Archeologisch rapport Picardenlaan 4.indd - Zicht op Maastricht

Picardenlaan 4
[ 2004.MAPC.4]
Eric P.G. Wetzels
Briefrapport van een “archeologisch” onderzoek
Gemeente Maastricht
Dienst SOG/ Afdeling SI
Taakgroep Cultureel Erfgoed
Oktober 2006
CULTUREEL ERFGOED

Picardenlaan 4
[ 2004.MAPC.4]
Eric P.G. Wetzels
Briefrapport van een “archeologisch” onderzoek
Colofon:
Dit briefrapport van “archeologisch” onderzoek Picardenlaan 4 is een uitgave van de Gemeente
Maastricht, Dienst SOG/Afdeling SI. Dit rapport is geproduceerd in een oplage van 50 stuks en
bedoeld voor intern gebruik (geen handelsdoeleinden). De auteur is Drs. E.P.G. Wetzels, archeoloog
bij en coördinator van taakgroep Cultureel Erfgoed van de gemeente Maastricht. Dit rapport
is geen verslag van een archeologische opgraving en voldoet niet aan de normen van een
standaardrapportage zoals bedoeld door het College voor de Archeologische Kwaliteit (CvAK).
Opmaak: Richard Hanssen Foto’s: technische recherche Politie Limburg Zuid
© Gemeente Maastricht, Dienst SOG, afdeling SI, 2006.
ISBN-10: 90-75472-08-0
ISBN-13: 978-90-75472-08-0

Archeologische Rapporten Maastricht - Nummer 11
INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1
Inleiding
Aanleiding .............................................................................................................................. pag 5
Ligging van het terrein ...................................................................................................... 5
Voorgeschiedenis ................................................................................................................. 6
Archeologische vraagstelling ........................................................................................... 6
Hoofdstuk 2
Methoden en technieken
Werkwijze ............................................................................................................................... 9
Meetsysteem ......................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 3
Resultaten
Beschrijving van de aangetroffen situatie ................................................................... 11
Publiciteit in week 19-2004 ............................................................................................... 14
Het verdere verloop ............................................................................................................. 14
Leiden, Instituut voor Pathologie en Anatomie van de Rijksuniversiteit Leiden 15
Meer skeletresten, met twee muntjes ........................................................................... 17
Historische kaarten ............................................................................................................. 18
Vondsten ................................................................................................................................. 19
Gravenlijst .............................................................................................................................. 20
Samenvatting van de resultaten ..................................................................................... 20
De verschillende theorieën en de datering van de graven ...................................... 21
Conclusies .............................................................................................................................. 22
Bijlagen
Bijlage 1: muntdeterminatie (T. Panhuysen) ................................................................ 23
Bijlage 2: rapport fysisch-antropologisch onderzoek Leiden (G. Maat) ................ 27
Bijlage 3: rapport Groningen C-14 (J. Van der Plicht) .................................................. 30
Bijlage 4: bloemlezing uit de krantenartikelen ........................................................... 31
Bijlage 5: bloemlezing van de internetpublicaties ..................................................... 37
3

Hoofdstuk 1
Inleiding
Aanleiding
Op dinsdag 4 mei 2004 nam Noud Schuring van de Technische Recherche van de Politie Limburg-zuid
telefonisch contact op met Eric Wetzels van taakgroep Cultureel Erfgoed van de
Gemeente Maastricht met de opmerking dat er aan de Picardenlaan 4 twee skeletten gevonden
waren. De vraag aan Cultureel Erfgoed was of een archeoloog kon komen kijken om te
beoordelen of men te maken had met een archeologische vondst en of een misdrijf uitgesloten
kon worden. De auteur van dit briefrapport is er toen onmiddellijk heen gereden. Bij aankomst
bleek Fons Horbach (archeologisch medewerker van de provincie Limburg) terplekke aanwezig.
De Technische Recherche had bij de gemeente Maastricht (Cultureel Erfgoed) op een eerder
moment niemand kunnen bereiken en was derhalve op de archeologische kennis van de provincie
teruggevallen. Samen met Fons Horbach heeft de auteur de aangetroffen skeletten bekeken
en beide kwamen tot de conclusie dat de door de technische recherche gestelde vragen
niet met zekerheid beantwoord konden worden om aldus het politie-onderzoek af te kunnen
sluiten: de skeletten oogden niet zeer oud en de stratigrafi sche positie was ook niet zodanig
dat een jonge ouderdom uitgesloten kon worden. Eerder was het tegenovergestelde het geval.
Ligging van het terrein
Picardenlaan 4 ligt in de wijk Biesland, een mooie en rustige witte villawijk, in het zuidwesten
van Maastricht. Dit deel van de wijk is gebouwd tegen de westelijke helling van het Jekerdal.
Bij de aanleg daarvan – in de vroege jaren 1960 – zijn terrassen gevormd om de toekomstige
bewoners een min of meer vlakke bouwgrond te kunnen aanbieden. Destijds heeft – voorafgaande
aan de bouw - geen archeologisch onderzoek plaats gevonden. Dat was toen niet
gebruikelijk.
22
81
82
221
83
168
167
69
170
171
75
164 163
164
163
165
166165
165
209
166
209
208
4833
175
227 176
227
176
6158
6159
77
184
183
4830
78
2451
70
2442
4309
2177 2178
2176
2201
4310
2530
2663
4996
2665
4996
2665
20
2664
3724
5510
5329
2092
4995
2093
4994
2650
5380
2650
5380
2236
2094
64
2235
5511
2175
2235
2095
2175
63
2410
173
2410
173
174
4056
4656
2171
2412
2411
722
76
172 76
172
219
215
218
217
218 217
216
35
177
36
44
65
38
37
46
45
226
66
42
41
40
39
214
39
214
2641
47
68
67
4660
43
6005
6006
69
4657
61
2170
4658
60
2170
60
2098
2169
59
2168
58
4659
2389 2100 2099
4659 2389 2388
57
50
49
56
2165
2416
2165
2416
178
55
2164 2101
2164
2101
54
4012
179
53
2103
4011
2103
4011
2102
180
52
2102
52
2162
181
2400
2104
48
186
2633
182
2632
5527
2351
2352
2106
dA rtagnanlaan
Aramislaan
ardlaan
A ramispad
Picardenlaan
A ramispad
dA rtagnanlaan
dA rtagnanlaan
A ramislaan
te Ruiterpad
Picardenlaan Picardenlaan
Musketierslaan
Musketierslaan
Afbeelding met de locatie van het betreffende perceel in Maastricht-Biesland
etiersplein
De Picardenlaan heeft ter plaatse een absolute hoogte van ca. 62,60 m + NAP. De achterliggende
Aramislaan – de achterzijde van het bewuste perceel waarop de skeletten werden gevonden
5
erw eg
A ramislaan
Picardenlaan
Cannerw eg
A thoslaan
A ramislaan
Cannerw eg
nderw eg
Cannerw eg
A ramislaan
Bieslanderw eg
Bieslanderw eg

– een hoogte van 65,24 m + NAP. Het tussengelegen perceel “bolt” daartussen ca. 3,5 m op.
De ondergrond bestaat uit een lössoïde ondergrond, waarbij door het sterke hellingspercentage
van de oorspronkelijke helling vanouds sprake moet zijn geweest van natuurlijke erosie. Op
oude kaarten is te zien dat de percelen met de lengterichting hellingafwaarts gelegen waren,
iets wat verdere erosie, als gevolg van bewerking van de ondergrond als landbouwgrond, zeker
in de hand zal hebben gewerkt. De Aramislaan aan de noordwestzijde van de Picardenlaan 4 is
verdiept aangelegd. De Picardenlaan aan de zuidwestzijde ligt min of meer op de oorspronkelijke
helling. Het huis Picardenlaan 4 staat ruwweg op de oorspronkelijke helling, waarbij de
zuidwestzijde van het perceel – daar waar de skeletten zijn gevonden – deels verdiept is aangelegd
als gevolg van een garage-inrit. Het overige deel van de tuin vertoont het oude, geërodeerde
reliëf.
Voorgeschiedenis
Op maandag 3 mei ‘s middags deed de tuinman van de familie Jeurissen - eigenaar van Picardenlaan
4 - de ontdekking dat er juist onder de bovenste laag grond van de tuin skeletresten
aanwezig waren. De eerste beenderen veroorzaakten nog niet direct onrust, het aantreffen van
een tweetal intacte schedels wel. Hierop stopte de tuinman zijn werkzaamheden en nam hij
contact op met de politie, die een onderzoek instelde.
Luchtfoto van de situatie tijdens het onderzoek in 2004
Archeologische vraagstelling
Aan de basis van dit onderzoek lag geen inhoudelijke archeologische vraagstelling ten grondslag.
De vraag van de Technische Recherche aan Cultureel Erfgoed was of de politie hier met zekerheid
met archeologische vondsten te maken had en of een misdrijf uitgesloten kon worden.
Het onderzoek heeft zich in eerste instantie enkel op deze vragen toegespitst. Nadien werden
vragen van belang als:
• welke mensen lagen hier begraven?
• waarom lagen ze hier?
• hoe oud waren ze?
• hoe lang lagen ze hier al?
• welke betekenis heeft de vindplaats?
6

Doordat deze vragen tijdens het gravend onderzoek niet leidend waren, is er door de archeoloog
niet strikt op toegezien dat alle beschikbare informatie verzameld werd. Naderhand zijn
nog verschillende antwoorden gevonden worden door later uitgevoerd skeletonderzoek in
Leiden.
In dit rapport wordt geprobeerd zoveel mogelijk opheldering over alle benoemde zaken te
geven.
De vijf vrijgelegde skeletten bezien in noordelijke richting
7

