Woord vooraf 11 DEEL I Wetgevend en institutioneel kader ... - Hoger

Woord vooraf 11
DEEL I Wetgevend en institutioneel kader 13
1 Enkele mijlpalen in de geschiedenis van het bank- en beurswezen 15
1.1 De oudheid 15
1.2 De middeleeuwen 16
1.2.1 Het bankwezen 16
1.2.2 Het beurswezen 16
1.3 De renaissance 17
1.4 De moderne tijden 17
2 De bank binnen het financiële landschap 19
2.1 De rol van de banken in de economie 19
2.1.1 Basisactiviteiten 19
2.1.2 Marktverruimende activiteiten 20
2.2 Oprichtingsvoorwaarden voor een kredietinstelling 21
2.3 Belangrijkste evoluties in de Belgische bankreglementering 23
2.3.1 Voor 1935 23
2.3.2 Splitsing van de gemengde banken 23
2.3.3 Huidige regelgeving m.b.t. het aandelenbezit van banken 23
2.4 Belangrijkste evoluties in de Europese bankreglementering 25
2.4.1 Inleiding 25
2.4.2 Enige vergunning 25
2.4.3 Home country control (HCC) 26
2.4.4 Recente evoluties 27
3 Belangrijkste spelers op de financiële markten in België 31
3.1 Banken 31
3.1.1 Depositobanken 31
3.1.2 Effectenbanken 36
3.1.3 Zakenbanken 36
3.1.4 Private banking 37
3.2 Institutionele beleggers 37
3.2.1 De holding of portefeuillemaatschappij 37
3.2.2 De verzekeringsmaatschappijen 39
3.2.3 De pensioenfondsen 40
3.2.4 De Instellingen voor Collectieve Beleggingen (ICB) 41
3.3 Beursvennootschappen en beleggingsadviseurs 43
4 De controlerende instellingen 45
4.1 Instellingen die richtlijnen uitvaardigen en controle uitoefenen 45
4.1.1 Het ministerie van Financiën 45
4.1.2 De Nationale Bank van België (NBB) en de Europese Centrale Bank (ECB) 46
4.1.3 De Financial Services and Markets Authority (FSMA) 48

4
INHOUD
4.1.4 Het Rentenfonds 49
4.1.5 Beschermingsmaatregelen 50
4.2 Beroepsverenigingen 54
4.2.1 De BVB (Beroepsvereniging van Banken en Beursvennootschappen) 54
4.2.2 Assuralia 55
4.2.3 Febelfin 55
4.3 Internationale instellingen 56
4.3.1 Europese Centrale Bank 56
4.3.2 Bazelcomité 56
4.3.3 Bank voor Internationale Betalingen (BIB) 57
5 De kredietcrisis 59
5.1 Ontstaan van de kredietcrisis 59
5.2 Impact van de kredietcrisis op de financiële wereld 60
5.2.1 Voor de aandelenbeurzen 60
5.2.2 Voor de Verenigde Staten 60
5.2.3 Voor België 61
5.2.4 Voor de belegger 61
5.3 Een verscherpt toezicht op de financiële instellingen 62
5.3.1 Het Twin Peaks-model 62
5.3.2 Het concrete toezicht op de banken 63
5.3.3 Aanbevelingen van internationale instellingen 71
6 De ‘overheidsschuldencrisis’ in de eurozone 73
6.1 Oorzaken en gevolgen 73
6.2 Initiatieven op Europees niveau 75
DEEL II Belangrijkste financiële instrumenten voor particulieren
en ondernemingen 79
7 Betalingstechnieken 81
7.1 Cash betalen 82
7.1.1 Cash betalen kost geld 82
7.1.2 Cash betalingen beperkt tot 5 000 EUR 82
7.2 De prepaidkaart 82
7.3 De zichtrekening 83
7.3.1 Definitie 83
7.3.2 Kenmerken 83
7.3.3 Transacties met een zichtrekening 84
7.3.4 De kosten en opbrengsten 85
7.4 De multifunctionele debetkaart 86
7.4.1 Definitie 86
7.4.2 Kosten 86
7.4.3 Werking 87
7.5 De overschrijving 89

