EEN NIEUWE PRINS(ES): - Kennisnet
EEN NIEUWE PRINS(ES): - Kennisnet
EEN NIEUWE PRINS(ES): - Kennisnet
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING IN NEDERLAND<br />
December 2003
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
De geboorte van een nieuwe troonopvolger in Nederland<br />
In december 2003 worden kroonprins Willen-Alexander en zijn Argentijnse vrouw<br />
Máxima Zorreguieta de vader en moeder van een troonopvolger. Hij of zij wordt na<br />
Willem-Alexander zelf de tweede in lijn om koning(in) van Nederland te worden. Sinds<br />
op 18 juni 2003 bekend is gemaakt dat Máxima zwanger is, zijn veel Nederlanders in<br />
gespannen verwachting; wordt het een jongen of een meisje, wordt het misschien<br />
een tweeling? In het laatste geval wordt het kind dat als eerste ter wereld komt de<br />
troonopvolger. De geboorte zal op grootse wijze gevierd worden en de media<br />
beheersen. Voor ons is de aanstaande geboorte van de troonopvolger een aanleiding<br />
om dieper in te gaan op het ontstaan en de geschiedenis van ons vorstenhuis. De<br />
lesbrief laat eerst zien wie in aanmerking komen om koningin Beatrix op te volgen als<br />
zij afstand doet van de troon of komt te overlijden en in welke volgorde. Daarna<br />
behandelen we het ontstaan en de geschiedenis van de monarchie. Ten slotte laten<br />
we zien welke taken de koning of koningin van Nederland als staatshoofd moet<br />
uitvoeren en wat de troonopvolger dus kan verwachten als hij of zij zelf staatshoofd<br />
wordt.<br />
Deze lesbrief maakt deel uit van een serie van twee. De tweede lesbrief gaat in op<br />
geboorterituelen en naamgeving.<br />
Doelgroep<br />
Leerlingen van de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar)<br />
Vakken en kerndoelen<br />
Geschiedenis<br />
11 De leerlingen kunnen perioden en gebeurtenissen uit hun eigen leven en uit de<br />
geschiedenis op een tijdsbalk plaatsen<br />
12 Leerlingen kunnen historische bronnen raadplegen.<br />
Staatsinrichting<br />
18 De leerlingen kennen enkele hoofdzaken van staatsinrichting en de rol van de<br />
burger daarin. Het gaat in elk geval om:<br />
* Het landsbestuur: regering, Eerste en Tweede Kamer<br />
* De betekenis van de monarchie in Nederland<br />
© STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - II
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Doelstellingen<br />
* Leerlingen kennen de historische rol van de Oranjes in Nederland<br />
* Leerlingen kunnen vertellen welke leden van de koninklijke familie Beatrix als<br />
koning(in) kunnen opvolgen en welke niet<br />
* Leerlingen kunnen de taken van de monarch in Nederland duiden<br />
Dank<br />
We danken ook de volgende personen en instellingen voor het geven van toestemming<br />
voor overname van illustraties: CMO en zijn licentiegevers, RVD, NOS<br />
© STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - III
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 1
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Een nieuwe troonopvolger<br />
Als er een kind wordt geboren, is dat een feest voor de familie. Daar is maandenlang<br />
naar uitgekeken. Ook voor vrienden en collega’s van de vader of moeder is het feest.<br />
Die krijgen dan beschuit met muisjes. Maar nu bereidt heel Nederland zich voor om<br />
feest te vieren omdat er een kind geboren wordt. Van dit kind is al bekend wat het<br />
later zal worden, zelfs al weet niemand nog of het een jongen of een meisje wordt.<br />
Koninklijk Huis en Koninklijke Familie<br />
Het kind is namelijk de nieuwste telg van een familie waar ook ons staatshoofd,<br />
koningin Beatrix lid van is, de familie van Oranje-Nassau. Soms wordt gesproken van<br />
Koninklijk Huis, dan weer van Koninklijke Familie. Daar wordt niet hetzelfde mee<br />
bedoeld want niet iedereen in de familie hoort bij het Koninklijk Huis. Ook worden<br />
sommige leden van de familie prins of prinses genoemd en andere niet. Hoe zit dat?<br />
De koning of koningin en leden van de familie die ‘prins’ of ‘prinses’ voor hun naam<br />
hebben, horen bij het Koninklijk Huis. Dat zijn:<br />
Koningin Beatrix. Zij staat aan het hoofd van het Koninklijk Huis;<br />
Haar ouders Juliana en Bernhard van Lippe-Biestenfeld;<br />
De zonen van koningin Beatrix en hun aanhang: Willem-Alexander en zijn<br />
vrouw Máxima, Johan Friso en Constantijn, diens vrouw Laurentien en hun<br />
dochter Eloïse;<br />
Margriet, een zuster van koningin Beatrix en haar echtgenoot mr. Pieter van<br />
Vollenhove;<br />
De zonen van Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven, te weten: Maurits en diens<br />
vrouw Marilène, Bernhard jr en diens vrouw Annette, Pieter-Christiaan en<br />
Floris.<br />
De vader van Willem-Alexander, Johan<br />
Friso en Constantijn is Claus van Amsberg.<br />
Koningin Beatrix is in 1966 met hem<br />
getrouwd en hij is op 6 oktober 2002<br />
overleden. Willem-Alexander wordt ook<br />
Prins van Oranje genoemd en heeft de<br />
titels Prins der Nederlanden en Prins van<br />
Oranje-Nassau.<br />
(van links naar rechts): prins Constatijn,<br />
prins Willem-Alexander, Koningin Beatrix,<br />
prins Claus en prins Joha Friso<br />
Een lid van het Koninklijk Huis raakt zijn lidmaatschap kwijt als<br />
- hij of zij met iemand trouwt zonder daar toestemming voor te krijgen van of te<br />
vragen aan het parlement.<br />
- hij of zij niet langer de Nederlandse nationaliteit heeft.<br />
- de koning of koningin die intrekt.<br />
Koningin Beatrix heeft ook familieleden die géén lid zijn van het Koninklijk Huis. Wel<br />
