omvang van hun<br />
vergoeding moeten voeren? Het<br />
affectieschadeonderzoek heeft juist<br />
opgeleverd dat men afwikkeling van de<br />
financiële schade het allerbelangrijkst<br />
vindt. Zouden we dáár dan ook niet meer<br />
werk van moeten maken? Het gaat daarbij<br />
niet alleen maar om het versnellen van<br />
het afwikkelingsproces, maar ook om het<br />
Bronvermelding<br />
1 ‘De markt van pijn en smart’, NJB 2008, p. 263.<br />
2 Nieuwsbericht Verbond van Verzekeraars 10 januari 2013<br />
(nieuwsbrief@verzekeraars.nl)<br />
3 Af en toe leiden beschuldigingen in deze richting tot kamervragen. Zie bijvoorbeeld<br />
Kamerstukken II 2012-2013, Kamervragen met Antwoord, Aanhangsel van de<br />
handelingen 784.<br />
4 S.D. Lindenbergh, Smartengeld tien jaar later, 2008, p. 76 e.v.<br />
5 R. Rijnhout, Schadevergoeding voor derden in personenschadezaken, diss., 2012,<br />
hoofdstuk 7.<br />
6 HR 8 september 2000, NJ 2000, 734 (ARB).<br />
7 HR 22 februari 2002, NJ 2002, 240 (JBMV).<br />
8 R.M.E. Huver e.a., Slachtoffers en aansprakelijkheid, Deel I, WODC, Den Haag 2007.<br />
9 A.J. Akkermans e.a., Slachtoffers en aansprakelijkheid. Een onderzoek naar behoeften,<br />
verwachtingen en ervaringen van slachtoffers en hun naasten met betrekking tot het<br />
civiele aansprakelijkheidsrecht, Deel II, Affectieschade, WODC, Den Haag 2008.<br />
10 HR 7 juli 1992, NJ 1992, 714 (AMC/O.) en HR 17 november 2000, NJ 2001, 215 (ARB)<br />
(Druijff/Bouw).<br />
11 S.D. Lindenbergh, Smartengeld tien jaar later, 2008, p. 75 e.v.<br />
12 Zie ook C. Tijbout, ‘Smartengeld; een bespiegeling en een hernieuwde poging tot<br />
normering’, VR 2012, p. 95-96 met reactie van P.C.J.A. Janssen (p. 96-97).<br />
13 Zie echter C.C. van Dam en N. Frenk, ‘Stagnerende smartengeldbedragen. Kan de Hoge<br />
Raad er wat aan doen?’, NJB 2012, p. 2819.<br />
14 Zie C.C. van Dam, ‘Begroting van smartengeld in Engeland’, VR 2012, p. 11 e.v. en K.W.A.<br />
Kharag, ‘Smartengeldpraktijk: Nederland vs. Engeland’, VR 2012, p. 174 e.v.<br />
15 Kamerstukken II 2006-2007, 28 781, nr. 13.<br />
16 Eind 2012 is een geheel herziene versie verschenen. Zie PIV-Bulletin december 2012,<br />
p. 8 e.v.<br />
17 Zie onder meer J.L. Smeehuijzen, ‘De toekomst van letselschadeafwikkeling’, NTBR<br />
2011, p. 29 e.v. en J. Quakkelaar, ‘De Gedragscode Behandeling Letselschade’, Letsel &<br />
Schade 2012/4, p. 3.<br />
ARTIKEL<br />
verhogen van de zorgvuldigheid waarmee<br />
de bij de afwikkeling betrokken partijen<br />
elkaar zouden moeten bejegenen. Ook<br />
hier valt nog altijd, ook weer in het belang<br />
van getroffenen, genoeg te winnen. 16<br />
We gaan voor het hoogst haalbare<br />
Rond de eeuwwisseling leidde de vrees<br />
voor een claimcultuur tot een agenda<br />
waarop nadrukkelijk stond dat Amerikaanse<br />
toestanden vermeden dienden te<br />
worden en dat handhaving van de status<br />
quo de voorkeur verdiende boven verdere<br />
ontwikkeling van het aansprakelijkheidsrecht.<br />
Eén van de concrete punten betrof<br />
het smartengeld dat niet drastisch zou<br />
moeten worden verhoogd. We weten<br />
inmiddels meer. Het smartengeldniveau is<br />
op dat van 10 jaar geleden blijven steken.<br />
En we zijn vooral ook wijzer geworden.<br />
Beter dan ooit kennen we de betekenis<br />
van het aansprakelijkheidsrecht voor<br />
slachtoffers. Niet alleen waar het gaat om<br />
geld, maar juist ook waar het andere<br />
behoeften betreft. Dat inzicht zou ons<br />
allen, wetenschap, ‘veld’, maar nadrukkelijk<br />
ook politiek, moeten bewegen het pad<br />
naar vergoeding waar mogelijk te plaveien<br />
en onnodige obstakels, voetangels en<br />
klemmen te verwijderen om getroffenen<br />
in staat te stellen inderdaad het maximale<br />
uit het aansprakelijkheidsrecht te halen.<br />
Werk aan de winkel!<br />
Over de auteur<br />
Prof.mr. T. Hartlief (1966)<br />
promoveerde in 1994 op een<br />
proefschrift over ontbinding<br />
wegens wanprestatie. Zijn<br />
belangstelling gaat uit naar het<br />
terrein van het vermogensrecht<br />
in het algemeen en dan<br />
het aansprakelijkheids- en<br />
schadevergoedingsrecht in het<br />
bijzonder. Sinds 2001 is hij als<br />
hoogleraar aan de Universiteit<br />
Maastricht. Daarvoor is hij<br />
onder meer als hoogleraar burgerlijk<br />
recht aan de Universiteit<br />
Leiden verbonden geweest.<br />
Daarnaast is hij hoofdredacteur<br />
van het tijdschrift Aansprakelijkheid,<br />
Verzekering &<br />
Schade en lid van de redactie<br />
van het Nederlands Juristenblad.<br />
55
56<br />
INTERVIEW<br />
MARIANNE THIEME<br />
“WE WILLEN NIET VOOR ELKE DUIF EEN<br />
TRUITJE BREIEN”<br />
Tekst: Suzanne Poutsma en Frank Smitshoek<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
Marianne Thieme studeerde rechten aan de Erasmus Universiteit<br />
<strong>Rotterdam</strong>. Na haar studie richtte zij zeer succesvol een partij op: de<br />
Partij voor de Dieren. Onlangs werd zij uitgeroepen tot één van de<br />
machtigste vrouwen van Nederland. Fiat Justitia sprak met haar<br />
over haar successen.<br />
U heeft rechten gestudeerd<br />
aan de Erasmus Universiteit<br />
<strong>Rotterdam</strong>. Waarom heeft u voor<br />
deze opleiding gekozen?<br />
Ik heb een sterk rechtvaardigheidsgevoel<br />
en had het idee dat als ik mij zou<br />
verdiepen in rechten, en met name in<br />
rechten in het kader van het milieu en<br />
dierenwelzijn, ik iets met dat gevoel zou<br />
kunnen doen. Dat ik, bij wijze van<br />
spreken, een soort advocaat voor de<br />
dieren zou kunnen worden. Maar<br />
tegelijkertijd had ik ook een andere<br />
droom. Voordat ik in de ideële sector mij<br />
nuttig zou willen maken, wilde ik<br />
namelijk eerst werken in de commerciële<br />
sector om te bekijken hoe de wereld in<br />
elkaar steekt. Daarom was het voor mij<br />
een goed plan om in <strong>Rotterdam</strong> te gaan<br />
studeren, aangezien de Erasmus<br />
Universiteit bekend staat als een<br />
zakelijke universiteit waar ook veel<br />
waarde wordt gehecht aan de economische<br />
en sociologische kant van het recht.<br />
Daarom heb ik voor <strong>Rotterdam</strong> gekozen.<br />
Tijdens uw studententijd vond u<br />
het opkomen voor dieren al erg<br />
belangrijk?<br />
Ik ben lid geweest van de <strong>Rotterdam</strong>sche<br />
Vrouwelijke Studenten Vereeniging<br />
(RVSV). Tijdens een feestje van een
dispuut, met als thema ‘Titanic’, aten we<br />
aan een soort verzonken tafel waar je je<br />
bord in een soort vijvertje kon zetten. In<br />
dat water zwommen goudvissen en dat<br />
vond ik al vreselijk, maar naarmate de<br />
drank vloeide en er allerlei eten en<br />
alcohol in dat water kwam heb ik een<br />
speech gehouden dat ze met hun takken<br />
van de vissen af moesten blijven. De<br />
volgende dag ben ik gaan kijken hoe het<br />
met de vissen was, maar die waren toen<br />
bijna allemaal dood. Een dergelijk<br />
etentje is nooit meer gehouden.<br />
U vertelde net dat u rechten<br />
bent gaan studeren met het idee<br />
om later wellicht advocaat of<br />
rechter te worden. Uiteindelijk<br />
heeft u niet gekozen voor een<br />
togaberoep.<br />
Daar twijfelde ik in het begin wel over.<br />
Zo heb ik wel meegedaan aan de<br />
selectieprocedure voor de RAIO-opleiding.<br />
Daar kwam ik vrij ver in, maar<br />