Hoofdstuk 2
Methoden en technieken
Werkwijze
De gehanteerde werkwijze werd bepaald door de vraagstellingen van het politieonderzoek. De
technische recherche was uitsluitend op zoek naar antwoorden op de vraag hoelang de skeletten
er al lagen, of er eventueel nog sporen van een misdrijf geconstateerd konden worden en
of er wellicht nog dadersporen aanwezig waren.
Hiertoe werd – naast de aanwezige politiekennis en ervaring – tevens de kennis van de gemeentelijk
archeoloog ingeschakeld, die bekeek in welke grondlaag de skeletten lagen, of op
basis van bijkomend vondstmateriaal iets over de ouderdom van de skeletten kon worden gezegd
en of er andere indicatoren waren die antwoord konden geven op de gestelde vragen. Op
aangeven van de archeoloog is toen tevens gezocht naar eventuele andere skeletten. Enerzijds
om de mogelijke aanwezigheid daarvan te kunnen constateren, anderzijds om informatie te
verzamelen om de gestelde vragen te beantwoorden. Bovendien zouden resterende skeletten
bij het vervolg van de gravende tuinaanlegactiviteiten zeker tevoorschijn kunnen komen.
De resultaten van het onderzoek zijn bij Cultureel Erfgoed gedocumenteerd onder opgravingscode:
2004.MAPC.4
Meetsysteem
De skeletten zijn door de technische recherche, deels onder toeziend oog van de gemeentelijk
archeoloog vrijgelegd, uitgeprepareerd, gedocumenteerd en geborgen. De skeletten zijn daarbij
niet getekend, wel genummerd, gefotografeerd en op archeologische wijze geborgen (dwz
linkse en rechtse lange ledematen gescheiden, deze zijn naderhand nl. nauwelijks te onderscheiden).
Door de politie is een inmetingsschets gemaakt. Door de archeoloog zijn schetsen
gemaakt van de stratigrafi e, de ligging in de tuin en van twee grafkuilen. De NAP-hoogtes van
de graven zijn niet afzonderlijk genomen.
86
Aramislaan
88
69
Detailtekening van de kadastrale ondergrond van Picardenlaan 4, de grafl ocatie is gemarkeerd.
4
9
70
92
Picardenlaan
173
4657
174
Picardenlaan
94
Picardenlaan
4656
60
5511
61
202
5380
4056
200
96
198
63
196

De graven lagen op rij (graf 1-5 naast elkaar) waarschijnlijk in 2 rijen onder elkaar (graflocatie 6
en 7). Dit resulteert in een oppervlakte van ca. 7 x 4 meter, waarvan de hoeken als volgt gecoördineerd
zijn:
NW-hoek: X/Y= 175.088/316.608
NO-hoek: X/Y= 175.092/316.612
ZO-hoek: X/Y= 175.093/316.606
ZW-hoek: X/Y= 175.090/316.603
Als centrumcoördinaten zijn aan te houden: X/Y= 175.091/316.608
10

Hoofdstuk 3
Resultaten
Beschrijving van de aangetroffen situatie.
Bij aankomst van de auteur op dinsdag 4 mei 2004 lagen twee skeletten deels vrij, de onderste
delen waren verwijderd, de bovenlichamen inclusief schedels lagen nog in situ. Aan de schrijver
van dit rapport werd gevraagd of hij de ouderdom van de skeletten vast kon stellen en of
op basis daarvan gesteld kon worden dat de skeletten tot archeologisch vondstmateriaal gerekend
moesten worden.
De vrijgelegde skeletten nrs 1 en 2. De antropogeen vervuilde egalisatielaag waarin skelet 1 lag, is onder de troffel
goed zichtbaar.
Bij eerste inspectie vielen twee zaken op: lege schedels en tanden die in erg goede conditie
leken te zijn. Aangezien de schedels (nog) niet met sediment gevuld waren, kon niet uitgesloten
worden dat de skeletten van jonge ouderdom konden zijn. Oudere schedels kunnen gevuld
zijn met sediment (hoeft niet), maar jonge schedels vrijwel zeker niet. De stratigrafi sche context
zou daarbij moeten kunnen helpen, maar die was helaas grotendeels verstoord als gevolg
van het aantreffen en deels vrijleggen van de skeletten. Toch kon opgemerkt worden dat de
schedel van skelet 1 overduidelijk in een vervuilde en antropogeen verplaatste laag lag. Deze
laag hing vermoedelijk samen met de aanleg van de terrassen uit de jaren 1960, waarop hier
terplekke de eerste huizen gebouwd werden. Een hard argument om de skeletten tot oude
archeologische vondsten te verklaren ontbrak daarom ten ene male. Samen met de politie is
toen bekeken wat er nog gedaan kon worden: hoe gekeken kon worden of er nog meer skelet-
11

ten zouden liggen en hoe die het beste vrijgelegd zouden kunnen worden. Op aangeven van
gemeentelijk archeoloog Eric Wetzels heeft de politie het onderzoek toen uitgebreid en daarbij
nog eens drie skeletten ontdekt. Deze lagen naast elkaar, op min of meer regelmatige afstand
(1,2 – 2,4 m), allen met het aangezicht naar het zuid-oosten, enkelen met de handen gekruist op
de onderbuik. Ieder lag in een eigen separate grafkuil. Er is dus met zekerheid geen sprake van
een massagraf!
De onderzochte graven van links naar rechts: nrs. 4, 3, 1, 2 en 5. Mogelijk graf 6 ligt net naast de blauwe bak.
De skeletten in de graven 2 en 5 hadden de handen op de onderbuik, het skelet in graf 4 leek
de armen over elkaar te hebben (zoals vroeger op school). Het skelet in graf 3 lag ietwat scheef,
met de armen zijdelings naar het zuiden. Mogelijk dat bij de skeletten uit de graven 3 en 4
eigenlijk ook gekruiste armen bedoeld waren.
12

Graf 3 Graf 4 Graf 5
Bij geen van de skeletten werden vondsten geborgen, noch resten van kleding, schoeisel, of anderszins
aangetroffen. Wel lagen vondsten in de bovenliggende egalisatielaag. Ook ontbraken
resten van grafkisten. Het dateren van de skeletten werd hierdoor ernstig bemoeilijkt. Daarmee
was het vooralsnog tevens onmogelijk een (verjaard) misdrijf uit te sluiten. Wel was in
twee gevallen iets te zeggen over de stratigrafi e: van graf 1 leek de schedel in de egalisatielaag
te liggen, graf 3 lag visueel vermoedelijk ín de egalisatielaag, eventueel net eronder. Een andere
grafkuil (graf 4) werd afgedekt door de egalisatielaag. Dit laatste graf moest dus zeker ouder
zijn dan de egalisatielaag, maar hoeveel was onduidelijk. Uitgaande van het feit dat de egalisatielaag
in de vroege jaren 1960 gedateerd moet worden, betekende dit dat graf 4 van kort voor
1960 kon dateren. Het geheel aan informatie was voor de politie onvoldoende bewijs om met
zekerheid te stellen dat er geen sprake kon zijn van een misdrijf, waarbij evt. nabestaanden
in leven konden zijn. Vervolgens is doorgesproken wat er gedaan kon worden om dit uitsluitsel
wel te krijgen. In afwezigheid van de gemeentelijk archeoloog zijn de skeletten vervolgens
vrijgelegd en uitgeprepareerd.
Op de achtergrond is de stratigrafi e goed af te lezen: graf 4 lag net onder de egalisatielaag (de zwarte laag in de
hoek), die wederom is afgedekt door verschillende lössoïde lagen, die met een latere tuinophoging te maken hebben.
De egalisatielaag hangt waarschijnlijk samen met de terrasvorming rond 1960.
13

Gedurende de dag was er een overweldigende media-aandacht, waarbij de uitgerukte pers
zelfs met busjes voorzien van satellietschotels de intussen afgezette straat bezochten en op
radio, televisie, lokaal, nationaal en zelfs internationaal het verhaal naar buiten brachten. Een
politiewoordvoerder stond daarbij de pers te woord. Ook was er inmiddels een kantoorunit van
de brandweer gebracht, stond er sinds maandagnamiddag een tent met verlichting en elektra
en arriveerden diverse politiecollegae om te helpen het onderzoek voort te zetten en af te
ronden. Het politieonderzoek werd geleid door Noud Schuuring, met ondersteuning van Henry
Beckers en Roland van Hoorn (forensisch arts GGD Zuid-Limburg)
Rond 5 uur (van diezelfde dinsdag 4 mei 2004) is gemeentelijk archeoloog Wetzels teruggegaan
naar de “plaats delict” en nam de zaak wederom in ogenschouw. De skeletten lagen
intussen geheel vrij en resten (delen) van een zesde en zevende skelet waren aangetroffen. Het
is mogelijk dat deze samen één graf/skelet hebben gevormd. Tezamen met politie en justitie is
besproken wat de stand van zaken was: de skeletten konden nog steeds niet met zekerheid gedateerd
worden, noch op basis van stratigrafi e, noch op basis van begeleidende bodemvondsten
(die waren er namelijk niet). Er was echter ook geen sprake van aanwijzingen voor een misdrijf.
Vervolgens is een afweging gemaakt hoe groot de kans was op een misdrijf, waarbij nog
dadersporen aanwezig zouden kunnen zijn. Die kans werd door alle aanwezigen op vrijwel nul
gesteld. Besloten werd om aan de offi cier van justitie voor te stellen om de skeletten te bergen
en het onderzoek verder af te ronden. Justitie besloot daarop geen nader strafrechterlijk onderzoek
in te stellen. Gedurende de avond van 4 mei 2004 heeft de berging van de skeletten plaats
gevonden. Het onderzoek, de afwegingen en het uiteindelijke besluit zijn in zeer goed overleg
tussen politie, justitie en gemeente Maastricht tot stand gekomen. Afgesproken werd dat de
skeletten en de politiedocumentatie na afronding van het onderzoek (en nadat er forensisch/
fysisch antropologisch onderzoek zou zijn uitgevoerd) aan de gemeente Maastricht als archeologisch
vondstmateriaal zouden worden overgedragen en aldaar in depot worden gehouden.
Publiciteit in week 19-2004.
Op de dag zelf, maar ook nog de rest van week 19 in 2004 is er veel publiciteit geweest omtrent
de skeletten: het NOS-journaal en andere televisie-journaals hebben erover bericht, net als
zgn. actualiteiten-programma’s op de commerciële zenders. Ook de schrijvende pers liet zich
niet onbetuigd, zoals blijkt uit de bijna dagelijks verschenen artikelen in lokale en landelijke
dagbladen. Zie hiervoor bijlage 4 met een bloemlezing van krantenkopieën. Ook is met de
gemeente Maastricht zeer veel gebeld over deze vondsten, hun datering en hun betekenis. L1tv
en L1-radio hebben opnames gemaakt voor hun actualiteiten- en nieuwsprogramma’s. Een
selectie uit de internetpublicaties is in bijlage 5 te vinden.
Het verdere verloop.
Na afloop van het veldwerk is veelvuldig contact geweest tussen technische recherche en gemeente
Maastricht.
Zo is door de politie nog een tweetal theorieën naar de gemeente Maastricht doorgebeld:
• de zoon van de vorige eigenaar wist zich te herinneren dat tijdens de bouw van het huis
rond 1962 eerder skeletten waren gevonden en dat die door archeologen waren meegeno-
men. Indien dit toentertijd legitiem afgehandeld is, kunnen dat alleen archeologen van de
Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek uit Amersfoort zijn geweest. Nazoek
in het nationaal archeologisch informatiearchief Archis leerde dat er tot een afstand van
500 meter rondom de opgegeven coördinaten geen enkele vondstmelding bekend was.
14