horen die bij de Koninklijke Familie. Dat zijn bijvoorbeeld twee andere zusters van<br />
koningin Beatrix, Irene en Christina, hun echtgenoten en hun kinderen.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 2
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1. Maak een onderstaande stamboom van de Koninklijk Familie af met de<br />
gegevens die je op het vorige werkblad hebt gekregen.<br />
2. Omcirkel de leden van het Koninklijke Huis.<br />
Troonopvolging<br />
Het kind van prins Willem-Alexander en zijn<br />
vrouw Máxima wordt ‘troonopvolger’<br />
genoemd omdat het later ons staatshoofd<br />
wordt. De Grondwet zegt dat alleen leden<br />
van het Koninklijk Huis koning of koningin<br />
kunnen worden. Leden van de Koninklijke<br />
Familie die niet tot het Koninklijk Huis<br />
behoren (zoals Irene, Christina en hun<br />
kinderen) kunnen geen koning worden.<br />
De Grondwet zegt ook dat het beroep van<br />
staatshoofd in Nederland geërfd wordt door<br />
het oudste kind van het staatshoofd. Daarbij<br />
maakt het niet uit of het kind een zoon of<br />
een dochter is.<br />
Ook maakt het niet uit of de troonopvolger<br />
meerderjarig (= 18 jaar of ouder) is of niet<br />
als het staatshoofd aftreedt of sterft. Als de<br />
troonopvolger nog niet meerderjarig is,<br />
wordt hij of zij wel koning, maar komt er een<br />
regent die het werk gaat doen dat de koning<br />
moet doen. Als er dan nog andere mogelijke<br />
troonopvolgers zijn, wordt één van hen de<br />
regent.<br />
Wanneer de nieuwe koning meerderjarig<br />
wordt, treedt de regent af en gaat de nieuwe<br />
koning zelf aan de slag.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 3
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Omdat koningin Beatrix het oudste kind is van prinses Juliana, volgde zij haar moeder<br />
op toen die in 1980 afstand deed van de troon. Nu is prins Willem-Alexander de<br />
eerste troonopvolger van koningin Beatrix omdat hij de oudste van haar drie kinderen<br />
is. Als zij aftreedt of overlijdt, wordt prins Willem-Alexander dus de nieuwe koning.<br />
Als hij dan geen koning kan worden (omdat hij niet meer leeft bijvoorbeeld), dan<br />
wordt prins Johan Friso koning want die is de op één na oudste van de kinderen. Als<br />
die geen koning kan worden, wordt de jongste van de kinderen, prins Constantijn,<br />
koning. De vierde in lijn is prinses Eloïse, de vijfde prinses Margriet. Ten slotte komen<br />
haar vier zoons in aflopende volgorde van leeftijd. Maurits neemt de zesde plaats in,<br />
Bernhard junior de zevende, Pieter-Christiaan de achtste en Floris de negende.<br />
Zodra het kind geboren is en Beatrix nog koningin is, wordt het kind de eerste<br />
troonopvolger na prins Willem-Alexander. Alle andere mogelijke troonopvolgers<br />
schuiven een plaats op. Als prins Willem-Alexander zélf koning wordt, blijft het kind<br />
dat nu geboren wordt eerste in lijn op hem op te volgen. Als het kind dan één of meer<br />
broers en/of zussen heeft, worden die nummer twee, drie enzovoort in lijn in<br />
aflopende volgorde van leeftijd. Daarna komen de broers van Willem-Alexander. Als<br />
Willem-Alexander koning is en hij en zijn vrouw drie kinderen hebben, bijvoorbeeld,<br />
dan is Johan Friso nummer vier in lijn om Willem-Alexander op te volgen.<br />
Duizelt het je allemaal een beetje? Geen nood, op werkblad 5 vatten we alles nog<br />
eens overzichtelijk samen in een mooi schema.<br />
Als Willem-Alexander koning wordt én hij op<br />
dat moment al kinderen heeft, kunnen de<br />
zonen van prinses Margriet en mr. Pieter van<br />
Vollenhoven geen koning meer worden. In de<br />
Grondwet staat namelijk dat neven en<br />
nichten* van het staatshoofd niet zelf koning<br />
of koningin mogen worden. Ze zijn dan geen<br />
lid meer van het Koninklijk Huis; ze horen<br />
dan nog wel bij de Koninklijke Familie. Prinses<br />
Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven<br />
mogen wél lid van het Koninklijk Huis blijven.<br />
Prins Willem-Alexander<br />
Op 24 april 2004 trouwt Johan Friso met Mabel Wisse-Smit. Hij heeft daarvoor geen<br />
toestemming aan het parlement gevraagd. Vanaf die dag is Johan Friso daarom geen<br />
troonopvolger meer. Alle andere troonopvolgers die na hem komen, schuiven dan<br />
weer een plaatsje op. Prins Constantijn wordt de derde in lijn (na de nieuwe prins(es)<br />
die in december geboren wordt), prinses Eloïse de vierde enzovoort.<br />
Als prins Willem-Alexander zélf koning wordt, wordt dan ook niet prins Johan Friso<br />
maar prins Constantijn de eerste in lijn voor troonopvolging na de kinderen van de<br />
koning en Máxima.<br />
* het gaat hier om neven en nichten die oom of tante tegen het staatshoofd moeten zeggen,<br />
niet om neven en nichten van dezelfde generatie<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 4
De troonopvolging samengevat:<br />
Huidige situatie Situatie na de<br />
geboorte van de<br />
nieuwe prins(es) in<br />
december 2003<br />
Situatie na het<br />
huwelijk van Johan<br />
Friso op 24 april<br />
2004<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Als Willem-<br />
Alexander<br />
koning is<br />
1 Willem-Alexander 1 Willem-Alexander 1 Willem-Alexander 1 (nieuwe prins(es))*<br />
2 Johan Friso 2 (nieuwe prins(es)) 2 (nieuwe prins(es)) 2 Constantijn<br />
3 Constantijn 3 Johan Friso 3 Constantijn 3 Eloïse<br />
4 Eloïse 4 Constantijn 4 Eloïse 4 Margriet<br />
5 Margriet 5 Eloïse 5 Margriet<br />
6 Maurits 6 Margriet 6 Maurits<br />