uiteindelijk heb ik besloten om mijzelf<br />
terug te trekken. Ik wilde graag een<br />
pleitbezorger zijn en opkomen voor alle<br />
kwetsbaren. Uiteraard komen rechters<br />
ook op voor de kwetsbaren in de<br />
samenleving, maar dat doen zij aan de<br />
hand van de zaken die naar hen<br />
toegebracht worden. Ik wil het juist zelf<br />
op de agenda zetten, een lans breken<br />
voor een onderwerp dat nooit aan de<br />
orde komt: dierenrechten. Daarom sloot<br />
ik me aan bij de dierenbeschermingsbeweging<br />
en heb ik uiteindelijk samen met<br />
drie anderen de partij opgericht.<br />
Waarom voelde u zich<br />
genoodzaakt een hele nieuwe<br />
partij op te richten, in plaats<br />
van zich aan te sluiten bij een<br />
partij en daar de dierenrechten<br />
op de agenda te zetten?<br />
In die tijd was ik lobbyist bij Bont voor<br />
Dieren. Dat hield in dat ik elk jaar op de<br />
koffie mocht komen bij alle politieke<br />
partijen en mocht vertellen hoe<br />
gruwelijk het is om dieren te doden<br />
voor bont. Dan luisterden de partijen<br />
aandachtig en soms deden ze er iets<br />
mee, maar het bleef bijzaak voor die<br />
partijen. De traditionele partijen stellen<br />
vooral de belangen van mensen<br />
centraal. Dat bleek ook uit het feit dat<br />
tijdens Balkenende I, toen de LPF in de<br />
regering zat, meer dan vijftig milieu- en<br />
dierenbeschermingsmaatregelen zo<br />
van tafel werden geveegd, terwijl vaak<br />
twintig jaar hard voor was gevochten<br />
door de dierenbeschermingsorganisaties.<br />
Daarom vonden wij het tijd dat er<br />
een partij in zou komen die continue in<br />
De Tweede Kamer zou zijn en er voor<br />
zou zorgen dat andere partijen harder<br />
gingen lopen voor dierenwelzijn, milieu<br />
en natuur. Wij merkten direct nadat wij<br />
opgericht waren, dat andere partijen<br />
zich trachten te excuseren en duidelijk<br />
probeerden te maken dat er geen Partij<br />
voor de Dieren nodig was. GroenLinks<br />
had tijdens die verkiezingen een top 10<br />
van speerpunten gepubliceerd waar<br />
dieren niet op voorkwamen. Een week<br />
na onze oprichting stond dierenwelzijn<br />
plotseling op de eerste plaats. Dus wij<br />
sorteerden bijna meteen effect.<br />
“WIJ HEBBEN BEWUST GEKOZEN VOOR DE<br />
NAAM ‘PARTIJ VOOR DE DIEREN’. DIE NAAM<br />
ZORGT ERVOOR DAT MENSEN EEN<br />
EMOTIE KRIJGEN, EEN BELANGRIJKE<br />
VOORWAARDE VOOR VERANDERING”<br />
Bent u niet bang dat de Partij<br />
voor de Dieren gezien wordt als<br />
een one issue partij?<br />
Er zijn veel mensen die het zien als een<br />
one issue partij. Die mensen roepen<br />
vaak dat er eerst maar eens iets moet<br />
gebeuren aan de zwervers op straat,<br />
kinderen in de derde wereld et cetera.<br />
Dat was de eerste reactie die wij<br />
kregen. Mensen komen er echter<br />
steeds meer achter dat wij een partij<br />
zijn, voor het eerst in de wereldgeschiedenis,<br />
die niet enkel opkomt voor de<br />
INTERVIEW<br />
kortetermijnbelangen van mensen.<br />
Alle andere partijen doen dat wel, zo is<br />
er een partij voor de armen, een partij<br />
voor de rijken, een partij voor de<br />
christenen, een partij tegen de<br />
moslims, ga zo maar verder. Dat zijn<br />
allemaal deelbelangen gericht op de<br />
mens. Wij moeten leren voorbij onze<br />
eigen belangen te kijken. De Partij voor<br />
de Dieren zorgt ervoor dat mensen<br />
gaan nadenken over de vraag waarom<br />
er een partij is die niet primair hun<br />
eigen (kortetermijn) belang centraal<br />
stelt. Op die manier worden mensen<br />
gedwongen om verder te denken dan<br />
hun eigen belang. Daarom hebben wij<br />
ook bewust gekozen voor de naam<br />
‘Partij voor de Dieren’. Die naam zorgt<br />
ervoor dat mensen een emotie krijgen,<br />
zoals ‘belachelijk’, ‘geweldig’, ‘idioot’.<br />
Het hebben van een emotie is een<br />
belangrijke voorwaarde voor bewegingen<br />
in de samenleving. Zonder die<br />
emoties komt er geen verandering in<br />
de samenleving. Onze naam zorgt er<br />
daarom voor dat die discussie telkens<br />
blijft ‘waarom moet er voor dieren<br />
worden opgekomen, waarom is dat<br />
belangrijk’. De traditionele politieke<br />
partijen zijn de echte one issue<br />
partijen: de mens. De Partij voor de<br />
Dieren richt zich op de hele planeet.<br />
Dat is noodzakelijk, gezien de grondstoffencrisis,<br />
de klimaatcrisis, de<br />
voedselcrisis en de economische crisis.<br />
Crises die zijn ontstaan doordat we ons<br />
teveel laten leiden door het korte<br />
termijn eigenbelang, geld en hebzucht<br />
in plaats van mededogen en duurzaamheid.<br />
Heeft u bij uw huidige<br />
werkzaamheden nog profijt van<br />
de rechtenstudie?<br />
Zeker. Zo heb ik een wetsvoorstel<br />
geïnitieerd om het onverdoofd ritueel<br />
slachten te verbieden. Daar krijg je ook<br />
te maken met fundamentele juridische<br />
vraagstukken: is een grondrecht een<br />
absoluut recht of zijn er beperkingen<br />
mogelijk ook op grond van dierenwelzijn?<br />
Het wetsvoorstel ‘verbod op<br />
onverdoofd ritueel slachten’<br />
is door de Tweede Kamer<br />
aangenomen, maar door de<br />
Eerste Kamer verworpen.<br />
Dat is ook een interessante juridische<br />
57
58 INTERVIEW<br />
kwestie. De Eerste Kamer moet in<br />
principe enkel kijken of er juridisch<br />
bezien echt fouten in een wetsvoorstel<br />
zitten. De Eerste Kamer deed echter de<br />
heel principiële, zeer politieke discussie<br />
die gevoerd was in de Tweede Kamer,<br />
over de vraag of de vrijheid van<br />
godsdienst beperkt mocht worden ten<br />
behoeve van het dierenwelzijn,<br />
dunnetjes over. Je moet je afvragen of<br />
dat wel de reden is dat we een Eerste<br />
Kamer hebben. Het zal echter een<br />
kwestie van tijd zijn voordat de Eerste<br />
Kamer er ook niet omheen kan dat in<br />
onze samenleving dierenwelzijn steeds<br />
belangrijker gevonden wordt, evenals<br />
het feit dat de wet voor iedereen geldt.<br />
Het moet voor een dier niet uitmaken<br />
wat het geloof van zijn slachter is.<br />
Door Henk Bleker, de<br />
toenmalige Staatssecretaris<br />
van Economische Zaken,<br />
Landbouw en Innovatie, werd<br />
er een compromis voorgesteld,<br />
waarin stond dat dieren niet<br />
langer dan 45 seconden na<br />
de halssnede mogen lijden.<br />
Wat vindt u van een dergelijk<br />
compromis?<br />
Toenmalig staatssecretaris Bleker, die<br />
niet bekend staat als iemand die<br />
dierenwelzijn voorop stelt, probeerde<br />
het wetsvoorstel van tafel te krijgen<br />
door net te doen alsof er een alternatief<br />
bestond. Het compromis was een<br />
vaag convenant met religieuze<br />
organisaties om te komen tot iets van<br />
verbetering gedurende het slachtproces.<br />
Het is echter een enorme wassen<br />
neus gebleken. Het is toegestaan dat<br />
het dier, nadat de keel bij volle<br />
bewustzijn is doorgesneden, nog 45<br />
seconden zonder verdoving mag<br />
doodbloeden. Als het dier dan nog niet<br />
dood is, moet er verdoving toegepast<br />
worden. Dit alles ter beoordeling van de<br />
slachter zelf. Probeer maar eens 45<br />
seconden je hand in ijswater te houden.<br />
Dat is niet te doen. Dat is ongeveer<br />
vergelijkbaar met de pijn die het dier<br />
voelt. En dan nog alle stress en angst<br />
die het dier voelt wanneer hij dood<br />
bloedt. Ik zal snel weer komen met<br />