Het is niet uitgesloten dat het verhaal waar is, maar wellicht is toentertijd van de vondst
geen verslag opgemaakt, waardoor deze melding niet is ingevoerd. Ook in het gemeentelijke
archeologie-archief is geen vondstmelding bekend van deze locatie.
• Bij het Bundes Kriminal Amt, recherche Wuppertal (D) heeft zich een man gemeld die be-
weert in 1944 ooggetuige te zijn geweest van de executie van krijgsgevangenen door de
Waffen-SS, nabij een klooster (het huidige Bonnefantencollege?), nabij het Albertkanaal te
Maastricht. De man vroeg zich af of het iets met de Picardenlaan van doen kon hebben.
Mevr. Jos Wishaupt uit Maastricht heeft zich bij archeoloog Wetzels gemeld met het volgende
verhaal:
Haar moeder, geboren in 1906 op Sint-Pieter was woonachtig op de Mergelweg. Haar opa heeft
Molen Lombok in het Jekerdal gehad en het volgende meegemaakt in de Grote Oorlog (WOI):
toen de Duitsers in de buurt van de Cannerweg wacht liepen hebben zij hun geweer eens
gericht op de oude heer, omdat er op dat moment veel Belgen naar het neutrale Nederland
probeerden te vluchten. De Duitsers probeerden dit te voorkomen.
Mevr. Wishaupt vroeg zich af of er toen wellicht Belgische vluchtelingen ter plaatse zijn geëxecuteerd
en in allerijl zijn begraven.
Leiden, Instituut voor Pathologie en Anatomie van de Rijksuniversiteit Leiden.
Op maandag 17 mei is de gemeentelijk archeoloog op uitnodiging van de Technische Recherche
meegegaan naar het Instituut voor Pathologie en Anatomie van de Rijksuniversiteit Leiden om
de inmiddels schoongemaakte skeletresten te brengen. Op basis van een onderzoek van Prof.
Dr. George Maat hoopte de recherche het politie-onderzoek defi nitief af te kunnen sluiten.
Tijdens het forensch/fysisch antropologisch onderzoek
De gezamenlijke kennis van George Maat en Rob van Mastwijk (wetenschappelijk medewerker)
van het Instituut te Leiden leidde tot de volgende conclusies:
• er is sprake van 5 skeletten en tevens de resten van een zesde individu.
• of de resten van het zevende skelet een eigen individu vormen, kon niet vastgesteld worden.
• het gaat zeker om 4 mannen, de vijfde persoon is vermoedelijk ook een man.
15

• 2 personen zijn robuust gebouwd.
• de leeftijd van de individuen varieert van 15-59 jaar, waarbij 2 personen in de categorie
38-59 jaar en één van 15-24 jaar.
• 2 individuen hadden een goed gebit, weliswaar een weinig cariës, maar geen reparaties en
weinig slijtage. 1 individu had een zwaar versleten gebit en geen kiezen meer (hij had aan
toonbaar lange tijd zonder kiezen geleefd!). Het slijtagepatroon van de tanden deed Prof.
Maat vermoeden dat er sprake moest zijn van een ouderdom van de skeletten van zeker
100-200 jaar.
• zichtbare aanwijzingen voor een misdrijf konden niet geconstateerd worden.
Ondanks de uitgevallen tanden is de goede conditie
van het gebit van deze overledene duidelijk herkenbaar
Op basis van het bovenstaande heeft de technische recherche het politie-onderzoek terplekke
definitief afgesloten. Vervolgens heeft Wetzels als vertegenwoordiger van de Gemeente Maastricht
afspraken gemaakt met Prof. Maat over het verdere verloop: de botten zijn in Leiden achtergelaten
en zijn in het najaar van 2004 door studenten en onder verantwoordelijkheid van
Maat onderzocht (volledige gedetailleerde schoonmaak, beschrijving, mede ook op het gebied
van pathologie: ziekte, levens- en overlijdenskenmerken. Ten behoeve van het fysisch antropologisch
onderzoek heeft de Gemeente Maastricht (i.c. Cultureel Erfgoed) een kort archeologisch
rapport geschreven (dit briefrapport) en naar Leiden gestuurd. Hierna zijn de botten op 10 mei
2005 door de auteur in Leiden opgehaald en in het depot in Centre Ceramique ondergebracht.
Het onderzoeksrapport van prof. Maat was inmiddels (16-11-2004) naar Maastricht gestuurd en
als bijlage in dit rapport opgenomen (bijlage 2).
16

Meer skeletresten, met twee muntjes.
Op 18 mei 2004 zijn vervolgens door mevrouw Jeurissen – de eigenaresse van Picardenlaan 4
– bij de gemeente Maastricht de resten van meer skeletten binnengebracht, die juist ten oosten
van de eerder gedocumenteerde skeletten lag. Of de resten van deze nagekomen skeletten
bij de summiere resten van “graf 6” horen, is onzeker. Volgens de tuinman lagen de handen van
het skelet op de onderbuik en lagen er twee muntjes op de onderbuik. Ook is een loden musketkogel
gevonden, die niet in direct contact met de skeletresten zou hebben gelegen. Helaas
is dit alles niet archeologisch gedocumenteerd, waardoor niet zeker is of de 2 muntjes (die aan
elkaar gekit waren) bij het skelet hoorden, of in een colluviale afzetting lagen, in de egalisatielaag,
in een mollengang of anderszins. De munten aan de skeletten koppelen is aldus niet
meer zekerheid mogelijk. De munten zijn door T. Panhuysen (destijds archeologisch beleidsmedewerker
van Cultureel Erfgoed) spontaan onderzocht en in het vierde kwart van de zestiende
eeuw gedateerd, zie hiervoor zijn determinatie in bijlage 1. De munten waren reeds door de
vinders met water schoongespoeld, waardoor iets van de leesbaarheid was verdwenen. De
munten zijn nadien door archeologisch restaurator Katleen Vandenbranden op correcte wijze
geconserveerd.
Een foto van een van beide (best leesbare) munten
Onderzoek in Leiden heeft aangetoond dat er sprake is van minimaal 3 skeletten (waarbij geen
enkele schedel is aangetroffen, noch is ingeleverd). Bij welk van de drie skeletten de muntjes
horen is niet duidelijk: de vondsten waren gezamenlijk verpakt. Aangezien de tuinman
beweert de muntjes op een skelet te hebben zien liggen, wordt aangenomen dat dit skelet 8
betreft (zie overzicht G. Maat in bijlage 2).
Een van de ribelementen die op 18 mei 2004 zijn binnengebracht, is opgestuurd naar het Centrum
voor Isotopenonderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen en onder verantwoordelijkheid
van Dr. Ir. J. van der plicht gedateerd in de periode 1485-1525 en 1565-1630 na Christus.
17

Historische kaarten
De Tranchotkaart is een militaire “stafkaart” op basis van een nauwkeurig minuutplan, waarop
alle militaire obstakels in het afgebeelde gebied staan weergegeven. Deze kaart is gemaakt
onder leiding van Tranchot en Von Müffling en dateert uit de periode 1803-1820. Het gebiedje
waar de skeletten zijn gevonden is op bijgaande afbeelding gemarkeerd met een rode cirkel
(ten zuidwesten van de vesting Maastricht). Het terrein behoorde voorheen tot de Gemeente
Vroenhoven (België bestond toen als land nog niet). Het bebouwingsspoor langs de huidige
Cannerweg is op de afbeelding goed te zien. Tussen en achter de huizen zijn huisweiden met
fruitbomen aangegeven. Het onderzoeksterrein ligt juist in een gebied dat als akkerland staat
gekwalificeerd.
Detail van de zgn. Tranchotkaart (1803-1820), waarbij het onderzoeksterrein rood omcirkeld is.
Op een kadastraal minuutplan uit de periode 1823-1840 staat het perceel aangegeven waarop
de skeletten zijn gevonden. Het bewuste perceel wordt doorkruist door een kronkellijn (afwateringsgeul?)
en een poel lijkt herkenbaar. Juist ten zuidoosten hiervan zijn de skeletten gevonden.
De afwateringsgeul zou van de veldweg afkomstig kunnen zijn, die ten noorden van
het bewuste perceel loopt en de Cannerweg verbindt met de hoger gelegen (noordwestelijke)
gebieden, zoals ook op een foto uit 1944 te zien is (zie bijlage 5, bijdrage Stevenhagen). Wellicht
zijn eigenaren bewust op dit perceel begraven?
18

Uitsnede uit het kadastrale minuutplan 1823-1840.
Vondsten
In de egalisatielaag zijn verschillende stuks aardewerk, ijzeren spijkers, etc. gevonden, inclusief
recente vondsten, die echter niet geborgen werden door de onderzoekers. Van geen van de
vondsten kon enig verband met de graven worden aangetoond. Ook kan niet worden gesteld
dat de vondsten de egalisatielaag helpen dateren. Deze laag is hier vermoedelijk relatief recent
(ten tijde van de vorming van de terrassen in de jaren 1960) terecht gekomen en kan eenvoudig
ouder materiaal bevatten. De munten zijn wel van enig belang, al zijn ze niet onomstotelijk
aan de skeletgroep 7, 8, 9 te koppelen. Eerst werden de munten in de 17e/18e eeuw gedateerd,
maar zoekwerk op internet leverde een nauwkeuriger datering op: vierde kwart van de 16e
eeuw (zie bijlage 1).
Samen met de nageleverde skeletgroep is tevens een loden kogel ingeleverd die in de omliggende
grond werd gevonden. Deze is te dateren in de 17e-18e eeuw en te relateren aan een van
de vele oorlogshandelingen (belegeringen) die Maastricht in die periode heeft ondergaan.
Concluderend moet helaas gesteld worden dat er op basis van de vondsten geen defi nitieve
datering van de graven, noch van de egalisatielaag geleverd kan worden.
De losse vondsten uit de bovengrond
en uit de buurt van graf 1
19
De losse vondsten uit de bovengrond en uit de
buurt van graf 6