7 Bernard jr. 7 Maurits 7 Bernard jr.<br />
8 Pieter-Christiaan 8 Bernard jr. 8 Pieter-Christiaan<br />
9 Floris 9 Pieter-Christiaan 9 Floris<br />
10 Floris<br />
* Vóór Constantijn komen eerst nog eventuele andere kinderen van koning Willem-Alexander.<br />
In de Grondwet wordt het Nederlandse<br />
staatshoofd altijd ‘koning’<br />
genoemd, ook al is het een vrouw.<br />
Om verwarring te voorkomen, is<br />
afgesproken dat de echtgenoot van<br />
een vrouwelijk staatshoofd ‘prins’<br />
wordt genoemd en de echtgenote<br />
van een mannelijk staatshoofd<br />
‘koningin’. Dus als prins Willem-<br />
Alexander koning wordt en Máxima<br />
nog leeft, hebben we nog steeds een<br />
koningin.<br />
3. Hoe wordt een eerste troonopvolger ook wel genoemd?<br />
4. Maximá wordt in de toekomst koningin. Maar kan zij ooit Nederland<br />
gaan regeren? Waarom?<br />
5. Ken je nog andere voorbeelden in Nederland of in het buitenland van<br />
mensen die voorbestemd zijn om een bepaald beroep te kiezen?<br />
6. Zoek uit wie er vóór Beatrix koning of koningin van Nederland zijn geweest.<br />
Probeer ook na te gaan in welk jaar ze de troon hebben bestegen en hoe lang ze<br />
hebben geregeerd. Als er een regent of regentes tussen zit, moet je die óók<br />
vermelden. Hebben ze dezelfde achternaam? Wat kun je hieruit afleiden?<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 5
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Een familie met een lange stamboom<br />
De nieuwe troonopvolger wordt de eerste telg van de 19 e generatie in de familie<br />
Nassau, de latere Oranje-Nassau. Hij wordt de 9 e opeenvolgende vorst uit deze<br />
familie. De eerste stamvader van de familie is Graaf Engelbert van Nassau.<br />
In heel het land worden er op Koninginnedag oranje ballonnen,<br />
slingers en vlaggetjes opgehangen. En sommige mensen hangen<br />
de rood-wit-blauwe vlag uit met een oranje wimpel. Als het<br />
Nederlands elftal meedoet aan belangrijke voetbalevenementen<br />
worden hele straten oranje gekleurd. Oranje is blijkbaar de<br />
nationale kleur van Nederland. Het heeft te maken met de<br />
achternaam van de Koningin: Oranje-Nassau. Oranje komt van<br />
Orange, een gebied in Frankrijk rondom de stad met dezelfde<br />
naam.<br />
In de 15e eeuw was Orange een zelfstandig prinsdom. Verre voorouders van de<br />
Koningin waren in dat land de baas, zij waren de Prinsen van Oranje. De oudste zoon<br />
van de Koningin, Willem-Alexander, wordt nog steeds Prins van Oranje genoemd, ook<br />
al heeft hij Orange niet in bezit. In de 18 e eeuw is dit gebied onder Frans bestuur<br />
gekomen. Prins van Oranje is nu alleen nog een titel.<br />
De andere achternaam van de Koningin, Nassau, is afkomstig<br />
van een streek in Duitsland rondom de stad Nassau. Van dit<br />
gebied waren de voorouders van de Koningin graaf. Ook hiervan<br />
heeft het koninklijk huis alleen de titel overgehouden.<br />
De leeuw in het rijkswapen van Nederland is afkomstig van het<br />
wapen van het Huis Nassau. Deze leeuw stond tot 1980 op<br />
guldens en rijksdaalders.<br />
Het devies Je Maintiendrai (= ik zal handhaven) is afkomstig van<br />
de familietak van de Oranjes.<br />
1. Zoek Orange (FR) en Nassau ( D) op in de atlas. Waar liggen deze<br />
streken precies?<br />
2. Verzamel zoveel mogelijk spreekwoorden over prinsen en koningen. Zet<br />
de betekenis erbij.<br />
3. Nederland is vóór 1813 ook al geregeerd door leden uit de familie van Nassau,<br />
later Oranje-Nassau. Deze staatslieden werden stadhouders genoemd. De eerste<br />
stadhouder uit de familie was Willem van Nassau, later bekend als Willem van<br />
Oranje en bijgenaamd Willem de Zwijger (1533-1584). Hij regeerde van 1581 tot<br />
1584. Het stadhouderschap werd daarna overgeërfd. Zoek uit wie er na Willem<br />
van Oranje stadhouder zijn geweest.<br />
4. In de bijlage bij deze lesbrief vind je een stamboom. Maak -eventueel met hulp<br />
van je ouders of andere familieleden- je eigen stamboom.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 6
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Wat zijn de taken van de koning(in)?<br />
De nieuwe prins(es) zal in de verre toekomst koning Willem-Alexander opvolgen (die<br />
daarvoor zijn moeder Koningin Beatrix zal zijn opgevolgd). Wordt hij of zij dan ook de<br />
baas in Nederland?<br />
Een kleine kennisquiz<br />
1. De koning(in) maakt deel uit van de regering.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
2. De koning(in) kiest de minister-president.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
3. De koning(in) benoemt de ministers.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
4. De koning(in) stelt de wetten op.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
5. De koning(in) kan ministers ontslaan.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
6. De koning(in) maakt elk jaar de plannen van de regering bekend.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
7. De koning(in) bezoekt namens Nederland andere landen.<br />
WAAR / NIET WAAR<br />
8. De koning(in) is<br />
a) Regeringsleider<br />
b) Staatshoofd<br />
c) Allebei<br />
d) Geen van beide<br />
De antwoorden zijn terug te vinden op de volgende werkbladen. Wij zetten ze tussen<br />
( ).<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 7
Democratie<br />
Omdat niet alle 16 miljoen inwoners van<br />
Nederland iedere dag met elkaar over van alles<br />
kunnen beslissen, kiezen we enkele mensen uit<br />
die namens ons de beslissingen nemen. In<br />