voorstellen om het onverdoofd slachten<br />
alsnog te verbieden.<br />
De Partij voor de Dieren heeft<br />
een eigen wetenschappelijk<br />
bureau, genaamd Nicolaas. G.<br />
Pierson Foundation (NGPF).<br />
Waar houdt dat bureau zich<br />
mee bezig?<br />
Elke politieke partij die zetels krijgt in<br />
de Tweede Kamer krijgt ook een budget<br />
om maatschappelijke kwesties met<br />
behulp van een eigen wetenschappelijk<br />
bureau verder uit te werken. Het<br />
wetenschappelijk bureau van de Partij<br />
voor de Dieren is een ander wetenschappelijk<br />
bureau dan dat van andere<br />
partijen. Er zijn al stapels wetenschappelijke<br />
onderzoeken over natuur, over<br />
dierenwelzijn enzovoort. Vaak worden<br />
die onderzoeken niet door burgers<br />
gelezen. Daarom doen wij het op een<br />
andere manier: wij maken documentaires<br />
waarbij wij op een aansprekende<br />
manier mensen proberen duidelijk te<br />
maken dat bijvoorbeeld het eten van<br />
vlees erg milieuvervuilend is. Tot nu toe<br />
hebben wij er twee gemaakt, namelijk<br />
Meat the truth en Sea the truth.<br />
Werken er ook juristen bij het<br />
wetenschappelijk bureau van de<br />
PvdD?<br />
Die worden vaak ingehuurd of<br />
geïnterviewd. Wij hebben geen<br />
wetenschappers vast in dienst, daar is<br />
het bureau nog te klein voor.<br />
Een van de grootste<br />
geldschieters van de<br />
Partij voor de Dieren,<br />
Nicolaas G. Pierson, kwam<br />
een aantal jaar geleden in<br />
opspraak, omdat zijn bedrijf<br />
muskietennetten verkocht die<br />
geïmpregneerd waren met een<br />
stofje dat getest is op dieren.<br />
Moet de Partij voor de Dieren<br />
dat geld wel aannemen?<br />
Pierson wilde muskietennetten laten<br />
maken, omdat hij kinderen in malariagebieden<br />
wilde beschermen. Dat wilde<br />
hij zonder dat stofje doen, maar<br />
UNICEF gaf aan dat de netten dan<br />
onvoldoende bescherming zouden<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
“PROBEER MAAR EENS 45 SECONDEN<br />
JE HAND IN IJSWATER TE HOUDEN. DAT<br />
IS VERGELIJKBAAR MET DE PIJN DIE EEN DIER<br />
VOELT TIJDENS ONVERDOOFD SLACHTEN”<br />
bieden voor de kinderen. Dit kwam in<br />
het nieuws net nadat wij plaats hadden<br />
genomen in de Tweede Kamer. Dan zie<br />
je dat er altijd groepen mensen zijn die<br />
graag een reden willen vinden om de<br />
Partij voor de Dieren of haar ideeën<br />
niet serieus te hoeven nemen. Alles dat<br />
wij gebruiken is ooit getest op dieren<br />
en zowel Pierson als wij willen daar zo<br />
snel mogelijk van af. Nicolaas Pierson,<br />
die inmiddels overleden is, was een<br />
geweldig mens. Ik ben nog elke dag<br />
dankbaar dat hij ons met 300.000 euro<br />
heeft willen steunen. Pierson zie tegen<br />
mij: ”Ik wil heel graag de Partij voor de<br />
Dieren steunen. Nu ik al de levens van<br />
de kinderen heb gered met malarianetten,<br />
wil ik niet dat zij zich later<br />
volproppen met plofkippen bij de KFC.<br />
Daarom geef ik geld aan de Partij voor<br />
de Dieren, die kan de kinderen zich<br />
daar van bewust maken.”<br />
Dus onder omstandigheden<br />
moeten dierproeven worden<br />
toegelaten?<br />
Nee, het testen op dieren moet zo snel<br />
mogelijk worden teruggedrongen. Wij
ealiseren dat dit niet van de een op de<br />
andere dag kan, maar het moet wel zo<br />
snel mogelijk.<br />
Bovendien wordt er steeds vaker<br />
getwijfeld aan het waarde van dierproeven<br />
voor medicijnen omdat dieren<br />
vaak anders op stoffen reageren dan<br />
mensen. Het is van groot belang, juist<br />
voor nieuwe doorbraken op medicijngebied,<br />
dat er zo snel mogelijk nieuwe<br />
testen ontwikkeld worden: zoals<br />
computersimulaties en huidkweken.<br />
De PvdD pretendeert noch links<br />
noch rechts te zijn en stelt<br />
dat het dierenrechtenthema<br />
de traditionele tegenstellingen<br />
tussen links en rechts,<br />
religieus en atheïstisch<br />
overstijgt. Hoe moeten we dit<br />
zien?<br />
Er zijn overstijgende belangen. Mensen<br />
die qua levensbeschouwing of<br />
achtergrond helemaal niets met elkaar<br />
zouden hebben, kunnen wel een<br />
gezamenlijk gevoel van urgentie<br />
hebben dat het we een geheel andere<br />
keuzes moeten maken op het gebied<br />
van onder meer onze levensstijl en ons<br />
economisch systeem, in het belang van<br />
onze aarde en de toekomstige<br />
generaties mens en dier. Die groeiende<br />
groep mensen vindt elkaar bij de Partij<br />
voor de Dieren. Het is zeer ouderwets<br />
om te denken dat we een linkse of een<br />
rechtse stroming zouden zijn. Politicologen<br />
stellen wel dat wij de enige<br />
nieuwe politieke stroming zijn van<br />
Nederland. De andere nieuwe partijen<br />
zijn allemaal slappe aftreksels van Pim<br />
Fortuyn of vertegenwoordigen hooguit<br />
een deelbelang van mensen, zoals<br />
50Plus.<br />
Dus u zou met iedere partij<br />
kunnen regeren?<br />
Wij kunnen samenwerken met elke<br />
partij in de Kamer. Regeren kan echter<br />
alleen als je een gemeenschappelijk<br />
basisuitgangspunt hebt. Als duurzaamheid<br />
onbelangrijk wordt gevonden door<br />
een partij, terwijl dat voor ons een<br />
belangrijk nastrevenswaardig doel is,<br />
dan houdt het al snel op. De PVV<br />
bijvoorbeeld ontkent de klimaatproblematiek.<br />
Bovendien vinden wij het als<br />
partij, die staat voor de emancipatie<br />
van alle groepen in de samenleving,<br />
onaanvaardbaar dat de PVV grote<br />
groepen mensen buiten de samenleving<br />
plaatst. Dan wordt het wel heel<br />
lastig om daarmee te regeren.<br />
De PvdD noemt zichzelf een<br />
getuigenispartij, die niet zo zeer<br />
naar politieke macht streeft,<br />
maar probeert de andere<br />
partijen te stimuleren om voor<br />
dierenrechten op te komen. Hoe<br />
probeert de PvdD dit bewustzijn<br />
te kweken?<br />
Er zijn twee soorten politiek bedrijf. Je<br />
hebt instrumentele politiek, waarbij je<br />
via compromissen en mogelijkheden<br />
binnen de bestaande situatie kijkt wat<br />
je kunt verbeteren. Daarnaast heb je<br />
expressieve politiek, dat bedrijven wij.<br />
De Partij voor de Dieren begint niet<br />
meteen met politieke onderhandelingen,<br />
maar kiest eerst voor een absolute<br />
stellingname tegen het lijden van<br />
dieren, voor menselijk gewin of plezier.<br />
We richten ons simpelweg op een<br />
andere fase in het politieke besluitvormingsproces:<br />
agenderen en bewustmaken<br />
komt voor onderhandeling en<br />
compromis. Wij brengen deze vroege<br />
fase binnen het parlement, terwijl die<br />
over het algemeen daarbuiten<br />
plaatsvindt, op het werkterrein van<br />
pressiegroepen zoals Wakker Dier. Zo<br />
willen wij het bewustzijn vergroten. Wij<br />
zijn activisten in de Kamer. Zo was er<br />
in 2008 nog een groot taboe in de<br />
Tweede Kamer om te spreken over een<br />
heffing op vlees en werden we<br />
weggezet als onrealistisch en buiten<br />
de orde. Nu staat een dergelijke<br />
heffing in de verkiezingsprogramma’s<br />
van onder meer D66 en GroenLinks,<br />
mede gedwongen door de eigen<br />
groene achterban die hen aanspreekt<br />
op het achterblijven van actie op dit<br />
onderwerp. Wat de PvdD vindt wordt<br />
dan als extreem ervaren, en vertaalt in<br />
bewoordingen waar ze wel wat mee<br />