INHOUD 5
7.5.1 Definitie 89
7.5.2 Werking 89
7.5.3 De memodatum of gewenste uitvoeringsdatum in de toekomst 89
7.5.4 De overschrijving met gestructureerde mededeling (OGM) 90
7.6 Bijzondere overschrijvingen 91
7.6.1 De doorlopende opdracht 91
7.6.2 Automatische overschrijving van gedomicilieerde facturen 91
7.7 De cheque 92
7.7.1 Definitie 93
7.7.2 Werking 93
7.7.3 Wettelijke bepalingen 94
7.7.4 Internationaal gebruik van de cheque 94
7.7.5 De bankcheque 95
8 Sparen voor particulieren 97
8.1 Spaarrekening 98
8.1.1 Definitie 98
8.1.2 Werking 98
8.1.3 Voordelen 99
8.1.4 Onlinespaarrekeningen 100
8.2 Termijnrekeningen 100
8.2.1 Definitie 100
8.2.2 Werking 100
8.3 De kasbon 101
8.3.1 Definitie 101
8.3.2 Werking 101
8.3.3 De kosten 101
8.3.4 Voordelen 102
8.3.5 Maatregelen tegen witwassen en terrorisme 102
8.4 Kapitalisatiebon 102
8.4.1 Definitie 102
8.4.2 Werking 103
8.4.3 Keuzebons (plusbon, groeibon, multibon ...) 103
8.5 Schatkistcertificaten 105
8.5.1 Definitie 105
8.5.2 Publiek 105
8.5.3 Werking van de aanbesteding 105
8.6 De verzekeringsbon 106
8.6.1 Definitie 106
8.6.2 Kenmerken 107
9 Kredieten aan particulieren 109
9.1 De kredietkaart 109
9.1.1 Definitie 109
9.1.2 Werking 109

6 INHOUD
9.1.3 Online betalen 111
9.2 Kredietlijn in rekening-courant 113
9.2.1 Definitie 113
9.2.2 Werking 113
9.3 Consumptiekrediet 114
9.3.1 Soorten 114
9.3.2 De afbetaling van het consumptiekrediet 115
9.3.3 Bescherming van de consument 117
9.4 Hypothecaire leningen 119
9.4.1 Definitie 119
9.4.2 De aflossingsvormen 119
9.4.3 De kosten en voorwaarden 121
10 Kredieten aan ondernemingen 131
10.1 Kaskrediet, straight loan en voorschotten op factuur 131
10.1.1 Kaskrediet 131
10.1.2 Straight loan 132
10.1.3 Factuur als kredietinstrument 132
10.2 Factoring 133
10.2.1 Definitie 133
10.2.2 De kostprijs 133
10.2.3 Services 134
10.2.4 Exportfactoring 134
10.3 Leasing 136
10.3.1 Financiële leasing 136
10.3.2 Operationele leasing (renting) 137
10.3.3 Sale and lease back/sale and rent back 138
10.4 Investeringskrediet 139
10.5 Bankgaranties 140
10.5.1 Definitie 140
10.5.2 Belang van de bankgaranties 140
DEEL III Beleggings instrumenten 143
11 Obligaties 145
11.1 Kenmerken en risico’s 145
11.1.1 Kenmerken 145
11.1.2 Risico’s 151
11.2 Soorten obligaties 159
11.2.1 Volgens de aard van de rentevergoeding 159
11.2.2 Hybride obligatieleningen 160
11.2.3 Indexobligaties 163
11.3 Terugbetalingswijzen van obligaties 164
11.3.1 Obligaties met terugbetaling op eindvervaldag 164
11.3.2 Obligaties met mogelijke terugbetaling op een tussentijdse vervaldag 164