Nederland kiezen we 150 mensen voor de<br />
Tweede Kamer* en 75 mensen voor de Eerste<br />
Kamer*. Eerste en Tweede Kamer samen<br />
noemen we het Parlement* of Staten-Generaal*.<br />
Zo’n systeem noemen we een democratie.<br />
* Zie voor een uitleg van de woorden met<br />
een * de woordenlijst in bijlage 3.<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1. Nederland is een democratie waar mensen zelf kunnen beslissen wat er<br />
in hun land gebeurt. Er zijn nog veel landen waar de burgers niets te<br />
zeggen hebben, maar waar één persoon de macht heeft gegrepen. Hoe<br />
noemen we zo’n land?<br />
De 150 leden van de Tweede Kamer zijn allen lid van een politieke partij. Eens in de<br />
vier jaar kiezen we deze 150 mensen. De laatste verkiezingen waren in januari 2003.<br />
De volgende verkiezingen zullen in 2007 zijn.<br />
Na de verkiezingen vormen enkele politieke partijen die samen meer dan 75 zetels<br />
hebben in de Tweede Kamer de regering*.<br />
De regering bestaat uit ministers -die samen de ministerraad* vormen- én de koning<br />
(quizvraag 1). In de grondwet* staat ‘koning’. Maar eigenlijk zou er moeten staan<br />
‘koning (m/v)’, zoals je ook vaak in personeelsadvertenties ziet staan.<br />
Iedere minister in de ministerraad heeft een bepaalde taak. Zo is er een minister voor<br />
onderwijs, een minister voor defensie, een minister voor gezondheidszorg enz. In<br />
totaal zijn er in Nederland 16 ministers.<br />
De Eerste en de Tweede Kamer zien erop toe dat de ministers hun werk goed doen.<br />
De koningin –omdat we nu een vrouw als koning hebben, zullen we vanaf nu weer<br />
over de ‘koningin’ spreken- maakt deel uit van de regering, maar kan in tegenstelling<br />
tot de ministers geen wetten indienen (quizvraag 4). De koning is wel de persoon die<br />
de wetten ondertekent. Pas als er getekend is en de wet gepubliceerd is (zodat alle<br />
Nederlanders kunnen weten dat de nieuwe wet bestaat), gaat de nieuwe wet in. De<br />
koningin kan weigeren een wet te tekenen, maar in praktijk komt dat bijna nooit<br />
voor.<br />
Als een wet niet goed wordt uitgevoerd, is de minister verantwoordelijk en niet de<br />
koningin. De koningin mag wel de ministers advies geven en om uitleg vragen. Er zijn<br />
dan ook regelmatig gesprekken tussen de ministers en de koningin. De ministerpresident<br />
(op dit moment Jan-Peter Balkenende) en de koningin overleggen zelfs elke<br />
week, op maandagmiddag.<br />
Na verkiezingen van de Tweede Kamer (eens in de vier jaar) heeft de koningin een<br />
belangrijke taak. Eerst voert de koningin gesprekken met een heleboel mensen die<br />
haar advies geven. Dan benoemt zij iemand die de ministers bij elkaar zoekt. De<br />
leider van de ministers is de minister-president, ook wel premier genoemd. De<br />
koningin kiest dus niet zelf de minister-president uit en ook niet de ministers<br />
(quizvraag 2). Wel is de koningin degene die de ministers officieel benoemt<br />
(quizvraag 3). Als alle ministers benoemd zijn, dan gaat de koningin met alle<br />
ministers op de foto op de trappen van het Paleis Noordeinde staan en kunnen de<br />
fotografen foto’s nemen.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 8
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
De koningin is ook degene die ontslag verleent aan een minister, maar hij kan dat<br />
niet zomaar doen. Als een minister de steun van collega-ministers en de Tweede<br />
Kamer verliest, dan neemt hij of zij zelf ontslag en gaat naar de koningin om het<br />
ontslag aan te bieden. De koningin verleent dan het ontslag (quizvraag 5).<br />
Een andere belangrijke gebeurtenis waarbij de<br />
koningin een grote rol speelt, is Prinsjesdag*.<br />
Op deze dag leest de koningin de Troonrede*<br />
voor. In de Troonrede staan alle plannen die de<br />
regering voor het komend jaar heeft. De<br />
Troonrede heet zo, omdat de koningin op een<br />
troon zit (quizvraag 6).<br />
Koningin Beatrix leest de troonrede voor<br />
(foto NOS)<br />
De koningin ontvangt ook vaak belangrijke buitenlandse gasten. Buitenlandse staatshoofden*<br />
die meer dan één dag blijven, logeren vaak op het paleis van de koningin.<br />
Zelf gaat hij of zij ook vaak naar het buitenland om een bezoek aan andere<br />
staatshoofden en regeringsleiders* te brengen (quizvraag 7).<br />
Tot slot nog even het verschil tussen regeringsleider en staatshoofd (quizvraag 8).<br />
Een regeringsleider, de naam zegt het al, is de leider van de regering. Hij (of zij,<br />
maar in Nederland hebben we nog nooit een vrouwelijke regeringsleider gehad!) zit<br />
de ministerraad voor die de beslissingen over de verdeling van het geld neemt en de<br />
voorstellen voor nieuwe wetten bespreekt.<br />
Een staatshoofd staat aan het hoofd van het land. Het staatshoofd, een koningin<br />
(zoals in Nederland) of president (zoals in Frankrijk), vertegenwoordigt naar buiten<br />
toe zijn of haar land.<br />
In sommige landen kan een staatshoofd ook regeringsleider zijn (zoals in de<br />
Verenigde Staten bijvoorbeeld, waar president Bush beide functies heeft). In veel<br />
landen zijn de twee functies gescheiden.<br />
Land Regeringsleider Staatshoofd<br />
Verenigde Staten president Bush president Bush<br />
Frankrijk premier Raffarin president Chirac<br />
Duitsland bondskanselier Schröder president Rau<br />
Nederland<br />
2. Vul in bovenstaand schema voor Nederland de regeringsleider en het<br />
staatshoofd in.<br />
3. Zet alle taken van de koning(in) nog eens voor jezelf op een rij.<br />