kunnen. Prima vinden we dat, als het<br />
maar gebeurt. De expressieve politiek<br />
bewijst zichzelf keer op keer, terwijl<br />
INTERVIEW<br />
studenten vaak worden opgevoed met<br />
het idee dat politiek per definitie<br />
compromissen en onderhandelen zou<br />
inhouden. Wij hebben weinig met<br />
compromissen: de plofkip, een<br />
kuikentje van een paar gram dat<br />
binnen 6 weken uitgroeit tot een<br />
vleesklomp van tweeënhalve kilo, met<br />
ernstige welzijnsproblemen tot gevolg,<br />
die heeft niet zo veel aan een paar<br />
centimeter meer ruimte. Er moet een<br />
verbod komen op het fokken van deze<br />
snelgroeiende kuikens.<br />
Dus zodoende heeft de PvdD<br />
redelijk veel macht in de<br />
Tweede Kamer?<br />
Ja. De afgelopen jaren hielden links en<br />
rechts elkaar in evenwicht. Omdat wij<br />
niet links en niet rechts zijn, zijn wij<br />
regelmatig doorslaggevend voor een<br />
meerderheid voor een bepaald<br />
onderwerp. Het generaal pardon zou<br />
er bijvoorbeeld niet zijn geweest als de<br />
Partij van de Dieren niet had gezorgd<br />
voor die extra paar stemmen in de<br />
kamer. We hebben meer macht dat je<br />
in eerste instantie zou denken met<br />
twee zetels.<br />
Op 3 oktober 2011, een dag<br />
voor dierendag, stelde u voor<br />
een heffing in te voeren voor<br />
het kopen van vlees, zoals in<br />
Denemarken belasting bestaat<br />
op vet voedsel. U werkte<br />
dit uit tot een vleestaks.<br />
Inmiddels heeft Verdaas, de<br />
voormalige Staatssecretaris<br />
van Economische Zaken<br />
aangekondigd dat er een<br />
vrijwillige vleestaks komt. Wat<br />
vindt u van dit idee?<br />
Consumenten kopen, ondanks de<br />
economische crisis, steeds meer<br />
biologisch voedsel, dus dat betekent<br />
dat mensen wel degelijk meer ervoor<br />
willen betalen. Echter, Nederland<br />
produceert vooral vlees, melk en<br />
eieren voor het buitenland; maar liefst<br />
“ALS ALLE NEDERLANDERS ÉÉN DAG PER<br />
WEEK GEEN VLEES ETEN, GEEFT DAT<br />
HETZELFDE EFFECT ALS ÉÉN MILJOEN<br />
AUTO’S VAN DE WEG HALEN”<br />
59
60 INTERVIEW<br />
70% is voor de export bedoeld. Je<br />
hebt als Nederlandse consument<br />
daardoor erg weinig invloed op de<br />
productiewijze van vlees. Dus alleen<br />
een vrijwillige vleestaks in Nederland<br />
heeft weinig invloed. Daarom heb je<br />
ook een overheid nodig die wettelijk<br />
hoge milieu- en dierenwelzijnsnormen<br />
stelt.<br />
Dierenrechten kwamen<br />
onlangs in de belangstelling<br />
door het aanspoelen van<br />
bultrug Johannes bij Texel.<br />
Met name de vraag of<br />
Johannes uit zijn lijden<br />
verlost moest worden en wat<br />
er moest gebeuren met het<br />
karkas deed een discussie<br />
ontstaan. U pleit nu voor een<br />
protocol met betrekking tot<br />
aangespoelde dieren. Waarom<br />
moet dit protocol er komen?<br />
Je moet dieren in het wild zoveel<br />
mogelijk met rust laten, dat is ons<br />
standpunt. We willen niet voor elke<br />
duif een truitje breien. Maar uiteraard<br />
help je een dier in nood als je in de<br />
gelegenheid bent dat te doen. Dat<br />
doe je ook met je medemens en<br />
waarom zou je dat ook niet voor<br />
dieren doen? Dat moet je dan wel in<br />
het belang van het dier doen. Bij de<br />
bultrug moest worden nagegaan of<br />
het mogelijk was om ’het dier weer<br />
terug in zee kon worden gebracht.<br />
Veel experts waren daarvan overtuigd,<br />
maar er kwam een discussie<br />
over tussen diverse organisaties.<br />
Toen werden er dierenartsen van het<br />
Dolfinarium erbij gehaald en die<br />
adviseerden om het dier te doden. We<br />
moeten ruzies voorkomen door een<br />
protocol te ontwikkelen waar precies<br />
in staat wat we moeten doen als er<br />
weer eens een walvis of een ander<br />
zoogdier aanspoelt. In de toekomst<br />
zal dat namelijk nog veel vaker<br />
gebeuren vanwege de klimaatverandering.<br />
Veel walvissen en grote<br />
zeezoogdieren zijn van koers af,<br />
omdat de aarde opwarmt.<br />
Dick van Hemmen,<br />
de burgemeester van<br />
Nunspeet, heeft zijn<br />
ergernis uitgesproken in de<br />
nieuwjaarstoespraak dat de<br />
wetgeving op het gebied van<br />
milieu verstikkend zou zijn<br />
voor de economie.<br />
Ja, ik vind het erg bijzonder dat een<br />
burgemeester die moet staan voor<br />
het algemeen belang en dat voorop<br />
moet stellen zich als een ondernemer<br />
opstelt. Een burgemeester hoort zich<br />
bezig te houden met de gezondheid<br />
en welzijn van zijn gemeente en van<br />
zijn bewoners. Het is ook een zeer<br />
kortzichtige gedachte dat je geen<br />
economie kan hebben zonder natuur.<br />
We zijn juist afhankelijk van de natuur.<br />
De hele voedselvoorziening is<br />
afhankelijk van de natuur. Zonder<br />
natuur hebben we geen voedsel, geen<br />
schoon water, geen schone lucht,<br />
noem maar op. Het is een burgemeester<br />
onwaardig.<br />
De PvdD heeft veel bereikt op<br />
het gebied van dierenwelzijn.<br />
Wat wil de partij nog meer<br />
bereiken?<br />
Dieren worden door de wet nog<br />
steeds gezien als zaken. Dat moet<br />
echt veranderen. Dieren moeten een<br />
eigen juridische status krijgen en<br />
rechten krijgen. Daarmee pleiten we<br />
niet voor mensenrechten voor dieren.<br />
Een dier hoeft niet voor de rechtbank<br />
te verschijnen, maar moet het recht<br />
krijgen om naar zijn eigen aard te<br />
kunnen leven. Dit soort specifieke<br />
rechten kennen we ook in het<br />
“ZE MOESTEN MET<br />
HUN TAKKEN VAN DIE<br />
VISSEN AFBLIJVEN”<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
kinderrecht, die ook niet dezelfde<br />
rechten hebben als volwassenen.<br />
Dieren moeten het recht krijgen om<br />
zonder angst en stress, veroorzaakt<br />
door mensen, te kunnen leven. Een<br />
vermindering van het diergebruik is<br />
daar het gevolg van. Dat is ons<br />
uiteindelijke doel.<br />
Heeft u nog maatregelen die<br />
studenten heel makkelijk<br />
kunnen nemen om het leven<br />
van dieren te verbeteren?<br />
Bekijk de documentaire Meat the<br />
truth op YouTube en dan verneem je<br />
dat je met één dag minder vlees eten<br />
al een geweldige positieve impact<br />
hebt en bij kan dragen aan een beter<br />
klimaat en dierenwelzijn. Je zou<br />
bijvoorbeeld een meat free monday<br />
voor jezelf kunnen invoeren. Als alle<br />
Nederlanders één dag geen vlees<br />
eten, geeft dat hetzelfde effect als<br />
één miljoen auto’s van de weg halen.<br />
Over Marianne Thieme<br />
Marianne Thieme (1972) is een Nederlandse dierenactiviste, juriste en<br />
politica. Ze heeft rechten gestudeerd aan de Erasmus Universiteit in<br />
<strong>Rotterdam</strong>. Na haar studeren werkte ze voor een overheidsadviesbureau<br />
in Den Haag. In haar vrije tijd werkte ze als vrijwilliger voor de<br />
Dierenbescherming. Daarna besloot ze van het beschermen van dieren<br />
haar beroep te maken en in 2001 werd ze beleidsmedewerker bij Bont<br />
voor Dieren. Deze organisatie zet zich in voor het beschermen van<br />
pelsdieren. In 2002 richtte ze samen met andere dierenbeschermers<br />
de Partij voor de Dieren op. Tegenwoordig heeft deze partij twee zetels<br />
in de Tweede Kamer. Ze is in 2012 uitgeroepen tot één van de honderd<br />
machtigste vrouwen van Nederland. Marianne Thieme is getrouwd en<br />
heeft twee dochters.