Gravenlijst
Door de gegevens van het politieonderzoek, de waarnemingen van de gemeentelijk archeoloog
en het fysisch-antropologisch onderzoek uit Leiden te combineren, kan het volgende overzicht
worden opgesteld:
Grafnr
grafmaten
lxb (cm)
Man/vrouw Leeftijd (ca.) Bijgiften Orientering Stratigrafi sche positie
1 >60 lang man 21-24 geen NW-ZO in humus/egalisatielaag
2 175 lang man 36-42 geen NW-ZO in/onder egalisatielaag
3 180x60 * man 22-25 geen NW-ZO in/onder egalisatielaag
4 180x60 * man 43-48 geen NW-ZO onder (!) egalisatielaag
5 170 lang man 47-52 geen NW-ZO onder egalisatielaag
Skeletresten:
graf ongedocumenteerd
Man/vrouw Leeftijd (ca.) Bijgiften Orientering Stratigrafi sche positie
6 losse botten nvt Nvt onbekend onbekend verstoord
7 losse botten man 21-25 onbekend onbekend verstoord
8 losse botten man 21-25 2 munten? onbekend verstoord
9 losse botten man 23-40 onbekend onbekend verstoord
rest losse vondsten nvt Nvt nvt nvt verstoord
* dwz: hier zijn de omtrekken van de grafkuil goed herkend.
Bij de overige graven betreft het de afmetingen van de skeletten.
Samenvatting van de resultaten
• Er is in totaal sprake van minimaal 5 graven, waarbij 2 grafkuilen zijn gedocumenteerd.
De overige individuen zijn ongetwijfeld ook in graven aangetroffen, maar zijn door de
onderzoekers niet als zodanig gedocumenteerd: de botresten zijn los aangeleverd.
• Het betreft minimaal 8 individuen (skelet 6 kan bij graf 1 horen en de restbotten kunnen bij
een van de deels verstoorde graven horen), waarvan er 8 als man geïdentificeerd konden worden.
• De leeftijd varieert van jonge/weerbare mannen (5 skeletten) tot middelbare leeftijd/vroege
senioren (3 skeletten).
• De skeletten zijn allen in afzonderlijke grafkuilen begraven, naast elkaar, met het aangezicht
naar het zuid-oosten. Er is géén sprake van een massagraf.
• De graven lagen vermoedelijk in 2 rijen (graf 1-5 en 6-8) onder elkaar.
• Geen van de graven bevatte resten van kleding, noch van schoeisel of bekisting.
• Mogelijk bevatte de skeletgroep (skeletten 7, 8 en 9) een bijgift (de 2 munten), de overigen
waren zonder bijgiften begraven.
• De skeletten vertoonden weinig slijtage aan de tanden (observering in het veld). In Leiden
bleek later dat de man uit graf 4 sterk gesleten tanden had en dat een ernstig verlies van ge
bitselementen (kiezen) tijdens zijn leven was opgetreden. Ook de overige gebitten vertoon
den toch redelijke slijtage en vooral ontstekingen waar niets aan gedaan was.
• Geen van de skeletten vertoonden sporen van geweld. Wel van gebruikelijke en soms
overmatige slijtage (zwaar werk).
• Twee graven waren mogelijk ín de egalisatielaag begraven (graf 1 en 3). Bij één graf was het
zeker dat het ónder de egalisatielaag was begraven (graf 4). Bij de overige graven was de
stratigrafi e onzeker. De gemeentelijk archeoloog heeft alleen bij de graven 3 en 4 een
profieltekening van de grafi nsteek kunnen maken.
• Datering van de graven: nieuwe tijd, zestiende tot twintigste eeuw.
20

De verschillende theorieën en de datering van de graven:
Voor een overzicht van allerhande theorieën (waar of onwaar, waarschijnlijk of onwaarschijnlijk)
wordt verwezen naar de bloemlezing van de krantenartikelen (zie bijlage 4). Daarbij is een
voorkeur van de schrijvende pers voor een datering in de tijd van d’Artagnan duidelijk te lezen.
Op inhoudelijke gronden worden de volgende dateringen besproken:
zestiende eeuw (t.t.v. het zgn. Hollands beleg: indien de munten daadwerkelijk bij een van de
graven horen, zouden het soldaten van het staatse leger kunnen zijn, die Maastricht belegerd
hebben).
zeventiende eeuw: voor een datering in de zeventiende eeuw zijn geen aanwijzingen. Wel is
bekend dat Maastricht tijdens het beleg van 1673 (waarbij d’Artagnan sneuvelde) vanuit het
Westen belegerd is en dat de Picardenlaan in de frontlinie gelegen moet hebben.
achtiende/negentiende eeuw: geen daterende aanwijzingen
twintigste eeuw:
• Geen daterende aanwijzingen, maar het zouden paters kunnen zijn van het nabijgelegen
Jezuietenklooster. Daar spreekt tegen dat deze hun eigen ommuurde
begraafplaats hebben en dat de locatie tamelijk ver van dit klooster verwijderd is.
De christelijke begraafwijze past hierbij (rijgraf, aangezicht naar het zuidoosten)
maar het voorkomen van de munten weer niet.
• WOI - Belgische vluchtelingen: hiervoor zijn geen aanwijzingen gevonden. Uitgesloten
wordt het niet, waarschijnlijk is het echter ook niet, gezien de zorgvuldige wijze waarop de
doden in hun graf zijn gelegd (m.u.v graf 3).
• WOII - melding uit Duitsland van iemand die een mogelijke executie heeft gezien: hiervoor
zijn geen aanwijzingen gevonden. Daarnaast wordt de waarneming door de auteur van
dit rapport als onnauwkeurig beschouwd, zeker ten aanzien van de genoemde plaats
de lict. Het is bovendien niet waarschijnlijk, gezien de zorgvuldige wijze waarop de doden
in hun graf zijn gelegd (m.u.v graf 3).
• postbellum: hiervoor spreekt mogelijk de stratigrafi sche ligging van de graven 1 en 3
(in de egalisatielaag) en eventueel graf 4 (net onder de egalisatielaag).
• recent: onwaarschijnlijk, doch niet geheel onmogelijk. Jonger dan ca. 40 jaar wordt niet
geloofwaardig geacht.
Een andere mogelijkheid is dat het een familiebegraafplaats van bewoners van bv. de Cannerweg
betreft (begraving op eigen achterterrein). Dit zou gedurende de 16e-20ste eeuw hebben
kunnen plaatsvinden. Hiertegen spreekt de samenstelling van de groep overledenen (uitsluitend
volwassen mannen en ontbreken van vrouwen, kinderen en bejaarden), al is het niet
onmogelijk bij bv. een oorlog of plundering.
21

Conclusies
Hoewel veel dateringen theoretisch mogelijk zijn, is het ‘t meest waarschijnlijk dat de graven
dateren in de late zestiende eeuw. Stratigrafi sch is deze datering mogelijk. De datering van
het ribelement (1565-1630) van skeletgroep 7, 8, 9 (die waren tezamen aangeleverd) komt goed
overeen met de muntdatering (na 1575/1578) van diezelfde skeletgroep. Er van uitgaande dat
munten en skeletten bij elkaar horen en dat alle skeletten ongeveer even oud zijn, geeft dit
een datering aan het grafveld van ca. 1578-1630 na Christus, waarmee het waarschijnlijk is
dat de doden ter aarde zijn besteld in verband met een belegsituatie. Te denken valt aan de
belegering van Maastricht in 1579, waarbij De Spanjaarden tijdens de tachtigjarige oorlog,
uit naam van koning Filips II en onder aanvoering van Parma, de stad Maastricht belegerden
(d.m.v. een circumvallatie = rondom omsingeld). Het is ook mogelijk dat de overledenen hier
zijn begraven ten tijde van een Staats beleg (1592, 1594, 1632). Er waren in de 16e eeuw zeker
Staatse (=Hollandse) troepen in Maastricht en omgeving. Deze soldaten hadden mogelijk ook
een kampement op de hooggelegen fl ank van het Jekerdal, ten zuidwesten van de stad. Het is
heel wel mogelijk dat de overledenen (uitsluitend mannen) begraven zijn op een kerkhof, dat
onderdeel was van een veldhospitaal. Er zijn op de skeletten echter geen sporen van geweld
geconstateerd, wel van gebruikelijke slijtage en tekenen van zwaar werk (overmatige slijtage).
De grootte van het grafveld is niet vastgesteld: het is heel goed mogelijk dat er nog meer doden
onder de tuinen van Biesland begraven liggen.
Einde
22

Bijlage 1
Muntdeterminatie door T. Panhuysen
Hierbij mijn determinaties van de twee koperen munten die in de omringende grond van de
onlangs in een tuin aan de Picardenlaan aangetroffen skeletten zijn gevonden.
Munt 1:
Oord, Holland (verm. Dordrecht), koper, huidig gewicht 6.05 gram, datering 1575.
VZ: gekroond wapenschild met klimmende leeuw naar links met daarachter een stokkenkruis
(type 1).
Omlopende tekst: PHS[.D:G.]HISP.Z[.REX.]COM.HOL. en jaartal [15] roosje 75 boven kroon (Philippus
Dei gratia Hispaniarum z rex comes Hollandiae).
KZ: de Hollandse maagd zittend in een omheinde tuin (symbool van de op Spanje gewonnen
vrijheid) met de rechter hand omhoog wijzend als teken van vertrouwen op God.
Omlopende tekst: .AV[X.NOS.IN.NOM.]DOM (auxiliare nos in nomine Domini).
Munt 2:
Oord, Holland (verm. Dordrecht), koper, huidig gewicht 4.33 gram, datering 1578.
VZ: gekroond wapenschild (type 2) met klimmende leeuw naar links met daarachter een stokkenkruis.
Omlopende tekst: PHS.D:G.[COM.HOL.Z.]ZEL. en jaartal [15] roosje 78 boven kroon (Philippus Dei
gratia comes Hollandiae z Zelandiae).
KZ: de Hollandse maagd zittend in een omheinde tuin (symbool van de op Spanje gewonnen
vrijheid) met de rechter hand omhoog wijzend als teken van vertrouwen op God.
Omlopende tekst: .AVX[.NOS.IN.]NOM[.DOM.] (auxiliare nos in nomine Domini).
Lit. :
P.O. van der Chijs, De Munten der voormalige graafschappen Holland en Zeeland. Haarlem,
1858. Pl. XXXV, 79-84.
Voor deze munten kan verwezen worden naar de vondst destijds van een valsemuntersatelier
in Valkenburg, hetgeen overigens nog niet betekent dat deze twee muntjes uit een dergelijke
valsemunterij stammen.
Dit soort kopergeld is geslagen tussen 1573 en 1579 om de Staatse soldaten te betalen. Wanneer
we een relatie willen leggen met het aangetroffen skeletmateriaal, moeten we zoeken naar
Staatse activiteiten rond Maastricht in de periode na 1578. Het zal dus niet te maken hebben
met de belegering en inname van Maastricht door de Spaanse troepen in 1579. Wel komen de
pogingen van prins Maurits van Nassau Breda in maart 1592, waarbij enkele Staatse soldaten
zijn omgekomen, en eventueel die van 1594, waarvan overigens geen slachtoffers bekend zijn,
in aanmerking. De Staatse troepen hadden overigens de gewoonte om de gesneuvelden te
ontdoen van al hun militaire kleding en wapentuig alvorens hen te begraven. De wapenrusting
was duur. De eerstvolgende Staatse aanval op Maastricht is die van prins Frederik Hendrik in
1632, natuurlijk ook een mogelijkheid voor het in de grond geraken van een halve eeuw oude
23