4. Nu een moeilijke vraag: noem enkele verschillen tussen het staatshoofd<br />
van Nederland en de staatshoofden van Duitsland en Frankrijk.<br />
5. Op werkblad 7 hebben we gevraagd: ‘Wie is de baas in Nederland?” Wie is volgens<br />
jou de baas?<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 9
Bijlage 1:<br />
Maak je eigen stamboom<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 10
Bijlage 2: Kwartetten met de koningin, prinsen en prinsessen<br />
Knip uit<br />
Troonopvolgers<br />
Troonopvolgers<br />
Kinderen van prinses Juliana<br />
Kinderen van prinses Juliana<br />
1 Prins Willem-Alexander<br />
2 De nieuwe prins(es)<br />
…………………………<br />
3 Prins Constantijn<br />
4 Prinses Eloïse<br />
1 Prins Willem-Alexander<br />
2 De nieuwe prins(es)<br />
…………………………<br />
3 Prins Constantijn<br />
4 Prinses Eloïse<br />
1 Beatrix<br />
2 Irene<br />
3 Margriet<br />
4 Christina<br />
1 Beatrix<br />
2 Irene<br />
3 Margriet<br />
4 Christina<br />
Troonopvolgers<br />
Troonopvolgers<br />
Kinderen van prinses Juliana<br />
Kinderen van prinses Juliana<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1 Prins Willem-Alexander<br />
2 De nieuwe prins(es)<br />
…………………<br />
3 Prins Constantijn<br />
4 Prinses Eloïse<br />
1 Prins Willem-Alexander<br />
2 De nieuwe prins(es)<br />
…………………………<br />
3 Prins Constantijn<br />
4 Prinses Eloïse<br />
1 Beatrix<br />
2 Irene<br />
3 Margriet<br />
4 Christina<br />
1 Beatrix<br />
2 Irene<br />
3 Margriet<br />
4 Christina<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 11
Echtgenotes van onze<br />
prinsen<br />
Echtgenotes van onze<br />
prinsen<br />
Redenen om lidmaatschap<br />
van Koninklijk Huis te<br />
verliezen<br />
Redenen om lidmaatschap<br />
van Koninklijk Huis te<br />
verliezen<br />
1 Máxima<br />
2 Laurentien<br />
3 Marilène<br />
4 Annette<br />
1 Máxima<br />
2 Laurentien<br />
3 Marilène<br />
4 Annette<br />
1 Geen toestemming<br />
vragen aan parlement<br />
voor huwelijk<br />
2 Geen toestemming krijgen<br />
van parlement voor<br />
huwelijk<br />
3 Niet langer de Nederlandse<br />
nationaliteit hebben<br />
4 Intrekking door de<br />
koning(in)<br />
1 Geen toestemming<br />
vragen aan parlement<br />
voor huwelijk<br />
2 Geen toestemming krijgen<br />
van parlement voor<br />
huwelijk<br />
3 Niet langer de Nederlandse<br />
nationaliteit hebben<br />
4 Intrekking door de<br />
koning(in)<br />
Echtgenotes van onze<br />
prinsen<br />
Echtgenotes van onze<br />
prinsen<br />
Redenen om lidmaatschap<br />
van Koninklijk Huis te<br />
verliezen<br />
Redenen om lidmaatschap<br />
van Koninklijk Huis te<br />
verliezen<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1 Máxima<br />
2 Laurentien<br />
3 Marilène<br />
4 Annette<br />
1 Máxima<br />
2 Laurentien<br />
3 Marilène<br />
4 Annette<br />
1 Geen toestemming<br />
vragen aan parlement<br />
voor huwelijk<br />
2 Geen toestemming<br />
krijgen van parlement<br />
voor huwelijk<br />
3 Niet langer de Nederlandse<br />
nationaliteit hebben<br />
4 Intrekking door de<br />
koning(in)<br />
1 Geen toestemming<br />
vragen aan parlement<br />
voor huwelijk<br />
2 Geen toestemming krijgen<br />
van parlement voor<br />
huwelijk<br />
3 Niet langer de Nederlandse<br />
nationaliteit hebben<br />
4 Intrekking door de<br />
koning(in)<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 12
Koning Willem<br />
Koning Willem<br />
Betrokken bij wetgeving<br />
Betrokken bij wetgeving<br />
1 Koning Willem I (1772-<br />
1843)<br />
2 Koning Willem II (1792-<br />
1849)<br />
3 Koning Willem III (1817-<br />
1890)<br />
4 Koning Willem IV? (1967- )<br />
1 Koning Willem I (1772-<br />
1843)<br />
2 Koning Willem II (1792-<br />
1849)<br />
3 Koning Willem III (1817-<br />
1890)<br />
4 Koning Willem IV? (1967- )<br />
1 Ministerraad<br />
2 Tweede Kamer<br />
3 Eerste Kamer<br />
4 Koning(in)<br />
1 Ministerraad<br />
2 Tweede Kamer<br />
3 Eerste Kamer<br />
4 Koning(in)<br />
Koning Willem<br />
Koning Willem<br />
Betrokken bij wetgeving<br />
Betrokken bij wetgeving<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1 Koning Willem I (1772-<br />
1843)<br />
2 Koning Willem II (1792-<br />
1849)<br />
3 Koning Willem III (1817-<br />
1890)<br />
4 Koning Willem IV? (1967-)<br />
1 Koning Willem I (1772-<br />
1843)<br />
2 Koning Willem II (1792-<br />
1849)<br />
3 Koning Willem III (1817-<br />
1890)<br />
4 Koning Willem IV? (1967-)<br />
1 Ministerraad<br />
2 Tweede Kamer<br />
3 Eerste Kamer<br />
4 Koning(in)<br />
1 Ministerraad<br />
2 Tweede Kamer<br />
3 Eerste Kamer<br />
4 Koning(in)<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 13
Taken van de koning(in)<br />
Taken van de koning(in)<br />
Staatshoofden<br />
Staatshoofden<br />
1 Ministers benoemen<br />
2 Wetten ondertekenen<br />
3 Troonrede voorlezen<br />
4 Staatsbezoeken afleggen<br />
1 Ministers benoemen<br />
2 Wetten ondertekenen<br />
3 Troonrede voorlezen<br />
4 Staatsbezoeken afleggen<br />
1 President Bush (VS)<br />
2 Koningin Elizabeth (UK)<br />
3 President Chirac (Frankrijk)<br />
4 Koningin Beatrix (Nederland)<br />
1 President Bush (VS)<br />
2 Koningin Elizabeth (UK)<br />
3 President Chirac (Frankrijk)<br />
4 Koningin Beatrix (Nederland)<br />
Taken van de koning(in)<br />
Taken van de koning(in)<br />
Staatshoofden<br />
Staatshoofden<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
1 Ministers benoemen<br />
2 Wetten ondertekenen<br />
3 Troonrede voorlezen<br />
4 Staatsbezoeken afleggen<br />
1 Ministers benoemen<br />