elke dag ontmoeten<br />
ze elkaar bij de koffie<br />
onze bibliotheek is<br />
de perfecte plek om<br />
je scriptie te schrijven<br />
Kennismaken<br />
met De Brauw<br />
“Wat is de beste manier om<br />
De Brauw goed te leren kennen?”<br />
“Een studentstage is volgens ons de<br />
ideale manier om kennis te maken. Jij leert<br />
ons beter kennen, en wij jou. Van uur tot<br />
uur maak je mee wat het werk in de praktijk<br />
precies inhoudt. Dat kan in Amsterdam,<br />
maar ook op één van onze kantoren in het<br />
buitenland.<br />
Ook kun je op kantoor je scriptie<br />
schrijven. Je kunt dan gebruik maken van al<br />
ons bronnenmateriaal. Daarnaast hebben we<br />
plek voor studerend medewerkers, bieden we<br />
oriënterende gesprekken aan en organiseren<br />
we interessante business courses.”<br />
werkenbijdebrauw.nl
62<br />
INTERVIEW<br />
FOTOGRAAF ROEL ROZENBURG<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
GEERT CORSTENS<br />
“HET RAADSHEERSCHAP IN DE HOGE RAAD<br />
IS EEN MOOIE, ZO NIET DE MOOISTE, POSITIE<br />
VOOR EEN JURIST”<br />
Tekst: Geert Corstens en Suzanne Poutsma<br />
Geert Corstens heeft het maximale uit<br />
zijn carrière gehaald: hij is gepromoveerd,<br />
hoogleraar geweest en uiteindelijk benoemd<br />
tot president van de Hoge Raad der<br />
Nederlanden. Fiat Justitia blikt met hem<br />
terug op zijn loopbaan en vroeg hem naar<br />
zijn visie op het recht.<br />
U bent cum laude<br />
afgestudeerd aan de<br />
Katholieke Universiteit<br />
Nijmegen (nu: Radboud<br />
Universiteit Nijmegen).<br />
Hoe kijkt u terug op uw<br />
studententijd?<br />
De studententijd was heel plezierig:<br />
eindelijk af van het strakke schema<br />
van de middelbare school. Je bepaalt<br />
voor een groot deel zelf je agenda.<br />
In het begin ging het zo snel, dat ik de<br />
kans zag om vier maanden als<br />
steward op een zeeschip te gaan<br />
werken, dat vanuit <strong>Rotterdam</strong> naar de<br />
Amerikaanse westkust en weer terug<br />
voer. Heerlijk. Geleidelijk aan begon<br />
het recht mij meer te boeien.<br />
Wat had u voor ideeën over uw<br />
carrière toen u nog studeerde?<br />
Ik wist niet goed wat te gaan doen na<br />
mijn eindexamen gymnasium. Mijn<br />
ouders, allebei jurist, raadden me de<br />
rechtenstudie aan: je kunt er alle<br />
kanten mee op. Dat ben ik toen maar<br />
gaan doen. In de loop van de studie in<br />
Nijmegen werd het me wel duidelijk dat<br />
ik als jurist wilde gaan werken, dus in<br />
een typisch juridische functie.<br />
“DE PRESIDENT IS HET BOEGBEELD VAN DE<br />
HOGE RAAD”<br />
Waar heeft u gewerkt voordat u<br />
rechter werd?<br />
In 1970 ben ik begonnen in Brussel als<br />
stagiaire bij de Europese Commissie.<br />
Dat viel wat tegen, omdat ik erheen<br />
was gegaan met het Europees ideaal<br />
voor ogen, terwijl er in het sociaal<br />
verkeer vooral werd gesproken over<br />
wie de volgende hoge post zou krijgen.<br />
Dat interesseerde mij bar weinig. Het<br />
strafrecht had aan het einde van mijn<br />
studie mijn interesse gewekt. Ik heb<br />
toen bij prof. Enschedé aan de Universiteit<br />
van Amsterdam een plaats als<br />
promotie-assistent gekregen. Bij hem<br />
ben ik medio 1974 gepromoveerd op<br />
’Waarborgen rondom het vervolgingsbeleid’.<br />
Toen al dacht ik erover om<br />
rechter te worden, maar een centrale<br />
positie in de strafrechtspleging trok me<br />
uiteindelijk meer. En zo kwam ik terecht<br />
bij het openbaar ministerie.<br />
Welk pad heeft u moeten<br />
afleggen om president van de<br />
Hoge Raad te worden?<br />
Begin jaren tachtig werd ik gepolst<br />
voor hoogleraarsposten; een aanbod
van Nijmegen heb ik geaccepteerd. Vrij<br />
kort daarna werd ik door de Hoge Raad<br />
gevraagd. Daar was ik nog niet klaar<br />
voor, want ik wilde als hoogleraar nog<br />
een handboek strafprocesrecht<br />
schrijven en een begin maken met toen<br />
iets geheel nieuws: een boek over<br />
Europees strafrecht. Dat schrijven<br />
kostte echter veel tijd. Daarom stond ik<br />
maar liefst acht jaar op de aanbevelingslijst<br />
van de Hoge Raad voordat ik<br />
er aan toe was én er een plaats vacant<br />
kwam. Van raadsheer werd ik vicepresident<br />
en toen deed zich de<br />
gelegenheid voor om president te<br />
worden. Na 37 jaren mij met de inhoud<br />
van het recht te hebben bezig gehouden,<br />
vond ik het aantrekkelijk aan het<br />
einde van mijn loopbaan nog eens een<br />
periode qua inhoud iets geheel anders<br />
te gaan doen. En dat bevalt me heel<br />
goed. Je komt in contact met allerlei<br />
mensen en zaken die voorheen buiten<br />
je blikveld lagen. Het raadsheerschap in<br />
de Hoge Raad is een mooie, zo niet de<br />
mooiste, positie is voor een jurist.<br />
U verschijnt behoorlijk vaak<br />
in media en bent daardoor vrij<br />
zichtbaar voor de samenleving.<br />
Behoort dat tot een van de<br />
taken van de president van de<br />
Hoge Raad?<br />
Zeker, de president is het boegbeeld<br />
van de Hoge Raad. De Hoge Raad<br />
bevordert en verzekert door middel van<br />
zijn uitspraken de rechtseenheid, de<br />
rechtsontwikkeling en de rechtsbescherming.<br />
Daarnaast zie ik ook een<br />
taak voor de Hoge Raad als hoeder van<br />
de rechtsstaat. Als de rechtsstaat<br />
onder druk staat, moet de Hoge Raad<br />
zich daartegen uitspreken, is mijn<br />
opvatting. En dan is de president de<br />
eerst aangewezen persoon om dat te<br />
doen.<br />
Nederland is aan het<br />
veranderen en de samenleving/<br />
media heeft vaak een mening<br />
over rechtszaken. Moet een<br />
rechter hier op reageren?<br />
Een rechter moet zijn uitspraak niet in<br />
de media doen, maar in de zittingszaal.<br />
Dat moet niet veranderen. Dat neemt<br />
niet weg dat andere rechters dan de<br />
rechter die in die ene zaak recht heeft<br />
gesproken, bijvoorbeeld persrechters,<br />
in de media de zaak kunnen uitleggen.<br />
