Nieuwsbrief 2007-2 - RAAP Archeologisch Adviesbureau

Waterschappen en erfgoedzorg vervolg van pagina 1
zeg ik wel eens gekscherend. Maar je hebt natuurlijk ook
extensieve gebieden waar natuurontwikkeling, de EHS en
waterberging de doelstellingen zijn. Zones met een lage
economische druk. Waarom zou cultuurhistorie daar niet bij
kunnen? Als het daar niet kan, waar in Nederland dan wel?
Waterschappen zien wel dat ze een zorgplicht hebben voor
het erfgoed. Je moet er als archeoloog of cultuurhistoricus
natuurlijk op tijd bij zijn en wel de taal van de ruimtelijke
ordening spreken. Je moet ook niet vertrekken vanuit de
cultuurhistorie, maar juist raakvlakken zoeken met andere
doelen, bijvoorbeeld met natuurontwikkeling en recreatief
medegebruik. Dus niet kijken naar de verschillen, maar
naar wat cultuurhistorie kan bijdragen en hoe je binnen
alle nieuwe ontwikkelingen en inrichtingsplannen een
goede erfgoedzorg tot stand kunt brengen. Als je daar open
voor staat kan het iets moois opleveren. Neem nou een
voormalige molenvijver, die kun je meenemen in je ontwerp.
Zo maak je niet alleen een oude historische structuur weer
zichtbaar, maar de molenvijver kun je ook gebruiken als
retentiebekken en ’s winters als schaatsvijver. Oude dingen
een nieuwe functie geven, dat is een mooie oplossing.”
Belevingswaarde telt
Archeologie en cultuurhistorie moeten bij
herinrichtingsprojecten niet zozeer als een beperkende,
geldverslindende factor ervaren worden, die alleen de
wetenschap dient, maar juist als mogelijkheid om de
kwaliteit van de omgeving te verhogen. Vind plaat sen zijn
goed te benutten in cultuur-toeristische en educatieve
zin. Voor het brede publiek telt vooral de belevingswaarde.
Cultuurhistorische relicten moeten beleefd kunnen worden
en ook zichtbaar worden gemaakt in het landschap. De
bescherming en visualisatie van archeo logische resten
kunnen overigens met elkaar in conflict komen, maar het
hoeft niet.
op de voorkant: de reconstructie van een Romeinse brug over de Tungelroyse beek
Kaboutersberg
Een van Roymans meest recente projecten is de
cultuurhistorische verwachtings- en advieskaart voor
Waterschap De Dommel, voor de herinrichting van het
beekdal van de Kleine Beerze. In het gebied bestond
ooit de ‘Kaboutersberg’, een Romeinse grafheuvel
waarvan de beleving doorklinkt in sagen en mythen
die in de 19e eeuw zijn opgetekend. Zowel de heuvel
als de onder grondse sporen daarvan zijn geheel
uit het landschap verdwenen. Alleen de naam en
opgravingsgegevens herinneren er nog aan. Een van
de aanbevelingen in het rapport is het maken van een
reconstructie van de heuvel. In het heuvellichaam kan
de ‘resi dentie’ van kabouterkoning Kyrie gerealiseerd
worden, die je via een tun nelnetwerk kunt bezoeken.
Een ander volksverhaal, van de Klokkenkuil, kan nieuw
leven ingeblazen worden door een voormalig vennetje
uit te graven, waardoor een paddenpoel ontstaat. Het
zand dat hierbij vrijkomt, kan weer gebruikt worden voor
het heuvellichaam van de Kaboutersberg. De mythische
beleving van de Kaboutersberg en omgeving wordt zo
levend gehouden. En de recon structie van de heuvel
conflicteert niet met de wetenschappelijke waarde
omdat de fysieke kennisbron geheel is verdwenen.
Meer variatie
Jan Roymans: “Zo’n Kaboutersberg behoort tot het
collectief geheugen van de bewoners. Mensen hebben
ijkpunten, ze identificeren zich ermee. Als er iets
drastisch verandert in je omgeving, dan is ook dat
verhaal weg. En dan stuit je vaak op grote weerstand
bij lokale bewoners, want daar zit hun verleden. Dat
is dus een belangrijke reden om rekening te houden
met cultuurhistorische resten. Iets anders is dat je de
concurrentieslag in het toerisme beter aan kunt door de
verschillende cultuurhistorische geschiedenissen van
een gebied aan te scherpen. Je krijgt anders veel van