2 Wetten ondertekenen<br />
3 Troonrede voorlezen<br />
4 Staatsbezoeken afleggen<br />
1 President Bush (VS)<br />
2 Koningin Elizabeth (UK)<br />
3 President Chirac (Frankrijk)<br />
4 Koningin Beatrix<br />
(Nederland)<br />
1 President Bush (VS)<br />
2 Koningin Elizabeth (UK)<br />
3 President Chirac<br />
(Frankrijk)<br />
4 Koningin Beatrix (Nederland)<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 14
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 15
Bijlage 3:<br />
Verklarende woordenlijst<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Eerste Kamer<br />
De Eerste Kamer telt 75 leden. Deze mensen worden gekozen door leden van de<br />
Provinciale Staten. De Eerste Kamer bekijkt of de wetten die in de Tweede Kamer zijn<br />
aangenomen goed overdacht zijn en uitgevoerd kunnen worden. De Eerste Kamer kan<br />
de wetten alleen aannemen of verwerpen. Pas als de Eerste Kamer een wet ook heeft<br />
aangenomen en de koningin de wet heeft ondertekend, treedt die wet in werking. In<br />
de Eerste Kamer zitten alleen deeltijd-politici. Ze vergaderen maar één dag per week,<br />
op dinsdag.<br />
Grondwet<br />
De belangrijkste wet van het land. Hieraan staat geregeld hoe de macht verdeeld is<br />
en wat onze grondrechten zijn. Grondrechten zijn de meest belangrijke rechten die<br />
als basis dienen voor alle wetten; voorbeelden: het recht op onderwijs, het recht op<br />
vrijheid, het verbod op discriminatie en het recht op eigendom.<br />
Ministerraad<br />
Alle ministers bij elkaar.<br />
Parlement of Staten-Generaal<br />
De Eerste en Tweede Kamer samen.<br />
Provinciale Staten<br />
Elke provincie heeft een eigen bestuur dat beslist over zaken die van belang zijn voor<br />
de hele provincie. Er zijn 12 provincies die samen 760 leden hebben. Zij houden<br />
toezicht op wat de gemeenten en waterschappen doen. Provincies leggen provinciale<br />
wegen en fietspaden aan, subsidiëren instellingen op het gebied van welzijn en<br />
cultuur, verstrekken of weigeren milieuvergunningen. Een andere taak van provincies<br />
is de uitvoering van beleid dat door het rijk is vastgesteld. Op hun beurt stellen<br />
provincies voorschriften vast, bijvoorbeeld over het landschap of over de recreatie.<br />
Gemeenten moeten zich hieraan houden. Burgers kunnen tegen bepaalde<br />
beslissingen van gemeenten bij de provincies in beroep gaan. De 760 leden van de 12<br />
Provinciale Staten kiezen samen de 75 leden van de Eerste Kamer.<br />
Regering<br />
De personen die het bestuur van het land in handen hebben. In Nederland vormen de<br />
ministers en de koning(in) samen de regering.<br />
Regeringsleider<br />
De minister-president of premier.<br />
Staatshoofd<br />
De persoon die het hoogste gezag in een land vertegenwoordigd (een koning of<br />
president).<br />
Tweede Kamer<br />
De Tweede Kamer telt 150 leden. Deze mensen worden rechtstreeks gekozen door<br />
alle burgers van Nederland die 18 jaar of ouder zijn. Zij houden zich met de<br />
dagelijkse politiek bezig: ze kunnen de ministers ter verantwoording roepen, ze doen<br />
uitspraken over beleid dat gevoerd moet worden, ze behandelen de wetten tot op het<br />
kleinste detail, ze kunnen ook eigen voorstellen voor wetten maken.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 16
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 1
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Een nieuwe troonopvolger<br />
Op deze werkbladen leggen we uit welke rol het eerste kind van kroonprins Willem-<br />
Alexander en zijn vrouw Maxima kan spelen in de Nederlandse monarchie.<br />
1. Zie stamboom hieronder.<br />
2. Onderstreept zijn de leden van het Koninklijk Huis. Als prins Johan Friso op 24<br />
april 2004 trouwt met Mabel Wisse-Smith zal hij niet meer tot het Koninklijk Huis<br />
behoren.<br />
3. Kroonprins(es).<br />
4. De kans dat Máxima Nederland gaat regeren is nihil. Ten eerste gaat het<br />
koningschap over naar het oudste kind van de vorst die afstand doet van de troon<br />
of overlijdt of naar de oudste van zijn broers of zusters. Op de tweede plaats zal<br />
er hoogstwaarschijnlijk minstens één mogelijke troonopvolger beschikbaar zijn als<br />
regent als Willem-Alexander als koning sterft of afstand doet van de troon en de<br />
nieuwe troonopvolger nog minderjarig is.<br />
5. In Nederland is iedereen vrij om zelf zijn beroep te kiezen. Wel zijn er enkele<br />
beperkingen. Voor de meeste beroepen is een bepaalde opleiding vereist en je<br />
moet kunnen aantonen (met een diploma bijvoorbeeld) dat je die opleiding<br />
gevolgd hebt. Ook is het niet altijd mogelijk om een baan te vinden die je leuk<br />
vindt. In het buitenland zijn wél voorbeelden te vinden van mensen die bij hun<br />
geboorte al voorbestemd zijn voor een bepaald beroep. Ëén zo’n voorbeeld is in<br />
India waar, ondanks een wettelijk verbod in 1947, het zogenaamde kastensysteem<br />
nog voorkomt. Mensen zijn daar ingedeeld in kasten (groepen). Vaak<br />
oefenen mensen uit dezelfde kaste hetzelfde beroep uit, van smid of timmerman<br />
bijvoorbeeld, en kinderen uit die kaste worden geacht dat beroep later óók uit te<br />
oefenen. Ten slotte zijn er buiten Nederland nog andere landen waar het beroep<br />
van staatshoofd wordt overgeërfd.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 2
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
6. Achtereenvolgens zijn dat:<br />
Willem I 1813-1840<br />
Willem II 1840-1849<br />
Willem III 1849-1890<br />
Emma (regentes en moeder van Wilhelmina) 1890-1898<br />