“EEN RECHTER MOET<br />
ZIJN UITSPRAAK<br />
NIET IN DE MEDIA<br />
DOEN, MAAR IN DE<br />
ZITTINGSZAAL”<br />
En als er dingen niet goed zijn gegaan<br />
of als er misverstanden zijn ontstaan in<br />
de media of bij het publiek dan is het<br />
inderdaad zaak dat presidenten of<br />
woordvoerders daar snel en adequaat<br />
op reageren. Wat mij betreft zouden<br />
rechters wel iets meer zichtbaar mogen<br />
zijn dan nu het geval is. De tv-serie ‘De<br />
Rechter’ is een mooi voorbeeld van<br />
laten zien wat rechters doen en kunnen<br />
betekenen. Maar er is een lastig<br />
spanningsveld: een rechter moet zijn<br />
eigen uitspraak in de media niet gaan<br />
verdedigen. Dan loop je het grote risico<br />
dat je meer zegt dan in de beslissing<br />
staat.<br />
Wat vindt u van de stelling dat<br />
geruchtmakende processen<br />
voortaan live via internet en<br />
televisie te volgen moeten<br />
zijn om zo het vertrouwen van<br />
burgers in de rechtspraak te<br />
vergroten?<br />
Het is goed als burgers zien hoe het er<br />
aan toe gaat in de rechtspraak. Ik ben<br />
ervan overtuigd dat als meer mensen<br />
een proces volgen, zij ook meer begrip<br />
zullen hebben voor de uitspraak die de<br />
rechter uiteindelijk doet. Een voorwaarde<br />
voor vertrouwen is het echter niet,<br />
maar het vertrouwen van de Nederlandse<br />
burger in de rechtspraak is<br />
gelukkig nog altijd hoog. De vraag is<br />
hoe je ervoor kunt zorgen dat de<br />
aanwezigheid van een camera het<br />
proces niet verstoort. Durft een<br />
verdachte vrijuit te antwoorden? Voelt<br />
een rechter zich voldoende vrij en op<br />
zijn gemak om zo te handelen als hij<br />
nodig acht? Geruchtmakende processen<br />
hebben ook een amusementswaarde<br />
en de behoefte aan amusement mag<br />
nooit een eerlijk proces belemmeren.<br />
Uiteindelijk moeten de rechters die het<br />
proces leiden beslissen of het belang<br />
van een goede rechtsbedeling niet<br />
tekort wordt gedaan door deze vorm<br />
van openbaarheid.<br />
INTERVIEW<br />
U bent voorstander van het<br />
publiceren van dissenting<br />
opinions. Waarom?<br />
Om twee redenen: in de eerste plaats<br />
omdat dan degenen die het niet eens<br />
zijn met het standpunt van de meerderheid<br />
van de rechters, kunnen zien dat<br />
hun standpunt ook een rol heeft<br />
gespeeld, ook al heeft dat uiteindelijk<br />
niet de doorslag gegeven. Ze zullen<br />
zeggen; gelukkig zitten er ook verstandige<br />
mensen in de Hoge Raad. In de<br />
tweede plaats kan het bijdragen aan<br />
verscherping van het inzicht. De<br />
argumenten zullen wat geprononceerder<br />
tevoorschijn komen. Overigens zou<br />
ik menen dat invoering van dit<br />
fenomeen beperkt zou moeten blijven<br />
tot de Hoge Raad en tot zaken van<br />
groot gewicht.<br />
U heeft, samen met professor<br />
Corjo Jansen, de stelling<br />
verdedigd dat de Hoge Raad in<br />
de Tweede Wereldoorlog veel te<br />
gemakkelijk heeft meegewerkt<br />
met de Duitse bezetter.<br />
Waarom heeft u dat onderzoek<br />
laten verrichten? Op welke<br />
manier heeft de Hoge Raad te<br />
gemakkelijk meegewerkt?<br />
Er lag nog altijd een stuk onverwerkt<br />
verleden. Er was wel onderzoek<br />
gedaan, maar een breed opgezette<br />
studie naar de Hoge Raad in de Tweede<br />
Wereldoorlog was er niet. En die was<br />
nodig om met het verleden in het reine<br />
te komen. Om te weten wat er nu<br />
precies was voorgevallen. Raadsheren<br />
hebben wel, en soms ook fel, geprotesteerd<br />
tegen maatregelen van de Duitse<br />
bezetten, maar in stilte. En juist het<br />
hoogste rechtscollege had een publieke<br />
signaalfunctie, een voorbeeldfunctie<br />
moeten hebben. Er zijn momenten<br />
geweest waarop ze zich duidelijk<br />
hadden moeten laten horen en dat<br />
hebben ze helaas nagelaten.<br />
In het ‘manifest van<br />
Leeuwarden’ slaakten meer dan<br />
500 rechters een noodkreet:<br />
de werkdruk is zo hoog<br />
opgelopen dat de kwaliteit van<br />
de rechtspraak onder druk<br />
komt te staan. Volgens Erik<br />
van den Emster, voorzitter van<br />
de Raad van de Rechtspraak,<br />
is er weinig reden tot zorg;<br />
63
64 INTERVIEW<br />
de Nederlandse rechtspraak<br />
behoort nog steeds tot de<br />
beste vijf van de wereld<br />
(gebaseerd op World Economic<br />
Forum en World Justice<br />
Project). Hoe kijkt u hier<br />
tegenaan?<br />
Ik neem die zorgen zeer serieus.<br />
Goede rechtspraak vereist aandacht<br />
en zorgvuldigheid en enige ruimte<br />
voor reflectie. Ik vrees dat veel<br />
rechters daar op dit moment onvoldoende<br />
ruimte voor hebben. In de<br />
toekomst moet hier een oplossing<br />
voor worden gezocht.<br />
In 2009 sprak u zich kritisch<br />
uit over de houding van de<br />
politiek jegens de rechterlijke<br />
macht. U was van mening dat<br />
de politiek respectvoller moest<br />
zijn, ook als zij kritisch waren.<br />
Wat was hiervoor de aanleiding<br />
en vindt u dat dit verbeterd is<br />
sindsdien?<br />
Het was een tijd in de mode dat politici<br />
onbesuisd en ontijdig hun kritiek<br />
uitten. Dat lijkt nu gelukkig weer iets<br />
te zijn afgenomen. Van diverse politici,<br />
ook ministers, heb ik rechtstreeks<br />
gehoord dat zij mijn standpunt delen.<br />
“WIJ MOETEN OPEN<br />
BLIJVEN STAAN<br />
VOOR KRITIEK”<br />
Jos Silvis, de voorzitter van<br />
de <strong>Rotterdam</strong>se strafkamer<br />
die de rechterlijke dwaling<br />
begin die bekend staat als<br />
de Schiedammer Parkmoord,<br />
is benoemd bij het hof in<br />
Straatsburg. Hans Crombag<br />
noemt de selectieprocedure en<br />
deze benoeming problematisch<br />
en vraagt zich af of er wel<br />
iemand op het idee is gekomen<br />
de Parkmoord mee te wegen.<br />
Wat vindt u van zijn kritiek?<br />
De selectieprocedure is vertrouwelijk<br />
dus ik kan daar niet veel over zeggen<br />
behalve wat ik daar eerder over heb<br />
