juli 2010 - Rijksgebouwendienst

More documents

Recommendations

Info

landschap monumenten 18 Trompenburg of Soestdijk zou – terecht – maatschappelijk niet geaccepteerd worden. Maar je kunt niet zeggen ‘dan zetten we er morgen een nieuw bos neer’. Voor je weer enigszins volgroeide bomen hebt ben je immers dertig jaar verder. Bos in Nederland is geen natuur maar schijnnatuur. Die kun je niet straffeloos op zijn beloop laten. Bovendien werkt achterstallig onderhoud onnodig kostenverhogend. Als we nu niets doen gaat het ons als Rijksoverheid op termijn gegarandeerd meer geld kosten.’ Ook op het gebied van auteursrecht deed de Rijksgebouwendienst een onaangename ontdekking. Bij het rechtbankcomplex in Zutphen kwam min of meer bij toeval aan het licht dat het door de gebruiker voor het tuinonderhoud ingehuurde bedrijf de tuin van de nieuwbouw had aangepast zonder dat de oorspronkelijke, enkele jaren eerder door de Rijksgebouwendienst ingeschakelde tuinarchitect daar in was gekend. Van der Peet: ‘Het was met de beste bedoelingen gebeurd maar auteurs- rechtelijk klopt dat natuurlijk niet. Je mag niet zo maar aan iemands tuinontwerp gaan sleutelen. Bij monumentale landgoederen hebben de tuinen bovendien vaak een monumentenstatus. Dat wordt nogal eens vergeten. Niet alleen voor het verwijderen van een boom maar ook voor aanleggen van een extra bloembed moet je dan in principe een vergunning aanvragen. Als je zonder vergunning in zo’n beschermde tuin aan de slag gaat overtreed je de monumentwet en bega je feitelijk een misdrijf. Dat weet haast niemand, dus ook niet onze klanten die een beschermde tuin in gebruik hebben. Als Rijksgebouwendienst hebben wij, samen met onze klanten, een voorbeeldfunctie.’ gedenknaaLden Naar aanleiding van deze en andere ervaringen wil de Rijksgebouwendienst, analoog aan de beheersplannen voor gebouwen, ook systematisch beheersplannen voor belangrijk groen in rijksbezit opstellen. Te beginnen bij de tuinen en parken die horen bij historische monumenten. In 2009 is hiertoe door de adviseur voor historisch groen van de Rijksbouwmeester, Frank de Josselin de Jong, in overleg met de Programmadirectie Monumenten van de Rijksgebouwendienst, gewerkt aan een plan van aanpak. Ook werd inhoudelijk afgestemd met de Rijksadviseur voor het Landschap, Yttje Feddes. Voordat Josselin de Jong begin dit jaar plotseling overleed, stelde hij een doordachte startnotitie op. Onlangs hebben Yttje Feddes en de Rijksbouwmeester deze notitie voorgelegd aan de Dienstleiding van de Rijksgebouwendienst, waarna nu verdere uitwerking volgt. De eerste stap wordt het inventariseren van het historisch groen in bezit van de Rijksgebouwendienst, inclusief de afspraken over het beheer die ooit zijn gemaakt met de gebruikers. Van der Peet: ‘We hebben heel wat groen in bezit, variërend van een kleine tuintjes bij kantoren, rijksmusea en gerechts- gebouwen tot grote paleistuinen en historische vestingwerken. En overal speelt wat. Daarbij komt dat sinds de stelselwijziging bepaalde aspecten van de afspraken met de gebruikers blijkbaar nog niet goed zijn uitgewerkt. Met de departementen bestaan gedetailleerde standaardafspraken op basis waarvan verder gepraat kan worden. Zeker als het gaat om groen rondom monumenten zijn er echter ook vaak niet-rijksklanten. Sommige monumenten worden gehuurd door stichtingen of gemeenten, zoals kasteel De Slangenburg in Doetinchem. Of hebben helemaal geen gebruiker, denk aan gedenknaalden. Als het dak van een gebouw lekt gaat iedereen schreeuwen en is volstrekt duidelijk wat er moet gebeuren en wie dat gaat betalen. Maar als er naast een gebouw of gedenknaald een boom omwaait – op wiens initiatief en kosten wordt die dan verwijderd? Soms is dat geregeld in een standaardovereenkomst, soms ook niet. Of er staat in de afspraken dat het onderhoud voor rekening