Wilhelmina 1898-1948<br />
Juliana 1948-1980<br />
Sinds 1980 is Beatrix de koningin.<br />
Een complete lijst van vorsten met de naam van zijn of haar levenspartner is te<br />
vinden op<br />
http://www.omroep.nl/nos/specials/bruiloft/paginas/achtergronden/oranje.html.<br />
Al deze vorsten hebben ‘van Oranje-Nassau’ als achternaam. Ze zijn familie van<br />
elkaar. We kunnen hier dus spreken van een dynastie die in 1813 is gesticht.<br />
Een andere bijzonderheid is dat Nederland al sinds 1890 door een vrouw wordt<br />
geregeerd.<br />
Tip: u kunt liefhebbers laten uitzoeken of er nog een land te vinden is dat meer<br />
dan 100 jaar lang door een vrouw wordt geregeerd.<br />
Een familie met een lange stamboom<br />
Op dit werkblad krijgen leerlingen informatie over de afkomst van de naam Oranje-<br />
Nassau en de troonsopvolging bij het Nederlandse koningshuis.<br />
Oranje-Nassau<br />
De band tussen het Huis Nassau, later Oranje-Nassau, en Nederland is ontstaan in<br />
1403, toen de Duitse graaf Engelbrecht I van Nassau in het huwelijk trad met<br />
Johanna van Polanen, vrouwe van Breda. De Bredase Nassau's behoorden door hun<br />
groeiende particulier bezit al snel tot de hoogste edelen in de Nederlanden. Het<br />
huwelijk van graaf Hendrik III van Nassau (1483-1538) met Claudia van Chalon<br />
bracht bezitsvermeerdering voor het Huis Nassau met zich mee in Oost- en Zuid-<br />
Frankrijk, waaronder het soevereine prinsdom Orange. De aan dit prinsdom<br />
verbonden titel Prince d'Orange -Prins van Oranje- was erfelijk. Toen Hendriks zoon,<br />
Ren‚ van Chalon, in 1544 zonder nakomelingen stierf, kwam diens erfenis terecht bij<br />
zijn oudste Duitse neef Willem van Nassau (1533-1584). Deze Willem van Nassau is<br />
beter bekend als Willem van Oranje, bijgenaamd De Zwijger, en wordt gezien als de<br />
stamvader van het Huis Oranje-Nassau.<br />
Als Willem-Alexander koning wordt is hij de eerste koning sinds Willem III (1849-<br />
1890).<br />
De regels voor de opvolging zijn als volgt:<br />
De Grondwet bepaalt dat bij overlijden of abdicatie van de Koning, het koningschap<br />
bij erfopvolging overgaat. Voor de opvolging van Koningin Beatrix komt als eerste<br />
haar oudste zoon, Prins Willem-Alexander, in aanmerking, gevolgd door<br />
respectievelijk Prins Johan Friso en Prins Constantijn. Haar zuster Prinses Margriet en<br />
de vier zonen van Prinses Margriet komen na hen in de lijn van de troonopvolging.<br />
Korte samenvatting van de stamboom van Oranje-Nassau<br />
Graaf Engelbert I van Nassau --><br />
(zoon) Graaf Hendrik III van Nassau --><br />
(zoon) René van Chalon --><br />
(neef) Prins Willem van Oranje en Graaf van Nassau --><br />
(zoon) Prins Maurits --><br />
(halfbroer) Prins Frederik Hendrik --><br />
(zoon) Prins Willem II --><br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 3
(zoon) Prins Willem III --><br />
(zoon van neef) Johan Willem Friso --><br />
(zoon) Prins Willem IV --><br />
(zoon) Prins Willem V --><br />
(zoon) Koning Willem I --><br />
(zoon) Koning Willem II --><br />
(zoon) Koning Willem III --><br />
(dochter) Koningin Wilhelmina --><br />
(dochter) Koningin Juliana --><br />
(dochter) Koningin Beatrix<br />
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Toelichting<br />
René, zoon van Hendrik III van Nassau en van Claudia van Chalon, dochter van prins<br />
Jean II van Oranje, neemt de achternaam van zijn moeder aan. Hij erft het oude,<br />
souvereine vorstendom Orange in de nabijheid van Avignon, hierbij hoort de titel<br />
Prins van Oranje. Toen René van Chalon in 1544 zonder nakomelingen stierf, kwam<br />
zijn erfenis terecht bij zijn oudste Duitse neef Willem, de latere Willem van Oranje.<br />
Die erfenis bestond uit het vorstendom Oranje en de Nederlandse bezittingen.<br />
Prins Willem van Oranje gaf met wisselend succes leiding over de vrijheidsstrijd tegen<br />
de Spanjaarden en zo legde hij de band tussen Nederland en Oranje-Nassau.<br />
Een overzicht van de geschiedenis van Nederland aan de hand van graven van<br />
Holland, de stadhouders van de Nederlanden en de koningen van Nederland met per<br />
vorst een korte samenvatting van de belangrijkste gebeurtenissen tijdens zijn of haar<br />
regeringsperiode is te vinden op:<br />
http://www.home.zonnet.nl/d.van.duijvenbode/geschnl.htm<br />
Via het Centraal Bureau voor Genealogie (www.cbg.nl) is uitgebreid lesmateriaal te<br />
downloaden over stambomen: http://www.cbg.nl/download/downloadpag.html<br />
Ook staat veel informatie over de geschiedenis van de Nederlandse monarchie op de<br />
officiële site van het koninklijk huis: http://www.koninklijkhuis.nl<br />
1. Orange ligt in Zuid-Frankrijk bij Avignon; Nassau ligt vlak bij Koblenz.<br />
2. De klant is koning: de klant heeft het voor het zeggen<br />
In het land der blinden is eenoog koning: in een dom gezelschap, is<br />
men al snel de slimste.<br />
Hij heeft de koning gezien: hij is dronken<br />
Zijn haan moet altijd koning kraaien: hij wil altijd de baas zijn<br />
De prins te rijk: erg gelukkig, tevreden<br />
Van de prins geen kwaad weten: uiterst argeloos zijn<br />
De prins gesproken hebben: teveel gedronken hebben<br />
Hij leeft als een prins; hij leeft zeer overvloedig en onbezorgd.<br />
Dat is een dag voor de prins: dat is een verloren dag.<br />
3. De volgende stadhouders waren (tussen haakjes het geboorte- en sterfjaar)<br />
Maurits 1585-1625 (1567-1625)<br />
Frederik Hendrik 1625-1647 (1584-1647)<br />
Willem II 1647-1650 (1626-1650)<br />