gezegd: dit is weldegelijk overwogen<br />
en heeft geen belemmering gevormd<br />
voor de voordracht door de regering.<br />
Is de rechtsstaat, zoals wij die<br />
kennen, voldoende aangepast<br />
aan de huidige samenleving of<br />
dienen er bepaalde aspecten<br />
veranderd te<br />
worden? Hoe<br />
moeten we de<br />
kwaliteit van de<br />
rechtsstaat op<br />
pijl houden?<br />
Wij moeten open blijven<br />
staan voor kritiek. We<br />
moeten onze beslissingen<br />
uitleggen,<br />
misschien nog meer<br />
dan we nu al doen.<br />
We moeten die 1,8<br />
miljoen zaken die<br />
we per jaar<br />
behandelen goed en<br />
op kwalitatief hoog niveau<br />
blijven doen. We moeten het tempo<br />
nog wat hoger maken, maar wel<br />
onder de voorwaarde dat we voldoende<br />
middelen krijgen. En we moeten<br />
vooral onze rug blijven recht houden,<br />
En dat betekent dat we in de concrete<br />
gevallen die we behandelen niet<br />
moeten meewaaien met de wind van<br />
de dag, maar fier rechtop moeten<br />
blijven staan en beslissen zoals we<br />
volgens het recht moeten doen. Dat<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
betekent nogal eens dat we moeten<br />
ingaan tegen de waan van de dag. Dat<br />
moeten we vooral volhouden.<br />
U bent gepromoveerd, u<br />
bent president van de Hoge<br />
Raad en u bekleed diverse<br />
nevenfuncties. Kortom, u<br />
heeft een erg indrukwekkend<br />
Curriculum Vitae. Is er nog iets<br />
dat u niet heeft gedaan, maar<br />
wel graag had willen doen?<br />
Ja, ik heb ervaring in het openbaar<br />
bestuur gemist. Misschien zou het<br />
goed zijn geweest als ik ook eens een<br />
tijd op een departement had doorgebracht.<br />
Wat denkt u dat heeft gemaakt<br />
dat u zo succesvol bent<br />
geweest op verschillende<br />
vlakken?<br />
Ik maak me sterk dat veel het gevolg is<br />
van een gelukkige samenloop van<br />
omstandigheden en natuurlijk ook wel<br />
een beetje van inzet en inspanning<br />
voor de goede zaak.<br />
Over Geert Corstens<br />
Gerard Josephus Maria (Geert)<br />
Corstens (1946) studeerde in<br />
1969 cum laude af in Nederlands<br />
recht aan de Katholieke<br />
Universiteit Nijmegen. In 1974<br />
promoveerde hij aan de<br />
Universiteit van Amsterdam op<br />
het onderwerp vervolgingsbeleid.<br />
Hij was officier van justitie<br />
(1977-1982) en hoogleraar<br />
strafrecht (1982-1995) voordat<br />
hij in 1995 benoemd werd tot<br />
raadsheer van de Hoge Raad.<br />
In 2006 werd hij vicepresident<br />
van de Hoge Raad en in 2008<br />
volgde hij Willibrord Davids op<br />
als president van de Hoge<br />
Raad. Hij ontving diverse<br />
onderscheidingen, onder<br />
andere een eredoctoraat van<br />
de Universiteit Antwerpen en<br />
hij is ridder in de Franse orde<br />
van de Légion d’honneur.<br />
Daarnaast publiceert hij veel<br />
over het strafrecht.
Bestuurskunde<br />
Bestuurskunde<br />
Victimology Victimology and and Criminal Criminal Justice<br />
Justice<br />
Fiscaal Fiscaal Recht Recht<br />
International<br />
International<br />
International<br />
International<br />
Business<br />
Business<br />
Business<br />
Business<br />
Law<br />
Law<br />
Law<br />
Law<br />
INTERNATIONAL AND EUROPEAN PUBLIC LAW<br />
INTERNATIONAL AND EUROPEAN PUBLIC LAW<br />
International International and and European European Taxation Taxation<br />
Tilburg<br />
Tilburg<br />
Tilburg<br />
Tilburg<br />
Law<br />
Law<br />
Law<br />
Law<br />
School<br />
School<br />
School<br />
School
66<br />
RECENSIE<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013<br />
RECHT UIT HET HART<br />
BOEKRECENSIE<br />
Tekst: Soraya J. Santhalingam<br />
Mr. Sonja Ortmans beschrijft in haar boek ‘Recht uit het hart’ haar reis<br />
om het antwoord te krijgen op de vraag waarom de advocatuur soms<br />
faalt. Ormans, die zelf advocaat is geweest, maakt deze reis omdat<br />
zij een bepaalde leemte voelde in haar werk, een onbehaaglijk<br />
gevoel. Ze besluit om voortaan haar gevoel te volgen en naar haar<br />
hart te luisteren.<br />
De rol van de advocaat staat in het boek centraal. Moet er wel altijd<br />
naar de rechter worden gestapt? Zou het niet veel fijner zijn en zou<br />
het voor beide partijen niet meer voldoening geven, wanneer er tot<br />
een compromis gekomen kan worden? Kunnen we er niet gewoon over<br />
praten? Iets wat closure biedt via vergeving in plaats van een rechterlijk<br />
bevel?<br />
Het boek laat zien wat de advocatuur ook kan zijn. Iets waardevols in plaats<br />
van robuust, stoffig en kil. Het boek is erg spiritueel, soms zelfs een tintje<br />
religieus. Alles speelt zich af in het gevoelsmatige. Boeddha, het innerlijk<br />
Orakel van Themis, menig opperhoofd van Indianenstammen: hoe deden zij<br />
het vroeger en hoe dachten zij over conflicten? Wat kunnen wij van hen<br />
leren? De intuïtie en verbeelding is het gereedschap van een advocaat als<br />
mediator zoals mooi omschreven staat op pagina 54.<br />
Er wordt tevens een uitstapje gemaakt naar de rechtstheorie; over natuurrecht<br />
en rechtspositivisme. Letterknecht of moraalridder? De schrijfster<br />
bespreekt methodes om tot alternatieve wijze van geschillenbeslechting te<br />
komen. Denk bijvoorbeeld aan Collaborative law, Restorative Justice,<br />
Therapeutic Jurisprudence, Spiritual lawyering, Transformative Mediation,<br />
Holistic law.<br />
Wellicht doet de bovenstaande omschrijving nogal zweverig overkomen. In<br />
principe is dat het ook: de schrijfster neemt ons mee van de meest educatieve,<br />
diepgaande droge juristenstof, naar een sprookjesbos met pannenkoeken<br />
en ahornsiroop. Het boek is erg expressief geschreven, haar passie en<br />
vastberadenheid en droge humor zijn duidelijk kenbaar in haar gekozen<br />
bewoordingen. Het volgen van je hart staat centraal en doet je je nadenken<br />
over waarom jij rechten bent gaan studeren. Kortom: zeker een aanrader.