muntjes in relatie tot de begraving van gesneuvelden.
Blijft de vraag of de skeletten en de munten samenhangen. De lokatie pleit daarvoor, wanneer
we naar de oude kaarten met de strategische posities van de Staatsen kijken.
Vergelijkingsmateriaal op internet [www.duiten.nl]:
HOL.4: oord.(V.57.1/2 - GH.263.11 - vdCh.XXXV.79-84 - PW 2008-2011)
VOORZIJDE: Gekroond wapenschild met leeuw naar links, gelegen op een stokkenkruis.
TEKST: .PHS. D:G. COM. HOL. Z. ZEL. (of variant) en jaartal gescheiden door een roosje boven de
kroon. De tekst is voluit: Philippus Dei gratia comes Hollandia z Zeelandia, en betekent: Philips,
bij Gods gratie graaf van Holland en Zeeland.
KEERZIJDE: De Hollandse maagd zittende in een gesloten tuin. Zij wijst met haar rechterhand
naar een zonnige hemel als teken van het vertrouwen op de Heer.
TEKST: .AVX. NOS. IN. NOM. DOM. (of variant). Dit is voluit: auxiliare nos in nomine Domini, en
betekent: helpt ons in de naam des Heeren.
Rochus Grijp Joostenzn., muntteken ‚ (roos).
1574 R 2
1575 R
1576 S
1577 N
Bekende afslagen etc.
1577 R 4 (piedfort)
Cornelis de Vries, muntteken ‚ (roos).
1578 N
1579 N
5751*X * Foutief gesneden jaartal.
Bekende afslagen etc.
1578 R 4 (zilver)
24

Voorkomende voor- en keerzijde varianten:
VZ: A: .PHS. D:G. COMES. HO.
B: PHILIP. D:G. COMES. HOLLAN.
C: .PHS. D:G. COM. HOL. Z. ZEL.
D: PHILIP. D:G. COM. HOL. Z. ZEL.
E: .PHS. D.G: COM. HOL. Z. ZEL.
F: .PHS. D:G. COMES. HOL. Z. ZEL.
G: .PHS. D:G. CON. HOL. Z. ZEL.
H: .PHS. D:G. COM . HOL. Z. ZEL
I: .PHS. D:G. CO. HOL. Z. ZEL.
J: .PHS. D.G. COM. HOL. Z. ZEL.
K: .PHS. D:G. CO-M. HOL. Z. ZE
I : Wapenschild type 1.
II: Wapenschild type 2.
KZ: a: .AVX. NOS. IN. NOM. DOM.
b: .AVX. NOST. IN. NOM. DOM.
c: .AVX. NOST. IN. NOM. DOMINI.
d: .AVX. NOS. IN. NOM. DOMINI.
I : Zonder bloemen in de tuin.
II: Met bloemen in de tuin.
Info:
1 2
Variant E2aII (1577), particuliere collectie.
Variant K2aII (1577), afbeelding VCLS 29 nr.228.
Variant C2aI (1578), afbeelding munten in muntvondsten blz.6.
Variant C2aII (1578), particuliere collectie.
Variant C2aI (1579), particuliere collectie.
Variant C2aII (1579), particuliere collectie.
1574 KPK 1578 KPK
1575 KPK 1579 KPK
1576 KPK 5751 PW 2009.2
1577 KPK
1577 (piedfort, 11,20 gram) PW 2010.2
1578 (zilver, 5,60 gram) PW 2011.1
Wettelijk voorschrift: instructie van de Staten van Holland van 1574. Uit een mark 32 stuks is ca.
7,69 gram per stuk. In 1575 werd het gewicht verlaagd tot 7,46 gram (33 uit een mark).
25

Er komen typen voor met of zonder binnen cirkel op voor- of keerzijde en zonder zon boven de
maagd. In 1579 werden deze oorden in waarde gehalveerd tot duit. De koperen munten van
de types HOL 2 t/m 4 zijn geslagen in de roerige periode van 1573 (o.a. Alkmaars ontzet) tot en
met 1579 (unie van Utrecht). In deze periode beleefde de 80 jarige oorlog enkele van zijn hoogtepunten
en werd er overgewaardeerd geld geslagen om de kosten van de oorlog te kunnen
dekken. De eerste Hollandse oorden behoren tot deze groep overgewaardeerde munten en zij
zijn vooral in de begintijd nogal slordig en haastig geslagen. Door deze simpele en slordige
uitvoering was het voor handige valsemunters niet zo moeilijk om deze oorden na te maken.
Dit wordt bewezen door een vondst van een valsemunters werkplaats in Limburg. Tijdens het
onderzoek van een grot in de Vallenberg te Sibbe (Limburg), is in 1985 een complete uitrusting
gevonden van een valsemunter. De vondst bestond uit 13 ijzeren muntstempels (3 onderstempels
en 10 bovenstempels), een ijzeren hamerkop en een ijzeren kaarsenhouder. Ook werden
er 16 munten gevonden en 25 blanco muntplaatjes. Er zijn vervalste exemplaren aangetroffen
van de jaren 1576 en 1577 maar ook met een voor deze oorden erg vreemd jaartal namelijk 1569.
Ook de bekende numismaat P.O. van der Chijs is deze oorden tegengekomen en heeft ze in zijn
inmiddels ruim 100 jaar oude standaardwerk opgenomen. Bij Holland staan twee van deze
oorden afgebeeld (XXXV-77/78) met het jaar 1569. Zij vallen op door hun slechte afwerking en
simpele uitvoering (zie onder).
Dit type oord werd pas sinds 1573/1574 in Holland geslagen, waarom de valsemunter ook het
jaar 1569 heeft gebruikt is dan ook een raadsel. Misschien wist de valsemunter niet wanneer
deze oorden voor het eerst geslagen werden of vond hij het een uitdaging om een onbekend
jaartal te gebruiken. De valse exemplaren met het jaartal 1569 moeten ook gecirculeerd hebben
in het gewone geldverkeer maar hebben nooit de aandacht getrokken. Er zijn ook geen
gegevens bekend over een veroordeling in deze zaak en het feit dat bijna de complete uitrusting
na zoveel jaar nog in de grot aanwezig was geeft aan dat de valsemunter nooit gepakt is.
De oorden zijn niet geslagen om in Limburg te circuleren maar moeten zijn uitgevoerd naar
Holland. Aanwijzingen dat de Hollandse oorden ook in Limburg circuleerden zijn er niet. In 1578
en 1579 heeft Holland de uitvoering van de oorden gewijzigd. De stempels voor die jaren werden
veel netter afgewerkt wat betere munten opleverde. Dit is waarschijnlijk gedaan vanwege
het grote aantal vervalsingen dat in omloop was. Vermeldenswaard is nog dat enkele beruchte
muntmeesters en stempelsnijders die op illegale hagemunten hebben gewerkt afkomstig waren
uit Limburg of omgeving. In de 2e helft van de 16e eeuw zijn dit o.a. Peter van Bossenhoven,
de familie van Eembrugge en Mr. Floris de stempelsnijder. Enkele van hen hebben daar in de
buurt gewerkt op de munt van Stevensweert, Maastricht en Luik.
26

Bijlage 2
FYSISCH ANTROPOLOGISCH ONDERZOEK
Prof.dr. G.J.R. Maat
R.W. Mastwijk
Barge’s Anthropologica, Anatomie, LUMC
Datum: 16-11-2004
Inleiding
Op 4 mei 2004 werden menselijk skeletresten aangetroffen tijdens grondwerkzaamheden bij
de Picardenlaan te Maastricht. Op verzoek van de Archeologische Dienst Maastricht werd een
oriënterend onderzoek gedaan naar de aard van het verzamelde materiaal.
Materiaal
(Doos-)genummerde, deels gefragmenteerde, deels incomplete menselijke skeletresten. Hoewel
het materiaal, voorafgaande aan de verpakking, zo goed mogelijk per individu gescheiden
was gehouden, bleek daarvoor toch enige ‘vermenging’ van individuen te hebben plaatsgevonden.
De conserveringsstaat van het botweefsel was goed.
Methoden van onderzoek
- anatomische determinatie per skelet ter correctie van ‘misplaatste’ botstukken en fragmenten,
- geslacht- en leeftijdsbepaling per skelet,
- lichaamslengteberekening per skelet,
- vaststellen van bijzonderheden/paleopathologische veranderingen per skelet,
- bepaling van het minimum aantal individuen in geval van vermengde resten (‘losse vondsten’).
Resultaten
Een overzicht van de resultaten is in de bijgaande tabel weergegeven.
Conclusie
Het materiaal betreft een serie skeletten afkomstig van mannen met uiteenlopende leeftijd
van overlijden (ca. 21 - ca. 52 jaar). Er werden geen botveranderingen waargenomen die zouden
kunnen wijzen op een gewelddadige dood. Vanzelfsprekend konden de z.g. ‘weke delen’ van de
stoffelijke overschotten niet worden beoordeeld. Wel werden ziektekundige botverandering
aangetroffen die passen bij de een burgerbevolking van deze leeftijdsgroep.
Literatuur
Breitinger,E. Zur berechnung der Körperhöhe aus den langen Gliedermassenknochen. Anthropologische
Anzeiger 14: 249-274, 1937.
Maat, G.J.R. and R.W. Mastwijk
Manual for the Physical Anthropological Report. Fourth edition. Leiden, Barge’s Anthropologica
6: 1-52, 2004 (ISBN: 90-806456-2-1).
Trotter, M. Estimation of stature from intact limb bones. In: Personal identifi cation in mass
disasters (Stewart, T.D. ed.). National Museum of Natural History, Washington, 1970.
Trotter, M. and Gleser, G.C. A re-evaluation of estimation of stature based on measurements of
stature taken during life and of long bones after death. American Journal of Physical Anthropology
NS 16: 79-123, 1958.
Workshop of European Anthropologists. Recommendati ons for age and sex diagnoses of skeletons.
Journal of Human Evolution 9: 517-549, 1980.
27