INHOUD
11.3.3 Obligaties met aflossingsplan 164
11.3.4 Terugkoop van obligaties op de beurs 165
11.4 Overheidsobligaties 165
11.4.1 Lineaire obligaties (OLO’s) 165
11.4.2 Staatsbons 169
11.5 Rendement van een obligatie 172
11.5.1 Couponrendement 172
11.5.2 Koersrendement 172
11.5.3 Actuarieel rendement 173
11.5.4 Brutorente tegenover nettorente 173
11.5.5 Kosten en taksen in België op obligaties 174
12 Aandelen 177
12.1 De vorm 177
12.1.1 Aandelen aan toonder 178
12.1.2 Aandelen op naam 179
12.2 Soorten aandelen 180
12.2.1 Volgestorte en niet-volgestorte aandelen 180
12.2.2 Preferente of bevoorrechte aandelen 181
12.2.3 Oprichtersaandelen 181
12.3 De creatie van nieuwe aandelen bij een beursgang 181
12.4 De creatie van bijkomende aandelen bij een kapitaalverhoging 183
12.5 Winstuitkering 184
12.5.1 Dividend 184
12.5.2 Een alternatieve vorm van winstuitkering: stockdividend
en keuzedividend 185
12.6 Stock-split 186
12.7 Rechten van een aandeelhouder 187
12.8 Waardemeters voor aandelen 188
12.8.1 De koers 188
12.8.2 Dividendrendement 191
12.8.3 Koers-winstverhouding 192
12.8.4 De return 194
12.8.5 Boekwaarde en intrinsieke waarde van een aandeel 195
12.9 Beleggingsoverwegingen voor de particuliere beleggers 196
12.9.1 Beleggingsstrategie naargelang de grootte van de bedrijven 196
12.9.2 Beleggingsstrategie naargelang de sector 196
12.10 Fiscaliteit en kosten van aandelen 198
13 Beleggingsfondsen 201
13.1 Kenmerken van beleggingsfondsen 201
13.1.1 Inleiding 201
13.1.2 Omschrijving 201
13.1.3 Inventariswaarde 202
13.1.4 Liquiditeit, kosten en taksen 202
7

8
INHOUD
13.1.5 Voordelen van een beleggingsfonds 202
13.1.6 Nadelen van een beleggingsfonds 203
13.1.7 Informatie voor de belegger 203
13.2 Aard en soorten beleggingsfondsen 204
13.2.1 Aard van de instellingen voor collectieve beleggingen 204
13.2.2 Soorten fondsen 205
13.3 Prestaties van beleggingsfondsen 208
13.4 Collectieve en individuele pensioenbeleggingen 208
13.4.1 Groepsverzekeringen en bedrijfspensioenfondsen 209
13.4.2 Individueel pensioensparen 210
13.5 Beleggingsfondsen en fiscaliteit 212
DEEL IV De beurs 213
14 Werking van de beurs 215
14.1 Wat is een beurs? 215
14.2 Aandelenbeurzen en hun nut 215
14.3 Euronext 216
14.3.1 Het ontstaan van NYSE Euronext 216
14.3.2 Organisatie en controle van de beurs 218
14.4 De deelmarkten van de Brusselse beurs 219
14.4.1 De configuratie van de gereglementeerde Brusselse effectenbeurs 219
14.4.2 De configuratie van de niet-gereglementeerde markt
op de Brusselse beurs 220
14.4.3 Criteria om op de continumarkt genoteerd te worden 221
14.4.4 Euronext verhandelingsuren 222
14.4.5 Beursorders op Euronext 222
14.4.6 Delisting 223
14.4.7 Transactiekosten 224
14.5 Buitenlandse beurzen 224
14.5.1 NYSE 224
14.5.2 Nasdaq 225
14.5.3 Andere Europese beurzen 225
14.5.4 Europese fusies en samenwerkingen 226
14.6 Controle op de beurzen 226
14.6.1 De tussenpersonen en de Europese richtlijnen 226
14.6.2 Controle op Euronext Brussel 227
14.6.3 Controle op de andere Euronext-beurzen 227
14.6.4 Controle op de Amerikaanse beurs 228
15 Beursindexen 229
15.1 Wat is het nut van een beursindex? 229
15.2 De samenstelling van een beursindex 229
15.3 Indexen van NYSE Euronext 230
15.3.1 Bel20 230

INHOUD
15.3.2 De berekening van de Bel20 232
15.3.3 Andere NYSE Euronext-indexen 235
15.4 Andere indexen 236
15.4.1 Europese indexen 236
15.4.2 Niet-Europese indexen 237
15.4.3 MSCI world-index 238
15.4.4 Beleggingsfondsen op indexen 238
15.5 De bull en de bear markt 238
Bijlagen 241
Bijlage 1 Controle op de financiële markten: Belgische controleorganen 241
Bijlage 2 Controle op de financiële markten: Europese controleorganen 242
Bijlage 3 Fiscale spelregels voor spaarders en beleggers vanaf 2013 243
Bibliografie 245
Register 247
9