van de klant is. Maar wat is onderhoud? Is dat ook het uitdunnen van bospercelen en het opnieuw reguleren van de waterhuishouding op een landgoed? Of het maken van nieuwe beplantingsschema’s? Kortom, bij veel panden met betrekking tot het tuinonderhoud moet nodig iets geregeld worden. Ook in het belang van onze klanten.’ ‘Als Rijksgebouwendienst maken we ons niet alleen sterk voor tuinen landschapsarchitectuur en cultuurhistorie maar hebben we ook oog voor de financiën. We hebben te maken met een heleboel objecten waar heel veel bomen staan. Zoals het voorterrein van paleis Het Loo, dat een groot aantal bomenlanen omvat. Als daar een probleem ontstaat kan dat een kostbare operatie worden. De tuinen van paleis Soestdijk, waar de situatie net als bij Het Loo inmiddels goed in kaart is gebracht, omvatten complete bospercelen. Als daar drastisch moet worden ingegrepen kan dat in de miljoenen gaan lopen. Geen reden tot paniek maar wel tot zorg. Als het om gebouwen ging zou het achterstallig onderhoud heten. Terwijl de Rijksgebouwendienst met de staat van onderhoud van zijn gebouwenvoorraad de afgelopen 25 jaar een enorme inhaalslag heeft gemaakt dreigt nu bij het groen achterstand op te gaan treden. Mensen onderschatten vaak de financiële en emotionele consequen- ties daarvan. Het kappen van een boom kan meer emoties losmaken dan de sloop van een gebouw. Dat soort emoties moet er echter niet toe leiden dat wordt geïnvesteerd in een landschappelijke detail zonder aandacht voor de grote lijn te hebben.’ gebiedSgeRichte benadeRing Het is duidelijk: de Rijksgebouwendienst gaat groen beschouwen als een volwaardig onderdeel van de vastgoedportefeuille. Net als voor de gebouwen zouden uiteindelijk ook samen met de klanten voor het groen meerjarenplanningen voor investeringen en onderhoud opgesteld moeten worden. ‘Op termijn is dat functioneel en financieel veel helderder en efficiënter voor alle partijen, aldus Van der Peet. ‘Je weet wat je hebt en je weet wat er aan zit te komen. En je voorkomt bijvoorbeeld dat er investeringen in nieuwe aanplant worden gedaan zonder een achterliggend integraal plan. Tegelijkertijd wordt met die meerjarenplannen ook een grote slag gemaakt op het gebied van de ontwerpdiscipline en het cultuurbehoud doordat we bij investeringen en in het beheer veel meer aandacht gaan besteden aan de samenhang van architectuur, architectuurhistorie en tuinarchitectuur. Een ontwikkeling die goed aansluit bij het actuele rijksbeleid op het gebied van monumentenzorg om de traditionele objectgerichte aanpak van monumenten te vervangen door een integrale, gebiedsgerichte benadering. Want het is natuurlijk ook vanuit dat perspectief absurd om heel veel geld te stoppen in de restauratie van een historisch pand terwijl de tuin of de belendende bebouwing zwaar verloederd zijn.’ Een van de eerste resultaten van deze nieuwe benadering is de methode voor landgoed De Trompenburg die in meerdere opzichten als ‘testcase’ fungeert. Uitgangspunt voor deze aanpak is een uitgebreid tuinhistorisch onderzoek, inclusief historische waardestelling, door een daarin gespecialiseerd bureau (SB4 Bureau voor Historische Tuinen, Parken en Landschappen). Mede op basis van dit onderzoek heeft de Rijksgebouwendienst vervolgens bepaald welke specifieke ambities zij bij de aanpak van het landgoed heeft. Kort gezegd komen deze ambities erop neer dat de uit historisch oogpunt zeer waardevolle 17 de -eeuwse elementen en structuren die in de huidige tuinaanleg nog aanwezig of traceerbaar blijken te zijn als belangrijkste leidraad voor het nieuwe inrichtingsplan