MAP
**
Bijzonderheden / Pathologie
Lengte
B* (cm)
Lengte
A* (cm)
Leeftijd
(jaren)
Doos-nr. Materiaal Geslacht
n.v.t.
- spina bifida occulta S1,2
- neiging tot ‘fish-vertebra’ (osteoporose)
1 skelet man 21-24 171,8 171,7
n.v.t.
- spina bifida occulta S3,4
- torus palatinus
- prominentia occipitalis (‘uitstekend achterhoofd’)
- genezen wervelfacet-fractuur (L1, Li-sup.)
- beginnende arthrose (pOA): knie (L,R), sterno-claviculair (R)
- beginnende DISH (varia aan ligament-ossificaties)
2 skelet man 36-42 176,8 176,2
n.v.t.
- enthesopathie (ossificatie ligamentum transversum scapulae)
- arthrose (pOA): temporomandibulair (kaakgewricht L)
- ziekte van Scheuermann (wervelkolomaandoening)
3 skelet man 22-25 175,1 170,9
n.v.t.
- arthrose (pOA): heupgewrichten (L,R)
- symmetrische en lytische periostitis tibiae (beenvliesontstek.)
4 skelet man 43-48 170,9 170,6
- ziekte van Scheuermann (wervelkolomaandoening)??
5 skelet man 47-52 169,9 170,9 - g.b. n.v.t.
28
‘losse vond-
6
n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. - osteomyelitis van tibia en fibula (R) twee
sten’
7 bekkengordel man 21-25 n.v.t. n.v.t. - epifysiolysis heupgewrichten (‘slipped discs’; L,R) n.v.t.
man 21-25 176,7 174,2 - g.b. n.v.t.
incompleet
skelet zonder
hoofd
8
man 23-40 n.v.t. n.v.t. - symmetrische en lytische periostitis tibiae (beenvliesontstek.)?? n.v.t.
incompleet
skelet zonder
hoofd
9
n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. - geheelde fibulahals-fractuur (L) Twee
‘losse vondsten’
Rest
* A = Trotter and Gleser (1958) of Trotter (1970)
B = Breitinger (1937)
** MAP = Minimum Aantal Personen

· afgedekt open ruggetje (geboorteafwijking, waarbij wervels niet gesloten zijn)
· botontkalking, waarna botten vervormen
· afgedekt open ruggetje (geboorteafwijking, waarbij wervels niet gesloten zijn)
· langwerpige verdikking van botweefsel op verhemelte (aangeboren variant)
· uitstekend achterhoofdbeen (aangeboren variant)
· a.g.v. mechanisch trauma (vermoeidheidsfractuur/voortdurende overbelasting; geen geweld)
· gewrichtsslijtage
· verbeningen van pezen en gewrichtsbanden (hele lichaam), a.g.v. luxe leven of ouderdom
Toelichting op de pathologie (door G. Maat/E.Wetzels):
Doos 1 · spina bifida occulta S1,2
· neiging tot ‘fish-vertebra’ (osteoporose)
Doos 2 · spina bifida occulta S3,4
· torus palatinus
· prominentia occipitalis
· genezen wervelfacet-fractuur (L1, Li-sup.)
· beginnende arthrose (pOA): knie (L,R), sterno-claviculair (R)
· beginnende DISH (varia aan ligament-ossificaties)
· lokale verbening, vergelijkbaar met DISH.
· gewrichtsslijtage
· versterkte rugkromming (aangeboren)
· gewrichtsslijtage
· ontsteking ontstaan door infectie. Kan via bloedbaan worden verspreid.
· versterkte rugkromming (aangeboren)
Doos 3 · enthesopathie (ossificatie ligamentum transversum scapulae)
· arthrose (pOA): temporomandibulair (kaakgewricht L)
· ziekte van Scheuermann (wervelkolomaandoening)
Doos 4 · arthrose (pOA): heupgewrichten (L,R)
· symmetrische en lytische periostitis tibiae (beenvliesontstek.)
· ziekte van Scheuermann (wervelkolomaandoening)??
Doos 5 · g.b. · geen bijzonderheden
Doos 6 · osteomyelitis van tibia en fibula (R) · botontsteking van scheenbeen/kuitbeen (a.g.v. infectie)
Doos 7 · epifysiolysis heupgewrichten (‘slipped discs’; L,R) · gewrichtskopje van dijbeen schuift af. Pijn- en bewegingsbeperking. Aangeboren.
Doos 8 · g.b. · geen bijzonderheden
Doos 9 · symmetrische en lytische periostitis tibiae (beenvliesontst.)? · Ontsteking ontstaan door infectie. Kan via bloedbaan worden verspreid.
Rest · geheelde fibulahals-fractuur (L) · geen gevolg van geweld, maar bv door stoten. Komt veel voor. Zenuw raakt klem.
29

Bijlage 3
C-14-datering
30

Bijlage 4
Bloemlezing uit de krantenartikelen:
31

afsluitend bericht:
36

Bijlage 5
Bloemlezing van internetpublicaties (willekeurige volgorde)
NU.NL/ALGEMEEN 4 MEI 2004
Zeven skeletten in tuin Maastricht
Uitgegeven: 4 mei 2004 14:19
Laatst gewijzigd: 4 mei 2004 17:11
MAASTRICHT - In een tuin van een woonhuis aan de Picardenlaan in Maastricht zijn zeven
menselijke skeletten gevonden. Dat heeft de politie dinsdag gezegd. De politie onderzoekt of
het om een archeologische vondst gaat of dat het resten van personen zijn die later door een
misdrijf om het leven kwamen.
Het eerste geraamte werd maandagmiddag gevonden bij werkzaamheden in de tuin. De
bewoners van het huis zijn volgens de politie onlangs in het pand getrokken en laten een tuin
aanleggen. Ze zijn op vakantie en zijn inmiddels van de vondst op de hoogte gebracht.
De graafmachine van de hovenier legde de eerste resten bloot. De ingeschakelde politie stuitte
dinsdag tijdens onderzoek in de tuin op nog eens zes skeletten.
Secuur werkje
“Een van de skeletten is al helemaal blootgelegd”, aldus een politiewoordvoerder. “De andere resten
worden nu uitgegraven. Dat kan enige tijd duren omdat het een bijzonder secuur werkje is.”
Als de skeletten eenmaal blootliggen, worden het Nederlands Forensisch Insituut en archeologen
ingeschakeld om te onderzoeken hoe oud de botten zijn.“Als blijkt dat de resten ouder dan
vijftig jaar zijn, doen we verder geen strafrechtelijk onderzoek omdat een eventueel misdrijf dan
verjaard is”, aldus de politiewoordvoerder. “Op die regel is een uitzondering, als het om oorlogsslachtoffers
gaat. Dan worden er andere instanties ingeschakeld om onderzoek te doen.”
Klooster
De woningen in de Maastrichtse straat zijn in de jaren ‘60 gebouwd. Volgens een aantal bewoners
liep voorheen op de plek van de tuin een pad naar het klooster een eindje verderop. De
bewoners denken dat de skeletten misschien van vroegere broeders uit het klooster zijn.
Een andere buurtbewoner die hier sinds 1966 woont, houdt er een andere visie op na. Volgens
hem zijn de skeletten uit de zeventiende eeuw. De man beweert dat tijdens de bouw van de
huidige woning al twee skeletten gevonden zijn. De archeologische dienst zou hier toen niets
mee hebben gedaan.
[bron: http://www.nu.nl/news.jsp?n=318179&c=13]
37

NOS-NIEUWS, 4 MEI 2004
Zeven skeletten in tuin Maastricht
In een tuin van een woonhuis aan de Picardenlaan in Maastricht zijn zeven menselijke skeletten
gevonden. De beenderen zijn ouder dan vijftig jaar. Daarom wordt er geen strafrechtelijk
onderzoek ingesteld.
De eerste resten werden maandag met een graafmachine aangetroffen door een hoveniersbedrijf
dat een nieuwe tuin aanlegt. De politie vond later resten van zes anderen.
De bewoners, die sinds kort in het huis wonen, zijn op vakantie. De politie heeft hen op de
hoogte gesteld van de vondst.
De resten worden onderzocht door het Nederlands Forensisch Instituut en door archeologen.
Het is nog niet duidelijk wat de precieze ouderdom van de beenderen is.
Klooster
In de buurt wordt druk gespeculeerd over de herkomst van de skeletten. Sommige buurtbewoners
geloven dat het monniken zijn, omdat vlakbij de tuin een klooster heeft gelegen.
Een andere buurtbewoner zegt dat het om lijken uit de zeventiende eeuw gaat. Bij de bouw
van de woning in de jaren zestig zouden ook al twee skeletten zijn gevonden.
[Bron: http://www.nos.nl/nieuws/artikelen/2004/5/18/skelettenmaastrichtblijkenantiek.html
RTL-NIEUWS 5 MEI 2004
Laatst gewijzigd: 05-05-2004 14:14
Skeletten Maastricht wellicht musketiers
De zeven skeletten die in een tuin in Maastricht zijn gevonden,
zouden wel eens de lichamen kunnen zijn van Franse musketiers.
D’Artagnan
De geraamten liggen op een plek waar in de 17de eeuw fel strijd werd geleverd tussen Franse
troepen en verdedigers van de stad. Daarbij kwam ook de Franse musketier d’Artagnan om het
leven.
Zonnekoning
De afgelopen jaren vonden buurtbewoners op dezelfde plek allerlei munten uit die tijd.
D’Artagnan was gardeoffi cier van de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV, die Maastricht van
1673-1679 liet bezetten.
Dumas
Het leven van d’Artagnan werd geromantiseerd door de Franse schrijver Alexandre Dumas in
zijn boek De drie musketiers. ©RTLNieuws.nl
38