Willem III 1672-1702 (1650-1702)<br />
Willem IV 1747-1751 (1711-1751)<br />
Anna (regentes) 1751-1759 (1709-1759)<br />
Willem V Batavus 1766–1795 (1748-1806<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 4
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
Het is geen ononderbroken dynastie geweest want tussen 1650 en 1672 was het<br />
Eerste Stadhouderloze Tijdperk en tussen 1702 en 1747 het Tweede<br />
Stadhouderloze Tijdperk. Ook regeerde iemand uit een andere adellijke familie<br />
Nederland van 1759 tot 1766 als regent. Dat was Lodewijk Ernst, Hertog van<br />
Brunswijk-Wolfenbüttel. Tijdens zijn regentschap en dat van Anna was Willen V<br />
wel officieel de stadhouder.<br />
4. -<br />
Wat zijn de taken van de koning(in)<br />
Dit werkblad laat zien welke taken de koning of koningin in Nederland heeft.<br />
Leerlingen krijgen inzicht in het functioneren van onze politiek bestel en de rol van de<br />
monarch daarin. Ook belichten we hier het onderscheid tussen regeringsleider en<br />
staatshoofd. We beginnen met een kleine kennisquiz:<br />
Antwoorden:<br />
1 WAAR<br />
2 NIET WAAR<br />
3 WAAR<br />
4 NIET WAAR (ze ondertekent ze wel, maar stelt ze zelf niet op)<br />
5 WAAR (ministers dienen zelf hun ontslag in en de koning(in) verleent het ontslag)<br />
6 WAAR (ze leest ze voor in te Troonrede)<br />
7 WAAR (de staatsbezoeken)<br />
8 b: staatshoofd<br />
Democratie<br />
Hier kijken we naar het onderscheid tussen democratie en dictatuur en de rol die de<br />
koning(in) binnen ons democratisch systeem heeft.<br />
1. Dictatuur<br />
2. Zie schema hieronder<br />
Land Regeringsleider Staatshoofd<br />
Verenigde Staten president Bush president Bush<br />
Frankrijk premier Raffarin president Chirac<br />
Duitsland bondskanselier Schröder president Rau<br />
Nederland premier Balkenende Koningin Beatrix<br />
3. In het kort is in de tekst genoemd: ministers benoemen en ontslaan, Troonrede<br />
voorlezen, wetten ondertekenen, gevraagd en ongevraagd advies geven aan<br />
ministers en om uitleg vragen, formateur benoemen, staatsbezoeken ontvangen<br />
en afleggen.<br />
4. Nederland heeft een koning, Duitsland en Frankrijk niet. / Het Nederlandse<br />
staatshoofd bekleedt die functie zo lang als ze zelf wil; in Duitsland en Frankrijk<br />
bekleden de staatshoofden hun functie voor enkele jaren. / Het Nederlandse<br />
staatshoofd kan niet worden afgezet, de Duitse en Franse wel. / In Nederland is<br />
de functie van staatshoofd overerfbaar, in Duitsland en Frankrijk niet.<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 5
<strong>EEN</strong> <strong>NIEUWE</strong> <strong>PRINS</strong>(<strong>ES</strong>):<br />
TROONOPVOLGING<br />
IN NEDERLAND<br />
5. Staatshoofd en regeringsleider kunnen beide als baas worden gezien en hebben,<br />
ieder op hun eigen manier flink wat in de melk te brokkelen.<br />
Aanwijzingen voor de stamboom<br />
Laat leerlingen de stamboom eerst in klad maken alvorens ze het werkblad invullen.<br />
Hun eigen stamboom zal als een omgekeerde kerstboom werken: van onderen naar<br />
boven. Ze kunnen beginnen bij zichzelf en dan via ouders en grootouders omhoog<br />
werken. Ze hebben de hulp van (groot)ouders nodig om verder terug in de tijd te<br />
komen. Zijtakken zijn beschikbaar voor broers en zussen, neven en nichten, ooms en<br />
tantes.<br />
Aanwijzingen voor het kwartet<br />
Laat de leerlingen de kwartetten uitknippen en met afbeeldingen van de knipvellen<br />
opsieren. De nummering verwijst naar het volgende overzicht:<br />
1. Willem-Alexander<br />
2. Nieuwe prins(es)<br />
3. Constantijn<br />
4. Eloise<br />
5. Beatrix<br />
6. Irene<br />
7. Margriet<br />
8. Christina<br />
9. Maxima<br />
10. Laurentien<br />
11. Marilène<br />
12. Annette<br />
13. Willem I<br />
14. Willem II<br />
15. Willem III<br />
16. Willem IV<br />
17. Ministerraad<br />
18. Tweede Kamer<br />
19. Eerste Kamer<br />
20. Koningin<br />
21. Benoemen ministers<br />
22. Ondertekenen wetten<br />
23. Troonrede<br />
24. Staatsbezoek<br />
25. Bush<br />
26. Elizabeth<br />
27. Chirac<br />
28. Beatrix<br />
Alleen bij het kwartet ‘Redenen om het lidmaatschap van het Koninklijk Huis te<br />
verliezen’ zijn geen afbeeldingen beschikbaar.<br />
De spelregels van het kwartetten zijn als volgt: we loten wie mag beginnen. Je vraagt<br />
aan iemand een kwartetkaart van een kwartet waar je zelf ook een van de vier<br />
kaarten hebt. Krijg je de kaart, dan mag je nog een keer vragen. Heeft de speler de<br />
kaart niet, dan is je beurt voorbij en mag de persoon aan wie je tevergeefs een kaart<br />
gevraagd hebt. Als je een kwartet bij elkaar hebt, moet je binnen één minuut aan de<br />
rest van de klas een verhaaltje vertellen over het thema van het kwartet. Dat mag<br />
aan de hand van de vier zinnen op het kwartet, maar ook van wat je zelf over het<br />
thema misschien weet (bijvoorbeeld: op het kwartet staan echtgenotes van onze<br />
prinsen. Ken je hun achternaam of hoe ze hun prins ontmoet hebben e.d.).<br />
Wie de meeste kwartetten heeft, heeft gewonnen.<br />
Meer informatie op internet<br />
http://www.koninklijkhuis.nl<br />
De officiële website van het Koninklijk Huis<br />
http://www.maximakrijgteenbaby.nl<br />
De naam van de site zegt het al.<br />
http://www.home.zonnet.nl/d.van.duijvenbode/geschnl.htm<br />
De geschiedenis van Nederland in een notendop<br />
http://www.omroep.nl/nos/specials/bruiloft/paginas/achtergronden/oranje.html<br />
De Oranje-huwelijken<br />
© STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 6