In uw boek beschrijft u<br />
het proces ‘denken met je<br />
hart’, over het nemen van<br />
verantwoordelijkheid, over<br />
rechtspositivisme tegenover<br />
natuurrecht. Wat is de<br />
belangrijkste les die wij hieruit<br />
kunnen trekken?<br />
Dat, hoewel regels belangrijk zijn, er<br />
altijd iets is wat nog belangrijker is.<br />
Iets dat voorbij logica gaat en niet in<br />
regels, richtlijnen en protocollen is<br />
vast te leggen. Mensen die, zonder<br />
aanziens des persoons en zonder na te<br />
denken de regels volgen, doen hun<br />
werk niet goed. Dit wordt een steeds<br />
groter probleem. Denk<br />
bijvoorbeeld aan<br />
medewerkers van<br />
een groot bedrijf,<br />
zoals een energieleverancier<br />
of een<br />
telecombedrijf, die<br />
een vraag krijgen van<br />
een klant. Het<br />
probleem wordt vaak<br />
niet bij de wortel<br />
aangepakt en met een<br />
nietszeggend<br />
standaardantwoordje<br />
heeft de medewerker<br />
zijn of haar werk weer<br />
goed gedaan, volgens<br />
het boekje. Maar ik<br />
zeg, leg dat boekje<br />
eens weg en luister<br />
écht naar je klant en<br />
los zijn probleem<br />
gewoon op. Het heeft te<br />
maken met medemenselijkheid,<br />
je kunnen<br />
inleven in de situatie<br />
van een ander en<br />
diegene echt willen<br />
helpen. Zo ben je<br />
verantwoordelijk bezig<br />
en voorkom je conflicten<br />
en veel frustratie. Als<br />
jurist heb je ook baat bij<br />
deze menselijke vaardigheden<br />
om tot de kern van<br />
de zaak te komen. Wees<br />
niet alleen juridisch spitsvondig, maar<br />
houdt een breed blikveld en wees<br />
creatief bij het oplossen van geschillen.<br />
Wat is voor u het doel geweest<br />
van het schrijven van dit boek?<br />
Wilt u studenten aansporen<br />
om hetzelfde te doen, wilt u<br />
iets aanwakkeren bij degene<br />
die misschien dezelfde<br />
overtuigingen koesteren? In<br />
uw eigen studententijd stond<br />
u ook voor een aantal keuzes;<br />
wilt u daar iets meer over<br />
vertellen?<br />
Het boek ontstond opeens, zonder dat<br />
ik het plan had het te schrijven. Het<br />
moest er gewoon uit, dit verhaal.<br />
Tijdens het schrijven realiseerde ik me<br />
dat ik toch wel een bijzonder pad heb<br />
bewandeld dat zeker inspirerend kan<br />
zijn voor anderen. Hoewel ik een leuke<br />
studententijd heb gehad, voelde ik me<br />
in de basis stuurloos. Ik had geen idee<br />
waar het allemaal naar toe zou gaan<br />
met mij. Voor iemand die graag de<br />
dingen onder controle heeft, is dat<br />
lastig. Het was voor mij een hele<br />
zoektocht om nu op het punt te zijn<br />
dat ik het leven op me af kan laten<br />
komen, zonder alles te willen sturen.<br />
Een volledig relaxte Zen-boeddhist zal<br />
ik wel nooit worden, maar voor mij is<br />
het heerlijk om met volle teugen te<br />
kunnen genieten in een imperfecte,<br />
chaotische wereld, waarin ik nog<br />
steeds niet weet wat ik wil als ik later<br />
groot ben. Dat moet haast wel heerlijk<br />
zijn voor rechtenstudenten om te<br />
horen.<br />
Gelooft u dat holistische<br />
advocatuur door zal breken/<br />
aan zal slaan in Nederland?<br />
Het is al aan de gang en het is niet te<br />
stuiten. Mensen worden steeds<br />
bewuster en zijn steeds meer bezig<br />
met zingeving. De hard-tegen-hard<br />
mentaliteit is op zijn retour en maakt<br />
op niemand meer indruk. Mensen<br />
zullen ook niet torenhoog tegen je<br />
RECENSIE<br />
opkijken, omdat je een toga aanhebt<br />
of een prachtig mantelpak. Respect<br />
dwing je af door goede communicatie,<br />
verantwoordelijk gedrag, vriendelijkheid.<br />
Dit hoort allemaal bij een<br />
holistische visie, waarin alles en<br />
iedereen met elkaar is verbonden.<br />
Gelooft u dat een wereld<br />
zonder rechtssystemen en<br />
wetten kan bestaan? En gelooft<br />
u dan ook dat we beter af<br />
zouden zijn?<br />
Ja, ik geloof dat dat kan bestaan, maar<br />
nu nog niet. Als mens ontwikkelen we<br />
ons steeds verder en lossen we steeds<br />
meer van ons ego op. We realiseren<br />
ons dat het ego met haar machtspelletjes<br />
haar langste tijd heeft gehad.<br />
Maar het loslaten daarvan is een<br />
proces en dat proces moeten we<br />
onszelf gunnen en bovendien mogen<br />
we daar ook van genieten.<br />
Wat doet u tegenwoordig?<br />
Zullen wij nog meer van u<br />
horen?<br />
In de tijd die ik over heb, naast een<br />
druk gezinsleven, schrijf ik. Ik ben<br />
bezig met een roman en met een<br />
scenario. Alles heeft te maken met<br />
holisme en het loslaten van het ego. Er<br />
zijn ook plannen om iets met bewustwording<br />
te doen in het gevangeniswezen,<br />
maar daar zal ik nog wel een tijdje<br />
op kunnen broeden, omdat ik nog niet<br />
heb geleerd hoe ik mezelf moet<br />
klonen.<br />
67<br />
“DENK MET JE HART”
ARS AEQUI<br />
MAAKT KENNIS,<br />
AANGENAAM.<br />
Ars Aequi is een algemeen juridisch maandblad vol verdieping, opinie en<br />
natuurlijk annotaties en nieuwe wetgeving. Een bron van informatie voor de<br />
jurist in opleiding.<br />
Ars Aequi is iedere maand voor studenten gratis te downloaden als PDF of<br />
ePub. Sluit op arsaequi.nl je gratis studentabonnement af.<br />
Wil je voor maar een tientje per jaar ook elke maand Ars Aequi op je<br />
deurmat? Ga naar tientjesabonnement.nl of scan de QR-code.<br />
Wil je volledig op de hoogte blijven van wat er in de juridische wereld<br />
gebeurt en een schat aan scriptieonderwerpen binnen handbereik<br />
hebben? Ga dan naar kwartaalsignaal.nl of scan de QR-code en kies<br />
voor een abonnement op KwartaalSignaal, waarin elk kwartaal de<br />
rechtsontwikkelingen op juridische deelterreinen worden besproken.<br />
Voor slechts € 16 per jaar heb je dan niet alleen KwartaalSignaal,<br />
maar krijg je ook Ars Aequi op papier!<br />
Volg ons op
Erasmus School of Law (ESL) heeft per<br />
1 februari 2013 een nieuw bestuur. Prof.<br />
mr. dr. Suzan Stoter de nieuwe decaan,<br />
prof. dr. Fabian Amtenbrink is benoemd<br />
tot vice-decaan. Prof. Stoter volgt in haar<br />
functie prof. mr. Maarten Kroeze op. Prof.<br />
Kroeze zal zich naar eigen wens, na een<br />
decanaat van vier jaar, als hoogleraar<br />
Ondernemingsrecht aan ESL weer full time<br />
voor de wetenschap inzetten.<br />
NIEUWS & AGENDA<br />
SUZAN STOTER EN<br />
FABIAN AMTENBRINK<br />
VORMEN NIEUW BESTUUR ERASMUS<br />
SCHOOL OF LAW<br />
Suzan Stoter is hoogleraar Rechtssociologie<br />
en was van mei 2010 tot heden<br />
onderwijsdecaan van ESL. Zij studeerde<br />
in 1995 af aan de Universiteit van<br />
Amsterdam, waar zij in 2000 promoveerde<br />
op een bestuursrechtelijk<br />
onderwerp. In 2001 werd zij werkzaam<br />
aan Erasmus School of Law als postdoc<br />
rechtssociologie, welke functie zij lange<br />
tijd heeft gecombineerd met een baan<br />
als jurist bij het toenmalige ministerie<br />
van Verkeer en Waterstaat. In 2007<br />
keerde Suzan Stoter helemaal terug<br />
naar de universiteit, sinds 2010 als<br />
hoogleraar Rechtssociologie aan de<br />
Erasmus Universiteit <strong>Rotterdam</strong>.<br />
Daarnaast is Suzan Stoter onder meer<br />
wetenschappelijk directeur van het<br />
Centre for Law & Innovation.<br />
Fabian Amtenbrink was van februari<br />
2009 tot heden onderzoekdecaan aan<br />
ESL. Hij studeerde aan de Freie<br />
Universität Berlin, waarna hij cum laude<br />
promoveerde aan de Rijksuniversiteit<br />
Groningen. Nadat hij in Duitsland een<br />
69<br />
gecombineerde opleiding tot advocaat<br />
en rechter had gevolgd, keerde hij terug<br />
naar de Rijksuniversiteit Groningen. In<br />
2006 verruilde hij Groningen voor een<br />
functie als hoogleraar Recht van de<br />
Europese Unie in <strong>Rotterdam</strong>. Sinds<br />
2009 is Fabian Amtenbrink tevens<br />
bijzonder hoogleraar aan het College of<br />
Europe in Brugge.<br />
Suzan Stoter en Fabian Amtenbrink<br />
vormen samen het bestuur van Erasmus<br />
School of Law. Zij zijn aangesteld voor<br />
een periode van vier jaar. Hun speerpunten<br />
zullen zijn het verder ontwikkelen<br />
van Erasmus Law College (het facultaire<br />
onderwijsmodel dat is gebaseerd op<br />
probleemgestuurd leren) en het<br />
versterken van het wetenschappelijk<br />
onderzoek. Daarnaast bouwt de faculteit<br />
aan een scherpe internationale<br />
profilering en wil zij de relaties met<br />
collega-universiteiten, alumni en de<br />
beroepspraktijk intensiveren.
70<br />
DE RECHTER<br />
FIAT JUSTITIA<br />
JAARGANG 25 NR 2<br />
februari 2013
Master<br />
the class<br />
Op 18, 19 en 20 april 2013 krijgen 24 toptalenten de kans zich uit te<br />
leven tijdens onze Masterclass. Ben je 3e of 4e jaars rechtenstudent?<br />
Wil je advocaat, fiscalist of notaris worden? En kun je een case<br />
meesterlijk oplossen? Meld je dan vóór 11 maart 2013 aan via<br />
werkenbijnautadutilh.nl.
Change language