RTL-NIEUWS 4 MEI 2004
Laatst gewijzigd: 04-05-2004 21:07
Skeletten Maastricht ouder dan 50 jaar
De zeven skeletten die in Maastricht in een tuin zijn
gevonden, zijn ouder dan 50 jaar.
Verjaard
Dat betekent dat er geen strafrechtelijk onderzoek naar de doodsoorzaak wordt gedaan. Na 50
jaar zijn de verjaringstermijnen van mogelijke misdrijven verstreken.
Leiden
De geraamten werden bij het opknappen van een tuin gevonden en zijn in de loop van de dag blootgelegd.
De skeletten zullen nu worden ingepakt en overgebracht naar Leiden. In het Antropologische
Instituut aldaar zal worden onderzocht hoe oud de geraamten werkelijk zijn. ©RTLNieuws.nl
RTL-NIEUWS 4 MEI 2004
Laatst gewijzigd: 04-05-2004 17:28
Zeven skeletten in Maastrichtse tuin
In een tuin van een woonhuis in Maastricht zijn
zeven menselijke skeletten gevonden.
Misdrijf
De politie onderzoekt of het om een archeologische vondst gaat of dat het resten van personen
zijn die later door een misdrijf om het leven kwamen. Het eerste geraamte werd gistermiddag
gevonden bij werkzaamheden in de tuin.
Tuinaanleg
De bewoners van het huis aan de Picardenlaan zijn volgens de politie onlangs in het pand getrokken
en laten een tuin aanleggen. Een kleine graafmachine legde de resten bloot. De ingeschakelde
politie stuitte vandaag tijdens onderzoek in de tuin op nog eens zes skeletten.
Secuur werkje
“Een van de skeletten is al helemaal blootgelegd”, aldus een politiewoordvoerder. “De andere
resten worden nu uitgegraven. Dat kan enige tijd duren omdat het een bijzonder secuur
werkje is.” Als de skeletten eenmaal blootliggen, worden het Nederlands Forensisch Insituut en
archeologen ingeschakeld om te onderzoeken hoe oud de botten zijn.
Oorlogsslachtoffers
“Als blijkt dat de resten ouder dan 50 jaar zijn, doen we verder geen strafrechtelijk onderzoek
omdat een eventueel misdrijf dan verjaard is”, aldus de politiewoordvoerder. “Op die regel is
een uitzondering als het om oorlogsslachtoffers gaat. Dan worden er andere instanties ingeschakeld
om onderzoek te doen.” ©RTLNieuws.nl
[Bron: http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/)/components/actueel/rtlnieuws/2004/05_
mei/04/binnenland/0504_Skeletten_Maastricht_2030.xml]
39

LIMBURGS DAGBLAD 5 MEI 2004
Vrolijke boel bij zeven skeletten
Maastricht -
het is een wonderlijk schouwspel. Een keurige rij van zeven skeletten ligt in de grond tussen de witte
villa’s van de chique Maastrichtse wijk Biesland. De geraamtes werden de afgelopen dagen bij graafwerkzaamheden
in een tuin ontdekt. Passanten vergapen zich in opgewekte stemming aan de opmerkelijke
vondst.
Voor Maastrichtenaar Karel Sondeijker is het een uitgemaakte zaak. Peinzend staart hij naar
de skeletten in de tuin aan de Picardenlaan en roept uit dat het hier nooit om een misdrijf kan
gaan. ,,Ze liggen er veel te netjes bij’’, zegt de bejaarde buurtbewoner. Hij wijst op de eerbiedig
gevouwen armen van een van de geraamtes.
Het is een drukte van belang in de straat waar medewerkers van een hoveniersbedrijf maandagmiddag
bij grondwerkzaamheden eerst nog alleen een schedel ontdekten. Rechercheurs
zijn met troffels bezig om de aarde van de botten te schrapen. Buurtbewoners, journalisten en
nieuwsgierigen die hun hond uitlaten, mogen tot op enkele meters afstand van de geraamtes
komen. De hoveniers waarschuwden maandagmiddag na de vondst van de schedel meteen de
politie. Maandagavond leek het bij verder onderzoek om twee skeletten te gaan, maar de politie
hield dat stil. Gisteren ging het zoeken verder en liep de teller eerst op naar vijf stoffelijke
overschotten om ‘s middags te eindigen op zeven geraamtes. Alleen al gelet op het grote aantal
en de overzichtelijke en nette manier waarop de geraamtes zijn gerangschikt, lijkt het onwaarschijnlijk
dat het hier om moorden gaat. De Maastrichtse politie heeft ook geen aanwijzingen
gevonden dat sprake is van een misdrijf, maar houdt zoals te doen gebruikelijk een slag om de
arm. Deskundigen hebben vastgesteld dat de botten ouder dan vijftig jaar zijn. Vijftig jaar is de
uiterste verjaringstermijn voor misdrijven, met oorlogsmisdaden als uitzondering. Als het niet
om een misdrijf gaat, dan laat de politie het verdere onderzoek over aan archeologen. Daarom
worden de zeven skeletten naar het antropologisch instituut in Leiden gestuurd, om de exacte
oudheid van de botten vast te stellen.
‘Nog even doorzoeken en we hebben ‘n elftal’
Maastricht -
Het gebied is door de eeuwen heen door onder meer Franse en Spaanse troepen gebruikt om de vesting
Maastricht te belegeren. Bij de skeletten is vooralsnog geen wapenuitrusting gevonden.
De stadsarcheologen van de gemeente Maastricht zijn de ideale personen om meer te vertellen
over de kans dat het om overschotten uit die tijd gaat, maar ze mochten gisteren niet met de
pers praten. ,,Ze rapporteren op dit moment alleen aan de politie’’, zegt een woordvoerster van
de gemeente Maastricht. De zegsvrouw wil alleen verklaren dat op de locatie nooit een officiële
begraafplaats heeft gelegen. Op enkele honderden meters afstand ligt een voormalig klooster,
het tegenwoordige Bonnefantencollege. Een van de theorieën is dat het om overleden priesters
van het klooster gaat.
40

De bewoners van de villa kochten het huis een halfjaar geleden en zijn enkele dagen op vakantie
in Parijs. De hoveniers hadden zij alvast in de tuin aan het werk gezet. Buurman Jacques
Schmidt woont al sinds 1972 naast de in de jaren zestig gebouwde villa. ,,Het is onmogelijk dat
ze daar na die tijd nog zijn begraven. Dan waren de graafplekken mij in het egale gazon zeker
opgevallen,’’ vertelt hij. Een bejaard echtpaar uit voormalig Nederlands Indië dat de Japanse
oorlogskampen had overleefd, heeft het huis altijd bewoond voor de nieuwe bewoners het
kochten.
De schooljongens Martijn Kolen en René van Eijk van elf en dertien jaar kijken hun ogen uit.
,,Ik vind het maar raar, skeletten in een tuin’’, zegt Martijn. ,,Ik vind het wel leuk dat zoiets gebeurt’’,
roept René. Buurtbewoner Jean Freens komt een muntje uit circa 1600 laten zien dat hij
in het verleden op enkele tientallen meters afstand van de geraamtes in zijn tuin vond. Onder
de toeschouwers is de sfeer lacherig. ,,Nog even doorzoeken en we hebben een elftal’’, zegt
een van de nieuwsgierigen. ,,Wat zal het in dat huis gaan spoken’’, zegt een buurtbewoonster
lachend.
© Copyright 2004 Limburgs Dagblad. Alle rechten voorbehouden. 05-05-2004 00:00
[Bron: http://www.ld.nl/Index/0,4341,,00.html?sHoofdUrl=http%3A%2F%2Fwww.ld.nl%2FPag
ina%2F0%2C7105%2C30-1-1--1974865-1248--%2C00.html]
41

SECURUTY ONLINE 5 MEI 2004
Geen strafrechterlijk onderzoek naar skeletten in tuin Maastricht
5 mei 2004 - Er komt geen strafrechterlijk onderzoek naar aanleiding van de zeven menselijke skeletten die dinsdag
werden gevonden in een tuin in Maastricht.
De technische recherche heeft geconstateerd dat dat de geraamtes daar al meer dan vijftig jaar liggen. Hierdoor
betekent dit dat alle verjaringstermijnen van mogelijke misdrijven zijn verstreken.
Afgelopen maandag trof een hoveniersbedrijf in de tuin een schedel aan en lichtte de politie in. In totaal heeft de
technische recherche zeven nagenoeg onbeschadigde skeletten blootgelegd.
Bron: Openbaar Ministerie
[Bron: http://www.security-online.nl/productnieuws.php?pnr=1094]
ARCHEONET 5 JUNI 2004
Al eerder skeletten bij villa Biesland
Begin jaren zestig blijken al twee skeletten te zijn aangetroffen aan de Picardenlaan in Maastricht.
Dat gebeurde bij de bouw van de villa waar begin vorige maand in de tuin de geraamtes
van zes mensen zijn aangetroffen. Een zoon van de vorige bewoners heeft dat de gemeente
Maastricht laten weten. Een woordvoerder van de gemeente heeft dat gisteren bevestigd.
Over de vondst, die ergens in de periode van 1960 tot 1962 moet zijn gedaan, is in het gemeentelijke
archief niets meer terug te vinden. Ook bij de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek en in het landelijke archeologische vondstensysteem Archis, is volgens de
Maastrichtse gemeentelijke coördinator cultureel erfgoed E. Wetzels geen informatie over de
vondst van de twee skeletten opgeslagen.
Twee weken geleden is bij de Rijksuniversiteit Leiden geconstateerd dat de vorige maand aangetroffen
geraamtes van mensen moeten zijn die zeker honderd tot tweehonderd jaar geleden
hebben geleefd. Aangezien zeker vier en waarschijnlijk zelfs vijf geraamtes van mannen zijn, is
het volgens professor G. Maat van de universiteit onwaarschijnlijk dat het om een familiegraf
ging. Ook zijn geen sporen van militaire uitrusting of van een gewelddadige dood gevonden.
De leeftijd van de mensen moet bij overlijden tussen de 15 en 59 jaar hebben gelegen.
[Bron: Dagblad De Limburger, 5 juni 2004] [Bron: www.archeonet.nl]
DAGELINK Mei 2004
Lijken van “de zeven musketiers”?
De zeven skeletten die dinsdag in een tuin aan de Picardenstraat in Maastricht werden gevonden,
liggen op een plek waar in de achttiende eeuw fel strijd werd gevoerd tussen Franse
troepen en verdedigers van de stad. Daarbij kwam onder meer de beroemde Franse musketier
d´Artagnan om het leven. Buurtbewoners vonden naar eigen zeggen de afgelopen jaren oude
munten uit de zeventiende eeuw in hun tuin. D´Artagnan was gardeofficier van de Franse Zonnekoning
Lodewijk XIV, die de belegering van Maastricht persoonlijk leidde. De Fransen bezetten
Maastricht vervolgens van 1673 tot 1679. [Telegraaf]
[Bron: http://www.dagelinks.nl/archive_2004-w19.php]
42