kunnen worden gebruikt. Van de restanten van de historisch iets minder waardevolle elementen uit 18 de en 19 de -eeuwse lagen in de tuinaanleg dient de tuinarchitect te onderzoeken in hoeverre deze in zijn inrichtingsplan inpasbaar zijn. Van der Peet: ‘Essentieel is dan weer dat we als Rijksgebouwendienst net als de klant (het Rijksmuseum) niet uit zijn op een historische reconstructie van de 17 de eeuwse tuin, zoals bij Het Loo. Er dient een architectonisch goed beeld te gaan ontstaan, waarbij de historische lagen in het nieuwe ontwerp worden gerespecteerd. Maar ook dient met meer ecologische blik gekeken te worden naar een zo behoedzaam mogelijk behoud van bestaande beplanting. We leven echter uiteindelijk wel in 21 ste eeuw en een zeer groot deel van het bomenbestand is verwilderd of aan het einde van zijn levenscyclus. Ook vinden we het belangrijk dat de relatie tussen het huis en de tuin wordt aangescherpt en evenals de relatie tussen De Trompenburg en de aangrenzende landgoederen. Bovendien dient ook rekening te worden gehouden met de potenties van het complex in zijn totaliteit. Het resultaat moet maatschappelijk kunnen renderen. In een huis als De Trompenburg kan niet veel, dat is zo kwetsbaar. Dus laten wij onderzoeken of het eventueel mogelijk is om in het tuinontwerp ruimte te reserveren voor nieuw toe te voegen functies. Wat zijn op dat gebied de potenties? Dat is een benadering die voor ons van groot belang is. Als Rijksgebouwendienst hebben we de neiging om ons te focussen op gebouwen. Maar als je er onbevangen naar kijkt, dan blijkt een heleboel van onze complexen aanmerkelijk meer potenties te hebben dan je zou denken. Inmiddels is tuinarchitect Sylvia Karres van bureau Karres en Brands geselecteerd om het tuinontwerp te maken. In de selectieprocedure hebben onze ambities met De Trompenburg uiteraard een belangrijke rol gespeeld. Als je als professionele opdrachtgever weet wat je wilt kan je heel doelgericht een tuinarchitect selecteren.’ P. 18-19: Norgerhaven in Veenhuizen 19 stedenbouw studie
Page 1 and 2: 08 | Mauritshuis krijgt ‘dependan
Page 3 and 4: Op de cover: Het Mauritshuis (foto
Page 5 and 6: nieuws Nieuwbouw Openbaar Ministeri
Page 7 and 8: cepezed ontwerpt oV-knooppunt Tilbu
Page 9 and 10: maken die ook die veiligheid garand
Page 11 and 12: naar het pand aan Plein 26. Het caf
Page 13 and 14: Nederlandse voetbalcoaches die over
Page 16 and 17: 16 monumenten landschap het onzicht
Page 20 and 21: 20 fotoreportage
Page 22 and 23: 22 fotoreportage
Page 24: 24 fotoreportage
Page 27 and 28: niet voor de ingang van een rondlei
Page 29 and 30: geïntegreerd aanbesteden zit in de
Page 31 and 32: aan te besteden en te werken met ee
Page 33 and 34: Directeur Nai ole Bouman wil met ve
Page 35 and 36: ‘Wat het zwaar maakt, is dat er v
Page 37 and 38: Lensvelt lieten de schapen producer
Page 39 and 40: wanden van mergelsteen. Bovenin, bi
Page 41 and 42: het Duitse Rijk. En tot ver in de t
Page 43 and 44: ij de renovatie van Rijnstraat 8 zo
Page 45 and 46: ondersteunend personeel te vinden.
Page 47 and 48: deel 2 Prachtig Compact NL toont ur
Page 49 and 50: H et geplande expositiegebouw komt
Page 51 and 52: acht. Daarmee is het elan en de rij
Page 53 and 54: een potlood op papier zette, voerde
Page 55 and 56: andere smaken Berger gooit zijn bee
Page 57 and 58: onherkenbaar in hun oorsprong te ma
Page 59 and 60: De uitgangspunten bij het organisat
Page 61 and 62: Omdat Den Haag graag Culturele Hoof
Page 63 and 64: uRgeRS Vanuit de gemeenteraad kwame
Page 65 and 66: sculpturaal, architectonisch, zelfs
Page 67 and 68: maar ook voor het vergadercentrum a

juli 2010 - Rijksgebouwendienst

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?