Download deel 2 - Textualscholarship.nl

89
2.6.1.1.10. Veralgemening
De derde regel uit nr. 20 vormt een voorbeeld van een verschijnsel dat
zich enkele malen in de kwatrijnen voordoet, de veralgemening:
Tel un enfant qui verse des larmes sur un oi.reau envolé,
een kind, dat jammert om zijn liefst verlies,
Het tweede geval van veralgemening doet zich voor in de laatste regel
van nr. 18: één helft voor u, voor anderen de tweede. In deze regel is anderen
in de plaats gekomen van les pauvres, `(de) armen' . De veralgemening
kan worden opgevat als een versterking van het precept dat in de
laatste regel gegeven wordt. Zeker in het laatste geval dient de veralgemening
eenzelfde doel - n.l. de versterking, de intensivering - als een
verschijnsel zoals concretisering dat een tegengestelde tendentie lijkt te
vertegenwoordigen. Twee tendenties 74 die ogenschijnlijk strijdig met elkaar
zijn, kunnen toch een en hetzelfde effect sorteren.
2.6.1.2. Tendenties in de varianten
Als men probeert na te gaan waarom de veranderingen in de in 2.2.
besproken kwatrijnen zijn aangebracht, dan blijken met name semantische
versterking en structurering zich als motieven aan te dienen, alsmede
de concretisering en de fonische concentratie. 75 Een nieuwe, negatieve,
tendentie die zich manifesteert heeft betrekking op het opheffen van een
slappe metrische structuur. 76 Deze tendentie houdt verband met het streven
naar fonische, i.c. ritmisch-metrische concentratie. Een aantal karakteriseringen
die ik gebruikt heb bij het bespreken van de ontstaansvarianten
is doorgaans terug te voeren op een van de reeds besproken verschijnselen
zoals intensivering, versterking door middel van structurering en
dergelijke.
De tendentie tot betekenisversmelting" doet zich enkele malen duidelijk
voor in de tekstontwikkeling, bijvoorbeeld in nr. 10. Het laatste gedeelte
van A hiervan luidt:
Bonté divine! dans ma stupéfaction, P plus p jje
vois cette beauté,
plus p j l e suis aveu glé
!
74 Het is overigens waarschijnlijk 11 niet gerechtvaardigd g g om van een veral gemeningstenden -
tae te spreken, p waar waa s slechts e twee duidelijke duidelijke ggevallen optreden. P Waar de grens g ligt g tussen
tendentie en h het zich z c enkele e malen voordoen van een verschijnsel l is moeilijk moeilijk te zeggen. gg
7S Het lijkt l me overbodig hier nogmaals ddeplaatsen
te vermelden waar de tendenties in
dee
vera veranderingen n
en zich voordoen. r oen. Men zij daarvoor verwezen naar 2.2.1.4 t/m 2.2.11.4.
76 Vgl. g nr. 5 r. 4 (de c-lezingen g zijn l metrisch onbevredigend); g • nr. 7 r. 4b (de eerste
c-lezing g is ritmisch slap); P^ nr. 22 r. 1 (de eerste c-lezing g - met ggrauw het ggezicht - loopt p
metrisch-ritmisch nietoed g .
77 Betekenisversmelting Beteken afversmeltan g treedt verder d bij uitstek op P bij de bijzondere bijzondere `Leo poldiaanse'
samenstellingen sa g en afleidingen. gen