STEVENHAGEN MEI 2004
[106] De 7 lösslijken van de Picardenlaan te Maastrichtjavascript:void(0)
Picardenlaan 4 te Maastricht
Documentatie van de plaats waar in mei 2004 zeven skeletten werden gevonden aan de Picardenlaan
te Maastricht. Topografi e uit 1996 van de Gemeente Maastricht. Kleurenluchtfoto
afkomstig van http://www.terradesk.nl. De kadasterkaart en de luchtfoto van de RAF zijn overgenomen
van www.dewoonomgeving.nl.
De bewerking van de foto’s is gebeurd door Stevenhagen Geo Informatica te Zoetermeer.
[Bron: www.xs4all.nl/~estevenh/geonet/006]
43

DUITSLAND-WDR 5 MEI 2004
Skelette im Vorgarten
Polizei in Maastricht geht nicht von Gewaltverbrechen aus
Der Gärtner hatte am Montag nur den Vorgarten der Villa im niederländischen Maastricht
neu gestalten wollen - und entdeckte einen menschlichen Schädel. Wie am Mittwoch
(05.05.04) weiter bekannt wurde, grub die Polizei daraufhin den Garten um und stieß auf gut
erhaltene Skelette von sieben Menschen.
Skelettfund in Maastricht
bei Aachen
Als der Gärtner am Montag (03.05.04) den Schädel auf dem
Grundstück vor der Villa fand, alarmierte er sofort die Maastrichter
Polizei, weil er ein Gewaltverbrechen vermutete. “Die Spurensicherung
hat den Garten dann umgegraben”, sagte Sprecher Bert
Boosten zu wdr.de. Das Resultat: Die Beamten fanden die ersten
Skelette, einen Tag später dann weitere. Insgesamt wurden die sterblichen Überreste von sieben
Menschen im Boden gefunden. Die Polizei konnte sich schnell Klarheit darüber verschaffen,
wie alt die Knochen etwa sind. “Zwei Beamte von der Spurensicherung haben in Bosnien
geholfen, Massengräber zu räumen. Sie hatten dabei gelernt, das Alter von Skeletten grob zu
bestimmen”, erklärte Boosten.
“Mit gekreuzten Armen beerdigt”
Nach bisherigen Erkenntnissen sind die gefundenen Leichen mehr als 50 Jahre alt. “Deshalb haben
wir unsere Arbeit im Auftrag der Justiz auch eingestellt”, so Boosten. Nach 50 Jahren seien
Verbrechen verjährt und könnten nicht mehr strafrechtlich verfolgt werden. Zudem deute
nichts auf eine kriminelle Tat hin. Die Leichen seien offenbar ganz normal beerdigt worden.
Boosten:“Sie lagen mit den Armen vor der Brust gekreuzt jeder separat für sich. Von einem
Massengrab kann deshalb auch nicht die Rede sein.”
Alte Geschichten werden lebendig
Ein Fund, der Fragen
aufwirft
Die Skelette wurden gesichert und verpackt. Sie sind auf dem Weg
nach Leiden, um dort im Anthropologischen Institut untersucht zu
werden. Dabei gehe es vor allem um die genaue Bestimmung des
Alters, sagte Boosten. Aber auch der Archivar der Stadt Maastricht
interessiere sich für den Fund. “Die Frage ist, was damals passiert ist,
warum die Skelette dort liegen.” Man wolle die Zusammenhänge rekonstruieren. Schon tauchen
alte Geschichten auf: In der Nähe der Villa soll früher ein Kloster gestanden haben. Aber
auch einen Park soll es dort gegeben haben, erzählte Boosten. Für einen Nachbarn deutet alles
darauf hin, dass es sich bei den Skeletten um Überreste von Kriegsopfern handelt. Im Zweiten
Weltkrieg habe es um Maastricht herum viele Kämpfe gegeben, sagte er zum WDR.
Heute ist das Gelände ein nobles Villenviertel. Das Haus, in dessen Vorgarten die Skelette
gefunden wurden, wurde 1965 erbaut - also lange Zeit, nachdem die Menschen dort begraben
wurden. Die Besitzer, die die Villa erst vor kurzem gekauft hatten, machen derzeit noch in
Frankreich Urlaub, wurden von der Polizei aber über den Fund informiert. Boosten:“Inzwischen
haben wir den Vorgarten auch so hergerichtet, dass der Anblick wieder erträglich ist.”
[Bron: http://www.wdr.de/themen/panorama/5/skelette_maastricht/index.jhtml]
44

NOS-NIEUWS, 18 MEI 2004
Skeletten Maastricht blijken antiek
De skeletten die begin mei in Maastricht zijn gevonden, blijken honderd tot tweehonderd jaar
oud. Volgens de gemeente Maastricht gaat om vijf volledige skeletten en de resten van een
zesde persoon.
Van vier skeletten staat vast dat het om mannen gaat. Een vijfde is waarschijnlijk ook een
man. De zes mensen hadden een leeftijd van 15 tot 59 jaar toen ze stierven. De leeftijd van de
skeletten was af te lezen aan de staat van het gebit.
Het onderzoek naar de skeletten is verricht door prof. dr George Maat van het Nederlands Forensisch
Instituut te Rijswijk. Hij is ook verbonden aan het Instituut voor Pathologie en Anatomie
van de Rijksuniversiteit Leiden.
Nadat de leeftijd van de skeletten was gebleken, heeft de Limburgse politie, die belast was met
het onderzoek, de menselijke resten overgedragen aan de stadsarcheoloog van Maastricht.
Conclusies
De archeoloog kan nog geen conclusies trekken, maar denkt niet dat het gaat om een familiegraf.
Dan zouden waarschijnlijk ook vrouwen zijn gevonden.
Omdat er geen militaire attributen gevonden zijn en omdat er sprake is van oude mannen
sluit hij vrijwel uit dat het om soldaten gaat. Monniken zouden zijn begraven op de eigen begraafplaats
van het huidige Bonnefantencollege.
Er zijn geen aanwijzingen dat het gaat om slachtoffers uit een van de twee wereldoorlogen.
De stadsarcheoloog heeft Maat verzocht de skeletten verder te onderzoeken. Die zal aan het
eind van dit jaar de skeletten overdragen aan de gemeente Maastricht met een uitgebreid
onderzoeksrapport.
[Bron: http://www.nos.nl/nieuws/artikelen/2004/5/4/zevenskelettenintuinmaastricht.html]
45

PERSBERICHT GEMEENTE MAASTRICHT, DD. 18 MEI 2004
Skeletten Maastricht nader onderzocht
Datum: 18/05/2004
De archeoloog van Gemeente Maastricht is gisteren op uitnodiging van de Technische Recherche
van het politiekorps Limburg- zuid meegegaan naar Prof. Dr. George Maat, werkzaam bij
het Nederlands Forensisch Instituut te Rijswijk en eveneens verbonden aan het Instituut voor
Pathologie en Anatomie van de Rijksuniversiteit Leiden. Daar hebben zij gezamenlijk de skeletten
die vorige week in een tuin in Maastricht zijn gevonden, uitgelegd en bekeken.
Prof.Dr. Maat kon het volgende constateren:
· Er is sprake van vijf skeletten en tevens de resten van een zesde individu.
· Het gaat om vier mannen, de vijfde persoon is vermoedelijk ook een man.
· Twee personen zijn robuust gebouwd.
· De leeftijden van de individuen variëren van 15-59 jaar, waarbij twee personen in de categorie
38-59 jaar en een van 15-24 jaar.
· Twee individuen hadden een goed gebit, weliswaar wat cariës, maar geen reparaties en weinig
slijtage. Een individu had een zwaar versleten gebit en geen kiezen meer (had lange tijd
zonder kiezen geleefd!). Het slijtagepatroon op de gebitten deed Maat concluderen dat er
sprake moest zijn van een ouderdom van zeker 100-200 jaar.
· Zichtbare aanwijzingen voor een misdrijf konden niet geconstateerd worden.
De recherche heeft hierna het onderzoek afgesloten en de vondsten overgedragen aan Gemeente
Maastricht als archeologisch vondstmateriaal. De archeoloog heeft daarna in overleg
met Dr. Maat besloten om ze in het instituut in Leiden achter te laten waar ze door studenten
volledig worden schoongemaakt, onderzocht en beschreven, met name op het gebied van
pathologie (ziekte, levens- en overlijdenskenmerken etc. op de botten). Hierna zullen ze aan de
gemeente teruggegeven worden met toevoeging van een onderzoeksrapport. De verwachting
is dat alle gegevens op een rijtje staan eind 2004.
De archeoloog kan op basis van de aangeleverde gegevens nog geen harde conclusies trekken
over de herkomst van de skeletten. Een familiebegraafplaats op eigen grond is niet geheel
waarschijnlijk door het ontbreken van vrouwen. Militairen zijn onwaarschijnlijk door het ontbreken
van militaire attributen en het feit dat er ook een aantal ‘oudere’ mannen begraven ligt.
Geestelijken liggen naar verwachting op de eigen begraafplaats van het huidige Bonnefantencollege.
WOII kan niet aangetoond worden. WOI ook niet.
Nadat de politie het onderzoek had afgesloten, is door de tuinman nog een deel van een zesde
skelet aangeleverd. Mogelijk hoort dit skelet bij de resten van de eerdere opgraving. Wel is van
belang dat er twee munten zijn gevonden, op het laatste skelet. Deze munten tonen beide een
wapen met de Nederlandse (Hollandse) Leeuw en dateren vermoedelijk in de late zeventiende
tot vroege negentiende eeuw. Is hiermee het raadsel van de datering (deels) opgelost?
Volgens de archeoloog hebben deze doden voorlopig genoeg aandacht gehad en hebben ze nu
rust nodig.
[Bron: http://www.maastricht.nl/maastricht/show/id=119316/textonly=42282]
46